Beeldenexpositie „Speel-ruimte
Politiek beheerst filmfestival
ABBA kritiekloos geportretteerd
AVONTURENROMANS ALS
PRIMA VAKANTIELEKTUUR
i
4
TE
■De taal der
bloemen
jpb
.1'
Mogelijk uitwisseling Nederlandse en Russische filmweek
Zwarte markt
ANALYSE VAN POPULARITEIT BLIJFT ACHTERWEGE
Heterogene verzameling
I
y
Bij mooi weer Grill-gerechten van de houtskool-Grill,
geserveerd op ons unieke terras.
Kleine Houtstraat 70, Haarlem
(vlakbij de parkeergarage „De Kamp”)
10
VRIJDAG
2
Geopend van:
dinsdag t.m. zaterdag, van 17.00 tot 23.00 uur.
■a
KUNST
en sober
Van Spronsen: degelijk
Dit speelse object dat door de wind wordt
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
bibliotheek
o
o
H.R.
Het laatste boek van Hammond Innes,
één van ’s werelds bekendere schrijvers
van avonturenverhalen, heet „Sporen In
Het Zand”. Het verhaal speelt zich af in
Afrika waar jacht wordt gemaakt op een
enorme schat aan ivoor en weerloze oli
fanten. Een journalist ontdekt dat zelfs
in het beschermde natuurreservaat een
enorme slachting op olifanten plaats
vindt. Dit met medeweten en toestem
ming van de Kenyase regering. De jour
nalist, Colin Tait, verzet zich tegen deze
scrupuleuze gang van zaken en een con
frontatie tussen hem en de jagers kan
dan ook niet uitblijven.
Erik van Spronsen is een beeldhouwer
in abstract-geometrische stijl. Het is een
richting die halverwege de jaren '60 werd
ingeslagen door een kleine groep kunste
naars die voortbouwden op een stijl die
door Mondriaan en Van Doesburg was
ontwikkeld. De abstracte geometrie wordt
in de beeldende kunst nog steeds op brede
schaal beoefend, ook al omdat de toepas
sing ervan in de architectuur in veel geval
len goed kan slagen. De abstracte geome
trie kon daardoor op brede schaal geac
cepteerd worden, hetgeen haar volwassen
wording ongetwijfeld gestimuleerd zal
hebben.
VELSEN. De tot nog toe incidentele
keren dat het werk van de jonge Haarlem
mer Erik van Spronsen was te zien, lever
den steeds de wens op om deze begaafde
beeldhouwer beter te leren kennen. Die
gelegenheid doet zich deze maand voor nu
Van Spronsen een expositie heeft gekre
gen in de tuin van het buiten Beeckestijn
aan de Rijksstraatweg in Velsen. Deze
tentoonstelling gecombineerd met een
overzicht van het werk van Robert de
Vries in het Noordelijke Koetshuis onder
de titel „Twee keer Een” geeft een veel
breder beeld dat naar verwachting rijk
aan kwaliteiten is.
aantal goede elementen van de beginjaren
der abstracte geometrie heeft weten te
handhaven. Van Spronsen werkt met drie
primaire onderdelen: de horizontale lijn,
de verticale en de diagonale lijn die hij
middels kubussen een enkele keer volume
geeft.
Hij kiest voor een lichte mate van rit
miek, soms wel speels en zeker in de mees
te gevallen niet streng, maar toch is de
In hoofdlijnen beschrijft hij namelijk
ABBA chronologisch, om na zo’n kleine
zestig bladzijden ertoe over te gaan apar
te portretten van Agnetha, Björn, Benny,
Frida en Stig te schetsen. Dat geeft nogal
wat irritante overlappingen, maar wat
hij met andere woorden nog een keer
beschrijft, zal wel beter bij de fans blij
ven hangen. Met veel omhaal vertelt
Christer Borg telkens weer een hoofd
stuk dat niet een analyse van een succes
verhaal is, maar niet verder komt dan
een overigens eenvoudig geschreven ge
schiedenis over een telkens groeiende
populariteit.
