amsterdcim
haarlem
Dorthy de Rooy: kaleidoscoop
kleurige barokdialecten
van
Arti et Amicitiae gaat
eigen galerie openen
Schrijver Tibor
Dery overleden
Jamaicaanse reggae en situatie spelen ondergeschikte rol
Veel belangstelling voor orgelconcert in Grote Kerk
filmhuizen
99
EXTRA
DAMIATE
3
Dagje uit in
Düsseldorf
busreis op elke eerste
zaterdag van de maand
13
Dominee
I
Verdovende middelen
Oude wens eindelijk in vervulling
Pavel Serebryakov
overleden
Maastricht gaat
debuterende auteurs
stimuleren
if
s
FILM
KUNST
19 7 7
AUGUSTUS
1 9
.<6
Inlichtingen bij al onze kantoren
i
eerstvolgende datum:
3 september 1977
Reissom:
25.- per persoon
VRIJDAG
Voor deelname aan deze reis is het noodzakelijk, dat u over een
paspoort, dat maximaal vijf jaar verlopen mag zijn, of over een geldige
toeristenkaart beschikt.
U dient ook reeds in Nederland Duitse marken te kopen, aangezien
aan de grens niet wordt gestopt.
Al een maand of twee neuriet
menigeen een dwingend deuntje
dat afkomstig is van het zonnige
Jamaica, dat een oudere generatie
vermoedelijk enkel associeert met
rum. Behalve een terloopse recla
me voor de geneugten van hard
drugs vormt het liedje „Cokane in
my Brain” van een zekere Dillen-
ger wie achter deze naam
schuilgaat is nog steeds niet dui
delijk een redelijk voorbeeld
voor buitenstaanders om het be
grip reggae te kunnen verklaren.
Sr -
The harder they come’ steunt op
gemakkelijk verteerbaar verhaal
(ADVERTENTIE)
r
Terug om 22.00 uur.
Na drie jaar mocht hij weer schrijven.
Vertrek om 8 uur uit Haarlem
Vertrek om 7.30 uur uit IJmuiden
HAARLEM. De Haarlemse Orgel-
maand mag dan al weer zowat drie weken
achter de rug zijn, toch sta je ervan ver
steld hoe groot de toeloop van buitenlan
ders nog is voor de gemeentelijke orgel
concerten, die onverstoorbaar muzikale
harteklop welke al eeuwenlang bepalend
is voor het orgelleven rondom Müllers
machtige instrument in de Grote Kerk.
Zo zijn we na de opwindende stroomver
snellingen van het jaarlijkse Concours en
Na die opstand die mislukte door het
militaire ingrijpen door de Sovjet-Unie,
werd hij gearresteerd maar later vrijge
laten.
Naderhand zou Dery op goede voet zijn
komen te staan met de huidige leider Ja
nos Kadar die, volgens het oordeel van
veel buitenlandse waarnemers, de Libe
raalste leider van alle Oostbloklanden is.
Dery werd op 18 oktober 1894 geboren.
Hij werd in 1919 lid van de communisti
sche partij en organiseerde uit protest
tegen sociale ongerechtigheid een staking
in de houtfabriek van zijn oom. Later zou
hij de fabriek erven.
In 1920 week Dery uit naar Tsjecho-
Slowakije. In 1937 keerde de dichter-
schrijver naar Hongarije terug waar hij in
1940 zijn belangrijkste werk „De onvol
tooide zin” voltooide. Dery beschrijft in dit
boek de toestand in Hongarije onder het
Horthy-bewind.
Drie maanden voor de Hongaarse op
stand van 1956 werd Dery uit de commu
nistische partij gestoten. Later kreeg hij
negen jaar gevangenisstraf, maar in 1960
kreeg hij gratie.
bouwen. Maar een zekere Hilton beheerst
de showbusiness op het eiland en alle
pogingen die Ivan doet om hem te benade
ren en in aanmerking te komen voor een
auditie lopen op niets uit. De zanger in spé
dreigt in de harde realiteit van het armoe
dige leven in Kingston ten onder te gaan.
de Academie zo zoetjes aan weer in rusti
ger vaarwater terecht gekomen/ hoewel
Dorthy de Rooy, de jonge organiste die
gistermiddag de honneurs waarnam, dui
delijk maakte dat de traditionele serie na
dit evenement bepaald niet gezapig naar
de winterstop toesukkelt.
