Naakt
Meer
buitenlanders
NZH-koffiehuis
Boos
zwemmen
Boycot
Tentoonstelling \EOTOS KEULS 1KEKE\ (JNdAK
n Rijksmuseum I drama van werkloosheid
James
If
M
aan-
H
i-I .RR
f
5
i
1
I
T
t/Be-
i niet
„Het ademt eigenlijk wel een oneindige
droefheid” zegt fotograaf Eddy Posthu-
ma de Boer over de foto’s van hem en
Bert Nienhuis die vanaf vandaag in het
Rijksmuseum te zien zijn. Zo’n honderd
platen, die samen bijna zonder woorden
het verhaal vertellen van de werkloos
heid in het Nederland van deze jaren en
alle sociale problemen daaromheen. Een
documentaire, in hard confronterend
Zwart-wit, een stuk geschiedschrijving
$an het grote probleem van nu.
DOOR BC-r.KOT
öEXÉ ArPUS jl
ÖE Kw.ximS
ONDER REDACTIE VAN INGE CRUL
ÖR
Isfr i
ir NZH koffiehuis
V
n
Boycot
Boos
Ie.
r«
j
1
J
Eddy en Bert keken verder dan alleen de werk
loosheid sec, wilden ook vastleggen wat er aan
voorafgaat, wat er volgt, wat er omheen hangt. De
hinderen of wanneer men zomaar de
verkoop stopzet: nu ziet men tegelijk
waarom de Granny geboycot moet wor
den. Er is trouwens wel een alternatief
voor de aan Granny’s verslaafde: de
Stürmer-appel uit Nieuw-Zeeland.
Zelf hebben ze nauwelijks dit soort werkloosheid
aan den lijve ondervonden. Bert had een tijd fieen
In Amsterdam kan je al bijna niet meer
met behoorlijk Algemeen Beschaafd Ne
derlands terecht vanwege al het buiten
lands dat je hoort, en de VW meldt ons
nu dat er dit jaar meer buitenlandse
bezoekers worden verwacht in de hoofd
stad dan in vorige jaren. Het toeristensei
zoen is nog lang niet voorbij en we kun
nen ook rekenen op drukke september-
en oktober- maanden. Dan is er ook nog
een groot aantal congressen in de hoofd
stad, aldus de VW.
Het eerste kwartaal van dit jaar is
minder goed geweest, april en mei waren
weer beter, maar de tweede helft van
juni was vermoedelijk door het slechte
weer minder in trek dan dezelfde periode
in ’76. Amerikanen vormen ook dit jaar
weer het grootste deel van de buitenlan
ders, hoewel hun aantal in de totale
stroom relatief daalt. Er schijnen wel
veel Fransen te komen.
e
9
u
geen geval voor de kinderbescherming of
de vereniging voor geplaagde jeugdige
butlers. James is een hond, een beagle-
kruising, die op 28 juni wegliep in de
omgeving Raadhuisstraat/Herengracht.
Zijn baasje/bazin had de originele ge
dachte her en der aan bomen een oproep
voor James te hangen, compleet met foto
van de gezochte, én de aantrekkelijke
beloning van 100 voor de vinder. Geen
raamadvertentie, maar een boomadver-
tentie dus. Een idee om na te volgen?
Overigens: hééft u James misschien ge
zien? Je weet nooit, zijn telefoonnummer
is (020) 228427.
1
werk „maar dat is toch niet te vergelijken met
dit”, Eddy kende dat niet, maar wel de situatie van
werkloosheid van zijn vader uit de crisisjaren toen
hij geboren werd. Weet wat het wil zeggen dus voor
een gezin, als er minder geld is en alles te duur
wordt tot en met de schoolopleiding toe.
Beide fotografen zien de tentoonstelling ook pri
mair als een stuk documentatie. Eddy: „fotografie
leent zich er toch uitstekend voor, we zijn wel niet de
eerste die dat doen in de wereld natuurlijk. Het
leuke vind ik dat wat vroeger geschilderd werd nu
door een foto kan worden uitgedrukt en vastge
legd.” Sommige van zijn foto’s hebben overigens
nog een aardig bijzonderheidje: het grafisch inge
werkte stukje (krantejtekst erin, bedoeld om het iets
meer plaatsbepalend te maken, juist omdat die
werkloosheid ook zelf zo aan plaatsen is gebonden.