Met andere woorden, door voortdu
rend te zeggen dat iets goed is of telkens
meer succes boekt, bereik je bij de lezer
je doel. Dat zou al triest zijn als ABBA
een popgroep van dertien in het dozijn
was, maar het is teleurstellend te moeten
vaststellen dat Christer Borg zelfs niet
verder komt dan het nakauwen van wat
anderen van ABBA vinden zonder hun
argumentatie over te nemen. Waar gaat
het eigenlijk om? (en Borg vergeet dat
In enkele gevallen onderzoekt hij ook de
grenzen van de illusie in de abstracte geo
metrie zoals een groep van drie kubussen
die voor een groot deel onder het zand
steken of zo geplaatst zijn tegen de muur
dat ze een ononderbroken lijn lijken te
vormen. Onwillekeurig geeft het oog de
informatie door dat de drie bijeengegroe-
peerde kubussen een hechte eenheid vor-
men, een wens die niet door de kunstenaar
hoeft te worden gehonoreerd. Van Spron
sen laat de kijker meedenken over zijn
relatie tot een ruimtelijk gegeven waarin
deze zoveel vrijheid meekrijgt dat hij on
beperkt zijn eigen fantasie kan invullen.
De beeldhouwer doet dat met zeer beperk
te middelen op een degelijke en vertrouw
de wijze.
indruk van zijn plastiek een heel sobere.
Sommige beelden kunnen worden vergele
ken met het vroegere werk van Carel Vis
ser voordat deze zijn verbindingen met
leer ging maken. Bij Van Spronsen doet
zich sterk de wil voor om zich uit te druk
ken in het volmaakte evenwicht en even
vaak is ook te zien hoe hem dat lukt.
helemaal). ABBA’s muziek bevat een
aantal verfrissende elementen, te weten
het contrast tussen de hoge stemmen van
Agnetha en Frida en de aangedikte per
cussie, de glasheldere produktietechniek
die een bepaalde helderheid blijft
bieden binnen een overdaad aan begelei
ding, ook wel de „wall of sound” geheten
en het feit dat de melodie en de tekst zo
eenvoudig mogelijk wordt gehouden. Zie
daar de popsong in optima forma; ver-
maaksmuziek zonder enige diepgang. Al
leen bij ABBA van een dusdanige kwali
teit dat elk singletje met kop en schou
ders uitsteekt boven de huidige disco-
liflafjes en de al dan niet Engelstalige
.smartlappen.
Het succes van ABBA is verder toe te
schrijven aan hun aantrekkelijke visuali-
teit die het op de beeldbuis veel beter
doet dan op het podium en het zakelijk
instinct van mensen als Anderson, die de
afgelopen weken in het nieuws kwam
doordat hij een plannetje ontwikkeld
had om beter te kunnen profiteren van
de platenomzet in Oost-Europa.
Zowel bij zijn beschrijving over de
noodzakelijkheid van tournees als bij het
toekennen van de status van popland
nummer één aan Engeland begaat Borg
(Van onze correspondent,
Coen Corver)
Ook bij Robert de Vries is abstracte
geometrie te vinden, maar in zijn werk is
veel meer een vorm-fundamentalisme aan
wezig dat hier en daar ook met minimal art
en concept-elementen wordt aangevuld.
Ook De Vries laat nadenken over wiskun
dige verhoudingen, maar hij bekommert
zich meer om' bijvoorbeeld de relatie tus
sen het eendimensionale vlak en het twee
dimensionale, dan om het geven van volu
me aan vorm waarmee Van Spronsen be
zig is.
Is bij Erik van Spronsen een duidelijke
en consequente lijn in de ontwikkeling van
zijn werk aan te geven, in de tekeningen
van De Vries ligt de toekomst nog veel
meer open. Hij begeeft zich in zoveel rand
gebieden van bovengenoemde stijlen dat
onmogelijk gezegd kan worden waar hij
tenslotte uit zal komen. Dat brengt ook
met zich mee dat zijn huidige werk nogal
een ambivalent karakter heeft: het is te
weinig uitgesproken en maakt zelfs hier en
daar een twijfelachtige indruk.
