Directeur Hans de Witte tevreden over resultaten van thematische programmering
Oude koormuziek was
waardevolle inbreng
Mozarts Figaro hoefde niet uit Duitsland te komen
Opera bleek het stiefkindje
p
F
Nederlandse bijdrage was weinig interessant
F
Jennifer Muller bracht markant ballet
Toneelgebeuren
teleurstellend
[T
i
I
I
Fonds ingesteld
voor kamermuziek
OT
L,
JUNI
19 7 7
ZATERDAG
ACTUELE STROMINGEN WERD RECHT GEDAAN
Mickery
Joyce Trisler
Onverbiddelijk
ra
Componistenproject
Handel-opera
Nabootsing
KUNST
12
Z i
I
L2<
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. „Het is afgelopen met de vrij geijkte en verwachte
programmering. Met al die onderwerpen die zo nauw verwant zijn,
eigenlijk plakken van hetzelfde krentenbrood zijn, dezelfde sterren
brengen”, zegt de 45-jarige Amsterdammer Hans de Witte. „Toen ik ’n
jaar geleden directeur werd, achtte ik het klimaat rijp om met een
alternatief te komen. Een themafestival in te voeren. Vorig jaar (1976)
heb ik aangegrepen om in verband met de bicentennial een festival op
op te zetten rond het thema Amerika. Dat is toen niet helemaal uit de
verf gekomen. Ik was drie maanden ziek. Dit jaar heb ik samen met
Frans de Ruiter, die de eindverantwoordelijkheid heeft over de mu
ziekprogramma’s, rustig kunnen werken aan het thema de menselijke
stem. Dit is het eerste festival waar ik mijn signatuur onder kan zetten,
waar ik achter sta”.
i
rok
„De leiding van het Holland Festival heeft zich ten
doel gesteld weer op te komen voor de serieuze kunst.
Het is niet zijn taak om te helpen voldoen aan de
amusementsbehoefte, waarop met name de televisie
in toenemende mate inspeelt.” Dit staat te lezen in het aan de Komische Oper was eigenlijk een klap in het gezicht van de
uitstekend verzorgde programmaboek 1977, dat voor Nederlandse Operastichting. En daar moest het Nederlandse
het eerst is uitgegeven met steun van enkele grote publiek dan nog 60 gulden per plaats voor betalen, terwijl de
ii
jn
bedrijven. „Het lijkt veeleer noodzakelijk in deze tijd
van omstreden kulturele waarden, de doelstellingen
te bewaken, die opkomen voor de serieuze kunst,
voor het ideaal van niveau, kwaliteit en oorspronke-
lljkheid, al zal dit juet anders kunnen zijn dan met Spej omlijst door een fantastisch decor. Wat wij te horen kregen
vallen en opstaan.” aan muziek was een slap aftreksel van Wagner en Satie. Slechts de
i
Het eerste festival waar ik achter sta
(Foto Bob van Dantzig)
I
KO VAN LEEUWEN
K
De opera is er in dit festival bekaaid afgekomen. De Nederland-
JOHAN VAN KEMPEN
J.H. MOOLENIJZER
IL3
I
f
CONRAD VAN DE WEETERING
i
I
I
I
I
I
De choreograaf Jiri Kylian gaf in „Ariadne" een fascinerende ontwikkeling van zijn
werkwijze te zien. (Foto Jaap Pieper)
Ook in ’This - That - The Other’ van Carolyn Carlson en
Le Groupe de Recherches Théêtrales de 1’Opera de Paris
speelde er een zangeres/actrice mee, dus een menselijke
stem. Ook dat was een avondvullende voorstelling en het
procédé daarvan was wel nieuw, al lijkt het soms op wat
Bob Wilson deed in ’Einstein on the beach’.
Het zou natuurlijk onjuist zijn om de organisatoren van het
Holland Festival te verwijten, dat Reinbert de Leeuw en Jan van
Vlijmen zich vertild hebben aan hun opdracht, maar zij hadden
I
i
DEN HAAG (ANP). Minister Van
Doorn (Cultuur, Recreatie en Maatschap
pelijk werk) heeft een werkgroep inge
steld die gaat adviseren over oprichting,
inrichting en werkwijze van een fonds
voor de kamermuziek. De Raad voor de
Kunst had de bewindsman aangeraden
zo’n fonds in te stellen.