Een uiterst gevarieerd samengesteld ba-
rokprogramma met invloeden uit Italië,
Frankrijk en Duitsland beheerste het mu
zikale klimaat op deze middag. Niet min
der dan negen componisten traden voor
het voetlicht, doch het pleit voor Dorthy de
Rooys zorgvuldige programma-opbouw,
dat je bij de uitvoering daarvan eigenlijk
geen moment het gevoel kreeg van muzi
kale versnippering. Daarvoor grepen de
onderdelen qua inhoud en afmeting te
soepel in elkaar.
Guillaume Nivers, zo’n driehonderd jaar
geleden organist van de St. Sulpice in
Parijs, bedient zich in zijn „Messe”, waar
van het vijfdelige Kyrie op dit recital zeer
verfijnd werd weergegeven, van een op
vallend beknopt „taal’gebruik, tenminste
vergeleken bij collega’s als Couperin en
Clérambault. Zo zet het Récit de Cromor-
ne al meteen met de kernachtige solostem
in, terwijl in de regel een voorspel der
grondstemmen daaraan vooraf pleegt te
gaan. Ook het „a deux choeurs”, een dialo
gue die in het vijfde couplet de afsluiting
betekende, muntte uit door een sterk ge
comprimeerde zeggingskracht.
Van de debutant die voor de reeks is
uitgekozen mag nog niet eerder een boek
zijn verschenen.
De kosten per deel zijn begroot op
ƒ1500. De auteur ontvangt ƒ400 en de
illustrator ƒ200. De deeltjes (oplage 500
exemplaren) worden tegen een prijs van
3 verkocht.
Een en ander is donderdag door de Com
missie ter Behartiging van de Culturele
Belangen in Maastricht bekendgemaakt.
Tevens is bij die gelegenheid meegedeeld
dat het eerste Maastrichtboek zo’n succes
is geworden, dat komend jaar een tweede
zal volgen. Hiervoor kan iedereen een bij
drage, proza of poëzie, insturen in het
Nederlands of in het Maastrichts dialect.
De inzenders moeten in Maastricht wonen
of in de naaste omgeving. De bijdragen
dienen voor 15 december van dit jaar
binnen te zijn.
De Franse regisseur Marcel Camé on
derscheidde zich voor de oorlog al met
realistische films als Hotel du Nord en
Quai des Brumes en later, zo rond 1958
zou hij met acteurs als Alain Delon en
Jean Paul Belmondo Les tricheurs ma
ken die als een van de eerste uit het
nouvelle vague tijdperk wordt gezien.
Les enfants du paradis uit 1944 is echter
een meesterwerk dat op een bepaalde
manier ook realistisch te noemen, maar
die zich afspeelt in de theaterwereld op
de Boulevard du Temple in Parijs, bijge
naamd de Boulevard du Crime.
Cinetol in de Tolstraat vertoont een
interessante selectie die werd gemaakt
De Amsterdamse bioscoopagenda ver
meldt de komende week weinig bijzon
ders. Behalve een tweede week van The
harder they come met Jimmy Cliff in de
hoofdrol in Kriterion gaat het keiharde
epos Black Sunday in Calypso, City 2 en
Cinema International (ook ’s nachts).
Zoals we een vorige keer al beschreven,
speelt Robert Shaw de heldenrol in een
verhaal dat met een uitgekiend gevoel
voor de angst voor het terrorisme, dat de
laatste tien jaar zo brutaal de kop heeft
opgestoken, graag de bioscoopbezoeker
de stuipen op het lijf jaagt.
Op het Haarlemse filmfront tekent
zich de komende week een enigszins
bezadigde rust af. Terence Hill en Bud
Spencer als „Crimebusters” oftewel
Twee door ’t dolle heen acterend in Lido,
beleven hun nogal stevige avonturen als
twee agenten tegen wil en dank voor de
zevende week. Een brug te ver loopt in
Luxor nota bene al voor de negende
week en voor de prachtige Spaanse film
Cria Cuervos bestaat zoveel belangstel
ling dat Studio de kleine Ana Torrent
voor de vierde week in de nachtvoorstel-
ling op vrijdag en zaterdag en tevens in
de maandagavondvoorstelling haar ge
fantaseerde droomwereld laat oproepen.
