Ter gelegenheid van nieuwe Russische grondwet Commissie van Huis van Afgevaardigden: 1 g Levenslang voor leden Baader- achtergrond Staat van beleg in Pakistan is ongrondwettig L TURKEN ZONDAG NAAR STEMBUS Meinhofgroep 1 Fruithulde SINT BAVO Juenschke en Grashof HOUTBLOK Eerste Baskische vluchteling in Noorwegen HOOGGERECHTSHOF: G.A.v.O. L FkiWSlI MH 3 JUNI 19 7 7 VRIJDAG 3 BINNEN- EN BUITENLAND 2 door Nico Scheepmaker ;eval ge N. keers- n zijn kende legger heer iden Fusie nden weer man Prijs S MOSKOU (DPA, UPI). Ruim 50 dissidenten in de Sovjet-Unie, onder wie de natuurkundige Andrej Sacharov en ex-generaal Pjotr Grigorenko, hebben in een open brief aan het politburo van de communistische partij en aan de Opperste Sovjet aangedrongen op een „algemene amnestie” ter gelegenheid van de invoering van de nieuwe grondwet. Volgens indieners van de open brief is het in alle landen gebruikelijk dat belangrijke gebeurtenissen, als invoering van een nieuwe grondwet, vergezeld gaan van een ruime amnestie voor met name politieke gevangenen. r I (Van onze redacteur in Turkije, Frans van Hasselt) ISTANBOEL. „Ecevit 666!”. Dit is een van de kreten die de verkiezingscampagne van Turkijes oppositieleider hebben bege leid. Zij houdt in dat op de zesde dag van de zesde maand ’s morgens om zes uur de Karaoglan of Zwarte Held, zoals Ecevit wordt genoemd, aan de macht zal blijken te zijn gekomen ten gevolge van de dan bekend geworden uitslag van de parlementsverkiezingen van 5 juni. Geheel en al ongerechtvaardigd is deze hoop niet. Waar de simpele witte verkiezingsautobus van de sociaal-democratische lei der de afgelopen weken verscheen - gewoonlijk besmeurd met het bloed van tientallen offerdieren - verzamelden zich menigten die vaak dubbel zo groot waren als die van vier jaar geleden, toen Ecevits campagne ook al zo’n triomfantelijk karakter droeg. De stemming bij de betogingen rond premier Demirel, leider van de conservatieve Gerechtigheidspartij, was meestal veel matter. verbeteren", aldus te V4VÏ) moet omhoog Rhodesische actie niet in V-raad De Rhodesische premier Ian Smith inspecteert een raketwerper die door zijn troepen in Mozambique is buitgemaakt. i Geheel onproblematisch is deze omge ving overigens niet, want een organist be gon te oefenen op het moment dat Anton Koolhaas uit eigen werk voorlas en was niet tot uitstel van zijn oefenuurtje te be wegen; de uitgever Andreas Landshoff werd de kerk uitgewezen omdat hij zijn hondje aan de lijn meevoerde (met al die pilaren zeker geen onbegrijpelijke maatre gel); en uitgeverij De Bezige Bij had van medewerking afgezien omdat een der voorwaarden was dat er geen aanstotelij ke boeken tentoongesteld zouden worden. De boeken over Bakoenin en het anarchis me die Rob van Gennep in zijn kraam te koop aanbood, bleken een hachelijk rand geval geweest te zijn, maar een boek waar „Nudes” op stond moest wel degelijk ver wijderd worden. Daar stond tegenover dat bij wijze van hoge uitzondering de deur tegenover de Vleeshal, de eigenlijke hoofd poort, voor het publiek geopend was. Zelfs voor de ras-Haarlemmer Harry Prenen was het de eerste keer in zijn leven dat hij door deze deur de Sint Bavo betrad! Ook prijswinnaar Geert van Oorshcot stond met een stand in de Sint Bavo, waarin zijn zoon Wouter de honneurs waarnam. Hij stond op tien passen afstand van een grafsteen, half verscholen onder de boekenopstal van Vermande Zonen BV, die het volgende opschrift droeg: „Hier Ligt Begraaven Wouterus Van Oorschot Gebooren Tot Dortrecht Den 29 Januari 1704. Overleden Tot Amsterdam Den 19 Maart 1768, Zynde Geweest Een Zoon’s Zoon