Afspraken maken voor de
toto totaal onmogelijk
s
Tsaristische keeper
Nabokov overleden
Br
k 1
Trio populair: record f 72.000
JAN VAN DOOYEWEERD:
u
?au
■i
S3
:au
ris
e
MB
i
i
door Carl Lunenborg
Excentrieke Kunst
Triootje
Raspige tongen
A
lis
j
et
1
>r:
1
Jan van Dooyeweerd, die pas over een paar koersen „op" moet
en tot dat moment, verscholen achter een pilsje, tegenover me zit valt
plotseling uit: „echt, er wordt tussen de rijders onderling niet gemani
puleerd met winnende plaatsen. Dat is tegenwoordig niet meer
mogelijk. Vroeger, toen de totalisator nog niet bestond die is pas in
1949 onstaan en er veel zwart werd gegokt, gebeurde dat wel. Maar
toen reden er ook niet meer dan zes, zeven paarden mee in een koers.
Tegenwoordig zitten we met een man of veertien in één draverij, dus
afspraken met elkaar over de winnende volgorde en zo een vriendje
aan de grote buit helpen, is totaal onmogelijk geworden”.
Het beeld op de Hilversumse drafbaan wordt bepaald door de
blozende buitenman: pet op, handen in de zakken en een sigaar in het
hoofd. Maar de goklust is besmettelijk. Teneergeslagen gezichten als
paard nummer zoveel ineens verkiest te galopperen terwijl de draf
gebruikelijk is of wanneer die ene hengst met een neuslengte wordt
geklopt. Vreugde als de volgorde van aankomst klopt met de
geplaatste kruisjes op het formulier. Dat is de simpele en niet eens zo
tegenvallende som van feiten na een avondje „meegokken” op de
Hilversumse baan.
.1
2* J
V-
e
e
STOPPER
■::A«iPs
n
che
j
Jan van Beveren hoofd tegen paal
I;
„Maar”, hoor ik naast me van
Cees Berg, public-relationsman van
de Stichting Nederlandse Draf - en
Rensport (NDR) en deze avond mijn
„gastheer” die me de geheimen van
de paardesport en de totalisatorwe-
reld moet toefluisteren, „veel Neder
landers weten niet beter of er wordt
altijd gemanipuleerd met de uitsla
gen. Het klinkt heel dom, maar zo is
het wel. Dat is voor een groot deel te
wijten aan de ontzettend negatieve
opstelling van de pers. Neem nou
bijvoorbeeld de kwestie van de man
hier op Hilversum hij is ook op
andere banen gesignaleerd die
vreselijk te keer gaat als hij de slag
van een zweep hoort. Hij heeft een
aantal keren zelfs een brief naar
prins Bemhard gestuurd met het
verzoek of hij zich wilde inspannen
tegen de mishandeling van paarden.
Dat is ook prompt door een paar
kranten overgenomen. Belachelijk
gewoon, want die man kent het
„klappen van de zweep” helemaal
niet”.
Maar goed, schrijvers die schaken
zijn niet zo zeldzaam (hoewel zeldza
mer dan schakers die schrijven), zelfs
schrijvers die tennissen zullen er bij
tientallen in de wereld rondlopen,
maar een schrijver van het intellectue
le niveau van een Nabokov, die boven
dien met het grootste plezier voetbal
de, althans als doelman functioneerde,
is vermoedelijk hoogst zeldzaam. Ré-
my C. van de Kerckhove, de jong over
leden Belg wiens verzamelde gedich
ten op het ogenblik in de uitverkoop bij
de Bijenkorf (en wellicht ook elders)
liggen, was een uitstekende eredivi-
sievoetballer, die de ongewone ge
woonte had zijn bundels mee te nemen
naar de wedstrijd, om die in de kleed-
Dat hij goed schaakte bewees hij in
de loop der jaren door allerlei ingewik
kelde, ingenieuze schaakproblemen te
creëren. Bob Bouma, die door zijn be
roep veel musici ontmoet, en die daar
naast ook een fervente Nabokov-fan is,
vertelde me dat de befaamde pianist
Nikita Magaloff, net als Nabokov
schaakte, als hij, Magaloff, tenminste
in Montreux en niet op tournee was.