Dan was er de eigen produktie van Mic
kery, „Vox Populi, Vox Dei,, met als on
dertitel De reconstructie van een heiligver
klaring. Dat bleek een aantrekkelijk kijk
spel, bezet door een internationale cast,
waarvan vooral Ritsaert en Cate de geeste
lijke vader is. Zout in de lauwe toneelpap
van dit afgelopen festival is er ook gedaan
door het Vrouwenkabaret.
Als hij eenmaal op gang gekomen is,
formuleert De Witte snel en met een men
geling van een nieuwe zakelijkheid en
hartstocht. Hij heeft er een hekel aan on
derbroken te worden in zijn betoog. „Ei
genlijk geef ik liever geen telefonische
interviews. Met Het Parool heb ik een ver
velende ervaring gehad. Ik ben uitvoerig
aan het ingaan op opmerkingen over de
toekomst van het festival, de situatie in de
komende jaren, als ik plotseling in de
reden wordt gevallen met een vraag over
de publieke belangstelling. Dat zal me
worst wezen, zei ik toen kwaad. Dat komt
dan zo in de krant.” De Witte uit zijn
ongenoegen daarover breedsprakig, maar
komt dan ook met gegevens waaruit blijkt
dat het met de publieke belangstelling niet
zó tegenzat.
”We werken niet meer in de traditie van
de laatste dertig jaar. We hebben doelbe
wust gekozen voor kleine zalen, en dan nog
waar mogelijk verspreid. Nu, de kleine
zalen waren vaak vol tot overvol, zoals bij
Dorothy Dorow en bij Paco Pena. We
hebben zelfs mensen moeten teleurstellen.
Iets anders is het met de grote zalen gedu
rende deze periode. We wisten al jaren dat
concerten na 1 juni matig worden bezocht.
In Rotterdam trekt de bevolking dan wat
naar de buitenoorden, laat de kunst liggen.
Om zich enige voorstelling van dat procédé te kunnen
maken kan men het best denken aan tot leven gekomen
etalages van een groot warenhuis, waar men een poosje
naar kijkt om dan door te lopen naar de volgende etalage,
met dit verschil dat hier de etalages zelf veranderen. Ieder
beeld blijft lang genoeg op het toneel om zich stevig in ons
geheugen vast te zetten. De voorstelling is interessant om
er uren over te praten, betekent een opvallende fase in de
dansgeschiedenis en lijkt me veel toekomst te hebben. Ter
kennisname was het een uitstekende festival-bijdrage.
De enige groep die zich op dansgebied echt aan het
thema van de „menselijke stem" hield was Jennifer Mul
ler The Works. In 'Beach' kregen we menselijke dansers
op het toneel, die hun eigen stem gebruikten. Beach was
tevens één van de beste producties die er dit jaar te zien
waren. Een avondvullend ballet, sportief, vitaal, geestig,
maatschappijkritisch, afwisselend, mooi van kostuum,
goed gedanst en onderhoudend. O ja, het procédé is niet
nieuw, Jennifer Muller gebruikte het al eerder in 'Stran
gers', maar wat wil je?
Operastichting het voor twee tientjes moet doen....
De poging van Reinbert de Leeuw, Jan van Vlijmen en Harry
Mulisch om het drama „Axel” van Francois Villiers de ,’Isle-
d’Adam om te werken tot een opera, is op een mislukking
uitgedraaid. Wat wij te zien kregen was een imponerend schouw-
Dit Holland Festival stond in het teken van de menselijke stem
en juist daarom had men de eis moeten stellen, dat het in de eerste
plaats ging om de vocale expressie. Een opera is geen toneelstuk
Minstens net zo uitstekend als festtvalbijdrage was de
voorstelling die de Joyce Trisler Danscompany gaf onder
de titel ’The Spirit of Denishawn’. Een unieke kans om
kennis te maken met een stukje Amerikaanse moderne
dansgeschiedenis van rond 1920. De andere voorstelling
die deze groep gaf paste absoluut niet in een festival maar
bood ons wel de gelegenheid eens een doodgewoon gemid
deld Amerikaans groepje aan het werk te zien om onze
bewondering voor Jennifer Muller nog wat op te krikken.
En dan de Hollandse bijdragen. Het Nationale Ballet
kunnen we rustig overslaan. ’Giselle’ kunnen we het hele
jaar door nog zien, de gladgepoetste manier waarop het
gebracht werd maakte het historisch absoluut niet interes
sant en het heeft ook al niets met de menselijke stem te
maken.