De tentoonstelling in de afdeling Nederlandse
geschiedenis (linker ingang Rijksmuseum) is nog tot
en met 18 september te bezichtigen.
een opdracht om een bepaald facet van ons tijds
beeld neer te leggen, zodat door de jaren heen daar
een soort „prentenboek” over kan ontstaan. Dat is
geen strikt Amsterdamse zaak, fotografen uit heel
het land kunnen inschrijven voor de opdracht. Bij
de verstrekking ervan wordt advies uitgebracht
door een commissie waarin behalve de directeur
van de afdeling, drs. W. H. Vroom, steeds een
journalist en een fotograaf zitting hebben. Bert en
Eddy vormen het eerste tweetal dat zo aan het werk
ging, na hen kan men wellicht al dit najaar de foto’s
van Dolf Toussaint en Han Singels over „ver
kiezingen en kabinetsformatie” zien, en Koen Wes-
sing en Hans van den Bogaard werken dit jaar aan
„Andere culturen in onze cultuur”.
sluiting van concerns, van fabrieken, er is geen
werk meer en de machteloosheid, dat je werk
overbodig is, dat een machine het afkan. De neer
slag daarvan thuis in het gezin, de sloffende gang
naar het arbeidsbureau, de vernedering, de tever-
geefse nieuwe sollicitaties, de cursussen voor werk
lozen, de omscholing. De jongere die al meteen
vanuit school werkloos wordt. Onmacht. Maar de
foto’s tonen ook: macht, vakbondsvergaderingen,
strijd, bedrijfsbezettingen, solidariteit tegenover
verdeeldheid. Een scala van menselijke emoties
losgeweekt uit hun koel getalsmatig economisch
kader, weergegeven in foto’s.
Makkelijk was dat werk, het fotograferen, niet
altijd. Soms werd de fotograaf dankbaar ontvangen
om alle ellende aan te horen, soms ook werd de
agressiviteit van die ellende op hem ontladen, zoals
Bert moest ervaren in het Haagse arbeidsbureau.
Een naaktstrand in Zandvoort: leuk,
jazeker, maar dan vooral toch voor de
zonnebaders en minder voor de zeeba-
ders. Afgezien van allerlei akelige ver
schijnselen, zoals kwallen, teer en ander
vuil, kan je toch nooit eens echt naakt
zwemmen in zee. Nooit eens lekker een
bloot baantje trekken, nee hoor, altijd
voorzichtig tot de knieën erin, en denk
om de stroming. Binnenkort komt er nu
enig soelaas voor de blote zwemmers in
Amsterdam: met ingang van vier sep
tember kunnen zij elke zondag van half
tien tot half elf in het gemeentelijke
zwembad aan de Heiligeweg terecht.
Het plezierige is dat dit blote poedelen
niet is voorbehouden aan leden van nu-
disten- en naturistenverenigingen (zoals
in sommige zwembaden ook wel ge
beurt), maar dat iedereen erin mag. Wél
zal de naturistenvereniging „Zon en Le
ven” die bewuste zondag met haar leden
de spits afbijten. Alles mag uit, maar er is
één beperking: wie lang haar heeft wordt
verzocht een badmuts op te zetten. Dit uit
hygiënische overwegingen, maar dat is
een maatregel die we al langer kennen en
waar al even lang de hand mee wordt
gelicht. Ga maar eens met een badmuts
op bloot voor de spiegel staan nou,
dat is toch géén gezicht? En een mens
mag toch ook bloot wel mooi zijn!
U weet zo langzamerhand natuurlijk
wel dat u moreel verplicht bent geen
Outspan- sinaasappelen te kopen. Min
der algemeen bekend is dat de Granny-
Smithappel die u altijd zo lekker vond nu
ook besmet is verklaard. Die Granny
komt uit Chili namelijk en u weet dan
natuurlijk al genoeg. Het Amstelveense
Chilicomité heeft nu een groot bord con
tra Granny opgehangen in de super
markt op het studentencentrum Uilen
stede in die plaats. Dat schijnt te helpen,
meer dan wanneer men de consument
voor de deur van de winkel staat te
’”Öat laatste is vooral ook de bedoeling geweest van
de'Opdracht die Eddy en Bert eind ’75 kregen van de
afdeling Nederlandse geschiedenis van het Rijks
museum. Ieder jaar krijgen één of meer fotografen
Over consumenten gesproken: on
danks consumentengidsen en ombuds-
lieden, koningen klant en onpartijdige
rechters, zijn er altijd mensen die op een
heel bijzondere manier menen hun recht
te moeten krijgen. Zo iemand is Paul
Lodewijkx, die al sinds 9 juli post heeft
gevat voor de deur van de firma Aurora
aan de Vijzelstraat. Met een vinger in het
verband, een kop koffie uit een thermos
fles in de hand geklemd, staat hij daar
het publiek erop te wijzen dat hij een
wankoop heeft gedaan bij Aurora. Hij
kocht er een meetapparaatje, dat was de
volgende dag stuk, maar toen hij kwam
reclameren kwamen er problemen.
