MOSKOU EN BONN: MEER SAMENWERKING
gaven zich snel over
Scholen in
IEREN MORGEN NAAR STEMBUS
I
gebied rond
Seveso dicht
Kroatische nationalisten
Ecevit moet Turkse
achtergrond
Protest Britse vissers
tegen beleid EEG
regering formeren
IAN McEWAN
TOETSINGSCONFERENTIE FORMEEL BEGONNEN:
Nederland
t
Wonderbaarlijk
Akkoord in Pakistan over verkiezingen
Eén gewonde bij gijzelingsactie
Speculaties over staatsgreep
Actieplannen
Berlijn
rt
Sibil
;n
Aanslag op Nederlands
consulaat in Hamburg
3
19 7 7
JUNI
1 5
WOENSDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
2
door Nico Scheepmaker
OW
n
ft
1
al
(Van onze speciale verslaggever Fred Sanders)
BELGRADO. Met een bemoedigende toespraak van de Joegosla
vische minister van Buitenlandse Zaken Minic ging vandaag in Belgra
do de eerste voorbereidende zitting van de met spanning tegemoet
geziene toetsingsconferentie over veiligheid en samenwerking in Euro
pa van start.
u-
ft
ÉL y
d
4
12**
DUBLIN (Reuter/UPI).
Werkgelegenheid, prijzen en be
lastingen - dat zullen de over
heersende kwesties zijn bij de
algemene verkiezingen die mor
gen in Ierland zullen worden ge
houden. Dan zullen de 2,1 mil
joen kiezers uitmaken wie van
de 350 kandidaten de 148 leden
van de nieuwe Dail (parlement)
zullen vormen.
Spoedige confrontatie
in Belgrado verwacht
n
e
S
De drie Kraaien worden door de politiemannen meegenomen.
doeld was om de kiezers te verblinden.
Wel, Jaco Groot, de directeur-generaal
van uitgeverij De Harmonie, heeft de mis
selijke gewoonte om in buitenlandse lite
raire bladen, zodra die verschijnen, de
verhalen te lezen, en op die manier doet hij
nog wel eens bijtijdse ontdekkingen.Zo las
hij enkele jaren geleden in „Time Out” een
verhaal van een volmaakt onbekende En
gelsman, Ian McEwan, dat hem bijzonder
aanstond, hij nam contact met McEwan
op, zorgde ervoor dat alle verhalen die hij
al had en die hij nog ging schrijven meteen
in het Nederlands vertaald werden, en kon
op die manier de eerste verhalenbundel
van een groot Engels schrijver als wereld
primeur in het Nederlands uitbrengen,
voordat Jonathan Cape Ltd., met zijn lan
gere produktietijd, met de oorspronkelijke
Engelse editie op de markt kon komen!
Ook bij deze tweede verhalenbundel,
„Tussen de lakens”, wist De Harmonie de
voorsprong van de kortere produktietijd
te handhaven, doordat de tijdrovende ver
talingen al sinds 1975 regelmatig waren
gemaakt voor plaatsing van de afzonder
lijke verhalen in Vrij Nederland, Avenue,
Het Gewicht en De Revisor, zodat alleen
enkele nog niet gepubliceerde verhalen
hoefden te worden vertaald.Ook aan het
omslag van „Tussen de lakens” is nog een
aardig verhaal verbonden.In De Tijd van
15 maart 1973 zag Jaco Groot in een kunst-
recensie een afbeelding die hem erg aan
sprak en waarvan hij dacht dat ze ooit wel
eens als omslag gebruikt zou kunnen wor
den. Onder de afbeelding stond: „Arie van
Geest schilderde dit fragment met twee
meisjes in heel tere kleuren, poëtisch,
maar zonder een lachje”.
Jaco Groot belde Arie van Geest op met de
vraag of hij zijn schilderij als cover mocht
gebruiken, Van Geest voelde daar weinig
voor, tot hij hoorde dat het om een boek
van McEwan ging, wiens eerste bundel hij
met groot enthousiasme had gelezen,
waarna hij er even op Wees dat De Tijd,
beducht voor zijn katholieke lezers, slechts
een deel van het schilderij had afgebeeld,
en de linkerhelft, met een zittend naakt
meisje met vooraanzicht, had weggemof
feld.
Jaco Groot scheurde het uit en borg het
op in een map, voor later.Hij herinnerde
het zich weer toen hij ging nadenken over
een omslag voor .Tussen de lakens” en
legde het voor aan Ian McEwan, die het
uitstekend geschikt vond.
