Minister Van der Stoel
Tito naar China
Wereldraad veroordeelt
Zuid-Afrika en Rhodesië
Soweto verboden
protectionistische maatregelen
Raderwerk vrede in Midden-Oosten zit muurvast
Nyerere: Spoed maken
in kwestie-Rhodesië
ASEAN-landen eisen intrekking
Vrolijke parade in China
Massa-bijeenkomst in
,,niet ontevreden
Besprekingen met Carter besloten
Van der Stoel
Scholieren weer beschoten
Carter
Rouwdienst voor
vermoorde Ponto
Wederzijdse erkenning Israel en PLO moet eerst feit worden
Steriel
I
Vlees-smokkelzaak
in Oostenrijk
breidt zich uit
Cyprus 10 september
naar de stembus
Dialoog met VS
Werkgroepen
0
0
Aan slot van conferentie in Koeala Loempoer
Ernstig en openlijk" onrecht tegen zwarten
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 7
AUGUSTUS
ZATERDAG
6
;n
)f
d
e
s
e
de vredesbeweging voort
gaat, terwijl het raderwerk
muurvast zit.
11
BELGRADO (Reuter, ANP). De delegaties van 33 Europese landen,
pl is de Verenigde Staten en Canada, hebben gisteren formeel de
grondregels goedgekeurd voor een Europese veiligheidsconferentie in
Belgrado. De conferentie begint op 4 oktober in de Joegoslavische
hoofdstad en zal in eerste instantie tot 22 december duren. Als
er dan geen overeenstemming is bereikt, zal het werk half januari
worden hervat, tot half februari.
(Van onze redacteur
in Beiroet,
Everhard Ditters)
BEIROET. Er kan niet
over vrede in het Midden-
Oosten worden gepraat
zonder de Palestijnen er bij
te halen. Met deze kennisge
ving wist de Amerikaanse
minister van Buitenlandse
Zaken, Cyrus Vance, heel
duidelijk waar hij in Dama
scus aan toe was. Ook het
Egyptische voorstel voor
een werkgroep van minis
ters van Buitenlandse Za
ken kreeg niet de bijval van
de Syrische president Ha
fez El-Assad. Wat is het ook
anders dan een doekje voor
het bloeden omhnog enigs
zins de indruk e wekken dat
lil
f.
T'
•I
Voorbereidingen voor Belgrado nu
formeel afgerond
JS
n.
>1-
‘F
It
n
n
8»
BELGRADO (Reuter). President Tito
van Joego-Slavië zal deze maand zijn eer
ste bezoek aan China brengen. Dit staat in
een korte officiële verklaring, die gisteren
in Belgrado is uitgegeven. Gesproken
wordt van „een officieel en vriendschap
pelijk” bezoek. Nadere details ontbreken.
In een resolutie die het centraal comité
van de Wereldraad in Genève aanvaardde,
werd de rassenonderdrukking als „gods
lasterlijk” veroordeeld. De raad oefende
kritiek op westelijke mogendheden die
economische en diplomatieke betrekkin
gen met de twee landen handhaven.
In de resolutie werd kritiek geoefend op
de „willekeurige gevangenneming en -hou
ding” in Rhodesië, waar het „onwettige
bewind de mensenrechten schendt onder
het mom van de bescherming van de zoge
noemde christelijke beschaving”. In Zuid-
Afrika verergert de situatie zich, aldus de
Wereldraad die waarschuwt tegen „de
GENèVE (UPI). De Wereldraad van
Kerken heeft gisteren de blanke minder
heidsregeringen in Zuid-Afrika en Rhode
sië beschuldigd van het begaan van „ern
stig en openlijk” onrecht tegen zwarten
uit naam van het christendom.
Intussen zijn de leiders van de vier Cy
prische partijen nog bezig om het eens te
worden over één enkele kandidaat. Er
bestaat verschil van mening over de te
volgen procedure.
