Helft Rijnvervuiling door zes grote afvallozers
Ode aan vorstin
SOEDAN BESCHULDIGT SOVJET-UNIE
Nieuwe kernbom
Zes Britse ministers zijn tegen Euroverkiezingen
SOCIALISTISCH CONCEPT-PROGRAMMA
VOOR EUROPESE VERKIEZINGEN ROND
r1
Persinstituut levert
kritiek op Unesco
1
fed
AFB REKEN
ARBEIDERSDICHTER
al
af
Labour
Oorlogsmisdadiger
veroordeeld in Polen
Regering van Spanje
verbant tweetal
veroordeelde Basken
els
er
ng
ng
be-
ene
P.
lei
der
ler-
ilij-
ird,
het
ïif
ten
len
aul
JP)
tuk
{et
len
va-
ter
er-
m-
iar
is
da
4 Ij
Helft grote bedrijven
in VS heeft wellicht
„smeergeld’’-rekening
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
JUNI
19 7 7
DINSDAG
7
I
KW
1
■■MM
IP
ve
ve
In
im
ng
lg
Ise
en
le
en
en
ng
>k-
la-
>n.
LONDEN/PEKING (Reuter, AFP). Soedan heeft gisteren ver
klaard dat de Sovjet-Unie bezig is met een „nieuwe samenzwering”
tegen het regime Nimeiry „welke ditmaal de vorm zou kunnen aanne
men van een openlijke, rechtstreekse interventie, komende van buiten
het Afrikaanse continent”. Deze beschuldiging werd uitgesproken
door het Soedanese ministerie van Buitenlandse Zaken, in een te
Londen beluisterde uitzending van radio Ondurman.
ft
LUXEMBURG (DPA). De
besturen van de sociaal-demo-
cratische en socialistische partij
en in de EEG hebben zich giste
ren in Luxemburg gevonden op
een gemeenschappelijk ont-
werpprogram voor de eerste
rechtstreekse verkiezingen voor
het Europese parlement. Tien le
den van de „bond van sociaal
democratische partijen in de
EEG” stemden vóór het pro
gram. De Britse Labourpartij,
die ernstige bedenkingen tegen
de Europaverkiezingen heeft,
nam als elfde lid niet aan de
stemming deel.
trijfë!
door Nico Scheepmaker
be-
tegen regering-Nimeiry
Soedan verleent steun aan de separatis-
Het instituut deelde mee dat het zijn
orig
>du-
lals
met
rent
oen
Het Poolse persbureau PAP meldde gis
teren dat Galwanauskas ervan beschul
digd is, in het tijdvak van 1941-1944 als lid
van de „Sicherheitspolizei” in Wilna en
omgeving aan massamoorden deelgeno
men te hebben en eigenhandig minstens
300 mensen doodgeschoten te hebben.
Tot zijn arrestatie in augustus 1976 had
Galwanauskas onder valse naam in Polen
gewoond. Hij heeft het hem ten laste geleg
de toegegeven.
De IPI is een organisatie van vooraan
staande journalisten en uitgevers met
ruim 1800 leden uit een groot aantal lan
den die zich vooral wijdt aan de bevorde
ring van de persvrijheid en de ontwikke
ling van een onafhankelijke pers in de
landen van de derde wereld.
Galliner zei toe te juichen dat de Indiase
pers nu weer vrij is. Hij betreurde echter
dat de onderdrukking van de pers in de
derde wereld in het algemeen toeneemt. In
dit verband zou de rol van de Unesco
moeten worden onderzocht. „Haar hande
len vormt reden voor ernstige twijfel bij al
degenen die betere toegang tot informatie
en minder belemmeringen willen”, zo zei
hij.
MADRID (Reuter). De Spaanse rege
ring heeft gisteren twee Basken vrijgela
ten en per vliegtuig in ballingschap naar
een Westeuropees land gezonden. Het zijn
Basken wier doodstraffen omgezet waren
in gevangenisstraffen. Zij behoorden tot
de bekendsten van de 16 Baskische guer
rillastrijders die nog in Spanje gevangen
zaten. Eerder werden zes Baskische ge
vangenen vrijgelaten en in ballingschap
naar België resp. Noorwegen gestuurd.