Van Wylen Den Heer Wouter Van Oorschot, In Zyn Eedelens Leven Oudt-Raad Der Stadt Dortrecht" ^ijme- dat in meer n twee Jroes- sbran- ztaren het ei- lieken- uit de zeven brand- an zeer slen. De ■ns hem weten ig is Na terugkeer in Londen sprak Owen g| met dé leden van de Brits-Amerikaanse missie, John Graham en Stephen Low, die verslag uitbrachten van hun contacten met de Rhodesische regering, de nationa listische bewegingen en de regeringen van de buurlanden Aan de uitspraak zijn 130 zittingsdagen, verspreid over 21 maanden voorafgegaan. Het openbaar ministerie had tegen Gras hof tweemaal levenslang en acht jaar ge vangenisstraf geëist, tegen Juenschke le venslang en twaalf jaar en tegen Grund- mann tien jaar gevangenisstraf systeem kunnen worden uitgeoefend. De ontwerp-grondwet zal morgen wor den gepubliceerd voor openbare bestude ring en bespreking, daarna zal een specia le bijeenkomst van de Opperste Sovjet in oktober de nieuwe grondwet aannemen. Het officiële persbureau Novosti heeft gisteren reeds enkele bijzonderheden ge geven. De nieuwe grondwet garandeert de Sovjetburgers onschendbaarheid van hun Het angstwekkend toegenomen aantal gewelddaden waarmee deze campagne gepaard ging heeft de mensen niet van de pleinen kunnen weghouden, en Ecevit zelf bleef ongedeerd bij enkele, overigens niet zeer geraffineerd uitgevoerde aan slagen, die zijn „charisma" nog weer versterkten. Wat vooral opviel was de enorme opkomst van de vrouwen - nog altijd de helft van het electoraat, al is er slechts een handvol vrouwelijke kandi daten - ook in de kleinere plaatsen, waar ze zich doorgaans niet in het openbaar vertonen. Het ongedwongen karakter van Ecevits echtgenote Rahsad, scherp afstekend tegen dat van de damesachtige gade van Demirel, heeft hiertoe niet wei nig bijgedragen Talloze Turken van alle rangen en standen lijken al hun hoop op de 52- jarige oppositieleider te hebben gesteld, sterker nog dan vier jaar geleden, toen zijn Republikeinse Volkspartij (RVP) met 33 procent van de stemmen als groot- Artikel 52 erkent het recht van de bur gers op gewetensvrijheid, het recht op een religieuze overtuiging, op godsdienstuitoe fening, ofwel op het afwijzen van een geloofsovertuiging en het uitoefenen van atheïstische propaganda”, aldus het pers bureau. Al deze rechten stonden al in de grond wet van Stalin van 1936, maar ten aanzien van mensen die zich tegen het regime keerden is er zelden de hand aan ge houden. „Het ontwerp van de nieuwe grondwet aanvaardt de stelling dat burgers hun rechten en vrijheden op een redelijke ma nier behoren uit te oefenen, zonder het socialistische systeem te benadelen. Het zegt dat de rechten en vrijheden worden verleend in overeenstemming met de be langen van het werkende volk en met het doel hun samenleven in een socialistische (Van onze redacteur in de VS, Henk Kolb) WASHINGTON. Volgens de commis sie uit het Amerikaanse Huis van Afge vaardigden die zeggenschap heeft in de toewijzing van militaire kredieten, zou den de VS slechts een divisie naar de Noordduitse laagvlakte moeten overbre- gen en de munitie-voorraden in de voorste lijn moeten vergroten wanneer de andere NAVO-bondgenoten dit eveneens doen. De commissie is allerminst enthousiast ste uit de bus kwam en de rechterzijde opgedeeld raakte over vijf partijen. De RVP ging toen een regeringscoalitie aan met de fanatieke Islamitische Partij van Nationaal Behoud onder professor Erba- tan, maar deze hield slechts acht maan den stand. Thans mikt het op de absolute meerderheid: van 190 naar 223 zetels. Volgens het kiessysteem is zoiets reeds mogelijk als de partij