(Tot 1 augustus. Het Noordelijke Koets
huis is dagelijks behalve op maandag ge
opend van 14-17 uur).
Geen daad om trots op te zijn, want de
beelden die teruggetrokken moesten wor
den, waren zeker niet de slechtste.
„Zoals Ik Het Zie”. Jean Paul Getty.
Prijs ƒ24,50. M. S.
BEVERWIJK. „Speel-ruimte” is de
op vele manieren te verklaren titel van de
inmiddels omstreden tentoonstelling van
beelden in de tuin van Huize Scheybeeck
aan de Velserweg in Beverwijk. Zo goed
en zo kwaad als het ging zijn de beelden na
de vernielingen van het eerste weekeinde
weer opgelapt, maar voor enkele beteken
de het toch de definitieve „doodsklap”.
Het element speels komt in de de meeste
gevallen wel duidelijk naar voren zoals in
de tentconstructie, het houten veulen of
een heel aardig drijvend object. Maar dat
alles wordt dan weer gecombineerd met
volstrekt abstracte plastieken die heel
streng van opzet zijn of de ludieke happe-
ning-achtige situaties die het Amsterdam
se collectief Kukeleku voor de wijkbewo
ners creëert.
„Speel-ruimte” gaat mank aan een vaste
opzet en lijn en doet erg willekeurig aan.
Wie de namen der kunstenaars bekijkt ziet
op het oog al een te grote verscheidenheid:
een Van de Idsert naast De Groot, een
Adinne Engelman naast H. de Haas. Een
staalkaart van stijlen die onderling te wei
nig samenhang bieden waardoor het alle
maal als los zand aan elkaar hangt. Dat wil
niet zeggen dat er geen aardige confronta
ties tussen deze zo verschillend gevederde
vogels zouden zijn. Elk beeld op zich heeft
best wel een eigen verhaal te vertellen,
maar de optelsom van het geheel valt
negatief uit.
Eveneens bij Elsevier zijn de memoires
verschenen van de in 1976 overleden
oliemiljardair Jean Paul Getty. In dit
boek vertelt Getty hoe hij zijn formidabe
le fortuin bijeensleepte in’de olie-indus-
trie en hoe hij met successie strijd heeft
aangebonden met de grote oliemaat
schappijen. Getty heeft irfzijn leven veel
beroemdheden ontmoetzakenlieden,
politici, artiesten en filmsterren. Zo
wordt ex-president Nixon van Amerika
door hem een „zeer persoonlijke vriend
genoemd”.
Getty bagatelliseert daarbij vanzelf
sprekend het Watergate-schandaal, ful
mineert eveneens tegen de verregaande
bemoeienis van regeringen met het be
drijfsleven en toont zich in veel opzichten
de aarts-reactionair, die veel zakenlieden
van zijn kaliber zijn. Hoe hardnekkig ook
hij met zijn anekdotes over jan en alle
man dit beeld juist tracht om te draaien.
Gezien de enorme inside-information
van de politiek en het zakenleven, waaro
ver Getty in zijn positie moet hebben
beschikt, is het teleurstellend dat zijn
kijk op de meeste zaken erg oppervlak
kig is opgetekend.
son draaide hier naast ver
scheidene andere Amerikaan
se produkties. Het betreft hier
een science-fictionverhaal dat
speelt in de 23e eeuw en de
gevaren toont van een atoom
oorlog. Een thema dat uitste
kend past in het kader van
recente Sovjet-commentaren
die Washington onver ander lijk
beschuldigen „aan een nieuwe
ronde van de bewapenings
wedloop begonnen te zijn”.