De bestemming van de gisteren in vrij
heid gestelde Basken werd niet bekendge
maakt. De eerste is Jose Antonio Garmen-
dia (28), die door een militaire rechtbank
in 1975 ter dood werd veroordeeld wegens
de moord op een politieman. Hij behoorde
tot een groep van 11 stadsguerrilleros die
in één maand tijd ter dood werden veroor
deeld Het doodvonnis van hem en vijf
anderen werd later gewijzigd in gevange
nisstraf. De zaak van Garmendia leidde tot
protesten in Spanje en daarbuiten.
De tweede is Xavier Izco de la Eglesia.
Hij werd tijdens een proces in 1969 tegen
16 Basken in Burgos wegens terreur en
moord op een plaatselijk hoofd van de
politieke politie twee keer ter dood veroor
deeld Het vonnis werd later gewijzigd in
30 jaar gevangenisstraf
Het ontwerp-program wordt nu voor
eventuele veranderingen en aanvullin
gen voorgelegd aan de verschillende par
tijen, waarna op 15 januari de bond het
definitieve program zal goedkeuren.
Toen Nimeiry zijn lans voor Eritrea brak
beschuldigde hij Ethiopië van „volkeren
moord” in het omstreden gebied.De am
bassadeur van Ethiopië verrees daarop uit
zijn stoel en verliet de eetzaal.
Zijn gastheer, de Chinese vice-premier
Li Hsien-Nien, gebruikte zijn tafelrede
voor een zoveelste scherpe uitval naar de
Sovjet-Unie. Hij feliciteerde Nimeiry met
zijn besluit de Russen het land uit te zetten.
Onze redacteur in Groot-Brittannië
meldt dat ten minste zes ministers van
het kabinet van premier James Callag
han zullen tegenstemmen op een wets
voorstel voor directe verkiezingen van
vertegenwoordigers naar het Europese
parlement, of zich van een stem onthou
den. Het zijn ministers die van meet af
aan tegen de toetreding van Engeland tot
de EEG zijn geweest. Premier Callaghan
heeft hun nu de vrije hand moeten geven
om zijn wankelende regering op de been
te houden.
Nog maar enkele weken geleden het
Callaghan in de kring van zijn medewer-
ring van het bedrijfsleven door werkne-
mersinspraak en staatsinvloed op ruime
re schaal.
serland, Oostenrijk, Frank
rijk, Duitsland en België zijn
aangesloten.
De voorzitter juichte voorts
de in aanbouw zijnde zuiver
ingsinstallatie van de firma
Hoechst in Frankfort, die de
ze zomer in bedrijf wordt ge
nomen, toe.
Het pamflet stelt dat de meeste proble
men van de Britse economie te wijten
zijn aan de toetreding tot de EEG, en
verzuimt op te merken dat niet alle EEG-
landen in meerdere, of mindere mate met
dezelfde mflatieproblemen te kampen
hebben maar ook landen die met tot de
EEG behoren Premier Callaghan haalde
kers weten dat hij bereid was zijn ontslag
als eerste minister in te dienen wanneer
zijn eigen ministers zouden weigeren de
ze door hun regering ingediende wet op
de EEG-verkiezingen te steunen. Het
was, in feite, een leeg gebaar omdat met
het aftreden van Callaghan de Labourre-
gering onherroepelijk ten val zou worden
gebracht
Kort daarna verscheen zijn minister
voor Energiezaken, Tony Benn, op een
persconferentie waar een anti-EEG-pam-
flet werd gelanceerd door de linkse vleu
gel van de Labourpartij, die bekend staat
als de „Tribunites” Minister Benn slaag
de er toen in net niet de grenzen van zijn
ministeriële bevoegdheden te overschrij
den en het lidmaatschap in de EEG open
lijk te veroordelen, maar hij maakte on
omstotelijk duidelijk dat de EEG zijn
zegen niet had.
WASHINGTON (AFP). De Verenigde
Staten staan op het punt te beginnen met
de produktie van een kernbom die mensen
kan doden zonder bouwwerken te ver
nielen. Dit heeft de Washington Post
onthuld.
Dit wapen, dat zou worden aangepast
aan Lance-raketten, wordt volgens het
bakzeil en gaf zijn ministers het recht
tegen de wet op de verkiezingen voor het
Europese parlement te stemmen
Oud-president Gerald Ford had toe
stemming gegeven voor de produktie van
het nieuwe wapen.
