Belastbaar
inkomen
f4377,99
Frans Derks ook
f
nooit tevreden
0.
I
I
S^kJE
au
■g
„ALLEEN BROOD OP DE PLANK ALS JE WINT’
door Jaap Otten
Hulp
Desolaat
F
I
Gecompliceerd
Ontuchtcommissie
I
I
ti
Smit zonder aarzelen: „Ja, da’s waar, ik stop ermee.’’
De heer: „Is het werkelijk, kerel?”.
Beschaafde verrassing en neerbuigend medeleven.
-
-
V
De dame gaat nog, maar de heer straalt welstand uit; die curieuze
voornaamheid die op Epsom, Ascot en andere banen „overseas" nog
veelvuldig wordt aangetroffen. English style, een zwarte bolhoed, zware
Sigaar, zwaar kostuum. Ze zijn op weg naar de luxe automobiel die hen een
paar uur terug pal achter de tribune heeft afgeleverd. Weer een middagje
Duindigt gehad, de renbaan verzamelt Wassenaarse welgestelden en Haag
se penose.
Piet Smit heeft de deur van de kleedkamer bereikt als hij door de dame
wordt aangesproken. „Zeg, Piet, jongen, wat heb ik gehoord? Het is toch
niet waar, hè, dat je gaat stoppen???.
s
Smit met Double Six M op weg naar de Nederlandse titel 1956.
Pikeur Piet Smit wil
de strijd gaan staken
es-
üs
85 70
Z’n vrouw: „We hebben het een keer
2S,
VI
>en
i
is-
ie-
js-
Smit kent die reacties. „Ik. heb de gekste
dingen meegemaakt in de afgelopen we
ken. Wildvreemde mensen die je opbellen.
Of ik soms nog geld wil lenen, ik heb al een
paar mensen gesproken waar ik privé-
trainer kan worden. Laatst belde er een
oud vrouwtje op, komt altijd op de koers
„Wat zonde nou, meneer Smit, dat u stopt,
wat is dat nou beroerd voor u.” Ik vindt het
aardig hoor, dat de mensen zo meeleven,
maar geld lenen en zo, dat is natuurlijk
niet de oplossing.
Van de ruim honderd beroepspikeurs in
Nederland is Jan Wagenaar, volgens insi
ders, de enige die er echt royaal van kan
leven. Hij wint veel, krijgt daardoor de
beste paarden in training en kan dus blij
ven winnen. Wagenaar is arrivé, maar de
rest? Een vetpot is het zeker niet.
ging, we zijn nu aan het interen,, maar zo
kan het niet doorgaan, natuurlijk”.
Hoog boven de renbaan is De Sociëteit,
een comfortabel etablissement vanwaar
de prominenten van de Koninklijke Ne-
derlandsche Harddraverij- en Renvereni
ging de koersen volgen. Aan de bar luncht
Cees Berg, de perschef van de stichting
NDR die het koerswezen in dit land ver
zorgt.
Berg, omzichtig: „Tja, Piet Smit, kijk
eens, je kunt het het beste vergelijken met
de wielrennerij. Daar heb je een Merckx
die veel wint en dus goed verdient, maar je
hebt ook die kleinere rennertjes die het
met veel minder moeten doen. Zo ligt het
hier ook zo’n beetje. Hoe meer je wint, hoe
meer geld er binnenkomt. Dat hoef je Jan
Wagenaar maar te vragen’”.
over de beschuldiging. Hij wil eerher
stel voor zijn dochter: „Dat kind is een
bekende hockeyster in Zwolle en heeft
een uitstekende betrekking als secreta
resse", zei hij in Voetbal International.
Berg: „Weet je wat het is met de meeste
pikeurs? Ze hebben verstand van paarden,
maar niet van zaken doen. Ze kunnen geen
bedrijf leiden!”.
Wrang toeval. hii woont aan de rand van
het oude Mereveld dat jaren terug door
de NDR werd opgegeven. Ooit een bloei
end vermaakcentrum, de tribunes staan er
nu weg te rotten, de verlatenheid is voel
baar, een desolate boedel. De baan is nog
goed te gebruiken, dat is nog een geluk,
Smit heeft er een mooie trainingsbaan
aan.
De andere inkomensbron wordt ge
vormd door het prijzengeld. Vorig jaar
reed Smit 160.000 gulden bij elkaar, daar
van gaat 75 procent naar de eigenaars van
de paarden. Smit zelf krijgt 25 procent. Die
verdeling is gebruikelijk in het pikeurswe-
reldje, alleen Wagenaar kan het zich ver
oorloven één derde van de pot te claimen”.
