Tussen roken en longkanker:
ONDERZOEK OP HAARWORTELS ZOU
MOGELIJK VERBAND KUNNEN TONEN
VVV’s hebben vee! moeite de
I
Inbraakbeveiliging begint niet bij vernuft
eindjes aan elkaar te knopen
I
i
I
I
rrsi
dinsdag
LEGER IN PERU: EERST STABIELE ECONOMIE, DAN TERUG NAAR KAZERNES
Automatisch
BOUWCENTRUM:
Crisis
„GOED HANG- EN SLUITWERK EERSTE VEREISTE”
JUNI
19 7 7
1 4
15
BI
-
Simpelheid
LIMA (Reuter). In Peru bestaan politieke partijen, hetgeen in Latijns-Amerika een luxe mag
worden genoemd. Negen jaar lang zijn zij ook in dit land verboden geweest, maar de militaire
leiders hebben te kennen gegeven dat zij terug willen naar een burgerlijke democratie. De
politieke partijen zijn uiteraard niet ontevreden over dit gebaar, maar zij stellen zich toch
enigszins huiverig op over de manier waarop de democratie volgens de militaire leiders tot stand
moet komen.
Politieke partijen nog huiverig
over democratiseringsprocedure
Timgen
dres in
Ondersteunende activiteiten, die recht-
tart.
i kantte.
te Perl
i.V.
(Van onze correspondent)
3
Sinds generaal Juan Velasco Alvarado
en een aantal linkse officieren in oktober
1068 een greep naar de macht deden heb
ben de traditionele partijen in een vacuum
geopereerd. De militairen dreven sociale
hervormingen door in het veertien miljoen
inwoners tellende land. President Morales
Bermudez, die in augustus 1975 generaal
Velasco beentje lichtte om een verdere
zwaai naar links in de militaire regering te
voorkomen, wil algemene verkiezingen or
ganiseren en de macht in 1980 overdragen
De 56-jarige generaal heeft een begin
gemaakt met een serie bijeenkomsten met
leiders van de belangrijkste politieke par
tijen, in een poging een vreedzame over
dracht van de macht aan een burgerrege
ring te bewerkstelligen. Hij heeft al de
suggesties van zes partijen aangehoord,
maar hij zei daarvan niet veel meer dan
dat de besprekingen heel nuttig waren
geweest. Wel stond hij de kranten toe uit
voerige verklaringen van de partijleiders
af te drukken. Enkele politici zeiden dat de
sfeer hartelijk was en dat de president
goed kon luisteren. Zij verklaarden echter
ook dat er momenten van spanningen
waren.
President Morales, een lange, norse en
streng-religieuze man met een reputatie
van eerlijkheid in een land waar zoveel
corruptie heerst in de hqogste kringen,
heeft met zijn regering in februari van dit
jaar een driejarenplan opgesteld. Er zul
len gemeenteraads-, algemene- en presi
dentsverkiezingen worden gehouden.
Verwacht wordt dat eind juli hiervoor
data vastgesteld zullen worden. Het plan,
„Tupac Amaru”, genoemd naar de eerste
Peruviaanse krijgsman die vocht tegen de
Spaanse kolonisten, bevat ook de opstel
ling van een nieuwe grondwet. Sommige
van de meest opmerkelijke sociale veran
deringen, die het leger heeft aangebracht
zouden daarmee onaangetast blijven. Het
gaat met name om de landhervormingen,
waarvan miljoenen Indiaanse arme boe-
weest, maar dat er desondanks toch wei
nig reden is voor tevredenheid en opti
misme.
ren de vruchten hebben kunnen plukken
en de werknemersparticipatie in de indus
trie. De regering wil breken met de traditi
onele verkiezingen, die gekenmerkt wer
den door knoeierijen. Maar het „Tupac
Amaru”-plan is vaag wat betreft de demo
cratische formule die de Peruvianen een
werkelijke invloed moet geven.
De partijen hebben niet geaarzeld een
aantal tekortkomingen aan generaal Mo
rales voor te leggen. Zij hebben hem ook
gevraagd enig licht te werpen op de vraag
hoe en door wie de grondwet zal worden
opgesteld. Ook zijn zij ongeduldig wat
betreft het tijdsbestek waarin de ver
kiezingen moeten worden gehouden. En
kele partijen vragen zich af waarom er
niet meteen verkiezingen kunnen worden
uitgeschreven.