Architecten zijn natuurlijk niet de enige
kunstenaars die iets nalaten, ook schilders
en beeldhouwers werken voor de eeuwen,
evenals schrijvers en dichters en compo
nisten, met dit kleine verschil, dat werk
van de laatsten dat niet meer aanspreekt
wegzinkt in vergetelheid en niet meer her
drukt wordt of opgevoerd, terwijl er heel
wat moet gebeuren wil een Euromast of
een Groothandelsgebouw of een ander ge
bouw van die afmetingen „in de vergetel
heid” raken.
Huig Aart Maaskant is overleden, als
persoon, niet als architect, want dat is iets
waar ik architecten om kan benijden: hun
werken, goed of slecht, mooi of lelijk, klein
of groot, plegen hen tientallen jaren en
soms eeuwen te overleven. Je kan er wel
omheen, om hun creaties, maar dan moet
je er niet tegenop zien om een minuut of
tien te wandelen. Maaskant zette vele
handtekeningen in het Nederlandse land-
schap, zoals de Euromast, het Groothan
delsgebouw, het Hilton Hotel en het Hof-
pleintheater in Rotterdam, het Confec-,
tiecentrum in Amsterdam, de Schevening-
se pier (met een paar collega’s) in Scheven-
ingen, het Tomadohuis in Dordrecht, en
niet te vergeten het Provinciehuis in Den
Bosch, waarin hij een beetje dubbelop ook
nog eens zijn echte handtekening liet ver
eeuwigen: een handtekening in een Hand
tekening, op de manier van die houten
Russische matrosjka’s.
De uitvoerende kunstenaars hebben het
natuurlijk nog moeilijker ook al zijn er
tegenwoordig grammofoonplaten (voor de
musici) en film en ampex (voor de toneel
spelers), die nog iets vast kunnen houden
van het kunstenaarschap, ook na him
overlijden. Vroeger was dat anders. We
weten niet hoe Bach orgel speelde, en hoe
Shakespeare toneelspeelde, terwijl we de
gebouwen waarin zij speelden nog steeds
kunnen bezoeken en eventueel bewonde
ren. Daar zit iets onrechtvaardigs in. Zou
het voor de doorstroming in de architec
tuur niet nuttig en aardig zijn, als er een
wet kwam dat alle door een architect ont
worpen gebouwen onmiddellijk tot op de
grond moeten worden afgebroken zodra
de betreffende architect komt te overlij
den? Het zou in ieder geval een methode
zijn om de werkloosheid in de bouw tot een
minimum te beperken.
Nadat uitgever Geert van Oorschot vori
ge week in de Gravenzaal van het gemeen
tehuis in Haarlem de Laurens Janszoon
Costerprijs had gekregen, gaf hij in een
verdedigingsrede een overzicht van zijn
leven en werken, waarbij hij ook even
aanstipte dat hij als jongeman gedicht
had, zelfs van Henriëtte Roland Holst de
nodige lof toegezwaaid had gekregen voor
die gedichten, maar dat dit weinig bete
kende omdat zij alles mooi vond wat een
arbeidersjongen dichtte. Het hele verhaal
vertelde Van Oorschot bij deze gelegen
heid niet, en daarom doe ik het nog maar
eens, want hij heeft het mij een keer ver
teld toen ik hem interviewde voor „Vrij
heid van Drukpers”:
„Toen ik 18 was wou ik graag dichter
wezen. De eerste keer dat ik in de gevange
nis kwam schreef ik slechte gevangenis
verzen. Ik was toen 19 jaar. Ik ben in 1909
geboren, en in 1928-1930 ging ik wegens
dienstweigering het gevang in. Ik schreef
daar die gevangenisverzen en stuurde ze
naar Henriëtte Roland Holst. Dat was heel
fout, want als een arbeidersjongen twee
regels kon schrijven die op elkaar rijmden,
was hij in haar ogen al een groot dichter,
want zulke liederen waren wapens in de
klassenstrijd. Ik kreeg in de gevangenis
een brief van haar uit Italië, waarin ze
schreef hoe prachtig ze ze vond. Ze verge
leek ze zelfs met „Les Hommes de la Pri
son” van Victor Serge. Later heb ik dat
gelezen, toen heb ik meteen koffers vol van
mijn eigen gedichten verscheurd en over
de leuning van de Maasbrug in de Maas
gegooid”
„Maar zou je dat wel opschrijven?”,
vroeg hij, toen ik dat opschreef. Ik heb het
toch maar gedaan. Het is altijd iets om te
weten dat de eerste watervervuiler van de
Maas niet de grootindustrie was, maar een
arbeidersdichter in 1929.