De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
hebben hun tevredenheid geuit over het in
Belgrado bereikte resultaat. Ze noemden
het beide een succesvol compromis.
De voorbereidingen in Belgrado konden
deze week met succes worden afgerond na
intensieve discussies „in de wandelgan
gen” die de Sovjet-Unie tot enige conces
sies brachten. Westelijke landen lieten gis
teren duidelijk uitkomen dat het resultaat
aan hun principiële eisen voldoet, met na-
FRANKFORT (DPA, AP). Ruim 900
vertegenwoordigers van het politieke en
economische leven, onder wie president
Walter Scheel en bondskanselier Helmut
Schmidt, hebben gisteren in de Sint Pau-
luskerk in Frankfort tijdens een officiële
rouwdienst de laatste eer bewezen aan de
vermoorde directeur van de Dresdner
Bank, Jürgen Ponto.
De begrafenis van Ponto heeft donder
dag al, in besloten familiekring, in Hessen
plaatsgevonden.
In Wiesbaden maakte de politie bekend
de 27-jarige Willy Peter Stoll te hebben
toegevoegd aan de lijst van verdachten.
De politie verklaarde dat Stoll en de
reeds gearresteerde Eleonore Pönsgen vo
rige maand de archieven van het instituut
voor economische ontwikkeling te Ham
burg hebben doorgenomen om inlichtin
gen te verzamelen over Ponto. Stoll en
Pönsgen zouden lid zijn van een groep die
geleid werd door de advocaat Siegfried
Haag, die in november vorig jaar werd
aangehouden op verdenking van contac
ten met terroristen.
Hij zou lid zijn van de ondergrondse groe
pering waarvan wordt aangenomen dat
deze betrokken is geweest bij de moord op
de belangrijkste openbare aanklager van
West-Duitsland, Siegfried Buback, op 7
april in Karlsruhe.
Aan ue formele goedkeuring van de
grondregels, waarover twee dagen gele
den al overeenstemming was bereikt, zijn
twee maanden van vaak harde onderhan-
delingen voorafgegaan. De voorbereidin
genconferentie moest het kader vaststel
len voor de veiligheidsconferentie van
oktober waar de akkoorden van Helsinki
(1975) moeten worden getoetst.
geld- en wapendialoog tussen Zuid-Afrika
en westelijke mogendheden”.
Van Zuid-Afrika wordt verlangd dat het
zijn troepen uit Namibië terugtrekt, alle
gevangenen vrijlaat en een eind maakt aan
het martelen van Namibiërs.
Eerder had het 134 leden tellende centra
le comité, dat vandaag zijn jaarlijkse bij
eenkomst beëndigt, 265.000 dollar (onge
veer 640.000) beschikbaar gesteld voor
vijf guerrillabewegingen in Zuid-Afrika
Dat die nood aan de man komt is
aannemelijker dan dat Cyrus Van
ce in Tel Aviv met zijn vuist op
tafel slaat, Israel onder de indruk
komt en aanvaardt, dat het Ara-
bisch-Israelisch conflict is voort
gekomen uit een Palestijns-joodse
In een reactie verklaarde hij gisteravond
dat de inspanningen van de voorbereidin
gen bekroond zijn met „alleszins redelijke
procedurele voorwaarden” om de toet
singsconferentie in die zin mogelijk te ma
ken dat er voldoende aandacht kan wor
den besteed aan zowel de wijze waarop de
bepalingen van de slotakte worden uitge
voerd, als aan de mogelijkheden tot verbe
tering van die zelfde slotakte.
De Nederlandse minister Van der Stoel
van Buitenlandse Zaken is „niet ontevre
den” met de resultaten van het voorberei
dende overleg.
belangenstrijd, die eerst op Pales-
tijns-Israelisch niveau dient te
worden aangepakt, wil er werke
lijk een kans op vrede komen.