Piet Smit (46 jaar) traint paarden.
Beroepspikeur. Hij heeft een eigen be
drijfje met vier man personeel, ’n klei
ne zelfstandige dus. Het is sappelen,
zeventig of tachtig uur in de week en
amper brood op de plank. Een mini-
mum-inkomen? Vorig jaar verdiende
Smit 4000 gulden. „Dan kan je nog zo
van paarden houden, maar er komt een
moment dat je denkt: ik stop, ik ga
lekker in loondienst, niks geen sores
meer”. Zover is het nu.
Wat er binnenkomt aan stalgeld - een
kleine 200.000 gulden vorig jaar - gaat dan
ook royaal op aan loonkosten en andere
vaste lasten. Een paar vaste gegevens: hij
heeft ruim 50 ton hooi nodig, dat is 30.000
gulden; 100 ton stro: 22.000 gulden, de
Hij heeft vier man personeel in vaste
dienst. „Een goeie ploeg”, zegt hij ze zijn
niet te beroerd om te werken”, Zijn vrouw
doet de loonadministratie. „Al had ik er
tijd voor, van dat soort zaken heb ik geen
verstand. Ze kunnen me weinig meer ver
tellen over paarden, ik zit 31 jaar in het
vak, maar zakelijk inzicht, nee. Misschien
is dat wel mijn grote probleem”.
„Je moet ook een beetje manager zijn,
dat gaat me moeilijk af. Ik heb altijd
geleerd: wat je koopt, moet je contant
betalen. Nu hoor ik opeens: dat is stom. Je
moet werken met geld van anderen, zeg
gen ze, ja, dat zal wel, maar dat zie ik niet”.
deur voor hem dicht hebben gedaan!
Want ik mag toch niet aannemen dat
hij pisnijdig is over de smet die op zijn
dochter is geworpen, omdat de roddel
zou impliceren dat zij met iemand om
gang had die door Aad Mansveld voor
homo was uitgescholden! Zo zijn we
toch zeker niet getrouwd?
verzorging van de paarden kwam vorig
jaar op 65.000 gulden, aan lonen was hij
hetzelfde kwijt. „En dan heb ik het nog
niet eens over sulky’s, tuigen en dat soort
dingen. Een sulky kost tegenwoordig 3300
gulden en er wordt er nog wel eens een
kapotgereden”.
Z’n vrouw: „Piet rijdt de truck met de
paarden zelf naar de koersen. Dan ben je
wel hartstikke moe als je thuiskomt, maar
als je dat moet laten doen Die truck
kost toch al een gulden per kilometer”.
Hij: „Waar het naar toe zou moeten, is
een verhoging van de stalgelden. Nu leef je
op provisie, je moet winnen om brood op
de plank te krijgen, je hebt totaal geen
zekerheid. Van die stalgelden zou je moe
ten kunnen leven dat prijzen geld is dan
meegenomen”.
Een tijdje terug al hakte Smit de knoop
door: hij zou stoppen. Hij stuurde een
aantal eigenaren een brief dat ze hun
paard per 1 juli konden ophalen, hij zag
geen perspectief meer. Maar inmiddels is
er hulp komen opdagen. „Onder die eige
naren zitten nogal wat zakenmensen”, zegt
hij, „affijn, ze vonden het zonde dat ik
ermee ophield, ze zouden eens bekijken
hoe het nu verder moest. Ik heb al iets
gehoord over de oprichting van een BV,
dan zou ik directeur worden, ach, ik zie
wel, ik wacht in ieder geval nog even af”.
„Kijk, ik zou natuurlijk het liefste in dit
vak blijven, ik heb nog nooit anders ge
daan, maar dan moet ik wel redelijk kun
nen leven. Ik hou van dit werk, ik hoef ook
niet ten koste van alles te winnen. Winnen
is mooi, maar niet ten koste van het paard,
ik heb vooral jonge dieren hier, altijd
gehad trouwens, nou, ik heb geduld met ze,
ik forceer het niet, al kan ik het geld nog zo
goed gebruiken. Een paard is voor mij nog
altijd meer dan een beest waarmee je geld
kunt verdienen. Je hebt pikeurs die er
anders over denken. Wagenaar heeft wel
eens gezegd: „Als ik stop, zie je mij nooit
meer op de koers. Nou, dat zou ik niet
durven zeggen".
laten we zeggen, met Vera Beths of met
Monique Bolleboom schoot ging, dan
zou ik me wel drie keer bedenken voor
dat ik, zoals Frans Derks nu, naar de
ontuchtcommissie holde om mijn be
klag te doen.