Ik citeer als bewijs nu even wat Na
bokov in zijn autobiografie Speak, Me
mory over zijn bindingen met het voet
bal heeft geschreven:
„Van de sporten die ik in Cambridge
beoefende, is voetbal een winderige
open plek gebleven in een vrij verwar
de periode. Ik was stapelgek 'op doel-
verdedigen. In Rusland en de Latijnse
landen is die fiere kunst altijd omringd
geweest dooreen halo van uitzonderlij
ke betovering. Ontoeschietelijk, een
zaam, onaandoenlijk loopt de favoriete
keeper door de straten, gevolgd door
betoverde jongetjes. Hij wedijvert met
de stierenvechter en de stuntpiloot als
een object van huivemde bewieroking.
Zijn trui, zijn pet, zijn kniebescher-
mers, de handschoenen die uit zijn
heupzak van zijn shorts steken, onder
scheiden hem van de rest van de ploeg.
Hij is de eenzame adelaar, de geheim
zinnige man, de laatste verdediger. Fo
tografen buigen eerbiedig hun ene knie
„Net zo onmogelijk als het grijpen
van een bookmaker is het toepassen
van toto-trucs op de renbaan. Met
„Maar dat er tot nu toe geen moge
lijkheid in Nederland is geschapen
om je biljet bij een inleveradres af te
geven, is natuurlijk belachelijk als
je het betrekt in het licht van de
situatie in het buitenland.”
nationale angst voor uiterlijk vertoon
en een te grimmige aandacht voor de
gelijk team-work nooit bevorderlijk
voor de ontwikkeling van de excen
trieke kunst van de keeper. Tenminste,
dit is de verklaring die ik heb opge
diept voor mijn matig succes op de
sportvelden van Cambridge. O zeker
wel, ik beleefde soms heldere opwek
kende dagen - de heerlijke lucht van
het grasveld, die beroemde midvoor
van interuniversitaire wedstrijden, die
dichter en dichter naar mij toe dribbel
de met de nieuwe geelbruine bal voor
zijn schoppende schoen, dan het prik
kende schot, de gelukkige redding, de
langdurige tinteling ervan. Maar er
waren ook andere, gedenkwaardiger,
esoterischer dagen onder sombere he
melen, als het doelgebied één massa
zwarte modder was, de bal zo vet als
een plumpudding en mijn hoofd gefol
terd door neuralgie na een slapeloze
nacht van verzen maken. Dan knoeide
ik lelijk - en pakte de bal uit het net.
Genadiglijk verplaatste het spel zich
naar de overkant van het doorweekte
veld. Een slappe, moede motregen be
gon te vallen, aarzelde en begon op
nieuw. Met een bijna kirrende teder
heid in hun gedempte krassen fladder
den ontredderde roeken om een blader
loze olm. Nevelen stegen op. De wed
strijd veranderde in een vaag deinen
van hoofden nabij het afgelegen doel
In 1949 bedroeg de jaaromzet
in totaal 3,5 miljoen gulden. In
1976 werd een jaaromzet van
liefst 100.500.000 gulden bereikt.
Deze sterke groei van het omzet
cijfer is veroorzaakt door de
enorm gestegen belangstelling,
de uitbreiding van het aantal
wedstrijddagen tot 280 en uiter
aard de geldontwaarding. Het
aantal draverijen en rennen be
draagt nu circa 3000 per jaar.
De Stichting Totalisator Ne
derland, die samen met de Stich
ting Nederlandse Draf- en Ren
sport toezicht houdt op wed
strijdsport en de stamboekvoe-
Ander punt. Enkele jaren geleden
is de drafbaan Mereveld in het mid
den van het land opgeheven. De
baan moest verdwijnen omdat mep
een autoweg wilde aanleggen. Later
heeft men het tracé toch gewijzigd
ter wille van enige milieu-actiegroe-
pen, die blijkbaar meer invloed had-
„Vlak nadat bekend werd dat Me
reveld moest verdwijnen”, verklaart
Cees Berg, „ontstonden er plannen
om een „Nieuw-Mereveld aan te leg
gen De bouwkosten van die baan
zouden ongeveer negen a elf miljoen
gaan bedragen. Het bleek toen veel
goedkoper om de drafbaan Hilver
sum te renoveren en te trachten
meer mensen hier naar toe te krij
gen. Hilversum is daarom ook dras
tisch verbouwd. Kortom, we hebben
waarschijnlijk met minder geld het-
s in
fste
van
oor
en-
urn
jut
Het zal u misschien niet ontgaan zijn
dat de grootste levende schrijver, Vla
dimir Nabokov, het tijdelijke met het
eeuwige heeft verwisseld en zich bij de
grootste, gestorven schrijvers heeft ge
voegd. Ik meld dit even in deze sportru-
briek, omdat hij, als vlindervanger en
daardoor veelvuldig wandelaar door
Gods dreven, te midden van de schrij
vers die voornamelijk een zittend be
staan leiden dus toch al een sportief
type was, maar daarnaast ook nog een
uitstekend tennisser geweest schijnt te
zijn, een heel bekwaam schaker, en in
zijn jonge jaren zelfs een geanimeerd
voetbalkeeper.