Het Nederlandse Dans Theater kwam beter uit de bus.
In twee van de gebrachte werken werd er tenminste nog
gezongen. De ’Lobster Quadrille’ van Louis Falco was kort
en best aardig en 'Ariadne’ van Jiri Kylian toonde een
fascinerende ontwikkeling binnen het werk van deze cho
reograaf, die in ’Stoolgame' gewelddadige menselijke bot
singen in beweging op het toneel zette en in 'November-
steps’ al veel kleinere spanningen van het menselijk li
chaam en van mensen onder elkaar als krachtbron ge
bruikte en nu alleen nog maar zulke kleine spanningen
verwerkte, dat die spanningen zelf vrijwel niet meer
DE OPZET VAN het deze week beëin
digde Holland Festival, was om de diver
se verkenningen naar de mogelijkheden
van de menselijke stem te laten horen,
zoals die in de verschillende periodes van
de Westerse muziekgeschiedenis werden
ondernomen. Wat dat betreft is de Ro
mantiek, de culturele hoogtij van het lied,
er in dit verband nogal karig afgekomen.
De orkestconcerten buiten beschouwing
gelaten (waarop men dan tenminste nog
met Berlioz en Verdi geconfronteerd
werd) waren er slechts twee zangrecitals
te beluisteren die geheel aan de Roman
tiek gewijd waren. Dat zal het publiek
overigens moeilijk als een gemis hebben
kunnen ervaren, aangezien er in de con-
certpraktijk vrijwel het gehele seizoen
door, gelegenheid te over is om zich in
deze kunst te verdiepen.
Specialiteiten waren er op dit gebied
allereerst in een zogenaamde VocaLectu-
Recital, waarin zangeres Cathy Berberian
met de presentatie van haar muziekhisto
risch overzicht van de vocaal-artistieke
ontwikkelingen, wat beneden de verwach
tingen bleef, terwijl de Spaanse sopraan
Montserrat Figueras - met instrumentalis
ten onder de naam „Hesperion XX” - daar
entegen juist verraste door haar zeldzaam
authentiek aandoende vertolkingen van
Sefardische liederen uit de late Middeleeu
wen en vroege Renaissance.
zichtbaar zijn en uitsluitend de beweging overblijft die van
een ongekende schoonheid is. Festival of niet, it is altijd
belangwekkend.
Het werk dat Hans van Manen, de enige Nederlandse
choreograaf in dit festival, voor het Nederlands Dans
Theater maakte, ’Lieder ohne Worte’, had het voordeel dat
het opgezet is volgens de formule die Jerome Robbins ook
gebruikte voor ’Dances at a gathering’, een meesterwerk
dat in ons land helaas nog nooit is vertoond. Robbins
gebruikte korte romantische stukjes voor piano van Cho
pin om er menselijke verhoudingen mee te belichten, Van
Manen koos soortgelijke stukjes van Mendelssohn.
Mendelssohn bereikte niet het niveau van Chopin, Van
Manen niet dat van Robbins, maar de formule blijft
interessant. Het thema voor het Holland Festival van 1978
zal zijn: Volkskunst is populaire kunst’. De gedachte aan
het nieuwste ballet van Pina Bausch in Wuppertal ’Volks-
lieder’, dringt zich meteen aan me op, dit kan niet gemist
worden in een festival met dat thema.
Daarnaast is het volksthema vooral boeiend omdat de
volksdans al vaak in de geschiedenis levenwekkende im
pulsen heeft gegeven aan een tot academisme verworden
danskunst, een academisme dat met name bij Het Nationa
le Ballet ernstig op de loer ligt (zie Giselle). Als het effect
van de hier bedoelde impuls in het volgende festival
tevoorschijn komt, dan mogen we daar veel van ver
wachten.
fragmenten, zoals die door het Concertge
bouworkest en het Nederlands Oparakoor
met solisten ten gehore werden gebracht.
Op een concert, waarop onder meer ook
Rudolf Escher vertegenwoordigd was.