Wat is er op dat gebied niet allemaal
voor schandelijke roddel over de minis
ters en ex-ministers Pronk, Veldkamp,
Vredeling en anderen in De Telegraaf
en Privé geschreven, zonder dat die
ogenblikkelijk naar de tuchtcommissie
holden? OK, zal Frans Derks nu mis
schien zeggen, maar wat moet mijn
eigen vrouw wel niet denken van al dat
gepraat? En waar het me eigenlijk om
gaat is, dat de Volendammers Jan Kei
zer en dokter Van Duin met hun roddel
wilden aantonen, dat ik partijdig voor
PEC/Zwolle floot vanwege die voor-
zittersdochter. Afgezien van het feit
dat Volendam nu naar de eredivisie is
gepromoveerd en niet PEC/Zwolle,
zou deze beschuldiging impliceren dat
ik géén intieme betrekkingen zou on
derhouden met één of meer Volendam-
se palingdochters, en dat vind ik een
buitengewoon infame aantijging, die
ik niet over mijn kant hoef te laten
gaan!
ven, zelfs al had hij intieme betrekkin
gen met deze of de vorige PEC/Zwol-
le-voorzitter zélf onderhouden!
Hij rijdt viermaal in de week naar de
drafbaan. Dinsdagavond naar Hilversum,
woensdagmiddag naar Duindigt en zater
dag en zondag ook Duindigt. Vroeger wil
de hij op Wolvega nog wel eens een kansje
wagen. „Te ver, zegt hij nu, je bent
midden in de nacht thuis en dan heb je
vaak nog geen cent gewonnen, moet er dik
geld bij”.
Z’n vrouw: „ik zou het niet erg vinden als
hij stopt. In 17 jaar zijn we twee keer
weggeweest met vakantie, we hadden am
per tijd voor een huwelijksreis, ja, drie
dagen, geloof ik”.
Smit: „Aan vakantie heb ik geen behoef
te. We zijn één keer bij m’n broer geweest,
die woont in Spanje. Na twee dagen ben ik
het zat. Zit je daar met een boekje in je
hand op het strand, daar krijg ik de
kriebels van. Maar aan de andere kant: ik
zou best in loondienst willen werken, ben
je tenminste van die sores af, een beetje
genieten van je vrije tijd. Ik weet zeker dat
ik aan de slag zou komen. Het hoeft niet
eens in de paardenwereld te zijn, de auto
branche misschien, ik zal m’n handen wel
laten wapperen”.
Op weg naar de kleedkamer van Duin
digt, hij heeft geen al te best middagje
achter de rug. Driemaal gestart, driemaal
achterin geëindigd. Hij scheldt op de lo
ting. „De laatste maanden heb ik niet meer
in het eerste gelid geloot, steeds in het
tweede gelid starten, dan kom je er haast
niet meer bij”.
Smit: „Ach, zulke dingen gebeuren. Je
went eraan”.
Z’n vrouw, altijd mee naar de koers:
„Het is toch wat, ben je bijna een hele dag
bezig en geen cent verdiend”.
iet
le-
Smit: „Nu hoor ik opeens van sommige
collega’s: misschien heb je toch wel gelijk
Piet, het gaat mij ook niet zo best. Maar
daarvóór hoorde je ze nooit. Ze durven
voor mekaar hun mond niet open te doen.
De schijn ophouden, weet je wel”.
U merkt het wel, het is een gecompli
ceerd probleem. Ik zelf heb helaas geen
afgeronde mening over deze kwestie.