„Ook zijn er plannen om het wed
den per post mogelijk te maken.
Maar dat gaat dan alleen gelden
voor abbonees van de vakbladen
„Paardesport in Ren en Draf” en de
„De Hoefslag" Ik heb nu nog geen
idee hoe zich dat gaat ontwikkelen”.
kamer van de tegenpartij aan zijn
tegenstanders te slijten. Dat is tenmin
ste weer eens wat anders dan wat John
ny Dusbaba bij Ajax deed. Jan Mulder
vertelde laatst in zijn rubriek in De
Tijd dat Johnny altijd wel een of ander
koopje op de kop had getikt, dat hij
dan met grote korting aan zijn mede
spelers of trainer sleet: een kitscherige
lamp met wuivende veren erop, en dat
soort dingen. Het was altijd weer een
verrassing voor de spelers wat er, be
halve zijn voetbalplunje, nog meer uit
de koffer van Dusbaba te voorschijn
zou komen. Alleen een dichtbundel,
zoals bij Rémy, zat er nooit bij.
In een hoekje van het restaurant
zit een wat oudere man aantekenin
gen te maken in het koersprogram-
ma. Het is een bookmaker. Niet dat
je dat aan de buitenkant kan zien,
maar mijn buurman, een forse
Haarlemmer die met zijn zoontje en
een goede vriend rijk probeert te
worden, fluisterde het me toe. „Bij
bosjes lopen ze hier. Maar alleen de
echte insiders weten wie het zijn....’
van St. John of Christ, of een ander
college waartegen we speelden. De ver
re, doezelige geluiden, een kreet, een
fluittoon, een doffe trap, dat alles was
volmaakt onbelangrijk en hield geen
verband met mij. Ik was niet zozeer de
verdediger van het geheim. Terwijl ik
met over elkaar gevouwen armen tegen
de linkerdoelpaal leunde, sloot ik
weelderig genietend mijn ogen en zo
luisterde ik naar het kloppen van mijn
hart en voelde de blinde motregen op
mijn gezicht en hoorde in de verte de
afgehakte geluiden van het spel en
dacht aan mijzelf als aan een legenda
risch exotisch wezen in de vermom
ming van een Engelse voetballer, dan
verzen dichtte in een taal die niemand
verstond over een verafgelegen land
dat niemand kende. Geen wonder dat
van de sulky. Dat is nou het geluid
waar die anti-dierenmishandeling-
meneer zo bang van wordt. En het
lijkt me overigens sterk dat prins
Bernhard, een dierenkenner bij uit
stek, zich voor deze belachelijke
zaak gaat inspannen...”
Nauwelijks is Jan van Dooye-
weerd uitgesproken, of de luidspre
ker in het plafond laat weten: „Rij
ders klaarmaken voor het défilé van
de vierde koers....” Van Dooyeweerd
rent hard weg, zich met zijn armen
een baan wringend tussen de men
senmassa in het restaurant. Berg
kijkt eens opzij: „Hij dacht dat-ie in
de vijfde koers moest rijden, maar
dat blijkt toch verkeerd gedacht te
zijn.”
zelfde bereikt. Desalniettemin zijn
er nu weer plannen om in Zuid-
Limburg een nieuwe baan aan te
leggen. Daar is een speciale stich
ting voor in het leven geroepen en
men werkt er hard aan die baan van
de grond te krijgen....’”
zuiden en oosten van het land van
een vijftal manages inleveradressen
van wedformulieren te maken.
„Och, een kinderhand is gauw ge
vuld”, zegt Cees Berg lachend. „In
het buitenland zijn overal wedkan
toren van de totalisator en in Neder
land is er op dit moment alleen maar
de mogelijkheid om Supertrio een
aantal dagen van tevoren in te le
veren.”.