I
I
I
I
I
8
I
l
I
3
I
„Dit is in tegenstelling tot het Festival of
Fools een onverbiddellijk serieus kunst-
festival geweest. Vandaar ook dat de slota-
vond zo sober is gehouden. „Coro” van
Berio weet je wel? Ook als opmaat voor
het komende festival, dat als thema
„Volkskunstpopulaire kunst” zal dragen,
was het natuurlijk bedoeld. Bij dit festival
gaat het om veranderingsprocessen. Het is
geen volkshogeschool. Je moet het zien als
een laboratorium, het heeft een laboratori
umfunctie. Een cultuurland als Nederland
moet zich dat kunnen veroorloven. Die
twee miljoen die we uit de gemeenschap-
spot krijgen, is een drupje. Er worden
immers ook enorme bedragen aan het on
derzoek van het Sanskriet of Israëlische
steenmassieven uitgegeven? Miljarden!
„Dit festival kan komen met een Paco
Pena, een weekend Extended Vocal Tech
niques en een weekend over Minimal Mu
sic. Dat kan in een zinvol verband. Zulke
zaken zijn prima op hun plaats. Denk
maar aan de bijlagen van een krant, daar
wordt ook over onderwerpen geschreven
die niet in de dagelijkse edities staan”.
„Toen ik directeur werd, heb ik zo’n 20
onderwerpen voor een thema-festival op
geschreven. Ik heb daar enkele jaren mee
rondgelopen. Aan niemand verteld. Ge
piekerd over een zinvolle realisering. Nu
zijn we zo ver dat we tot 1982 zinvolle
thema’s hebben; het bestuur heeft zich met
de plannen tot en met 1980 accoord ver
klaard. Een lange termijnplanning, daar
gaat het om. Je moet het natuurlijk wel
flexibel houden. De verhouding waarin
programma’s passen in het thema moet
kunnen wisselen. Ja, tussen 90 staat tot 10
of 60 staat tot 40”.
Nederland een artikel met de kop: „Het
Holland Festival bestaat niet meer”. Uit
het verhaal blijkt dat hij volmaakt ongeïn
formeerd is. Hij heeft een avondje met een
tegenvallende Jennifer Muller gezien, dat
is alles. De laatste alinea is de recensie”.
8
I
I
I
3
in
ee
be
OT
at
P(
„l
be
9e
Het fonds moet het beleid op het gebied
van de kamermuziek uitvoeren. De werk
groep moet bijzondere aandacht schenken
aan de relatie tussen het toekomstige
fonds en het Nederlands Impresariaat.
Ook is bepaald, dat de werkgroep zodra
mogelijk (kunstenaars-) organisaties die
bij het onderwerp zijn betrokken bij het
overleg zal betrekken.
Een terugblik op het toneelgebeuren
binnen het Holland Festival geeft weinig
reden tot juichen. Op voorhand kon een
produktie onder auspiciën van de
Theaterunie niet doorgaan wegens gebrek
aan geld en vlak voor de opening van het
Festival kwam het bericht dat een der
meestbelovende voorstellingen, For Co
loured Girls, niet kon komen. Reden: het
succes van de groep in New York gaf de
doorslag dat de Europese tournee werd
afgelast. Niet erg bemoedigend voor de
programmasamenstellers van het Holland
Festival, als een evenement niet kan door
gaan omdat het zo succesvol is!
Wat overbleef zijn twee voorstellingen
van het Birmingham Repertory Theatre,
eens een zeer vooraanstaand gezelschap in
Engeland, waar veel belangrijke acteurs
en actrices hebben gedebuteerd. Namen:
Laurence Olivier, Paul Scofield en ook
Albert Finney die nu een der meest talent
volle acteurs is binnen de Londense thea
terwereld. Ook Peggy Ashcroft speelde
eens bij dit gezelschap uit Birmingham,
dat tijdens het Holland Festival
Shakespeare Measure For Measure speel
de en The Devil is an Ass van Ben Jonson.
Twee produkties die bij de toneelcritici
moeizaam waardering konden losmaken.
In hun programma Een traan voor elke
roos hebben Natascha Emanuels, Cilly
Dartell, Carla Deffos, Anne-Marie Hen-
sing en Corrie van Kessel laten zien dat
geëngageerd cabaret nog steeds een
krachtige breekijzerfunctie kan vervullen.
De menselijke stem van het Vrouwenka
baret verheft zich tegen het onrecht en dat
maakt dit groepje feministen zonder om
wegen duidelijk.