We draaien steeds maar in het
zelfde kringetje rond. De een ziet
niets anders dan de Palestijnse di
mensie van het vraagstuk, de an
der wil alles doen behalve zo’n
Palestijnse dimensie te aanvaar
den. Een compromis ligt onvermij
delijk in het midden, maar dan
moet het van beide kanten komen.
Het gelijk ligt niet automatisch
aan de kant van Israel, want een
Amerikaans veto in de Veilig
heidsraad is geen teken van onfeil
baarheid.
De presidenten van Indonesië en de Fi
lippijnen en de premiers van Maleisië,
Singapore en Thailand, die voor het over
leg naar Koeala Loempoer waren geko
men, zeggen in hun communiqué dat zij
zich zorgen maken over de uitbreiding van
protectionistische tendensen in ontwikkel
de landen, welke een nadelige invloed heb
ben op het economisch welzijn van de
ASEAN-staten. Zij roepen deze landen op
Het dringende verzoek staat in een ver
klaring, die gisteren is uitgegeven aan het
slot van een conferentie van leiders van bij
het verbond van Zuidoostaziatische lan
den (ASEAN) aangesloten staten.
„Het verloop van de bijeenkomst zelf zal
echter in grote mate afhangen van de
bijdragen van de deelnemende landen”, zo
voegde hij eraan toe.
President Carter deelde mee dat Nyere
re en hij „vrijwel volledige overeenstem
ming hadden bereikt over de diplomatieke
doelstellingen ten aanzien van Rhodesië en
Namibië”. „Wij hebben de laatste dagen
flinke vooruitgang geboekt”, aldus de
Amerikaanse president.
Hij was van oordeel dat Nyerere de
bij om een keuze te maken uit de
mogelijkheden, die nog open zijn,
want zeker het lot van de Egypti
sche president Sadat is recht
streeks verbonden met een meer
positieve ontwikkeling. Twee jaar
na de ondertekening van het twee
de Sinai-akkoord is er nog geen
enkele aanwijzing, dat de Egypti
sche politiek tot de broodnodige
vrede voert.
De mogelijkheden die nog open
zijn, bestaan uit het oplappen van
de huidige benadering, of hele
maal opnieuw beginnen. Jordanië
voelt wel wat voor het oplappen,
in zoverre het een nieuwe kans
biedt aan het plan voor een „Vere
nigd Arabisch koninkrijk”, dat
koning Hoessein in maart 1972
lanceerde als een alternatieve op
lossing voor het Palestijnse pro
bleem. De Palestijnen zouden een
eigen identiteit krijgen in federa
tief verband met Jordanië.
Alternatieve benaderingen blij-
De ASEAN-leiders willen dat de rijkere
landen de handel met hun landen uitbrei
den en er meer investeringen doen. Zij
zeiden voorts behoefte te hebben aan een
betere toegang tot markten buiten Zuid-
oost-Azië voor hun produkten, zoals rijst,
'rubber, tin, mais, koper, suiker, palmolie,
copra en aardolie, alsmede fabrikaten en
halffabrikaten.
onmiddellijk stappen te ondernemen om
aan dergelijke protectionistische maatre
gelen een eind te maken.
basispunten van het Amerikaans-Britse
plan aanvaardt. Op 13 augustus zal minis
ter van Buitenlandse Zaken Vance de
kwestie verder met de Tanzaniaanse presi
dent bespreken, na in Londen overleg te
hebben gepleegd met Britse functiona
rissen.
honden op hen losgelaten. In het district
Orlando-West zou de politie twze scholen
•zijn binnengetrokken. Deze berichten wer
den verspreid door het Zuidafrikaanse
persbureau Press Association, dat ook be
richtte dat verscheidene scholieren voor
schotwonden en hondebeten behandeld
moesten worden.
De scholen in Soweto waren voor het
merendeel verlaten en duizenden scholie
ren sloten zich gisteren bij de staking aan.
Dit geschiedde ondanks waarschuwingen
van de politie dat zij zelf de scholen voor
onbepaalde tijd zal sluiten.