KOPPEL. Deze vorm van
wedden is het ingewikkeldst,
omdat de wedder zowel de eer
ste als tweede aankomende goed
gekozen moet hebben om winst
te hebben. Hiervoor gelden al
naar gelang het aantal startende
paarden enkele andere regels.
Indien drie of vier paarden star
ten, moet de wedder de juiste
volgorde aangeven; bij vijf tot
en met zeven paarden is de on-
den dan de paardesportliefhebbers.
Toch wordt Mereveld niet meer als
wedstrijdbaan gebruikt. Is er nu
geen behoefte, te meer daar er in het
oosten en zuiden van ons land haast
geen drafbanen te vinden zijn, aan
een nieuwe baan in die gebieden.
De vierde koers is begonnen en
omdat noch Berg, noch ikzelf een
triootje in deze koers hebben „lo
pen” is er even tijd voor een kopje
koffie en een babbeltje over de tota
lisator-, .sport”: onlangs verscheen
er in de Nederlandse kranten een
bericht over een eventuele verrui
ming van de wedmogelijkheden op
de renbanen. Men is van plan in het
WINNEND. Indien men „win
nend” wil spelen, moet op het
■speciale formulier het volgens
de wedder winnende paard
(nummer) worden aangekruist.
ik niet erg populair was bij de jongens
van mijn ploeg”.
Tot zover Vladimir Nabokov. Het is
of je Piet Schrijvers zelf hoort. Of
Heinz Stuy, die had ook wel eens van
die dromerige buien, waarbij de bal
hem danig verraste. „Bij een sprong
naar een ingeschoten bal belandde Van
Beveren met het hoofd tegen een doel
paal en raakte volkomen groggy”,
stond er maandag in de krant. Werd
Nabokovs hoofd gefolterd door neural
gie na een slapeloze nacht van verzen
maken, Jan van Beveren bereikte onge
veer hetzelfde effect door met zijn
hoofd tegen de doelpaal op te vliegen.
Neuralgie de een, groggy de ander.
Maar voor het overige zie ik geen enkel
verschil.
Vóór 1911 bestond er in ons
land een zeer bloeiend paarde-
koerswezeri. Op alle banen fun
geerden de totalisator en offi
ciële van een licentie voorziene
bookmakers. Bij de behandeling
van de zedelijkheidswetten in de
Tweede Kamer werd op voorstel
van de heer Van Vuuren (RK)
een gedeelte van een zin achter
een komma geschrapt en de
komma vervangen door een
punt. Hoewel de toenmalige mi
nister van justitie waarschuwde
dat bij aanneming dan de totali
sator en bookmakers moesten
verdwijnen en de draf- en ren
sport de das zou worden omge
daan, werd het voorstel deson
danks aanvaard.
Dit toto-verbod beeft tot 1941
geduurd. Tijdens de Duitse be
zetting keerde de toto echter
weer terug. Alleen de bookma-
kerij bleef verboden. Na de
Tweede Wereldoorlog volgde op
nieuw een toto-verbod. In de
en nemen hem terwijl hij dwars voorde
goal-muil een spectaculaire duik
neemt om met zijn vingertoppen een
laag, bliksemsnel schot te keren, en het
stadion brult goedkeurend terwijl hij
herfst van 1948 namen de beide
Kamers een wetsvoorstel aan,
waardoor het wedden op ren
paarden weer mogelijk werd ge
maakt. Op 3 april 1949 had op
Duindigt de eerste meeting
plaats, waarop men weer legaal
het toto-formulier kon invullen.
1Kt
Die bosjes bookmakers vertoeven
hier overigens wel illegaal. „Maar je
doet er niets tegen”, vertelt Cees
Berg. „Het probleem is namelijk de
bewijsvoering. Stel dat ik weet dat
meneer X een bookmaker is, dan
kan ik de recherche erop af sturen.
Geen enkele moeite. Maar laat dan
die rechercheurs eens proberen te
bewijzen dat die man op dat mo
ment „zwart” handelt. Hij kan net zo
goed aantekeningen in zijn pro
gramma aan het maken zijn”.
TRIO. Op speciale formu
liertjes moet de wedder drie
paardenummers of combinaties
aankruisen. Hiervoor bestaan
twee formulieren. Het originele
behoudt de toto en het kopie-
biljet de wedder. Trio is door de
zeer hoge uitkeringen - het re
cord is ruim 72.000 gulden - het
populairste spel op de ren
banen...