Götz Friedrich zorgde voor de ene verrassing na de andere en hij
liet Cherubino gewoon in de orkestbak springen, waardoor het
hele publiek verstijfde van schrik. De Duitse zangers kwamen niet
boven de middelmaat uit, alleen het orkest was goed, maar zeker
niet beter dan het Nederlands Kamerorkest Nee, die uitnodiging
De heer Rocus van Yperen uit Wijk bij
Duurstede is tot voorzitter van de werk
groep benoemd. Leden zijn: Frans de Rui
ter uit Utrecht, W. J. Sutherland uit Am
sterdam, C. J. M. Versteegh uit Arnhem en
C. Walraven uit Bilthoven.
Denkend aan de bijzondere kwaliteit
van Loevendie’s „Liederen op Turkse
volksteksten”, zoals die door Dorothy Do
row met een ensemble onder leiding van
Reinbert de Leeuw in een „Nederlands
componisten-project” overtuigend werden
verdedigd, zijn we meteen aangekomen op
het terrein van het tweede thema van dit
Holland Festival: de Nederlandse compo
nisten.
Behalve de hedendaagse composities
van buitenlanders, die op het concert
„Hoogtepunten uit de Gaudeamus-week
1976” klonken, liet zich hier in mindere
mate ook de toonkunst van Nederlandse
nieuwlichters gelden. En van Peter Schat’s
nieuwe opera „Houdini” kon men, met
gemengde gevoelens ten aanzien van diens
nieuwe „neo-germaanse” componeerstijl,
reeds meer dan een glimp opvangen. Dat
gebeurde in een uitvoering van - onder de
noemer „Houdini Symfonie” - gebundelde
21.
jij
he
„d
pn
rie
tichting een tiental opvoeringen gespeeld van „Le Nozze di Figaro”
in de oorspronkelijke Italiaanse versie. Waarom de volledige
Komische Oper met orkest en koor naar Den Haag moest komen
met een Duitse vertaling van Mozarts onvolprezen meesterwerk, is
niet duidelijk.
Het mag dan waar zijn, dat het in dit geval ging om de regie van waarin gezongen wordt. Er wordt gezongen omdat er geen ander
de wereldberoemde Walter Felsenstein, maar die was echt niet zo middel is om uiting te geven aan de diepste gevoelens van de mens,
opzienbarend. Götz Friedrich, die de Nederlandse voorstelling
regisseerde, heeft laten zien dat de leerling de meester overtreffen
kan. Hij heeft voor meer dubieuze situaties betere oplossingen se Operastichting heeft bewezen ten volle voor haar taak berekend
gevonden dan Felsenstein, die met het laatste bedrijf geen raad te zijn, daarom is het beter om het volgend jaar een greep te doen
wist en de nachtelijke tuinscène op een helverlicht toneel liet uit het eigen repertoire.
spelen.
Op hetzelfde podium in het Amsterdam
se Concertgebouw werd kennis genomen
van de waardevolle resultaten die de musi
cologische research van de laatste jaren
heeft opgeleverd, in een frisse weergave
door „II Complesso Barocco” van Han
del’s opera „Admeto”; weliswaar in con-
certvorm, maar ontdaan van alle het beeld
vertroebelende museumstof. Enige verba
zing wekte daarentegen het optreden, in de
Kleine Zaal, van de vermaarde „Studio
der frühen Musik”, die met het brengen
van een „muziekavond in de Middeleeu
wen het betreden van de randgebieden
van de kitsch niet bleek te schuwen. Dan
waren de Engelse en Spaanse madrigalen
van de „Kings Singers”, enkele dagen eer
der, ondanks een zekere gepolijstheid in
de aanpak toch heel wat puurder. En bo
vendien weet deze groep zangers uit Cam
bridge heel goed hoe je met weinig poes
pas theater moet maken. Hun geraffineer
de zang in het moderne genre, in „close
harmony” en allerhande geestige imitaties
varen daar wel bij.
Werkelijk prachtige vertolkingen van
oude koormuziek werden geleverd door de
Schola Cantorum Stuttgart, die zich - wel
iswaar met een wat te weinig kieskeurig
uitgezeefd repertoire - ook met grote vak
kundigheid en enthousiasme inzet voor de
uitvoering van hedendaagse koorwerken.
Een groots project als Franck’s „Zalig
sprekingen” kon dank zij de Holland Festi
val-subsidies haast optimaal worden gere
aliseerd door de radio-orkesten en -koren
met solisten, onder de succesvolle leiding
van Kenneth Montgomery, terwijl als be
kroning van dit vocaal georiënteerde mu
ziekfestival Berio’s monumentale „Coro”
voor koor en orkest kon worden gekozen.