Ook in Vereeniging, 50 kilometer ten
zuiden van Johannesburg en in Pretoria,
de hoofdstad van Zuid-Afrika, zouden sta
kingen georganiseerd worden.
In Koeala Loempoer werd voorts beslo
ten tot een vorm van samenwerking tussen
de centrale banken van de vijf landen.
Deze zullen elkaar bij monetaire proble
men bijstand verlenen. Daarvoor wordt
een fonds van 100 miljoen dollar gevormd.
De komende dagen zullen de ASEAN-
leiders ook van gedachten wisselen met de
premiers van Australië en Nieuw-Zeeland,
met welke landen zij de samenwerking
hopen uit te breiden.
i,
■t
Maar het heeft weinig zin in een
nabeschouwing te blijven steken,
want dat is even steriel als de hui
dige benadering van het vredes
vraagstuk. Er is een zekere haast
WASHINGTON—MAPOETO (UPI, AP,
DPA) President Nyerere van Tanzania
heeft gisteren aangedrongen op spoed bij
de overgang naar een zwart meerder-
heidsbewind in Rhodesië. Aan het slote
van zijn besprekingen met president Car
ter uitte hij tegenover journalisten er zijn
twijfel over of er nog wel tijd is voor een
vreedzame regeling.
H.
jn-
'er
an
lie
as
jr-
n
1-
De veiligheidsconferentie zal bestaan uit
een hoofdconferentie die duurt van 4 okto
ber tot 22 december. Daarnaast zullen vrij
ill-
iet
ie)
en
st-
'M
en
en
an
?n
e-
n,
ie
al
fi
rn
‘F
n
n
jn
de
an
lie
Qt-
□f-
ag
tal
ise
en
e
;io
st
il
te
?n
it-
ll.
d
.f
in
n-
ie
er
re
n-
as
ïi-
11-
?i-
?t
k
li-
>e-
an
an
et
ik
is-
lit
et
an
ijf
n
;e
le
n
[e
n
n
d
n
JOHANNESBURG (Reuter, AP). De
Zuidafrikaanse autoriteiten hebben een
voor zondag belegde massabijeenkomst
in de zwarte woongemeenschap Soweto
bij Johannesburg verboden. De bijeen
komst stond onder auspiciën van de
„commissie van tien”. Het was de bedoe
ling de bevolking een blauwdruk voor te
leggen voor autonomie voor Soweto.
De hoofdthema’s die in de werkgroepen
worden besproken zijn: politieke en mili
taire ontspanning, economische samen
werking, mensenrechten, de situatie in de
Middellandse Zee en de organisatie van
een vervolgconferentie op Belgrado. Als
de veiligheidsconferentie voor 22 decem
ber geen akkoord weet te bereiken, komt
ze half januari opnieuw voor een maand
bijeen.
De premier van Japan, Takeo Foekoeda,
zal het komend weekeinde besprekingen
voeren met de ASEAN-leiders, die naar
aanleiding hiervan opmerkten dat zij ho
pen op meer samenwerking met dat land.
Men verwacht dat het recente aanbod van
Japan de vijf ASEAN-landen een lening
van een miljard Amerikaanse dollar te
verstrekken ter financiering van indus
triële projecten een van de onderwerpen
van bespreking zal zijn.
me wat betreft de mogelijkheid van een
diepgaande meningswisseling over de slot
akte van Helsinki, inclusief de kwestie van
de mensenrechten.
Hoewel ze slechts een onderdeel vormen
van de totale slotakte zijn de humanitaire
kwesties het overheersende probjeem tus
sen Oost en West geworden, vooral in het
licht van president Carters campagne voor
de mensenrechten. Westerse diplomaten
zeiden in privé-gesprekken dat ze scheld
partijen met het Russische blok willen
vermijden, maar dat ze staan op een gede
tailleerd onderzoek naar de staat van de
mensenrechten in Oost-Europa.