Met name de „Accion Popular” (Volks-
actie) van de voormalige president Fer
nando Belaunde Terry, Peru’s laatste de
mocratisch gekozen staatsleider, dringt
aan op snelle verkiezingen. De communis
tische partij heeft zich slechts schoorvoe
tend achter het principe van verkiezingen
gesteld, omdat door de daarmee gepaard
gaande knoeierijein altijd de armen wer
den benadeeld. De meeste andere groepe
ringen, waartoe de grootste partij van Pe
ru, de „Popular American Revolutionairy
Zelf zei hij dat hij met enige tegenzin is
gebleven, maar politieke waarnemers me
nen eerder dat hij zich in 1980 kandidaat
wil laten stellen voor het presidentschap,
mochten de politieke partijen er niet in
slagen een gezamenlijke, nieuwe kandi
daat te vinden. Slechts één politicus heeft
verklaard bereid te^zijn zich kandidaat te
stellen, als hem dat gevraagd wordt. Het is
de 51-jarige Luis Bedova Reyes, voormalig
burgemeester van de hoofdstad Lima. Pre
sident Morales zou liever een jonge, gema
tigd linkse politicus zien. Maar de Peruvi
aanse politiek wordt nog altijd gedomi
neerd door de 81-jarige volksleider Haya
de la Torre en de vroegere president, de 64-
jarige Belaunde, twee figuren die vóór de
staatsgreep van 1968 de dienst uitmaak
ten in het politieke leven in Peru.
Alliance” (APRA) van de oude leider Vic
tor Raul Haya de la Torre, lijkt de periode
van drie jaar te accepteren.
res.
Sór uw
ant.
uilendé
woning
/Veet u
□men?
ROTTERDAM. Inbraakbeveiliging begint bij
feed hang- en sluitwerk en niet, zoals veel mensen
denken, met de aanschaf van een vernuftig doch
ingewikkeld elektronisch alarmsysteem. Zo’n instal
latie is volgens het Bouwcentrum in Rotterdam, dat
o.a. met het oog op de naderende vakantietijd over
dit onderwerp een brochure heeft samengesteld, zelfs
„nutteloos als de deuren gammel zijn en het hang- en
sluitwerk niet deugt”.
(Van onze correspondent)
APELDOORN.Wellicht kan door
middel van een eenvoudig onderzoek op
haarwortels het verband tussen roken en
longkanker worden aangetoona. Daar
mee kan dan worden bewezen dat be
paalde mensen extra risico lopen long
kanker te krijgen. Als deze methode kan
worden toegepast lijkt het niet onwaar
schijnlijk dat deze mensen wel bereid
zouden zijn het roken te staken. Boven
dien kan bij die risicogroep het opsporen
van kanker in een veel vroeger stadium
beginnen.
Dit kwam naar voren in een lezing, die
mevrouw prof. dr. H. A. Peperzeel, voor
zitter van de Wetenschappelijke Raad
voor de Kankerbestrijding, onlangs hield
tijdens de ledenvergadering van de vere
niging Koningin Wilhelminafonds voor
de kankerbestrijding (KWF). Zij gaf een
aantal voorbeelden van wetenschappelij
ke onderzoekingen, die het KWF steunt
en die mogelijk tot belangrijke vordering
in het kankeronderzoek kunnen leiden.
MORALES
BERMUDEZ
tracht men door onderzoek aan eiwitten
van menselijke cellen dit verband con
creet aan te tonen. Het is gebleken dat
een bepaald enzym (eiwit) schadelijke
afvalstoffen helpt vormen, die kanker
verwekkend kunnen zijn. Als nu cellen in
contact komen met sigarettenrook wordt
veel van dit eiwit gevormd.
Bij ongeveer de helft van alle mensen
ontstaat onder invloed van rook veel
eiwit, bij de rest maar weinig. Men heeft
dit aangetoond door van de patiënten
enkele haren met haarwortels te onder
zoeken en de cellen van de haarwortels te
kweken. Van patiënten met longkanker
bleken er velen te zijn bij wie de haar-
wortelcellen na contact met sigaretten-
doelmatiger mechanische preventiemiddelen (hang
en sluitwerk)”.