het toegenomen percentage behoudt van de tussentijdse senaatsverkiezingen van twee jaar gele den: 44 procent Maar de uitbundigste optimisten verwachten een nog verdere stijging, mede dank zij een vergrote op komst (a la Den Uyl). Ecevit heeft psychologisch het klimaat over de plannen voor dit belangrijke ge vechtsterrein waar ook Nederlandse troe pen worden ingezet. De VS zouden hun defensië-inspanning daar slechts moeten vergroten „indien de geallieerde strijd krachten hun grootst mogelijke bijdrage leveren en als de bondgenoten de Ameri kaanse troepen de grootst mogelijke steun verlenen.” De commissie twijfelt er aan of het wel nuttig is dat de VS op eigen gelegenheid grotere munitievoorraden gaan aanleggen De commissie heeft voor .2,8 miljoen dollar aan militaire bouwprojecten in het buitenland goedgekeurd, oftewel 205 mil joen minder dan de regering had ge vraagd. De bezuinigingen hebben vooral betrekking op plannen voor Zuid-Korea, die zijn tegengehouden met het oog op Carters bedoeling de Amerikaanse grond troepen daar eerlang terug te trekken en op de bouw van permanente barakken ter waarde van 1,33 miljard „voor barakken met eetgelegenheid” voor de inlichtingen en veiligheidsbranche van het Amerikaan se leger in Wobeck in West-Duitsland. Die uitgaven zijn niet nodig zegt de commissie voor oefeningen van tijd tot tijd. De com missie heeft ook 70 miljoen dollar ge schrapt in een programma voor betere opslag voor ammunitie omdat deze plan nen wellicht door de NAVO kunnen wor den gefinancierd. als de geallieerden niet hetzelfde doen, want omdat „wij allen in dezelfde oorlog worden betrokken” betekent de Ameri kaanse inspanning niet meer dan enkele dagen soelaas voor ammunitie van bepaal de typen. Eijke- uit de n haar Jij een rof de ree elf in. De steerd. lad op derge- ar het g niet et ver- n. Vol- itskaja j. Wan- n door- aan de rf, dan halen. nen op Ie bijen lijn ge- ■dapest lie stad irdeeld ten tij- De 17- tegen erders- ran een Volks- e Dag- rijs - iden enbare ;e Dag- irzitter le prijs ■nzame «enchte 0 af ge rwacht le mens achtig" aandag Z— trijfel A De Sovjet-Unie heeft Rhodesië gewaar schuwd dat de actie in Mozambique ernsti ge internationale gevolgen kan hebben en Engeland beschuldigd van aanmoediging van de aanval. Tass noemde de aanval piraterij, die leidt tot verscherping van de toestand in het zuiden van Afrika. Toen een van zijn auteurs, Karei van het Reve, Van Oorschot feliciteerde en de hou ten presse-papier bewonderde, ried ik Van Oorschot aan het ding nooit in de buurt van de open haard te leggen als Karei van het Reve op bezoek kwam. Dit sloeg terug op de volgende, ware geschiedenis. Karei - van het Reve bezocht in München een of ander congres, werd met de andere deelne mers ten huize van een aldaar woonachti ge Rus te eten uitgenodigd, het open haardvuur knetterde gezellig. Karei merk te dat het hout in de haard wat ópraakte, zag op de schoorsteen een blok hout liggen waarvan hij in de verste verte niet ver moedde dat het daar als sieraad en nostal gische herinnering aan Moedertje Rusland te pronk lag (het was een stuk berken hout), pakte het op en wierp het met een brede zwaai in het vuur, waar het al flink vlam had gevat voordat het onheil door de vrouw des huizes werd opgemerkt... De privacy van de Sovjetburgers, van hun correspondentie, telefoongesprekken en telegrammen worden bij wet be schermd. De Laurens Janszoon Costerprijs werd voor de eerste keer uitgereikt ter opluiste ring van de driedaagse boekenmarkt in ’Haarlem die tot en met zaterdag duurt. Hij wordt gehouden in de Grote Sint Bavo, een opmerkelijke