Wel wil ik zwart op wit toegeven dat
noch ikzelf, noch mijn dochter ooit
door Frans Derks met oneerbare voor
stellen is benaderd. Omgekeerd geldt
trouwens hetzelfde. Maar die penalty
tegen PEC/Zwolle in de wedstrijd
MW-PEC/Zwolle bij een stand van
1-0 had hij natuurlijk wel moeten ge-
Er zou nog een reden voor Derks
moeten zijn om zich de roddel met enig
welgevallen te laten aanleunen. Pleit
het niet voor zijn viriliteit tot op hoge
leeftijd, dat men hem, zij het draadloos
vanuit Volendam, nog wil koppelen
aan een Zwolse jongedochter? U weet
toch, dat de leeftijd van Frans Derks
een van de best bewaarde topsecrets
van de NAVO-landen is? Hij oogt wat
oud voor de dertig jaar die hij speelt,
maar oudheidkundigen schatten hem
tussen de 55 en 60 jaar! Die schatting
kan foutief zijn (denk aan de vele ver
gissingen die met de vuistbijlen van
Tjerk Vermaning zijn gemaakt), maar
een feit blijft dat hij ouder is dan we
denken, zij het vermoedelijk ook weer
jonger dan we hopen. Hoe dan ook, als
ik op mijn leeftijd nog zo’n bewijs van
bekwaamheid kreeg opgespeld dat ik,
sven
meegemaakt op de koers, komt de vrouw
van een pikeur op d’r man af of-ie nog een
gulden heeft voor een kop koffie. Nou hij
rommelen in z’n portemonnee, komt-ie
met veel moeite toch aan een gulden, kon
ze toch een koppie koffie kopen. Nou ja,
als het zo moet, dan hebben wij het nog
goed, heb ik tegen Piet gezegd.”
Pikeurs hebben twee bronnen van in
komsten. Ze zijn in de eerste plaats pen
sionhouder. Ze hebben de accommodatie
om paarden van anderen te stallen. Ze
berekenen dus stalgeld aan wie zich de
luxe van een koerspaard permitteert. Bij
Smit komt dat op 460 gulden per maand,
voor dat bedrag wordt het paard verzorgd,
getraind, naar de renbaan gereden en ten
slotte „in koers gebracht”.
Achter het woonhuis begint zijn bedrijf:
een lange rij boxen voor de paarden, hij
heeft er 49 in training nu. Verderop staan
schuren, en silo’s met stro, hooi en haver
en allerhande werktuig: tuigen, bitten,
hoofdstellen, een tractor, sulky’s, de hele
rataplan Op het erf staat de grote truck
met oplegger waarmee hij de paarden
naar de koers rijdt.
Die Frans Derks is nu toch ook nóóit
tevreden! Jarenlang is hij, openlijk of
in bedekte termen, voor homo uitgekre
ten, en nu wordt hij op dit gebied, zij
het langs een nogal indirecte omweg,
gerehabiliteerd via het Volendamse ge
rucht dat hij betrekkingen zou onder
houden met de dochter van de voorzit
ter van PEC/Zwolle en nu is hij weer
niet tevreden! De ifrij spraak van die
eerdere beschuldiging, die Aad Mans
veld naar het schijnt wel eens in het
vuur van zijn spel tijdens een wed
strijd heeft gespuid, waarna hij kampi-
oen-gele-kaarten-recipiënt van Frans
Derks werd, kreeg des te meer gewicht
omdat zij afkomstig was van dokter
Van Duin van Volendam, een man dus
die er voor gestudeerd heeft en heus
wel weet van welke kunne de mens is.
Als Volendammer arts moet hij zelfs in
staat zijn het geslacht te onderschei
den van palingen en alen, dus als hij
rondvertelt dat Frans Derks het houdt
met een dochter van een voorzitter (en
wie kent een virieler soort vrouw dan
dochters van voorzitters?), dan mag je
rustig aannemen dat Frans Derks zelfs
bij Anita Bryant, de godsdienstwaan
zinnige vervolgster van de homofielen
in Miami, rustig op schoot zou mogen
zitten.
Rehabilitatie van de bovenste plank
dus, in zeker opzicht zelfs een dubbele
rehabilitatie, want het schijnt nu niet
om de dochter van de huidige PEC-
/Zwollevoorzitter Van der Wal te
gaan, maar om de dochter van de voor
malige voorzitter Ten Doeschate. Een
losbol, die Frans Derks! Voorzitters-
dochters zijn hun eerbaarheid niet ze
ker als hij in de buurt is! „Mamma hou
je kind in huis, Fransje fluit PEC-
/Zwolle thuis!”. Het enige bedenkelij
ke is nog, dat PEC/Zwolle-voorzitter
Van der Wal zich zo furieus boos maakt
Nederland heeft met 3-1 van Enge
land gewonnen. Het Engelse doelpunt
kwam tot stand uit een strafbal, de
Nederlandse doelpunten uit twee straf
comers en een lange hoekslag. Hoe
heet deze sport: 1. voetbal, 2. hockey, 3.
strafbal? Het juiste antwoord is niet,
zoals de meeste inzenders meenden,
„strafbal", maar hockey! Toch gaan er
niet ten onrechte stemmen op om hoc
key voortaan gewoon strafbal te noe
men, bijvoorbeeld veldstrafbal en zaal-
strafbal, want een normaal doelpunt
wordt tegenwoordig niet meer ge
scoord. Als mijn boekhouding goed is
bijgehouden, werd het laatste normale,
uit een vloeiende combinatie gescoor
de doelpunt aangetekend door Dick
Esser in 1949.