En het wonderbaarlijke is nu, dat het
complete schilderij, inclusief dat naakte
meisje, in feite nog beter correspondeert
met de inhoud van McEwans verhalen, en
dat de licht opkomende verdenking dat de
uitgever dat geprononceerde naakte meis
je voor het omslag heeft gekozen om de
verkoop te bevorderen, voor deze ene, uit
zonderlijke keer niet opgaat.Zij *meldde
zich, bij wijze van spreken, zelf aan en
moet vanwege de compositie ook genoe
gen nemen met een plaatsje op de achter-
kaft.U kunt daarom de aard van de boek
handel straks aflezen aan de wijze waarop
„Tussen de lakens” wordt neergezet: met
de voorover naar voren, of met de achter-
cover naar voren...
In een tafelrede bij een diner dat de Westduitse
minister werd aangeboden, verklaarde Gromiko dat
zijn land bereid is de nog niet opgeloste praktische
vraagstukken met de Bondsrepubliek te regelen. Vol
gens hem vormen de bestaande moeilijkheden niet
De plaats ligt in de omgeving van Seve
so, waar vorig jaar na een explosie in een
chemische fabriek dioxine was vrijgeko
men. Volgens de burgemeester van Nova
Milanese zijn vermoedelijk delen van de
gemeente besmet, hoewel de plaats offici
eel buiten de gevarenzone ligt. Daarom
mogen er op bepaalde velden geen fruit en
groenten worden verbouwd.
Om kracht bij te zetten aan hun argu
menten gaven de vissers stoten op de
scheepshoorns en voerden zij spandoeken
mee met opschriften als „save our fish”.
De kleurige vloot maakte deel uit van de
campagne van de Britse visserij-industrie
voor de instelling van een visserijzone van
Een woordvoerder van het gewestelijke
bestuur verklaarde gisteren dat ongeveer
600 mensen die indertijd uit het besmette
gebied werden geëvacueerd, zoals beloofd
over een of twee maanden naar huis mo
gen terugkeren. Voor 200 andere bewo
ners, wier huizen te zeer besmet zijn om
ooit nog te kunnen worden bewoond, zul
len elders in de gemeente nieuwe huizen
worden gebouwd.
Alle kandidaten baseerden hun cam
pagne op verschillende oplossingen voor
de financiële problemen in het land waar
thans 112.000 werklozen zijn en de prij-
sinflatie vorig jaar 20 procent beliep
Uit onderzoeken bleek dat er op dit
ogenblik nog 200.000 „zwevende kiezers”
50 mijl waar alleen Britten mogen vissen.
Op dit moment beschikken de Britse vis
sers over een exclusieve zone van zes mijl.
zijn, die pas op de verkiezingsdag zullen
beslissen op wie zij zullen stemmen.
De Fianna Fail, die evenals de Fine
Gael rechts van het centrum staat, is de
grootste partij. Zij was zestien jaar lang
onafgebroken aan de macht tot zij vier
jaar geleden ten val werd gebracht door
de onverwachte samenwerking tussen de
Fine Gael en de sociaal-democraten.
Eenandere onberekenbare factor is
het stemgedrag van de 440.000 jongeren
die voor het eerst naar de stembus zullen
gaan, nu de kiesgerechtigde leeftijd is
verlaagd van 21 tot 18 jaar.
De nationale coalitie van de Fine Gael
(rechts van het centrum) en de (links van
het centrum) sociaal-democratische par
tij, die sedert 1973 aan de macht is, had in
het oude, uit 144 zetels bestaande parle
ment een meerderheid van zes zetels.
een zodanige hindernis voor de verdere ontwikkeling
van de betrekkingen, dat zij niet uit de weg zal kunnen
worden geruimd.
Morgen begint de confrontatie tussen
oostelijke en westelijke delegaties over
de procedures en de agenda voor de eigen
lijke toetsingsconferentie, die deze herfst
pas moet beginnen.
Dan moet worden nagegaan in hoeverre
de 35 ondertekenaars van de slotakte van
de Europese veiligheidsconferentie in Hel
sinki, ondertekend op 1 augustus 1975, zich
aan hun vrijwillig aangegane verplichtin
gen hebben gehouden.
De huidige bijeenkomst in Belgrado, die
nog slechts een voorbereiding is voor de
echte conferentie, zal naar verwachting al
snel na het begin het toneel zijn van een
felle confrontatie tussen Oost en West, met
name over de problemen rond de rechten
van de mens.