plaats voor wie zich herin nert dat het christendom zijn ontstaan min of meer te danken had aan handelende verkopers in de tempel. Het mes snijdt nu aan twee kanten, want niet alleen kan men aan de stalletjes boeken kopen bij uitge vers en boekhandelaren, de kerk zelf wordt er ook niet slechter van, want voor 5000 gulden is de hele ruimte voor drie dagen afgekocht, - toevallig hetzelfde be drag dat Van Oorschot als Laurens Jans zoon Costerprijs ontving en waarvoor hij zijn hele leven heeft moeten „afzien” als uitgever. regering poneert dat het hier incidentele ongemakken betreft waarvan het lands verraderlijk was ze aan de grote klok te hangen; de enorm gestegen schuldenlast zou een uitvloeisel zijn van de op zichzelf gezonde economische groei van het land, een van de sterkst groeiende ontwikke lingslanden ter wereld. Maar het is een publiek geheim dat het land na de verkiezingen nauwelijks aan een devaluatie van minstens 20 procent zal kunnen ontkomen, al suggereert Ece vit dat hij ook dit kwaad zal kunnen ondervangen. Hoop - en dan vooral in het buitenland - is ook gevestigd op de gevolgen van een overwinning van Ecevit voor het buiten lands beleid van Turkije. Ecevit, die in 1974 als premier verantwoordelijk was voor de verovering van bijna 40 procent van Cyprus, zou ook de enige politicus zijn die zich de territoriale concessies kan veroorloven die nodig zijn voor zin volle voortzetting van de onderhandelin- gen tussen Griekse en Turkse Cyprioten. Inzake het andere hete hangijzer met Griekenland, de kwestie van de Aege- ïsche Zee, heeft Ecevit zich weliswaar naar eigen zeggen „strikt nationalistisch opgesteld waar het de zeebodem en het luchtruim betreft", maar hij heeft er na drukkelijk bijgezegd dat Turkije geen aanspraken moet laten gelden op de Griekse eilanden in die zee - anders dan drie van de vier huidige regeringspartij en, die min of meer omlijnde expansio nistische geluiden hebben doen horen Mocht Ecevit het winnen, dan heeft Turkije eindelijk weer een representatief regeerder, die met zijn Griekse evenknie Karamanlis tot zaken zou kunnen ko men, waarvoor Ecevit trouwens in de zomei van 1974 al vergeefs heeft gepleit OSLO (Reuter). De eerste van de drie politieke gevangenen uit Basken land die Noorwegen als vluchtelingen heeft geaccepteerd, is gisteren, in Oslo aangekomen, zo heeft een woordvoer der van het Noorse ministerie van Bui tenlandse Zaken meegedeeld. Het is de 29-jarige Inaki Sarasqueta, die negen jaar gevangen heeft gezeten. De woordvoerder zei niet te weten wanneer de andere twee kunnen wor den verwacht. Eerder zei de Noorse minister van Buitenlandse Zaken, dat Noorwegen heeft besloten de drie als politieke vluchtelingen te ontvangen om de Spaanse regering in de periode voor de verkiezingen te helpen. Denemarken heeft ook laten weten, dat het zou kun nen overwegen een aantal Basken op te kunnen nemen om daardoor de span ning voor de verkiezingen te helpen verminderen. Na België en Noorwegen willen ook Denemarken en Zwitserland Baskische politieke gevangenen opnemen. De Deense regering deelde gisteren de Spaanse overheid mee dat zij bereid is een vijftal van de 19 Baskische ge vangen op te nemen die door de rege ring in Madrid in ballingschap zullen worden gezonden. Gelijktijdig verklaarde de Zwitserse regering zich bereid vijf Basken te aan vaarden. LAHORE (Reuter). Een Pakistaans hooggerechtshof heeft gisteren bepaald dat de zes weken geleden door premier Zoelfikar Ali Bhoetto afgekondigde staat van beleg volgens de grondwet onwettig is. De vijf rechters van het hof in Lahore verklaarden voorts een recent