Ondanks dit feit, kon de film in
de ogen van de Russische criti
ci weinig genade vinden. „Er
blijkt alleen uit dat Hollywood
Hollywood gebleven is”, aldus
een recensie die door het Sov-
jet-persbureau Tass werd ver
spreid.
Sedett 1849
Gierstraat 52-56 - Haarlem - Tel 023-312992
Gijzelingen en kapingen, het zijn twee onverbrekelijk met elkaar verbonden zaken,
die in steeds groter en verscheidener hoeveelheid voorkomen. In dat verband is het
natuurlijk ook begrijpelijk dat er steeds meer verhalen over worden geschreven. Bij
Kluwer is nu weer Vlucht 773 uitgekomen, geschreven door de Duitser Rudolf
Braunburg.
Het komt er beknopt op neer dat een
Boeing-707 met een Hollands-Duitse be
manning op- weg van Australië naar Eu
ropa, boven Zuidoost-Azië wordt ge
kaapt en naar Afghanistan wordt gediri
geerd. Braunburg is zelf gezagvoerder
bij Lufthansa op intercontinentale vluch
ten en weet dus wat er zich in de lucht
vaartwereld afspeelt. Geen onbeduidend
detail als het om een vliegtuigkaping
gaat. Vlucht 773 is dan ook prima vakan-
tielektuur, waarin Braunburg erg knap
het gedrag van verschillende mensen
schildert, die beheerst worden door
angst en paniek.
Vlucht 773 - Rudolf Braunburg. Prijs
ƒ21,50.
Frida (Anni-Frid Lyngstad) zong voor
dat ABBA gevormd werd in een jazzor-
kestje en later als folkzangeres. In 1967
(foto) veroverde de Zweedse zelfs lande
lijke bekendheid.
Moskovieten die een kaartje
wisten te bemachtigen voor
een van de voorstellingen, kre
gen beslist geen representa
tieve indruk van wat westerse
producenten en de westerse fil
mindustrie in het algemeen al
lemaal te bieden heeft. Niette
genstaande dat waren zij al zo
nieuwsgierig naar datgene wat
de strenge ideologische Sovjet-
censuur was gepasseerd, dat er
fantastische prijzen werden
gemaakt op de zwarte merkt
voor toegangskaarten.
Voor zo’n toegangsbewijs
kon men dan twee films zien,
(Tot en met 31 juli. Het informatiecen
trum in Huize Scheybeeck is van maandag
tot en met vrijdag van 14-17 uur geopend).
CEES STRAUS
Als men deze taal wil gaan gebruiken
moet men wel twee boekjes aanschaffen:
één voor de spreker en één voor de
aangesprokene. Anders sta je met een
- handvol bloemen in je hand en weet je
niet wat dat betekent. Tenzij je alleen het
gebaar van die bloemengift al waar
deert...
fouten. Tournees worden niet „ondanks
de lage opbrengsten gemaakt om de fans
te belonen voor hun trouw”, maar er
wordt getoerd omdat de platenverkoop
daardoor met sprongen stijgt en de ver
liezen die op tournees worden geleden
daardoor gemakkelijk teniet gedaan
worden. Engeland mag dan in Europa de
meeste pop- en rockmuziek vóórtbren
gen (laten we de twee zoveel mogelijk
scheiden; popmuziek is toch al zo’n ver
keerde term), qua smaak lopen de Engel-
sen bepaald niet voorop. Dat ABBA daar
eerst wat later doorbrak is louter een
bewijs van het Engelse chauvinisme.
Heeft Borg een waardevol boekje ge
schreven? Ik dacht het niet, maar het is
ongetwijfeld voor de jonge fans toerei
kend om iets meer van ABBA te weten te
komen in de vorm van een over het
gehele boekje uitgesmeerde biografie.
De zwart-wit foto’s zijn van een zeer
matige kwaliteit en niet overal is even
nauwgezet gewerkt. Zo staat Björn Ul-
vaeus niet derde (volgens het onder
schrift), maar tweede van links op de foto
op bladzij 73. Engelstalige termen wor
den soms zonder verdere verklaring ge
bruikt package-show”) of bedenkelijk
gespeld („rieleksruimte”).