Wat een sport! Twee maal 35 minuten
strafcomers schieten, met daartussen
door wat bezigheden die in twee delen
uiteenvallen: het transporteren van de
bal in de richting van een der beide
doelen (dat is het eerste deel), om al
daar te trachten een strafcomer te for
ceren (tweede deel). Die twee bezighe
den samen worden nog steeds „hoc
key genoemd, maar ik persoonlijk ver
gelijk het liever met de veegpauzes
tijdens hardrijden op de schaats of het
speedway. De hockeyers zouden zich
zelf en de toeschouwers veel tijd en
ergernis besparen, als zij zich beperk
ten tot het nemen van tien strafcomers
door beide partijen. Zo’n wedstrijd kan
dan in de rust van een voetbalwed
strijd verspeeld worden, zodat het pu
bliek zich niet bekocht hoeft te voelen
en de hockeyers (strafballers) toch nog
van wat publiek verzekerd kunnen
zijn.
Piet Smit behoorde een paar jaar terug
nog tot de toptien onder de Nederlandse
pikeurs, een ranglijst, die wordt samenge
steld op basis van het gewonnen prijzen
geld. Hij is er nu af, het is wat teruggelo
pen stelt hij vast. „Maar dat breekt je nek
niet, het zijn vooral de onkosten waarvoor
je zit. Je hebt met zo’n geweldige kosten
stijging te maken gehad in de afgelopen
jaren, daar is niet meer tegenop te
werken”.
Hij zit breeduit aan de keukentafel. Hij
heeft werkhanden en een gebruinde kop.
Coltrui, versleten spijkerbroek, de klom
pen uitgeschopt in de bijkeuken „Een
paardeman”, zegt hij van zichzelf. Hij be
gon als staljongen destijds bij de ouwe
Wagenaar in Amstelveen, hij was toen een
jaar of 15. „Op school spijbelde hij al om
l maar bij de paarden te kunnen zijn”, zegt
~z’n vrouw.
Hij boert slecht de laatste jaren. Van
daar dat besluit om te stoppen. Hij moet
ook ’n beetje om z’n gezin denken, zegt hij,
hij heeft tenslotte ook twee kinderen.
Loopt bruusk naar een kast. „Hier nou zie
je het zelf”, de vinger glijdt over de balans
van vorig jaar. Daar staat heteen belast
baar inkomen van 4377,99 gulden. „Dat
kan ik geen menswaardig bestaan meer
noemen. Het is dat we wat opzij hebben
kunnen leggen in de jaren dat het beter
So what? Dankzij haar vermeende be
trekkingen met Frans Derks is zij nu
een nog veel bekendere hockeyster in
heel Nederland! En wat haar functie
als secretaresse betreft, verwijs ik naar
de cartoons dienaangaande in
Playboy.
Ik bedoel: een baan als secretaresse
zegt mij op zichzelf niets, dat is geen
automatisch bewijs van goed gedrag,
zoals een baan als abdis in een kloos
ter, of als ziekenverpleegster in een
oudevrouwentehuis. Welke vader zou
er in zijn hart niet trots op zijn als
bleek, dat zijn dochter in de smaakviel
van de „handsome boy” onder de Ne
derlandse topscheidsrechters, een man
A'l ’WH#
Maar als je 4000 gulden verdient, ga je je
wel afvragen: waar ben ik nou eigenlijk
mee bezig? Ik maak 70 of 80 uur in de
week, nooit vakantie, nooit een vrije dag,
als je ’s zaterdagsavonds van de koers
komt, is het uitladen, verzorgen, het wordt
al gauw laat, maar zondagmorgen sta je
weer vroeg op om op te voeren, dat wil je je
personeel ook niet aandoen. Dat is alle
maal nog wel op te brengen als er maar
wat tegenover zou staan”.
gelijkelijk geliefd door paters en eredi-
visievoetballers, een graag geziene fi
guur op de televisie, een CDA-er, een
veel gelezen columnist in een keurig
dagblad, en bovendien een uitstekend
geldverdiener, directeur van een bloei
end bedrijf? Weet u wat ik denk? Ik
denk dat Van der Wal een beetje de
pest in had toen hij ontdekte dat het
niet om zijn dochter ging, maar om de
dochter van zijn voorganger! Dat zal de