Eigenlijk begint de preventie al bij het bouwkundig
ontwerp van een huis. Typisch „uitriodigende” situa
ties (bijvoorbeeld een makkelijk opklimbaar balkon
of dak) moeten worden voorkomen. Het hang- en
sluitwerk is al genoemd en dan komen de elektronica:
mechanische contacten, werkend op gewicht of druk,
detectors, die op trillingen reageren, op geluid, warm
te of licht, zelfs infrarood licht of ultrasoon geluid. Het
lijkt allemaal wel „het einde”, maar de problemen zijn
toch vaak groter dan men denkt.
Zo’n hypersonisch systeem registreert bijna alles.
De staart van de kat, een blad dat van een plant valt.
Het boekje: „In het algemeen geldt dat hoe gevoeliger
of hoe gecompliceerder de beveiliging is, des te meer
kans is er op storingen of loos alarm. Komt dat laatste
nu herhaaldelijk voor, dan heeft de beveiliging een
averechtse uitwerking: het systeem gaat irriteren en
wordt afgezet of men gaat het alarmsignaal negeren:
het is vast weer loos alarm. Een alarmsysteem is
derhalve zo goed als de reactie die erop volgt”.
rook een grote hoeveelheid enzym produ
ceerden.
Om degenen op te sporen die risico
lopen longkanker te krijgen moeten, al
dus prof. Van Peperzeel, slechts enkele
haren worden verwijderd, een onderzoek
waarvoor niemand bevreesd zal zijn. Be
halve de haarwortel kan ook de huid
worden onderzocht met het oog op het
voorkomen van huidkanker door aanwe
zigheid van eiwitten. Voordat dit op grote
schaal kan worden gedaan moet nog veel
laboratoriumwerk worden verzet. Een en
ander lijkt van groot belang voor de
gehele bevolking, omdat longkanker de
meest voorkomende vorm is en de gene-
zingskansen nog niet gunstig zijn.
uitgebreid in op maatregelen rondom het hang- en
sluitwerk. Een van de bekendste zwakke schakels in
de benedenwoning is bijvoorbeeld de achterdeur.
Het slot hiervan is vaak van een ontwapenende
simpelheid.
Bekende „binnenlaters” zijn ook bovenlichten en
andere soorten kleine raampjes (brievenbussen),
waarlangs een trefzekere hand gemakkelijk bij hef
boom of beugel van de sluiting kan. Bekend is natuur
lijk het ijzerdraadje via de brievenbus, minder be
kend is de mattenklopper, die via een bovenlicht een
prima instrument is om de spanjoletsluiting van bij
voorbeeld de openslaande deuren te openen. Allerlei
eenvoudige maatregelen kunnen dit soort zwakke
plekken in huis elimineren. Maar ook voor deze activi
teit is een beetje doordacht plan nuttig, want de
zwakste schakel blijft ook hier de kracht van de
ketting bepalen.
Kanker is een verzameling van vele
ziekten, waarvan het kenmerk is dat cel
len gaan woekeren, zodat een kwaadaar
dig gezwel ontstaat. Er zijn tal van ver
schillende oorzaken, zodat het volgens
prof. Van Peperzeel niet te verwachten is
dat op korte termijn een behandelings
wijze zal worden ontwikkeld om alle vor
men van kanker te genezen. Het ligt meer
voor de hand dat van de verschillende
vormen de verschillende oorzaken wor
den opgespoord, zodat aangepaste be
strijdingsmiddelen worden gevonden.
In dit verband wees mevrouw Van
Peperzeel erop dat uit onderzoekingen
op dieren bewijzen is dat kwaadaardige
gezwellen door een virus zijn veroor-
De voorzitter van de Algemene Neder
landse Vereniging van VVV’s, jhr. mr. H.
van Holthe tot Echten, heeft dit op de
algemene vergadering van de vereniging
in Den Haag verklaard. Hij had eerst
geconstateerd dat het afgelopen jaar toe
ristisch gezien geen ongunstig jaar is ge-
„Logisch dat de doorsnee-inbreker bij voorkeur
eenvoudige mogelijkheden uitzoekt (een insluiping).