Trouwens, bij zo’n werkgroep,
die buiten het kader van de VN
valt, mist Syrië dat hele grond
werk van VN-resoluties, die juist
zonneklaar de Palestijnse kwestie
in het centrum van het Arabisch-
Israelisch conflict plaatst. Waar
om zou Da mascus bovendien de
balans verstoren, Rusland laten
vallen om met Amerika in zee te
gaan? Als de nood aan de man
komt kan Moskou Syrië, onder
meer militair, betere diensten
verlenen dan Washington.
De commissie, bestaande uit vooraan
staande leiders in Soweto, streeft naar
volledige zelfstandigheid voor deze stad
die nu wordt bestuurd door een vertegen
woordiging van de blanke regering, de
West-Rand bestuursraad.
De politie in Soweto heeft gisteren weer
met hagel op schoolstakers geschoten en
Hij deed een beroep op de aangesloten
kerkep om druk op hun regeringen uit te
oefenen, opdat zij „alle steun militair,
economisch, diplomatiek en cultureel
aan blanke minderheidsregimes beëin
digen”.
Met de conferentie voor veiligheid en
samenwerking in Europa werd, aldus de
Nederlandse minister, een proces in wer
king gesteld, dat „van grote betekenis is
voor de verdere ontwikkeling van de ont
spanning”.
spoedig na het begin van de hoofdconfe
rentie speciale werkgroepen van start
gaan. Deze werkgroepen zullen op 16 de
cember hun werkzaamheden moeten heb
ben afgerond om de hoofdconferentie ge
noeg tijd te verschaffen het slotdocument
op te stellen.
Centraal
van de
commu-
Het gaat niet op om de kwestie
tijd als een regulerende factor in
het Midden-Oostenprobleem te
handhaven. Ondanks een gevoeli
ge nederlaag van de Palestijnen in
de Libanese crisis, is de PLO niet
uit elkaar gevallen. Mede als een
politieke levensverzekering sloot
het een samenwerkingsovereen
komst met Syrië.
Zo realiseerde Damascus weer
een schakeltje van een toekomst
visie op het Midden-Oosten, waar
in ook Israel een plaatsje heeft
naast zovele andere landen. Wel is
het eerst zaak de verdeeldheid uit
de wereld te helpen, maar dan wel
grondig, want anders komen de
conflictsituaties toch met de re
gelmaat van de klok terug. De
enige urgentie in het hele plan is
de verdergaande bewapenings
wedloop aan beide kanten, die het
explosieve karakter van het con
flict alleen maar dichter bij een
ontlading brengt.
Peking zal Tito’s laatste halte zijn op een
reis die hem eerst, rond 15 augustus, naar
Moskou brengt voor besprekingen (moge
lijk van vier dagen) met de Russische
I leider Breznjev en vervolgens naar Noord-
Korea, waar hij met president Kim il-
I Soeng zal praten.
ven het nadeel behouden tweede
keus te zijn. Beter lijkt het hele
maal terug te gaan naar die sqrste
zitting van de Genève-conferentie,
december 1973, die een formele
afsluiting was van de vierde Ara-
bisch-Israelisch gevechtsronde.
Het gaat erom op dit moment de
Palestijnen te introduceren. Het
categorisch vasthouden van Israel
aan de oorspronkelijke deelne
mers: Egypte, Syrië, Jordanië en
Israel zelf, heeft Tel Aviv al onder
graven door de Genève-kandida-
tuur van Libanon te accepteren.
Om zover te komen moet de we
derzijdse erkenning tussen Israel
en de Palestijnse Bevrijdings Or
ganisatie een feit zijn een leven
sgroot probleem, dat ook voor
Amerika de voorwaarde is om
contacten met de PLO aan te gaan.
In plaats van te praten over Gene
ve en werkgroepen, lijkt het beter
alle aandacht op dit punt te
richten.