JOHN OOMKES
wordt er altijd verkondigd, dat
men in de communistische we
reld minder geweld voorge
schoteld krijgt op bioscoop- en
tv-scherm dan dat in het ver
guisde kapitalistische Westen
het geval is. Oorlogsgeweld
maakt hierop blijkbaar een
uitzondering. Het aantal oor
logsfilms dat binnen en buiten
de officiële competitie werd
vertoond, was opvallend groot.
Het festival werd zelfs geo
pend met een monsterproduk-
tie, „Soldaten van de vrijheid”.
Dit is een co-produktie over de
Tweede Wereldoorlog van de
Sovjet-Unie, Bulgarije, Honga
rije, DDR, Polen, Roemenië en
Tsjechoslowakije. Het gaat
hierbij om vier op elkaar aan
sluitende films waarvan de
eerste twee als opening van het
festival worden vertoond. „In
deze film wilden we de rol van
de internationale communis
ten tonen die aan het hoofd
stonden van het verzet in Euro
pa”, aldus de Russische filmre
gisseur Joeri Ozerov tegenover
een verslaggever van het Rus
sische persbureau Tass. Pro
ducer René van Nie dacht daar
iets anders over. „Er wordt
hier geschiedsvervalsing be
dreven met het gemak waar
mee we bij ons een ijsje ko
pen”, aldus Van Nie.
De Amerikaanse film „Lo
gans Run” van Michael Ander-
Onder de Nederlandse film
makers bevond zich onder an
dere René van Nie, die hier
succes oogstte met zijn „Stille
liefde”. Verder was ook Fons
Rademakers aanwezig. Hij
heeft vorig jaar zijn „Max Ha-
velaar” naar de Sovjet-Unie
verkocht. Behalve het grote
filmfestival, waar korte films
werden vertoond naast norma
le speelfilms, is er ook een kin
derfilmfestival. Officieel
waarbij vaak minder bekende
films uit ontwikkelingslanden
samen vertoond werden met
aantrekkelijker produkties uit
bijvoorbeeld het Westen. Zo
bereikt men „uitverkochte za
len” voor alle vertoonde films.
Misschien doelde cameraman
Maharavo uit Madagascar
daarop, toen hij tegenover een
verslaggever van het Sovjet-
persbureau Tass verklaarde
„dat het Moskouse filmfestival
in z’-n soort het meest democra
tische ter wereld is.”
Naast filmproducenten zijn
er ook kopers naar de Russi
sche hoofdstad gekomen om te
zien of er iets van hun gading
is. Daarnaast zijn er ook be
sprekingen gevoerd over uit
breiding van filmcontacten en
eventuele uitwisselingen. De
leider van de officiële Neder
landse delegatie, de heer Pe
ters van het ministerie van
CRM, heeft met zijn Sovjet-
gastheren de mogelijkheid be
sproken van het organiseren
van een Nederlandse filmweek
in de Sovjet-Unie waar tegeno
ver dan een Russische film
week in Nederland georgani
seerd zou worden. Bij de ge
sprekken over een dergelijk
project dat eventueel vol
gend jaar zou moeten plaats
hebben bleek aan beide zij
den grote belangstelling daar
voor te bestaan.
ABBA is een ongelooflijk begrip in de popmuziek. Dat is het intrappen van een
open deur, want het hoeft geen betoog. Inderdaad, dat is dan ook niet de reden weest
I waarom Christer Borg met goedkeuring van het illustere viertal en hun manager Stig
I Anderson in Het Fenomeen ABBA (een uitgave van Strengholt Televideo, Naarden
en Teleboek, Amsterdam; prijs f 9,90) voortdurend uitpakt met allerlei gegevens, die
je maar beter voor kennisgeving kunt aannemen. Het zijn cijfers waarmee je niets
aankunt. „ABBA", zo schrijft Borg, „is een groep die in het verre Australië méé"
televisiekijkers trok dan dat historische maanlanding én ABBA is een groep
waarvoor 3,5 miljoen mensen naar de Londense Royal A Ibert Hall wilden komen toen
de groep daar in twee gigantische concerten optrad”.