Van Dooyeweerd: „Ga straks
maar eens langs de baan staan, ja?
Dan zul je heel vaak zweepslagen
horen. Maar dat is zeer zeker niet de
slag van de zweep op de huid van het
paard. Want die slag hoor je hele
maal niet. Wat je wél hoort, is het
tikken van de zweep op de bomen
„Vult u de vier, zeven en de der-»
tien maar in”, deel ik Berg mee.
„Wat de dertien?” roept hij ver-®
schrikt uit. „Als je die toevallig hebt,
kun je wel vakantie nemen!”
PLAATS. Wanneer men
„plaats” speelt, hoeft het geko
zen paard niet als eerste door de
finish te komen.
Jan van Dooyeweerd mèt zijn paard Never Worry.M
trucs bedoel ik dan het opzettelijk
beïnvloeden van de uitslag. Dankzij
onze strenge controle op het totoper-
soneel worden trucs tegenwoordig
onmogelijk gemaakt. In de 27 jaar
dat de paardetoto in Nederland mó
gelijk is, heb ik maar één geval van
chantage meegemaakt. Dat was een
vent die met een paar man van ohs
personeel samenwerkte en zo een
hele hoop geld opstreek. Maar dat is
dan ook de enige keer geweest”.
De vierde koers is net afgelopen.
Tientallen mensen verdringen zich
voor de loketten om hun uitbetaling
te innen en alvast een nieuwe koer-
sprognose in te zetten. Op uitnodi
ging van Jan van Dooyeweerd loop
ik naar de stallen, waar juist de
paarden weer binnenkomen. Lange,
raspige tongen hangen uit paarde-
monden en een enkele pikeur loopt
te mopperen. Die heeft het dus niet
gered. Van Dooyeweerd daarente
gen, heeft ondanks het feit dat hij in
het heetst van oAs gesprek zijn koers
vergat, toch nog een leuke tweede®
plaats bereikt. „Hoorde je dat nou, W
dat tikken van die zweep op de bo
men van de sulky?” Stom, ik heb het"
niet gehoord. „Nou, toch is het zo.’.
Heus, de paarden worden niet gesla- S
gen. We zijn echt wel wijzer”.
Om uiteindelijk de rijpe sfeer op
Hilversum ten volle te proeven,
moet er toch wel zo langzamerhand
eens gegokt worden. Aangezien het
meeste rendement in een „trio”i
schuilt, stap ik naar Cees Berg, die
voor mij een formulier te voorschijn ■1
tovert. „Nou, zeg maar welk je wilt
hebben”. Quasi deskundig bekijk ik
de lijst met namen in het program-
ma. Ik kan er helemaal niet uit wijs
worden’
Maar ’t wordt niets. Dertien ligt
ergens achter in het veld en de vier
en de zeven brengen er ook geen
moer van terecht. Pas nu voel ik de
opwindende spanning in me op
groeien. Ik wil het nog eens probe
ren. Rustig ga ik weer achter een
biljetje zitten en ineens schijnt De
Reddende Engel in de figuur van de -
forse Haarlemmer, naast me te zit-
ten. De beste man fluistert me een
paar nummmers toe, die ik prompt
invul. Tien minuten later voel ik me
rijk. De tip van de man naast me is
goed geweest voor pakweg 75 gul-
den. De tipgever zelf viste achter het
net. Hij had dezelfde nummers inge-
vuld, maar dan in een andere vol-.-
gorde. Nijdig verfrommelt hij zijn
formulier en smijt het in de asbak”.
Nabokov
hoofd in de wolken
enkele ogenblikken in volle lengte
blijft liggen waar hij is gevallen, zijn
goal ongeschonden.
Maar in Engeland, tenminste in het
Engcland-van-mijn-jeugd, waren de
ring, kent een aantal soorten
weddenschappen bij paarde-
koersen:
juiste volgorde voldoende; bij
acht of meer paarden worden de
dravers in vier (zo mogelijk) ge
lijke groepen verdeeld. Loopt er
een oneven aantal paarden, dan
telt de eerste groep altijd het
grootste getal: bijvoorbeeld bij
negen deelnemers telt de eerste
groep drie paarden. Meent de
wedder dat de eerste en tweede
aankomende beide in groep twee
zitten, dan speelt hij „koppel 2-
2". In welke volgorde de gedane
keuze dan over de streep komt,
doet er niet toe.