amende ment op de grondwet ongeldig waarin de rechterlijke macht de bevoegdheid werd ontnomen om over het instelleh van de staat van beleg te oordelen. (Vervolg van pag 1) Nu Salisbury heeft laten weten dat de Rhodesische troepen zich uit Mozambique terugtrekken ziet Engeland af van het voornemen de Rhodesische inval in Mo zambique ter sprake te brengen in de Vei ligheidsraad van de Verenigde Naties. De Britse minister van Buitenlandse Zaken David Owen heeft de Rhodesische mede deling „met grote opluchting” ontvangen. Owen had woensdag in Parijs met zijn Amerikaanse, Franse en Westduitse colle ga’s en met secretaris-generaal Waldheim de mogelijkheid besproken de veiligheids raad bijeen te roepen. ir ver- an wo- zerdub- minder wereld op het slanden en met uilen er 'ertelde van de epsver- •oerend erscon- ongres. ilgende gemeenschap Novosti. Artikel 49 van de nieuwe grondwet geeft voor de eerste maal burgers het recht bij officiële instanties voorstellen te doen en klachten in te dienen. Artikel 57 verleent het recht op rechter lijke bescherming „tegen elke inbreuk op het leven, gezondheid, eigendom en per soonlijke vrijheid, eer en waardigheid van een persoon. Het ontwerp formuleert de plichten van Russische burgers: waarbor gen van de belangen van de socialistische staat, versterken van zijn macht en aan zien, behoud van de culturele erfenis en bescherming van de natuur.” Aan de grondslagen van het economi sche en politieke systeem wordt niets ver anderd. „Het ontwerp zegt dat in de Sov jet-Unie een socialistische gemeenschap is opgebouwd en dat het communisme het einddoel is van de Sovjetstaat.” Nadat de nieuwe grondwet deze herfst is aangenomen zullen de diverse republieken van de Sovjet-federatie hun eigen nieuwe grondwetten moeten opstellen. „De nieuwe grondwet zal de kern vormen van de wetten van de Sovjet-Unie. Aan de samenstelling daarvan is al begonnen”, aldus Novosti. Haarlem de Costerprijs Gisteren is in Haarlem de Lau rens Janszoon Costerprijs uitge reikt aan Geert A. van Oorschot, Hij ont ving een cheque van 5000 gulden, een met de hand getypt juryrapport dat zijn lof als uitgever zong en zijn recente grote ver diensten als schrijver wijselijk in het mid den liet omdat dit de gelegenheid geeft hem in de toekomst nog eens dezelfde prijs te geven, maar dan als schrijver (want wie kun je nog bekronen die met een even gave speech van twintig minuten weet te ant woorden als Geert van Oorschot?), en een presse-papier in de vorm van een zwaar houten blok, waarin zijn initialen'G.A.v.O. waren uitgesneden, ter herinnering aan het feit dat Laurens Coster ruim 500 jaar geledenjetters uit het schors van een boom sneed, deze, onhandig als hij was. in het zand liet vallen, ze opraapte, nog even terloops een blik wierp op de plaats waar ze gelegen hadden, en toen de boekdruk kunst uitvond. Hillie van Oorschot, Geert z’n vrouw, herinnerde zich toen dat bij een eerdere feestelijke gelegenheid iemand verzonnen had dat die initialen beduidden: „Gestage Arbeid Voert Opwaarts”! De derde beklaagde, de 28-jarige Wolf gang Grundmann, die in 1976 op vrije voeten was gesteld, kreeg een gevangenis straf van vier jaar wegens lidmaatschap van een misdadige vereniging en overtre ding van de vuurwapenwet. De drie be klaagden waren niet aanwezig om hun vonnis aan te horen In haar rapport verklaart de invloedrij ke commissie dat de geallieerde strijd krachten die dit gebied verdedigen wel licht meer zouden moeten doen om zich te versterken en hun huidige legering zouden moeten aanpassen om een aanval te kun nen weerstaan. „De commissie is van me ning”, zo zegt