Verenigde Naties, Kurt Waldheim. Bij de
bestorming van de VN-missie schoten de
drie Kroaten een man neer. De politie
deelde mee, dat de toestand van de gewon
de, een chauffeur, kritiek is. Het is de
tweede keer dat Kroaten een terroristische
actie in New York uitvoeren. Vorig jaar
september werd een vliegtuig met 86 pas
sagiers gekaapt en gedwongen naar Parijs
te vliegen. Een politieagent van New York
kwam om het leven toen een bom ont
plofte.
De Fine Gael stelt het opstellen voor
van een „actieplan voor nationale we
deropbouw” tot het scheppen van 20.000
nieuwe banen per jaar, vermindering
van de inkomstenbelasting en opheffing
van de wegenbelasting voor auto’s en
belasting op particuliere huizen. Dit
plan zou 250 miljoen pond sterling (1,25
miljard gulden) vergen.
Terwijl de Westduitse minister er de nadruk op
legde, dat de strikte naleving van het vier-mogendhe-
denakkoord inzake Berlijn van grote betekenis is
Aangenomen wordt dat ook Nederland
een veeg uit de pan zal krijgen, wanneer
(Van onze redactie buitenland)
ANKARA. President Koruturk van
Turkije heeft gisteren de leider van de
sociaal-democratisch georiënteerde Re
publikeinse Volkspartij, Bulent Ecevit,
winnaar van de verkiezingen van ruim
een week geleden, belast met de formatie
van een kabinet. Tevoren had hij de huidi
ge demissionaire premier Demirel, die
een rechtse vier-partijenregering leidt,
verzocht de lopende zaken te blijven be
hartigen.
voor de ontspanning, repte zijn Russische collega
met geen woord over Berlijn.
Naar verluidt heeft Gromiko bij het overleg echter
wel te kennen gegeven, dat Moskou belangstelling
heeft voor een voortzetting van het streven naar de
totstandkoming van de drie nog openstaande West-
duits-Russische akkoorden, dat tot dusver is vastgelo
pen op de vraag of deze overeenkomsten ook moeten
gelden voor West-Berlijn. Volgens Westduitse delega-
tiekringen zijn de mogelijkheden van een compromis
nog niet uitgeput. Nog voor de verwachte komst deze
herfst, van Breznjev naar Bonn zal het overleg over de
nog openstaande kwesties op het niveau van ambtena
ren worden hervat.
Er komen steeds meer aanwijzingen dat
de legerleiding in Turkije vlak voor de
verkiezingen van anderhalve week gele
den elementen uit haar midden heeft ver
wijderd, die een verkiezingsoverwinning
van de leider van de Republikeinse Volks
partij, Bulent Ecevit, wilden verhin
deren.
RAWALPINDI (Reuter). De Pakistaanse regering en de oppositie hebben gisteren
laten weten een overeenkomst te hebben gesloten over het uitschrijven van nieuwe
parlementsverkiezingen voor het einde van dit jaar
r-
a
‘P
is
el
ie
MOSKOU (DPA). Ongeacht de bestaande me
ningsverschillen willen West-Duitsland en de Sovjet
unie hun onderlinge betrekkingen en samenwerking
op basis van het Westduits-Russische verdrag van
1970 uitbreiden. Dit hebben de Westduitse minister
van Buitenlandse Zaken, Hans-Dietrich Genscher, en
zijn Russische collega, Andrej Gromiko, gisteren in
Moskou verzekerd.
NOVA MILANESE (Reuter). In No
va Milanese in Noord-Italië zijn gisteren
drie scholen gesloten, nadat de aanwezig
heid van het zeer giftige dioxine was
geconstateerd.
Vanaf morgen of overmorgen ligt de
nieuwe verhalenbundel „Tussen de la
kens” van Ian McEwan in de boekhandel.
De liefhebbers die zijn eerste bundel „De
laatste dag van de zomer” hebben gelezen,
hoef ik verder niets te vertellen, zij sprin
gen op dit ogenblik, na hun fiets eerst
enkele meters te hebben voortgeduwd,
met gespreide benen op het zadel op weg
naar de dichtstbijzijnde betere boekhan
del. Maar voor de vreemdelingen in het
paradijs vertel ik er maar even bij dat
„Tussen de lakens”, net als „De laatste dag
van de zomer”, eerst in de Nederlandse
vertaling bij uitgeverij De Harmonie ver
schijnt, terwijl de eerste Engelstalige edi
tie pas dit najaar onder de titel „In Be
tween the Sheets” bij de befaamde uitge
verij Jonathan Cape Ltd. in Londen zal
ver schijnen. Toch is Ian McEwan gewoon
een in Londen wonende in het Engels
schrijvende Engelsman. Rara hoe kan
dat?
jn
ie
n-
sl-
LONDEN (Reuter). Ruim 60 Britse
vaartuigen zijn gisteren de Theems opge
varen om te protesteren tegen het visse
rijbeleid van de EEG.