De enige, echte Haarlemse première
gaat in Cinema Palace waar de vijftiger
Jaren later, als Baptiste en Lemaitre
carrière hebben gemaakt en Garance de
rijke graaf de Monteray getrouwd heeft,
ondanks haar liefde voor Baptiste, ont
moeten de laatstgenoemden elkaar weer.
Nathalie, de vrouw waarmee Baptiste
ondertussen is getrouwd, veroorzaakt
een dramatische breuk tussen de twee
geliefden.
Robert Shaw de held mag spelen in een
weinig overtuigend product van John
Frankenheimer, Black Sunday geheten.
De scenarioschijver toont zich bepaald
geen eticus door het gemak waarmee hij
een uiteindelijk nog vrij bloederig ver
haal heeft geschreven dat gebaseerd is
op de talrijke terreuracties die zich de
afgelopen jaren hebben voorgedaan.
Zelfs zo’n thema blijkt nog winstgevend
te zijn.
Serebryakov, die bevriend was met de
componist Sjostakovitsj, werd geroemd
om zijn interpretatie van de werken van
Tsjaikovsky, Moesorgsky, Rachmaninov
en Scriabin.
Serebryakov verwierf bekendheid in
1932 toen hij een speciale onderscheiding
kreeg op een Chopin-concours.
in principe bestemd om de onkosten te
dekken.
MAASTRICHT (ANP). Ter stimule
ring van debuterende schrijvers gaat
Maastricht een reeks boekwerkjes uitge
ven. Een toepasselijke naam moet nog
worden gezocht. Het aantal uitgaven per
jaar hangt af van de inzer. iingen.
AMSTERDAM (ANP). Op 16 septem
ber wordt aan het Spui in Amsterdam
door burgemeester Polak de „Artigale-
rie” geopend. Daarmee gaat een lang ge
koesterde wens van de maatschappij „Ar
ti et Amicitiae” in vervulling. De maat
schappij, die sedert 1839 de zakelijke en
culturele belangen van de bij haar aange
sloten kunstenaars behartigt, vatte al
rond 1900 het plan op een permanente
expositieruimte voor haar leden te creë
ren, maar pogingen om dit ideaal te ver
wezenlijken liepen steeds op niets uit
wegens geldgebrek.
Daar heeft de eerste ontmoeting plaats
tussen de naïve pantomime-speler Bap
tiste (Jean Louis Arrault) en de beeld
schone Garance (Arletty). De veel ge
haaidere Frederick Lemaitre (wijlen
Pierre Brasseur) probeert niet alleen om
acteur te worden, maar zet ook alles op
alles om mooie vrouwen als Garance te
versieren. Zij valt voor zijn goedkope
Vanavond draait Film-inn Zandvoort
deze prachtige film van Carné in de
Openbare bilbiotheek, Prinsesseweg 34.
Aanvang 21 uur.
MOSKOU (UPI). De internationaal
bekende pianist Pavel Serebryakov, die
dertig jaar lang hoofd is geweest van het
Conservatorium van Leningrad, is in de
ouderdom van 68 jaar overleden, zo meldt
het Sovjet-persbureau Tass.
WENEN (AP). De Hongaarse schrij
ver Tibor Dery is op 83-jarige leeftijd
overleden, aldus is door het Hongaarse
persbureau MTI bekendgemaakt.
Op het kritieke moment reikt een domi
nee Ivan de hand, verleent hem onderdak
en helpt hem aan een baantje. Hij leert
binnen diens congregatie Elsa kennen en
knoopt amoureuze betrekkingen met het
meisje aan. De episode komt in de film vrij
breedvoerig aan bod met schitterende
beelden van een dienst waar de geloofs
overtuiging zo uitputtend beleden en ge
zongen wordt, dat de koormeisjes in exta
se raken.
Ivan heeft zijn ambitie echter bepaald
niet overboord gesmeten en zowaar, zijn
volhouden wordt beloond. De auditie pakt
goed uit en Hilton ruikt het geld. Direct
aansluitend wordt in de studio The harder
they come, een eigen compositie van Ivan
die het thema van de film vormt, opgeno
men. In het lied heeft hij zijn overtuiging
gelegd dat niemand hem kan verhinderen
zijn deel van de welvaart en het succes te
grijpen. „The harder they come, the har
der they fall, one and all”, zingt hij. Zijn
tegenstanders ruimt hij desnoods op als ze
zijn geluk in de weg staan.
Telefonisch via nr. 31 31 50
(Hoyman Schuurman
- van 13.00 tot 17.00 uur).