en
in
an
5e-
ie-
'ige
ge-
;lo-
srp
tak
mt-
rij-
en
uis
er
ed.
ren
be-
WARSCHAU (DPA). Een rechtbank
in Polen heeft de uit Litouwen afkomstige
Wiktoras Galwanauskas tot 25 jaar gevan
genisstraf veroordeeld wegens oorlogs
misdaden.
de
lik-
esi-
zer-
ige-
yan
L OP
zer-
res-
al
de
116
LR,
in
•r-
^a
is
een
iing
ing,
:ten
sair
ind,
>or-
ig-
n-
[e-
ir)
ic-
iit
Volgens het ontwerp willen de Europe
se socialisten structurele veranderingen
in maatschappij en economie, volledige
werkgelegenheid, rechtvaardige inko
mens- en vermogensdeling, meer greep
op de economische macht, democratise-
blad neutronenbom genoemd. Een des
kundige verklaarde in antwoord op vra
gen van de Washington Post dat deze bom
bij het ontploffen een lichte luchtverplaat
sing en weinig hitte veroorzaakt. Gebou
wen worden niet vernield maar de grote
hoeveelheid neutronen die vrijkomt doodt
de levende organismen.
Het ministerie reageerde daarmee op de
Russische beschuldiging zondag ver
spreid door het agentschap Tass dat
Soedan een militaire aanval op Ethiopië
zou voorbereiden. Volgens Tass speelt
Soedan met vuur door „samen met
imperialistische en reactionaire krach
ten” te complotteren tegen het linkse be
wind in Addis Abeba. „Deze verklaring”,
aldus het Soedanese ministerie, „riekt
naar een nieuwe door de Sovjet-Unie uit
gebroede samenzwering tegen ons land”.
Dit is in de Britse politiek een tot nog
toe ongekende concessie van zwakheid.
In het verleden traden ministers af wan
neer zij het oneens waren met het kabi
netsbeleid Premier Callaghan voorzag
daarmee niet alleen de val van zijn La-
bourregering en een onvermijdelijk ge
achte overwinning van de conserva
tieven in de eerstvolgende algemene ver
kiezingen, maar hij heeft vermoedelijk
ook gegokt op het feit dat EEG-zaken,
ook waar ze Engeland betreffen, door de
Britten niet begrepen worden of op zijn
minst niet serieus worden genomen
tische guerrilla m de Ethiopische Rode-
Zeeprovincie Eritrea, welke Addis Abeba
een doom in het vlees is. De Ethiopische
militaire machthebbers hebben zich de
afgelopen tijd meer en meer op de Sovjet-
Unie georiënteerd. De betrekkingen tus
sen Soedan en de Sovjet-Unie zijn echter
navennant verslechterd sinds er vorig jaar
juli een mislukte staatsgreep tegen presi
dent Nimeiry werd uitgevoerd. Volgens
Nimeiry die daarin werd bijgevallen
door zijn Egyptische ambtgenoot Sadat
was deze coup georganiseerd door lieden
die hand- en spandiensten verleenden aan
het „sociaal-imperialisme” van Moskou.
Sindsdien hebben beide landen elkaar
steeds harder verketterd. Nog vorige
maand wees Nimeiry 90 Russische lege-
radviseurs en diplomaten de deur.
Volgens Nimeiry probeert Addis Abeba
in de Rode-Zeezone, waar Soedan
een „oase van vrede” wil scheppen, aan te
sturen op een verscherping van de tegen
stellingen tussen Moskou en Washington.
voor een groot deel de veront
reiniging met moeilijk af
breekbare stoffen, die de
drinkwatervoorziening
dreigen.
