s jaren
eruggezet
Hetze bedreigt
Tweede
emancipatie van
homo’s in VS
McCarthy-
periode
verwacht
Ki
O*
Door Harm Koops
Florida
McCarthy-tijdperk
San Francisco
Vooruitzichten
Andere waarden
Speciale pers
1
II
SU
Vf
i
Morgen, de laatste zondag in juni, gaan in tal van Amerikaanse steden weer
honderdduizenden mensen de straat op om deel te nemen aan de zo langzamerhand
traditioneel geworden Gay Freedom Parades. Hoeveel mensen er dit jaar aan deze
gigantische manifestaties meedoen is natuurlijk niet bij benadering te zeggen - maar
vorig jaar liepen er alleen al in San Fransisco om en nabij de 120.000 mensen mee.
Deze mars is in de eerste plaats een demonstratie van homozelfbewustzljn, maar
ontstaan naar aanleiding van een concrete gebeurtenis. Op 27 juni 1969 deed de
Newyorkse politie namelijk een inval in de Stonewall Inn, een homobar in de wijk
Greenwich Village. Dergelijke politiepraktijken waren In die tijd aan de orde van de dag.
Normaal gesproken reageerden de aanwezigen in zulke bars nogal geschrokken en
tevens gedwee op zo’n politie-optreden, maar deze keer was hun reactie er een van
grote woede. De agenten werden min of meer opgesloten in de bar, waar zij werden
bekogeld met flessen en stenen. Pas nadat er versterking was gekomen konden de
politieagenten worden bevrijd.
VB W
L
ili I
t
I
f
i
lz
I
r
i
i
I
J
In die jaren werkten er tai van organisaties, die
weliswaar prachtige emanicipatie-idealen in hun
vaandel hadden geschreven maar in feite alleen een
sociale functie hadden binnen het beperkte homo-
wereldje. Het was namelijk het beruchte McCarthy-
tijdperk, en de slaperige periode van het Eisenho-
wer-gouvernement. Tegenover de overal aanwezig
geachte vijand „wereldcommunisme” diende een
gesloten binnenlandse front pal te staan. Ook homo-
sexualiteit of willekeurig welke vorm van afwijkend
gedrag was al voldoende om iemands toekomst in
gevaar te brengen. Dergelijke zaken werden immers
beschouwd als on-Amerikaanse en subversieve acti
viteiten.
Deze laatste zondag van juni is de afgelopen jaren
uitgegroeid tot een nationale manifestatie van de
homobevolking in de VS, met een protestkarakter
dat sinds kort meer dan ooit nodig is nu discrimine
rende bepalingen die waren afgeschaft weer wor
den ingevoerd.
De volgende avond, een zaterdag, trokken grote
groepen homo’s de straat op om in de buurt van de
Stonewall Inn massaal te demonstreren tegen het
politie-optreden. Een en ander liep uit op harde
confrontaties met de politie: vier avonden achtereen
was dit deel van Greenwich Village het toneel van
hevige rellen. Nog geen maand later was in de stad
New York het Gay Liberation Front (kortweg Gay
Lib) opgericht, een organisatie met als voornaamste
bestaansgrond onvrede met de relatief geringe acti
viteiten van andere homogroeperingen.
Bovendien wil de religieus-getinte groepering die
het initiatief tot het referendum in Florida nam ook
in andere grote Amerikaanse steden de afschaffing
bewerkstelligen van lokale verbodsbepalingen be
treffende discriminatie van homosexuelen. Een
zware tegenslag voor de beweging die in de VS
opkomt voor gelijkberechtiging van homo’s, met als
onvermijdelijk gevolg dat deze beweging nog meer
Net als het studentenprotest dat in de late jaren
zestig floreerde, had Gay Lib zijn wortels in oudere
burgerrechtenbewegingen, met een historie die te
ruggaat tot in de jaren vijftig.
God heeft de mensen (en dus ook homoseksuelen) lief. In een maatschappij met een joods-christelijke
traditie kan men dan ook terecht de vraag stellen: „Waarom de wet niet?"
in de openbaarheid moet treden om te strijden tegen
deze vérgaande intolerantie.