Dorthy de Rooy, die ons met deze kalei
doscoop aan veelkleurige barokdialecten
al indringend bezighield, schonk de tallo
zen tenslotte een gedenkwaardige finale
met Bachs majestueuze Toccata, Adagio
en Fuga. Dankzij een aanzienlijk tech
nisch vakmanschap, een overzichtelijke
zinsbouw, rustgevende tempi en transpa
rante, flonkerende timbre’s wist de orga
niste haar voordracht tot een belevenis
van de eerste orde te maken.
J/AP STORK
Niets van dit al had echter betrekking op
de wijze waarop Dorthy de Rooy de desbe
treffende landsaard karakteriseerde; het
was een en al sprankeling en gloedvolle
charme in het dissonantrijke spel tussen
mineur en majeur van Giovanni Salvato
re’s Toccata prima en andere speelse stuk
ken van Banchieri en Storace, je vóelde
die veel killere, maar verfrissende noorde
lijke luchtstroming in Buxtehudes dyna
misch prachtig „groeiende” Magnificat
primi toni, het licht verende Capriccio van
Böhm om dan via de weer zuidelijker
getinte Canzona terza van Froberger on
dergedompeld te worden in een fraai ro
mig „grand plein jeu” van waaruit de
Fugue van Franc6ois Roberday waardig
tot leven werd geroepen.
Tot dusver kon Arti haar leden slechts
drie a vier exposities per jaar aanbieden in
de gelijknamige sociëteit op het Rokin.
Voor het overige was men genoodzaakt de
dure bovenzalen van het eer
biedwaardige gebouw te verhuren om uit
de kosten te komen.
In de nachtvoorstellingen is het van
hetzelfde laken een pak. Het gebruikelij
ke aanbod van knokfilms, sexavontuurt-
jes en horrorfilms is natuurlijk voor de
liefhebber aanwezig. We moeten echter
voor Block Heads met Stan Laurel en
Oliver Hardy - Alhambra I legt eer in met
deze selectie in een serie van de beste
films van de dikke en de dunne - en de
Franse familiekomedie La Gifle die in
City 3 gaat, een uitzondering maken.
Inmiddels mogen we alles wat met de
reggae-muziek, de rastafari’s (zoals de
aanhangers van het geloof dat keizer Haile
Selassie van Ethiopië hen op een dag zal
verlossen uit hun uitzichtsloze situatie,
zichzelf noemen) en hun vreemde gewoon
ten samenhangt als bekender veronder
stellen dan in 1972 en 1973 toen de onbe
kende regisseur Perry Henzel zijn eerste
film The harder they come schoot met als
thema de Jamaicaanse situatie. Dat is niet
in het minst te danken aan de artistieke
verrichtingen van de huidige halfgod van
de" rastafari’s, Bob Marley, die samen met
zijn Wallers de reggae over de gehele aard
kloot populair maakte.
Die immense populariteit van Marley,
die ook in ons land tijdens een concert zo’n
tienduizend fans mag verwelkomen,
vormt de reden voor het feit dat vijf jaar
nadat Henzel The harder they come maak
te, de belangstelling in Amerika en Enge
land gewekt is en de film ook in ons land is
uitgebracht (Kriterion in Amsterdam).
Jimmy Cliff, ten tijde van het draaien
van de film de internationaal bekendste
vertegenwoordiger van de reggaestijl,
speelt in het verhaal de rol van Ivan, die
zijn werk op een plantage verruilt voor het
leven in de grote stad Kingston, in de
Afgezien van simpele, overigens nogal
eens maatschappijkritische teksten en
een vrolijk, aansteketijk syncopisch ntme
staat de zang in deze bij uitstek Jamai
caanse muziek centraal. Reggae is de mu
ziek van de tienduizenden die in de ach
terbuurten van Jamaica’s hoofdstad
Kingston wonen („Shantytown”) en hun
levensfilosofie hebben samengesteld uit
een betrekkelijke politieke apathie, een
merkwaardig mengsel van religieuze dog
ma’s en de geneugten van „ganja" (has-
hiesj).
door filmcritici. Onder de titel „het beste
van Film International” kunt u vana
vond en morgenavond kiezen voor Fal-
sche Beweging van de vooraanstaande
Duitse cineast Wim Wenders, zondag
voor Jeanne Dielman van Chantal Aker-
man, maandag voor Milestones van Ro
bert Kramer, dinsdag het Zomerverblijf
van Marco Leto en volgende week
woensdag tenslotte voor Badlands van
Terrence Mallick.