Mocht koningin Elizabeth II zich binnenkort in de Londense wijk Fulham laten zien,
dan zal ze worden geconfronteerd met deze uitbundig versierde woning. Dit alles ter
gelegenheid van het zilveren regeringsjubileum van de Britse vorstin.
OSLO (DPA). Het onafhankelijke In
ternationale Persinstituut (IPI) heeft bij
monde van zijn directeur, de Brit Peter
Galliner, kritiek geuit op het persbeleid
van de VN-organisatie voor onderwijs, we
tenschap en cultuur Unesco. Op de alge
mene vergadering van het instituut giste
ren in Oslo zei hij dat de Unesco staatsin
vloed op de massamedia en een toeneming
van het staatstoezicht op de pers in de
hele wereld sanctioneert.
WIESBADEN (ANP). De
82 drinkwaterleidingbedrij-
ven uit de Rijnoeverstaten,
die zijn aangesloten bij de
internationale werkgemeen
schap IAWR, hebben gisteren
op het zesde congres van hun
organisatie in Wiesbaden een
beroep gedaan op de verant
woordelijke instanties in de
Rijnoeverstaten wettelijke
maatregelen te nemen, opdat
de zes grootste vervuilers op
korte termijn hun afvalwa-
terlozingen aanzienlijk be
perken of zuiveren.
graag zien, dat deze gelden
voornamelijk worden ge
bruikt voor de bouw van gro
te zuiveringsinstallaties van
afvalwater.
WASHINGTON (DPA). Gisteren
heeft een woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van Financiën ver
klaard dat bijna de helft van alle grote
Amerikaanse ondernemingen wellicht ge
heime rekeningen hebben voor steekpen
ningen, illegale uitgaven voor verkiezings
campagnes en andere bedenkelijke uitga
ven. Dat is gebleken na een onderzoek van
meer dan een jaar
Volgens de woordvoerder heeft het mi
nisterie lijsten met vragen gezonden aan
1250 van de grootste ondernemingen. Hier
van hebben 896 geantwoord en 481 van
dit laatste aantal zouden zich schuldig
gemaakt kunnen hebben aan het aanleg
gen van onwettige rekenmgen. Minstens 71
gevallen worden nog nader onderzocht.
Namen heeft de woordvoerder niet
genoemd
kusen (2 miljoen i.e.), de stad
Straatsburg (1 miljoen i.e.)
en de stad Basel met Hof-
mann-la Roche-Sandoz en Ci-
ba Geigy (0,95 miljoen i.e.).
Deze staan vermeld in het
rappport van de Duitse raad
van deskundigen voor mi
lieuproblemen onder voorzit
terschap van prof. Hans May
er, dat in opdracht van de
Duitse bondsregering is op
gesteld.
Een andere grote Rijnver
vuiler, het zuiveringschap
Emschermündung, die tot
nog toe wegens onvoldoende
zuiveringscapaciteit het af
valwater van drie miljoen in-
wonerequivalenten loosde,
heeft twee weken geleden de
Rijnvervuiling aanmerkelijk
verminderd door een grote
Deze lozers op de Rijn zijn
verantwoordelijk voor bijna
de helft van de totale belas
ting van de rivier met biolo-
gisch-afbreekbare stoffen.
Bovendien veroorzaken ze
Op het terrein van de buitenlandse
politiek bepleit het ontwerp-program
vervolg van de vredes- en ontspannings-
politiek en grotere zelfstandigheid van
de EEG vis-a-vis de Verenigde Staten.
Voorts moet internationaal gestreefd
worden naar een nieuwe economische
wereldorde en daarmee gepaard gaande
versmalling van de kloof tussen rijk en
arm.
opleidingen voor journalisten in de derde
wereld zowel in Azië als in Afrika weer is
begonnen. Galliner kondigde voorts ont
moetingen aan tussen journalisten uit
zuidelijk Afrika en uit zwarte Afrikaanse
landen, alsmede studiebijeenkomsten in
Nairobi en Accra en pogingen om te ko
men tot het opbouwen van een zwarte
Afrikaanse pers in Rhodesië.