Maar bedenk vooral ook dat slim en intelligent zijn
niets te maken hoeft te hebben met een hogere oplei
ding of zo! Er worden soms dingen bedacht en situa
ties benut die qua originaliteit bewondering afdwin
gen. Wie dus lichtvaardig denkt, kan wel eens bestolen
uitkomen”.
Bij de beoordeling van de inbraakveiligheid van een
woning (er wordt anno 1977 om de vijf minuten ergens
ingebroken) moet men dan ook uitgaan van een aantal
basisregels. Die zijn o.a. dat antiek en kunstvoorwer
pen de grootste belangstelling genieten en dat het dus
onverstandig is om dit soort voorwerpen erg onbe
scheiden te kijk te zetten. En ook op andere wijze
dient het gelegenheid geven te worden vermeden:
deuren die open staan, briefjes op de deur met „ik ben
even weg”, het touwtje uit de brievenbus dat zo
gemakkelijk is voor de kinderen, de sleutel onder de
zaakt. Het gaat om virussen die in de cel
worden gevormd en aanzetten tot celde
ling.
Onderzocht wordt nu of ook menselij
ke gezwellen deze virusdeeltjes bevatten
en of kan worden afgeleid dat deze tumo
ren veroorzaken. Onder andere in Lei
den (Academisch Ziekenhuis) en bij
TNO - gezondheidsorganisatie wordt ge
tracht dit verband aan te tonen.
De voorzitter verklaarde verder dat de
VVV’s zeer arbeidsintensieve instellingen
zijn, die een deel van loonkostenstijgingen
zullen moeten opvangen door grotere pro-
duktiviteit en doelmatigheid. Anders zul
len de financiële mogelijkheden door de
VVV’s verminderen met als gevolg minder
dienstbetoon en inkrimping van de voor
lichting en het voorlichtingsmateriaal.
Een belangrijk deel van de vooruit
gang die bij de behandeling van kanker
de laatste jaren werd gemaakt is mede
veroorzaakt door het intensieve funda
mentele onderzoek in de laboratoria.
Misschien wel het belangrijkst is, aldus
prof. Van Peperzeel, dat dit onderzoek
heeft geleid tot een beter begrip van de
aard van diverse kwaadaardige tumoren
en een beter inzicht van wat in de tumor
gebeurt bij de behandeling.
De Utrechtse hoogleraar legde er de
nadruk op dat de gevolgen van gevonden
behandelingen en geneesmiddelen pas
na jaren merkbaar wordéh. Zij waar
schuwde tegen te snelle en te optimisti
sche geluiden over nog niet afgesloten
onderzoekingen, waardoor onrust en be
roering bij kankerpatiënten kan ont
staan. Bovendien moet soms na lange
observatietijd alsnog een teleurstellend
resultaat worden bekendgemaakt.
Gedacht wordt aan zaken als een uni
form rekenschema, de mogelijkheid tot
geautomatiseerde verwerking van admini
stratieve gegevens en salarissen en de ver
beterde verwerking bij de centrale docu
mentatie.
Verder gewaagde de voorzitter van con
centratie van ondersteunende activiteiten,
volgens hem niet alleen een goede, maar
ook een noodzakelijke zaak, in een tijd
waarin de personeelskosten de pan uit
vliegen.
streeks op de doelmatigheid kunnen in
werken, zoals administratievoering en op
leiding zullen een belangrijke rol spelen
bij de verwezenlijking van een heviger
streven naar doelmatigheid.
Het is volgens hem mogelijk de verant
woordelijkheid voor en de uitvoering van
bijvoorbeeld schriftelijke informatie te
concentreren op streek- en soms zelfs op
provinciaal niveau.
Hij bepleitte de noodzaak nieuwe activi
teiten op het gebied van de informatie te
ontplooien. Tenslotte zei hij nog dat de
samenwerking binnen het VW-wezen bij
gebrek aan een centraal uitvoerend appa
raat, speciale zorg vraagt. Het lijkt een
aanvaardbare oplossing de uitvoering van
de landelijke uniforme functie vanuit de
ANW (Algemene Nederlandse Vereni
ging van VVV’s) te laten bewaken. Uitbrei
ding van de staf van het ANW-secretari-
aat is daartoe noodzakelijk en zal mede in
overleg met het ministerie van Economi
sche Zaken moeten worden geregeld. Wil
echter een dergelijke structuur in de prak
tijk werkbaar blijven, dan vereist dit een
strakkere organisatie dan nu het geval is,
aldus de voorzitter.