De Stichting Tentoonstellingen Bever
wijk die verantwoordelijk is voor de sa
menstelling van deze beeldenexpositie
heeft voor een bijzonder heterogene verza
meling van beeldhouwers gezorgd. En het
moet gezegd worden dat de uiteindelijke
kwaliteit door de overdaad van stijlen en
stijltjes een flinke schipbreuk heeft
geleden.
popgroepen ter wereld in de jaren zeven
tig is. Is het omdat de liedjes zo makke
lijk in het gehoor liggen, zijn het de
stemmetjes van Agnetha en Frida of is
het het zakeninstinct van Stig Anderson
of de technische hoogstaande kwaliteit
van hun platen? Als we in Het Fenomeen
ABBA nagaan of Borg erin geslaagd is
het hoe en waarom van hun succes te
verklaren, dan moet het antwoord ont
kennend zijn. Dat is het gevolg van de
toegepaste methode, ’s mans beperkte
opvattingen over popmuziek en zijn kri
tiekloos geanalyseer.
voortgeduwd, drijft in de vijfer bij Huize
Scheybeeck. De „dobber" is een inzending
van P. Knaup op de tentoonstelling
„Speel-ruimte” die door de Stichting Ten
toonstellingen Beverwijk werd verzorgd.
Sporen In Het Zand. Uitgeverij Else
vier. Prijs 16,90.
I
r i
Erik van Spronsen schept hier twee illusies: zijn drie kubussen lijken zowel bij elkaar
horen als onder het zand door te lopen.
Anders dan de concept art die vaak in en
primair stadium is blijven steken en de
fundamentele kunst die bezig is dood te
bloeden wordt aan de abstracte geometrie
in galerieën en andere tentoonstellingsza
len een ruime plaats geboden. In Haarlem
hoeft alleen maar verwezen te worden
naar de recente expositie van Lixenberg in
de Vishal.
Het werk van Erik van Spronsen heeft
een tijdloos karakter dat zich aan elke
actualiteit wil onttrekken maar toch een
MOSKOU. In de Russi
sche hoofdstad eindigt zater
dag het tiende internationale
filmfestival waaraan dit jaar
filmproducenten uit meer dan
negentig landen hebben deel
genomen. Deze Moskouse
filmmanifestatie heeft elke
twee jaar plaats en stond dit
maal onder het motto „voor de
menselijkheid van de film
kunst en voor vrede en
vriendschap tussen de volke
ren”. Door het hele festival
loopt een duidelijke politieke
leidraad. Het kan dan ook nau
welijks verwonderen dat men
er vooral producenten en pro
dukties aantreft uit de com
munistische wereld en uit vele
ontwikkelingslanden naast
filmproducenten uit het
Westen.
j Nu is dat iets dat Borg ook inziet. In de
inleiding vraagt hij zich daarom af hoe
het komt dat ABBA een van de grootste
Een aardig romantisch niemendalletje
is het boekje „De taal der bloemen”,
uitgegeven door Ploegsma (f 10). Vooral
de illustraties van dit Engelse boekje
zijn voor de liefhebbers van „plakplaat
jes", van jugendstil-achtige medaillon-
netjes, het einde.
L Wat de tekst betreft: die beperkt zich
tot de symbolische betekenis van bloe-
men, knollen en planten. Een paar voor-
beelden. Achter het kardinaalsmutsje
vindt men: uw charmes staan in mijn
hart gegrift. De rolklaver betekent
wraak. En de wilde kamperfoelie staat
voor edelmoedige en toegewijde gene
genheid.
Benny, nu een van de songschrijvers van
ABBA, maakte voorheen deel uit van de
Hep Stars.
v
uuu;-. 1