De voorzitter van het IPI, de uitgever
van het Zweedse blad Sydsvenska Dagbla
det Olof Wahlgren, zei in een toespraak dat
een voorgenomen samenwerking tussen
persbureaus van derde-wereldlanden een
nuttige „aanvulling op de internationale
persbureaus” kan zijn, en dat deze de
steun van het IPI zal genieten „zolang zij
gebaseerd is op persvrijheid” en geen be
perkende kracht wordt in de vrije stroom
van informatie.
Nimeiry brengt momenteel een zeven
daags bezoek aan de Chinese volksrepu
bliek waar hij gisteren een diplomatiek
incident veroorzaakte door zich openlijk
uit te spreken voor de zelfstandigheid van
Eritrea. Dat gebeurde tijdens een officieel
banket, op voorhand geboycot door de
Sovjet-Unie, Oost-Europa en Cuba.
eerste plaats de papierpulp-
industrie verantwoordelijk.
Deze loost bijna eenderde
deel van alle opgeloste orga
nische stoffen in het Rijn
water.
Het is waarschijnlijk dat Engeland nu
niet in staat zal zijn te voldoen aan de
streefdatum van mei of juni volgend
jaar, die door de EEG voor de verkiezin
gen voor het Euro-parlement werd ge
steld. Eind deze maand vindt opnieuw
een EEG-topconferentie plaats in Lon
den en premier Callaghan als voorzitter
zal kan kleur moeten bekennen, of een
aanvaardbare uitvlucht bedacht moeten
hebben om zijn positie waar te maken
zuiveringsinstallatie bij
Oberhausen in gebruik te
nemen.
Naast de kritiek, die de
heer Schalekamp uitte op de
steden en de industrieën die
hun afvalwater nog steeds
onvoldoende gezuiverd of
zelfs ongezuiverd in de river
lozen, had hij ook waarde
ring voor de saneringsmaat
regelen zoals die van de
BASF in Ludwigshafen. Dit
chemieconcern heeft samen
met de stad een installatie in
bedrijf genomen, die 200 mil
joen Duitse mark heeft ge
kost. Als gevolg daarvan is
het zuurstofgehalte van de
Rijn aanmerkelijk verbeterd.
Dit is gebleken uit metingen
door de IAWR, waarbij be
drijven in Nederland, Zwit-
Minder verheugend noem
de de heer Schalekamp de
situatie met betrekking tot de
biologisch moeilijk afbreek
bare stoffen. De waterlei
dingbedrijven, die voor bijna
twintig miljoen mensen drin
kwater uit de Rijn bereiden,
constateren dat deze voor de
openbare drinkwatervoor
ziening gevaarlijke verontrei
nigingen vorig jaar zijn toe
genomen. Daarvoor is in de
De heer Schalekamp zei
tenslotte het te betreuren, dat
het effect van het zoutak-
koord, dat de ministers begin
december vorig jaar in Bonn
sloten, voor de helft teniet is
gedaan door een extra lozing
van afvalzout uit de buffer-
bekkens van de kalimijnen in
Frankrijk. Namens de drink-
waterleidingbedrijven deed
hij een dringend beroep op
de regeringen van de Rijn
oeverstaten aanvullende
maatregelen te nemen om de
ze negatieve effecten te com
penseren.
Maarten Schalekamp, pre
sident van de IAWR en direc
teur van het waterleidingbe
drijf van Zürich, noemde aan
het begin van de tweedaagse
conferentie de zes grote lo
zers van afvalwater bij name.
Het rijn de celstoffabriek in
Mannheim, die de Rijn ver
vuilt met 3 miljoen inwonere-
quivalenten (i.e.) de gemid
delde hoeveelheid afval die
een mens produceert Rho
ne Polenc in de Elzas (2,6
miljoen i.e.), de Celstoffa
briek in Straatsburg (2,5 mil
joen i.e.), Bayer AG in Lever-
Russische samenzwering
Na herhaaldelijk hierop ge
wezen te hebben kreeg de
IAWR onlangs van de pa-
pierpulpindustrie toezegging,
dat de lozingen tot 1980 ver
minderd zullen worden tot 8
percent van de hoeveelheid
in 1974 geloosde stoffen.
De werkgemeenschap is
er verheugd over, dat de
Duitse bondsregering 2 mil
jard mark wil bijdragen aan
de verbetering van de kwali
teit van het water in de Rijn
en het Bodenmeer. De water
leidingbedrijven zouden