NEW YORK (UPI/DPA). Twee uur
nadat zij in New York de Joegoslavische
missie van de Verenigde Naties overvie
len en een vrouw in gijzeling namen,
hebben drie Kroatische nationalisten zich
gisteren aan de politie overgegeven.
De drie Kroaten hadden op vlugschrif
ten de onafhankelijkheid voor Kroatië
geëist. De overvallers beëindigden hun ac
tie, toen zij ervan op de hoogte werden
gesteld dat hun eisen kenbaar waren ge
maakt aan de secretaris-generaal van de
n
hg
te
ne
vd
en
se
ie-
se
sr
n
•i-
Ecevit verklaarde bij het verlaten van
het presidentiële paleis te zullen streven
naar een kabinet dat een oplossing kan
vinden voor de buitenlandse problemen
van het land, dat rust en veiligheid kan
Het Kremlin heeft laten uitlekken, dat
het niet bang is voor de „moddergooi-
wedstrijd” waar tot voor kort de Oosteuro-
pese landen zo voor hebben gewaar
schuwd. Teams van diplomaten en journa
listen uit de Sovjet-Unie zijn de laatste
maanden druk bezig geweest met het ver
zamelen van gegevens over werkelijke en
vermeende schendingen van de rechten
van de mens in westelijke landen.
Van der Stoel is met name doelwit ge
worden van Oosteuropese scheldkanonna
des nadat hij begin dit jaar in Praag sprak
met een voorman van de Tsjechoslowaak-
se groep Charta ’77, de inmiddels overle
den prof. Jan Patocka. Volgens waarne
mers in Belgrado zouden de Russen Ne
derland met name willen aanvallen van
wege de problemen met de Zuidmolukkers
en wellicht ook vanwege vermeende dis
criminatie van Surinamers.
ministers waren het erover eens dat er meer moeite
moet worden gedaan om te komen tot ontwapening en
controle op de ontwapening. Genscher merkte op dat
miljarden bespaard kunnen worden als er een eind
komt aan de bewapeningswedloop. Dit geld zou dan
aan de ontwikkelingslanden ten goede kunnen
komen.
HAMBURG (DPA/ANP). Het Neder
lands consulaat-generaal in Hamburg is
vermoedelijk het doelwit geweest van een
aanslag met een molotov-cocktail. De
Hamburgse politie maakte pas gisteren
bekend dat onbekenden zondagnacht een
molotov-cocktail in het trappehuis van het
gebouw waarin het Nederlandse consu
laat-generaal is gevestigd, hadden gewor
pen. Volgens de politie werd geen grote
schade aangericht.
Een woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandse Zaken in Den Haag ver
klaarde, nog niet op de hoogte te zijn van
het gebeurde.
Zij heeft veel geld aan de campagne
besteed en haar leider, oud-premier Jack
Lynch, wordt beschouwd als de popu
lairste figuur in het land. Hij spreekt wat
meer aan dan de meer conservatieve
persoonlijkheid van premier en Fine
Gael-leider Liam Cosgrave.
De nationale coalitie wil een „program
ma voor vooruitgang”. Dit behelst de
vorming van een nationale maatschappij
voor ontwikkeling, het scheppen van
30.000 banen en de afschaffing van belas
ting op huizen over een periode van drie
jaar. Volgens de coalitie zou dit program
ma slechts 80 miljoen pond (400 miljoen
gulden) kosten terwijl het plan van de
Fianna Fail het land in een bankroet zou
storten. Cosgrave noemde het laatste
plan een „onmogelijke droom”, die be
de Russische delegatie ertoe komt haar
klachtendossier naar voren te brengen.
Die aandacht voor Nederland wordt voor
al veroorzaakt door de vooraanstaande
rol die minister Van der Stoel speelt in de
internationale beweging ten gunste van
de rechten van de mens, ook in Oost-
Eurona.