torko-
HSCH
Uiteraard gaat de brochure (te bestellen bij Bouw
centrum Rotterdam, postbus 299 of tel. 010-116181)
DEN HAAG (ANP). De Nederlandse
VVV’s hebben als gevolg van het ver
slechterd economisch klimaat moeite de
eindjes aan elkaar te knopen. Zij zullen
dan ook op korte termijn maatregelen
moeten nemen om hieraan een einde te
maken.
De brochure geeft ten slotte de wijze raad, dat
„niets onneembaar is te maken” en dat iedere zet zijn
tegenzet kent. Ook onderschatting is uit den boze:
„De inbreker heeft altijd haast, hij moet zijn karwei
liefst zo snel en zo geruisloos mogelijk verrichten.
Daarbij heeft hij altijd die psychologische druk van
de kans op ontdekking en arrestatie.”
Peru beleeft momenteel een van de ern
stigste financiële en economische crises
en het leger wil het land stevig op de been
krijgen voordat het terugkeert naar de
kazernes. President Morales Bermudez is
ook voor de komende drie jaar aangesteld
als staatshoofd, hoewel hij eigenlijk in
januari zou moeten aftreden.
I
Daarnaast verhoging van doelmatigheid
zou gestreefd moeten worden naar vergro
ting van inkomsten. Bestaande winstge
vende activiteiten zouden kunnen worden
uitgebreid om verliesgevende te compen
seren, maar het blijft echter de vraag of
een dergelijke actie alleen voldoende zal
zijn om de balans in evenwicht te houden.
Ook noemde mevrouv Van Peperzeel
als voorbeeld het pogen om door middel
van automatisering het bestuderen van
de zogenaamde uitstrijkjes van het on
derzoek naar baarmoederhalskanker te
versnellen. De computer speelt hierbij
Het Bouwcentrum waarschuwt ook voor een te
groot „doe-het-zelf-enthousiasme” op het terrein van
elektronische en elektrischwerkende beveiliging.
Vooral omdat het hier om een aanvullende maatregel
gaat, die bovendien technisch perfect moet zijn ge
monteerd omdat het anders nog geen zin heeft. Men
adviseert dan ook om te allen tijde eerst contact op te
nemen met het Technisch Bureau ter Bevordering
van Schadepreventie in Baarn.
„Natuurlijk”, aldus het boekje, „zijn er in de winkel
wel mooie alarmsystemen te koop. Met „mooi” doelen
we op mooi verpakt, in zo’n doorzichtdoos. Aanlokke
lijk om dat „even” mee te nemen en op zaterdagmid-
I dag te monteren. Wel, dat mag gerust, maar zie het als
I een leuk tijdverdrijf en ontspanning. Het geld had u in
.de meeste gevallen nuttiger kunnen uitgeven aan
WHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^
een grote rol, met behulp daarvan is men
in Nijmegen en Leiden bezig celherkenn-
ningsapparatuur te ontwikkelen. De
vraag is zelfs of dit soort bevolkingson
derzoek een grote vlucht zal nemen als
dergelijke hulpmiddelen niet worden
benut.
Veelal draait de deur ook naar buiten open, wat
betekent dat de scharnieren aan de buitenkant zitten,
waardoor de deur eenvoudig is te demonteren. Daar
kan iets aan worden gedaan met dievenklauwen op de
scharnieren en vooral ook een beter slot. Een cilinder-
slot wordt aanbevolen, waarbij tegelijk ook tot een vloermat of op het richeltje boven de deur,
éénsleutel-systeem kan worden overgegaan (zelfde
slot op de voordeur of andere ingangen, bijvoorbeeld
via een garage).
Volgens prof. Van Peperzeel is het vrij
wel zeker dat een relatie bestaat tussen
roken en longkanker. In de afdeling bio
chemie van de Nijmeegse universiteit
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimmiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
rdente-1 Als alle Latijnsamerikaanse landen kent Peru een roerige historie. Op deze archieffoto beelden van het onderdrukken van een staking
door het leger.
aan een democratisch gekozen president.
Ss