Na de vermoeienissen van een urenlange demonstratieve optocht welverdiende rust in de openlucht. Deze
foto werd genomen in een Newyorks park.
Wat al duidelijk werd in het overzicht van de
„belangenbehartiging” in San Francisco geldt ook
voor de homobeweging in de rest van de VS. Tal van
groeperingen met slechts één of enkele doelstellin
gen. Zo is er een betrekkelijk conservatieve groep
die de beslotenheid van de eigen subcultuur op
zoekt, een reformistische tak die veranderingen
nastreeft op het gebied van onderwijs, opvoeding,
sociale dienstverlening en wetgeving, en er is een
radicale groep die zich toelegt op radicale actie en
confrontatie.
Eén van de belangrijkste homobladen in de VS is
The Advocate, een tijdschrift dat nu tien jaar be-
San Francisco is wat de VS betreft een uitzonde
ring. De stad heeft een totale bevolking van 650.000
mensen, waarvan naar schatting 150.000 homo’s. Dit
brengt met zich mee dat de homosubcultuur (kan
men bij een dusdanige concentratie eigenlijk nog
wel spreken van een ,,sub”-cultuur?) een in het oog
springend onderdeel van het stadsbeeld is. Vanzelf
sprekend zijn in San Francisco de faciliteiten voor
een zo grote bevolkingsgroep er dan ook naar
theaters, bioscopen, bars, baden, restaurants, sport
clubs, allemaal exclusief voor homo’s. En ook de
gemeentelijke autoriteiten hebben zich bij deze situ
atie aangepast. De politie bijvoorbeeld beschikt
over speciale staffunctionarissen die moeten voor
komen dat agenten zich incorrect of intolerant ge
dragen tegenover homo’s. Tevens beschikt San
Francisco over een mensenrechtencommissie die er
op moet toezien dat de plaatselijke antidiscrimina-
tiebepalingen worden nageleefd.
Er zijn in San Francisco uiteraard tal van „belan
genorganisaties” voor de homobevolking. Eén van
de grootste is de in 1965 opgerichte Society for
Individual Rights, enigzins te vergelijken met het
COC in ons land. Een van de slogans van deze
organisatie is „Out of the closets”, ofwel het zelfbe
wustzijn van de homo’s bevorderen opdat ze niet
alleen in een afgescheiden wereldje maar onder alle
omstandigheden voor hun homosexualiteit durven
uit te komen. En verder richt men zich op de
buitenwacht met het doel vooroordelen en discrimi
natie uit de weg te ruimen. Foutieve denkbeelden
leefden zelfs onder psychiaters. Phyllis Lyon, staf
functionaris van het National Sex Forum (een insti
tuut dat verouderde ideeën probeert te veranderen
die in de medische wereld ten aanzien van homo
sexualiteit heersen),, vertelde dat het Amerikaanse
genootschap van psychiaters pas drie jaar geleden
een officiële verklaring heeft aangenomen waarin -
eindelijk - wordt gesteld dat homosexualiteit geen
„ziekte” is.
Hoofdredacteur Robert McQueen omschrijft het
karakter van zijn blad als volgt: „Wij geven sec het
nieuws over de homo-emanicipatiebeweging in de
VS. Verder belichten wij politieke onderwerpen die
voor homo’s van belang kunnen zijn. Voor het
overige, en dat is vooral een middel om de verkoop
baarheid van The Advocate te bevorderen, propage
ren wij de „gay lifestyle”. Uit het antwoord op mijn
vraag wat die homo-levensstijl dan wel inhoudt,
blijkt dat hij in feite doelt op de levenswijze die
talloze alleenstaanden er op na houden: grote be
langstelling voor toneel, ballet, film, exposities in
musea en galerieën, culinair genot in restaurants,
etcetera. Een levenspatroon dus dat evenzeer van
toepassing is op „lotgenoten” elders in de westerse
wereld.
Naast The Advocate zijn er tal van andere homo-
publikaties. Zo heeft iedere stad of regio van enige
betekenis regelmatig verschijnende bladen waarin
voornamelijk geattendeerd wordt op sociale activi
teiten binnen de homo-subcultuur, maar ook met de
nodige roddelverhalen over wat er zoal in het „het
wereldje” is voorgevallen.