NICOSIA (AFP). Op 10 september
worden op Cyprus presidentsverkiezingen
gehouden om een opvolger aan te wijzen
voor de woensdag overleden aartsbis
schop Makarios, zo is gisteren van gezag
hebbende Grieks-Cyprische zijde in Nico
sia bekendgemaakt.
Radio Mozambique heeft gisteren ge
meld dat Rhodesische troepen donderdag
met gebruikmaking van verscheidene
pantservoertuigen de stad Espengabera
in het zuidwesten van Mozambique heb
ben aangevallen. Er werd aan toegevoegd
dat daarbij geen slachtoffers waren ge
vallen.
In de provincie
Liaoning werd de
derde plenaire ver
gadering van het
tiende
Comité
Chinese
nistische partij ge
vierd met een pa
rade, waarbij de
besluiten van de
vergadering wer
den toegejuicht.
(Van onze redactie buitenland)
WENEN. Het Oostenrijkse vlees-
smokkelschandaal, dat via een 27-jarige
Nederlandse vrachtwagenchauffeur uit
Rotterdam aan het licht is gekomen,
breidt zich verder uit. Behalve de chauf
feur, die vorige week aan de Hongaars-
Oostenrijkse grens werd gepakt, zitten de
eigenaar van een bekende Oostenrijkse
vleesverwerkende industrie, Kurt Scha-
chinger, en sinds woensdag ook de Oos
tenrijkse exporteur en veehandelaar Fritz
Kanfer achter slot en grendel.
Omdat er tussen Oostenrijk en Neder
land geen verdrag bestaat voor gepleegde
economische delicten, probeert men nu de
zaak op te lossen via Interpol. Er worden
op zijn minst nog vijf arrestaties verwacht.
Hieronder zouden zich enige chauffeurs
bevinden, maar het is onduidelijk van wel
ke nationaliteit. Het staat inmiddels wel
vast, dat er verbindingen zijn met een of
meer Nederlandse transportonderne
mingen.
Volgens Nyerere kan er nooit door argu
menten een einde worden gemaakt aan het
blanke minderheidsbewind van premier
Smith. Hij wees erop dat de zwarte zoge
noemde „frontlijnstaten”, waarvan hij de
woordvoerder is, vastbesloten zijn ook met
wapengeweld tot een ander regime in Sa
lisbury te komen.
Nyerere deed een beroep op de Verenig
de Staten, in hun eigen belang de zijde van
de zwarte Afrikanen te kiezen om eer
biediging van de rechten van de mens in
zuidelijk Afrika af te dwingen.
Uit de woorden van de Tanzaniaanse
leider was op te maken, dat hij liever de
steun van het Westen dan die van het
Oosten zoekt bij de politiek ten aanzien
van Namibië en Zuid-Afrika. Het voor
beeld van de voormalige Portugese kolo
nies in Afrika had echter aangetoond, dat
het in geval van nood ook zonder het
Westen gaat.
Nyerere gaf te kennen dat de „frontlijn
staten” bereid zijn op een topconferentie
van gedachten te wisselen over de nieuwe
Brits-Amerikaanse voorstellen inzake
Rhodesië.
De vijf van ASEAN hebben voorts beslo
ten hun economische samenwerking te
versterken en te verbreden met Japan,
Australië, Nieuw-Zeeland, de EEG en Ca
nada en zij verwelkomden het openen van
een dialoog met de Verenigde Staten, die
volgende maand begint.
De delegatie in Belgrado van de VS, Sherer, en de Sovjet-Unie. Vorontsov, nemen
allerhartelijkst afscheid van elkaar.
KOEALA LOEMPOER (Reuter).
Vijf Zuidoostaziatische landen hebben
er bij de ontwikkelde landen op aange
drongen onmiddellijk een eind te maken
aan protectionistische maatregelen die,
zo zeggen zij, het bestaan raken van hun
200 miljoen zielen tellende bevolkingen.