Zoals men, de heel oude tijd erend, op 1
juni begonnen was met een aan Gabrieli
gewijd concert, zo actueel werd dit Hol
land Festival gisteren dus besloten. Tus
senliggende vergissingen, zoals het bene-
dendemaatse „Ki-No”-project van Dieter
Schnebel, moeten dan maai’ worden ver
geten.
AM
len gewerkt moest worden, is het begrijpelijk dat men een slag om
de arm houdt om eventuele kritiek bij voorbaat te pareren. Toch
vraag ik mij af, of men bij de selectie van de opera’s wel de nodige
strengheid heeft toegepast. Tegen de keuze van de opera’s „II
Het is de vermoeidheid die ons alleen over
valt.”
„We beperken die concerten daarom tot
een minimum. We hebben de inhoud niet
al te moeilijk gemaakt. Desondanks was
onze ervaring dat het bepaald niet zo opti
maal is geweest. Tenzij je natuurlijk zo’n
klein wondertje als Ana Maria Vera erbij
haalt, zoals het Amsterdams Philharmo-
nisch Orkest in negatie van ons thema,
maar achteraf zijn we er blij mee. Het was
een waardevolle aanvulling heeft ge
daan. Het zat afgeladen vol.”
„Toch weet je het nooit. Bij Frederica
von Stade, waar de vakkringen van zeggen
dat ze de Callas van de komende tien jaar
is, kwamen 800 mensen in de Doelen in
Rotterdam kijken. Tijdens het seizoen is
het zeker een uitverkocht huis. D’r kunnen
er 2000 in”.
Hans de Witte is over dit festival in zijn
algemeenheid tevreden. „Uit de gaten die
er desondanks in gezeten hebben en uit de
teleurstellingen en de foufen die er zijn
geweest, zullen wij lessen trekken. Een
andere droefheid, die we hebben betreft
het peil van de kunstkritiek. Weinig critici
en journalisten hebben het programma
getoetst aan de conceptie van het festival.
We merken dat ze het programmaboek
slecht gelezen hebben. Dat idee heb ik bij
Anton Koolhaas ook. Hij schreef in Vrij
I
2JIIIII
h
I'
O
m
f b.
m
k
ei
d
d
li
v
51IIII
Een Weekend Minimal Music is een van die zaken die volgens De Witte „prima op hun
plaats zijn in een zinvol verband." Op de foto Terry Riley, een van de kopstukken van
het weekend.
Er is niets op tegen om jonge Nederlandse componisten op-
Tabarro”~en ~Gi»nnï Schicchi” kan moeilijk bezwaar" gemaakt dracht te verlenen tot het schrijven van een opera, maar dan moet
worden - deze eenakters behoren niet tot de meest gangbare men die opdracht geven aan componisten, die de operawereld
werken van Puccini, maar de artistieke waarde ervan is een kennen. Operacomponist ben je pas, als je het niet laten kan
vaststaand feit. Het is juist goed, dat men deze gelegenheid heeft opera’s te schrijven, ook al krijg je geen opdracht. Het is niet
aangegrepen om de aandacht van het publiek te vestigen op het voldoende om geïnspireerd te worden door de tekst van een
’kleinere’werk van de grote Giacomo, dat zeker niet hoeft onder te talentvolle schrijver. De muziek moet zo aangrijpend zijn, dat
doen voor Tosca, Butterfly of La Bohème. diezelfde tekst eigenlijk overbodig wordt. Endie muziek moet
uit je eigen hart en uit je eigen pen komen. Het nabootsen van
Onduidelijke keus Wagner, met welke bedoeling dan ook, heeft geen enkele zin.
Minder gelukkig was het besluit om de Komische Oper uit Oost-
Berlijn uit te nodigen twee voorstellingen te geven van Mozart's
Figaro. Nog geen half jaar geleden heeft de Nederlandse Operas- strenger moeten zijn hun oordeei en geen toestemming moeten
TlnhrinrT non tlnntnl nmrnnrmrron rrzxcr\nnIH iron I o ixln-rta Hi k irtnrn
verlenen voor de opvoering.
tekst van Mulisch beantwoordde aan de misschien ten onrechte
In aanmerking genomen, dat er er met karige financiële midde- hooggestemde verwachtingen.