Maar in ieder geval heeft de homobeweging een
kleine twee maanden geleden eindelijk de federale
erkenning gekregen die zij verdient: voor het eerst
in de geschiedenis werden vertegenwoordigers van
de National Gay Task Force in de gelegenheid
gesteld hun wensen kenbaar te maken aan naaste
medewerkers van president Carter.
De ironie wil namelijk dat homosexuelen blijk
baar in staat zijn waarden aan te dragen die kenne
lijk zeer gewild zijn in de huidige samenleving.
i
I
i
I
I
f
Toen ik onlangs in San Francisco was, sprak ik
o.a. Jim Foster, een homo-activist sinds het midden
van de jaren zestig. Hij liet mij een manifest zien uit
de bloeitijd van Gay Lib, waarin bijvoorbeeld wordt
gezegd dat San Francisco een vluchtelingenkamp
voor homo’s is. „Homosexuelen vluchten uit alle
delen van de Verenigde Staten naar deze stad, niet
omdat het daar zo prettig is maar omdat het elders
In kringen van homo-activisten hoopt men nog
altijd dat de lobby in Washington over zo’n vijf jaar
het gewenste resultaat, te weten inwilliging van
bovengenoemde eisen, zal opleveren. Of deze hoop
werkeheid zal worden is op z’n minst twijfelachtig,
gezien de krachtige anti-stemming die thans de kop
opsteekt onder de „zwijgende meerderheid” van de
Amerikaanse bevolking. De schrijver Merle Miller
voorspelt zelfs een tweede McCarthy-periode, met in
plaats van het communisme sex als vijand. En de
politieke commentator I.F. Stone vindt de ethische
bewogenheid van president Carter zo ernstig dat hij
de volgende uitspraak deed: „Onder Nixon zat Billy
Graham in een bijgebouw van het Witte Huis en nu
zit Billy Graham in het Witte Huis.”
De restauratieve krachten die overal in de wester
se samenleving te zien zijn (men denke alleen al aan
het „ethisch réveil” dat de heer Van Agt in ons land
predikt) betekenen ongetwijfeld een tegenslag voor
de homo-emancipatiebeweging. De eerste stappen
naar gelijkberechtiging zijn echter gezet, een „be-
vrijding” die zeker niet ongemerkt aan deze maat
schappij voorbij zal gaan.
E
folk
Lar
ges]
een
moi
han
geh
sidi
al t
de
ling
plat
frui
klol
VOO
nen
bek
kon
niei
D
in I
27e,
jaai
daa
E
je i
wa
hui
sch
der
de
lijk
var
ten
strt
ach
leli.
te 1
me:
om
pro
atk
van
teit
spe
de
kos
voc
woi
bur
stei
cull
mei
son
of
ma:
een
is d
te v
de
A
bui
cul
dai
afg
dig
pre
het
Bei
a-c
de
Bei
De gevestigde nieuwsmedia schenken doorgaans
maar weinig aandacht aan homozaken. Het is dus
belangrijk dat er via een pers die sympathiek staat
tegenover veranderingsgezinde bewegingen nieuws
wordt verspreid over de resultaten en de werkwijze
van de diverse homogroeperingen.
Hierbij doel ik met name op de teleurstellende
uitslag van een referendum dat begin deze maand in
Florida werd gehouden. De inwoners van Miami en
omgeving stemden toen vóór intrekking van een op
1 januari 1977 van kracht geworden verordering die
discriminatie van homosexuelen op dit gebied van
o.a. werkgelegenheid en huisvesting verbood. Reli
gieuze fanatici van diverse pluimage voerden een
felle campagne tegen homosexualtiteit en het resul
taat bleef niet uit: de grote massa, onkundig van het
feit dat het eigenlijk om de persoonlijke vrijheid van
(toevallig homosexuele) medeburgers gaat, bleek
vóór discriminatie van homo’s.