Volgens hem bood men hem niet vol
doende garantie en werd hij met man en
macht de zaak uitgezet waarbij zijn toch
al kapotte vinger wéér gewond werd en
hij niet kon werken.
De bedrijfsleider van Aurora haalt er de
schouders over op.
Er was wél garantie, zegt hij, maar
het apparaat moest naar de importeur
terug en Lodewijkx wilde daar niet op
wachten. Toen hij na twee uur nog niet
het pand had verlaten, zette men hem
eruit, inderdaad, „maar wij pakten hem
rustig op en hij richtte hier binnen zélf
nog schade aan door zijn tegenstrib
belen”.
Aurora heeft geen last van de man die
met z’n schoolbord daar staat en schade
vergoeding eist, de klandizie is nog niet
overdreven teruggelopen. De politie zegt
dat ze niets aan dit verschijnsel kan
doen, zolang Lodewijkx zich tot zijn
recht van vrije meningsuiting beperkt en
geen opstootjes veroorzaakt. En dat doet
hij ook niet, al kan hij de hele dag wel
rekenen op een afwisselend groepje aan
dachtige luisteraars om hem heen, die
hem als attractie in deze stad vol verras
singen glimlachend aanhoren om daarna
huns weegs te gaan.
Allebei ondervonden ze dit onderwerp als zeer
deprimerend. Wat ze het meeste aansprak: Bert:
„het drama”. Eddy: „het persoonlijke drama. Niet
zozeer de economische gang van zaken, die hoeveel
heid arbeidsplaatsen, de feitelijk gegevens, maar
wat op je afkomt, de mens die in de penarie zit, en
dan met 1500 man tegelijk.”
Hij troost zich, zegt hij, met de gedachte dat we
hier nog in het paradijs van de sociale voorzienin
gen leven, waar elders in de wereld geen enkele
voorziening is. Bovendien is de werkloosheid hier
dan nog in vele gevallen van tijdelijke aard. Tijde
lijk, dat wil zeggen, een jaar, anderhalf jaar. Eddy:
„lang genoeg, je bent uit de roulatie, werkt niet meer
aan je eigen ik, aan je gezin, aan je technische
kennis”.
In het pakhuis Insulinde in Amster
dam ligt, of liever liggen de brokstukken
van wat eens het NZH-koffiehuis was, de
fraaie uitspanning van vroeger tegeno
ver het Centraal Station. Van vertrek
plaats voor boten groeide het uit tot
gezellige pleisterplaats langs het water,
totdat hetzelfde openbaar vervoer waar
voor het eens werd neergezet zijn tol
eiste: het gebouw moest verdwijnen voor
de metro. Bij de sloop sneuvelde al twee
derde, nu ligt het ook maar doelloos
opgeslagen. Want de gemeente Amster
dam is, dat is bekend, niet meer van plan
het koffiehuis te laten herbouwen. Dat is
te duur (er wordt over ruim vier miljoen
gesproken), en er kan ook geen talud
voor worden aangelegd. Er komt dan wel
iets van VW, GVB en een café-restau-
rant, bij de metro, en de vroegere exploi
tant Smits mag als eerste zeggen of hij
daar iets in ziet maar zelfs hij ziet dan
toch zakelijk liever een plate-service dan
het ouderwetse sfeertje van het NZH-
koffiehuis.
Toch lijkt het gebouw niet uit de herin
nering weg te branden en zo nu en dan
halen wakkere geesten weer de krante-
kolommen omdat ze dit nauwelijks nog
hete hangijzer weer boven tafel brengen
Droomt ex-wethouder Riethof niet over
herbouw bij de Gaasperplas? Was het
niet de ex-wethouder van Amsterdam,
thans burgemeester van Uithoorn, Brau-
tigam, die een bod van een gulden op de
restanten deed, om het aan de Amstel
overeind te zetten als een restaurateur er
brood in zou zien?
Vergeten we niet de Bond Heemschut
te noemen, die herbouw vóór het station
op de oude plek wil, en de Amsterdamse
Kunstraad die zich dezer dagen in het
koor mengde met de gedachte van her
bouw aan de achterzijde van het Cen
traal, bij de aanlegplaats van de veer
dienst Amsterdam/Harlingen, die vol
gend jaar in ere wordt hersteld. En ieder
een maar afwachten wie niet alleen
ideeën maar ook geld heeft.
James is zoek! Hij is tien jaar oud,
zwart/ wit, met een grijze neus, en een
gele halsband Schrikt u niet, James is
Eddy Posthuma de Boer. Enka - sanering.
Sss?:!!S<
SSsSi SÏ!
x.xx V
...r
»*W**W^
p