De doorbraak in de drie maanden durende politieke crisis kwam na de achtste
gespreksronde tussen premier Zulfikar Ali Bhoetto en ue oppositie, de Pakistaanse
Nationale Alliantie. De alliantie heeft altijd op het standpunt gestaan dat de parlements
verkiezingen van 7 maart van dit jaar niet eerlijk zijn verlopen. Vanavond zal de
oppositie antwoord geven op het voorstel van de regering over het tijdstip van de
verkiezingen en een neutrale instantie die de tellingen moeten controlen. Een woordvoer
der van de regering zei dat de verkiezingen mogelijk half oktober worden gehouden
Genscher die gisteren door partijleider Leonid
Breznjev werd ontvangen, legde er de nadruk op dat
in de Bondsrepubliek alle politieke partijen, met inbe
grip van de christen-democratische oppositie, de ver
dragen met Moskou als bindend zullen erkennen. Hij
voegde hier echter aan toe, dat men „realistisch de
grenzen in het oog moet houden”, die nu eenmaal
bestaan als gevolg van het feit dat de twee landen wat
maatschappijvorm, economisch stelsel en bondge
nootschap betreft tot een ander blok behoren. De twee
De Amerikaanse regering heeft al laten
weten dat haar delegatie niet zal schromen
de belangstelling van president Carter
voor het lot van dissidenten in Oosteurope
se landen (met name in de Sovjet-Unie)
ook in Belgrado uit te dragen
De politiek jegens Noord-Ierland
neemt bij de verkiezingen slechts een
ondergeschikte plaats in. Zowel Cosgra
ve als Lynch pleit hartstochtelijk voor
een vreedzame oplossing. Beiden veroor
deelden het geweld aan beide zijden. Hun
verschillen betroffen slechts de metho
den en de benadering.
Er wordt inmiddels in brede kring aan
genomen dat Turkije op 2 juni is ontsnapt
aan een staatsgreep, die zou kunnen wor
den vergeleken met de Griekse kolonels-
putsch van 1967, die de verkiezingsover
winning van George Papandreou verhin
derde.
Uitgangspunt van deze speculaties is het
plotselinge ontslag, dat op de woensdag
voor de verkiezingszondag werd aange
zegd aan de chef van de landstrijdkrach
ten, generaal Ergun. Daarvoor moest eerst
de „Hoge Commandoraad” bijeenkomen,
een lichaam dat sinds de militaire uitzon
deringstoestand van 1971 tot 1973 niet
meer had vergaderd. Ergun, die in die
periode al een zekere beruchtheid had
verworven als commandant van Ankara,
geldt als een uiterst rechtse figuur. Velen
zien in hem een aanhanger van de Partij
van Nationalistische Actie.
In tegenstelling tot vorige verkiezingen
in Ierland is er in de campagne weinig
sprake geweest van politiek venijn of
persoonlijke aanvallen. In plaats daar
van zijn de kiezers overstelpt met een
vloed van statistische gegevens, econo
mische voorspellingen en beloften voor
„financiële pakketten”.
Cosgrave gelooft dat de regering in
Dublin openlijk haar steun moet uitspre
ken aan een overeengekomen deling van
de macht tussen de r.k. en protestantse
gemeenschappen in het noorden en dat
zij zich daarna moet onthouden van
openlijke inmenging. Hij vindt dat de
aanwezigheid van het Britse leger bij het
ontbreken van overeenstemming een
noodzakelijke bescherming voor de r.k.
minderheid is. Plotselinge terugtrekking
zou leiden tot burgeroorlog en vermoede
lijk massamoord op de katholieke min
derheid.
terug brengen en de netelige monetaire si
tuatie waarvoor het land is gesteld het
hoofd kan bieden. Twee van de vier partij
en van de huidige rechtse coalitie, Demi-
rels Gerechtigheidspartij en de fascistisch
georiënteerde Partij van Nationalistische
Actie onder oud-kolonel Turkesj, hebben
reeds verklaard niet met Ecevit te zullen
samenwerken. Een stellingname die overi
gens geheel wederzijds is.
De islamitisch gezinde Partij van Natio
naal Behoud onder professor Erbakan, die
ondanks haar verkiezingsnederlaag - zij
kwam van 48 op 24 zetels - nog steeds op
de wip zit, heeft laten doorschemeren wel
te voelen voor een coalitie met de RVP.
Lynch pleit voor het afleggen van een
„intentieverklaring” van de Britse rege
ring tot terugtrekking uit Noord-Ier
land. Hij legt er de nadruk op dat dit een
ordelijke terugtrekking in fasen moet
zijn op een tijdstip, dat in onderlinge
overeenstemming is vastgesteld.
De Amerikanen staan in Belgrado ge
reed om hun rapport met klachten over
schendingen van de rechten van de mens
in Oost-Europa, samengesteld door de ge
mengde Congrescommissie onder leiding
van Dante Fascell, op tafel te gooien, ook
al gaat het bij deze bespreking eigenlijk
nog helemaal niet om de inhoud van de
toetsingsconferentie.
trijfël
„Geen 50 mijl-geen werk” was een van de slogans die de protesterende Britse vissers op
de Theems voerden.