Dit overzicht is natuurlijk verre van volledig. Zo
ook wat de homo-emaniciaptie betreft. Sinds een
paar jaar is er een overkoepelende organisatie die
de homo-activiteiten in de hele VS bundelt, de
National Gay Task Force. Vorig jaar startte dit
orgaan een federale lobby, met als voornaamste
doelstellingen een landelijk verbod op discriminatie
van homo’s bij werkgelegenheid, huisvesting en
overheidsvoorzieningen; afschaffing van de bepa
ling dat militairen op grond van homosexualiteit uit
het leger kunnen worden gestoten; intrekking van
de wetsbepaling dat homosexuelen niet mogen im
migreren, laat staan in aanmerking kunnen komen
voor naturalisatie tot Amerikaans staatsburger; een
verbod voor politie en veiligheidsdiensten om dos
siers aan te leggen waarin sexuele voorkeur en
gedrag alsmede sociale en politieke activiteiten en
individuen worden vermeld; federale overheidsteun
voor hulpprogramma’s van homo-organisaties om
de problemen van homosexuelen te verlichten; on-
middelijke vrijlating van alle homo’s die enkel en
alleen om reden van hun sexuele voorkeur gevange
nisstraffen uitzitten.
zo slecht is. Tienduizenden en nog eens tienduizen
den ontvluchten de kleinere steden waar homosexu
aliteit een gevaar betekent voor je werk en de hoop
op een behoorlijk (menswaardig) leven de grond
inboort. Deze homosexuelen weten zo te ontkomen
aan de trieste praktijk van alledag: chantage, ge
vaar voor ontslag en pesterij door opgeschoten
jongeren en politieagenten. In San Francisco is op
deze wijze een getto ontstaan, uit zelfbescherming.
Een getto en geenszins een vrij territorium” Een
manifest dat er niet om liegt: zeer summier wordt de
onderdrukking omschreven die miljoenen homo
sexuelen in de VS (en daar niet alleen) ervaren.
Anita Bryant, fervent tegenstandster van homofi
lie. Zij leidde de actie in Florida.
Statistieken wijzen immers uit dat steeds meer
jongeren er de svorkeur aan geven alleen te leven of
in een betrekkelijk losse verhouding. Het huwelijk
wordt steeds minder beschouwd als alleenzaligma
kend (en dat is niet vreemd in een land waar vier van
de vijf huwelijken eindigen in een scheiding). Kor
tom, het in de openbaarheid treden van de homo
sexuele bevolkingsgroep zou ondanks de ongunstige
ontwikkelingen van dit ogenblik wel eens een nieuw
soort vrijheid kunnen opleveren voor miljoenen
mensen die au fond geen enkel direkt belang hebben
bij de bevrijding van de homosexuelen.
Voor de overgrote meerderheid van de Amerika
nen is dit uiteraard een gruwelijk vooruitzicht: zij i
koesteren immers nog steeds het traditioneel-chris-
telijke ideaal van het deugdzame familiebestaan!
staat en eens in de twee weken verschijnt. Dit blad -
met een lezersbereik van zeker een kwart miljoen -
heeft een inhoud van zeer hoog gehalte: een breed
scala aan gefundeerde opiniërende artikelen,
nieuwsverhalen, verstrooiende lectuur en gerichte
advertenties. Voor homosexuelen in de VS is dit
blad het medium bij uitstek om geïnformeerd te
worden over de ontwikkelingen aan het homofront.
In de achterliggende jaren is het de Amerikaanse
wetgever geleidelijk aan duidelijk geworden dat de
homoprotesten niet langer genegeerd kunnen wor
den. Weliswaar is in vele staten de „fair employment
law” nog steeds niet van toepassing op homosexue
len (volgens de wet kan homosexualiteit nog altijd
worden gebruikt als argument om een werknemer
te ontslaan), maar inmiddels zijn in negentien staten
- op een totaal van vijftig nog altijd een forse
minderheid - de anti-sodomiewetten afgeschaft. Die
bepalingen hielden domweg een totaal verbod in
van homosexualiteit, zelfs tussen volwassen
mensen.
Heel wat mensen verkeren nog steeds in de waan dat homoseksualiteit moet worden beschouwd als een
ziekte die te genezen is. De demonstrante op deze foto steekt duidelijk de draak met die misvatting en
draait de zaken maar eens honderdtachtig graden om: vrees voor homoseksualiteit kan worden genezen,
aldus de tekst op het bord dat zij meedraagt tijdens de Gay Freedom Parade.