het rapport, „dat de situatie zowel wat betreft conventionele als takti- sche nucleaire strijdmiddelen zou kunnen worden verbeterd als de geallieerde strijd krachten meer naar voren worden gescho ven voor het tegenhouden van een verras singsaanval en zo nodig het gebruik van taktische kernwapens op vijandelijk ge bied zou kunnen vergemakkelijken, waar de aanvallers het meest kwetsbaar zijn en de taktische nucleaire wapens een zeer effectieve afschrikking kunnen vormen.” De verklaring van de Britse regering dat die geen geweld tegen Smith zal gebruiken „is een rechtstreekse aanmoediging van de Rhodesische racisten, tot gewapende aan vallen op buurlanden over te gaan", aldus Tass. In commentaar op de pogingen tot het bereiken van een regeling in Rhodesië zei Tass dat „enkele westelijke staten ein deloos onderhandelen met het regime van Ian Smith". wel mee. De massa walgt voor alles van de toenemende moorddadigheid en ver wacht van Ecevit dat hij deze zal kunnen intomen. Zelf heeft hij immers een „ali bi”: tijdens zijn kortstondige regering met de evenmin gewelddadige Partij van Nationaal Behoud was het rustig in het hele land. Pas toen het „Nationalistisch Front”, een coalitie van vier rechtse par tijen onder Demirel, de macht overnam, begon de slachting die nu al ruim 250 mensenlevens heeft geëist. Demirel geeft Ecevit daarvan de schuld, omdat onder diens regering een politieke amnestie werd afgekondigd, waardoor alle linkse „terroristen” vrij kwamen, maar het gro te aandeel dat de fascisten aan het ge weld van de laatste jaren hebben geno men is voor weinigen in den lande meer een geheim. Hun leider, oud-kolonel Tur- kesj, heeft niet alleen als vice-premier zitting in de huidige regering, hij heeft daarin tot voor kort de verantwoording voor ordehandhaving gehad, en Demirel, die het fascistische gevaar voortdurend wegwuift, heeft hem zelfs - overigens vergeefs - nauwe electorale samenwer king voorgesteld. Verder wordt van Ecevit ook een sane ring van de economische toestand ver wacht, die sinds 1958 niet zo zorgwek kend is geweest. De oppositie stelt het zelfs zo voor, dat het land een bankroet nabij is. Het dagblad Cumhuriyet publi ceerde onlangs telegrammen van Turkse diplomaten in het buitenland naar de regering in Ankara, waarin zij klaagden dat banken aldaar de cheques van de Turkse Centrale Bank, waarmee zij hun salaris dienden op te nemen, niet meer accepteerden. Het aantal landen waar deze cheques waardeloos zijn geworden, zou inmiddels tot 33 zijn gestegen De Dissidenten vragen om amnestie persoon en huis en vrijheid van spreken, vergadering, persvrijheid, vrijheid van vergadering, straatoptochten en bijeen komsten. ,,Defensie-inspannning Ze menen dat zo’n stap in de Sovjet-Unie ook kan bijdragen tot vrijlating van gevan genen in andere landen, die om gewetens redenen vastzitten. De voorgestelde nieuwe nationale grondwet van de Sovjet-Unie bevat een serie garanties voor de rechten en vrijhe den van personen, maar daarbij is tevens een voorziening getroffen dat die niet ten nadele van het socialistische Sovjet KAISERSLAUTERN (DPA). Een rechtbank in Kaiserslautern heeft gisteren de 30-jarige Manfred Grashof en de 29- jarige Klaus Juenschke wegens moord in vereniging als leden van de harde kern van de anarchistische Baader-Meinhofbewe- ging tot levenslange gevangenisstraf ver oordeeld Twee „fruitkonin- ginnen uit de Londense wijk Chelsea dragen hun steentje bij aan de hulde voor koningin Eliza beth II in het ka der van haat 25-ja- rig regeringsjubi leum. V

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1977 | | pagina 3