Frans Hals heeft de onverknipte kopie
van Blue Movie gehandhaafd, Studio
herhaalt de science fictionfilm Future
World. En Roxy vertoont ook komende
week Het debuut. In de nachtvoorstellin
gen verdient de oorlogsfilm „Breng de
Bismarck tot zinken (Cinema Palace)
vermelding. Verder staat Polanski’s Ro
semary’s Baby bij Roxy, Harley David
son bij Frans Hals en Bedfeest bij Lido
vermeld. Voor de jeugd biedt Cinema
Palace de avonturenfilm De vrolijke pi
raten van Schateiland en Studio de eer
ste film van Peppi en Kokki.
Dery was een van de schrijvers die had
geïnspireerd tot de Hongaarse opstu»u
van 1965.
Maar nog veel belangrijker was het ver
heugende feit, dat de concertgeefster niet
in de veelgemaakte fout verviel van het
ongewild creëren van een neutrale „saus”,
waarmee zo’n uitgebreide serie tijdens de
diverse vertolkingen wordt overgoten.
Binnen de kortste keren is dan vaak het op
papier pluriforme karakter teniet gedaan
en blijkt er een soort van „gelijkzweven
de” interpretatie te zijn ontstaan.
charmes, al hoewel ze op Baptiste ver
liefd is.
Het ligt in de bedoeling ook de aankoop
prijzen laag te houden (van circa 50 gulden
minimaal tot circa 1200 gulden maximaal),
omdat de galerie zich richt op een groot
publiek en vooral op jonge, minder kapi
taalkrachtige kopers.
In de op een steenworp afstand van deze
sociëteit gelegen galerie, die tot stand is
gekomen met steun van het Prins Bern-
hardfonds, zullen voortaan afwisselend de
werken van 230 arti-leden te zien zijn. De
opzet is non-commercieel in die zin, dat
eventuele winsten weer ten goede komen
aan de leden. De lage provisie die de i
galerie berekent (25 procent) is overigens I
ken. Hilton ziet zijn kans schoon. Hij
brengt de opname uit en de opvallende
tekst van The harder they come doet de
rest. Terwijl de politie een klopjacht op
Ivan houdt, klinkt zijn lied uit alle radio’s.
Bekend is hij, maar hij is er niet werkelijk
in geslaagd om te profiteren van zijn
succes.
Henzel is tijdens een gesprek best bereid
te verklaren dat het zijn aanvankelijke
bedoeling was om een vermaaksfilm te
maken, maar dat de in Jamaica later meer
gepolariseerde situatie zodanig de verhou
dingen tussen de diverse bevolkingsgroe
pen had aangescherpt dat The harder they
come een meer politieke betekenis had
gekregen. Dat is zonder dat laatste te over
drijven, want de kracht van de rolprent
ligt in de werkelijk schitterende beelden
van de sloppenwijken en het leven in
Kingston, wel te beamen. De regisseur
heeft echter meer het mislukte succesver
haal van een toevallige hoofdpersoon in
beeld willen brengen in de context van het
leven in de grote stad, dan een muziekfilm
willen maken waarin het rastageloof en de
tegenstellingen op Jamaica uit de doeken
worden gedaan.
Die tekortkoming maakt dat het bekij
ken van The harder they come niets an-,
ders inhoudt dan genieten van een gemak
kelijk verteerbaar verhaal met af en toe
aardige muziek van Jimmy Cliff en andere
grootheden zoals Toots and the Maytals en
Desmond Dekker. Dan te bedenken dat
Henzel streeft naar een cyclus van drie
fllms' JOHN OOMKES
Hilton biedt Ivan na de opname een
platencontract aan, dat die aanvankelijk
vernederd afwijst omdat hij niet met 20
dollar afgescheept wil worden; Waarop de
platenbons de beginnende zanger op alle
mogelijke manieren boycot. De situatie
verslechtert helemaal als de barmhartige
dominee hem de deur wijst vanwege zijn
bemoeienis met de muziek die de heidense
rastafari’s vertegenwoordigt en vanwege
zijn liefdesrelatie met Elsa, op wie de voor
ganger zelf een oogje had laten vallen.
De Jamaicaanse
zanger Jimmy
Cliff speelt in
„The harder they
come" de rol van
Ivan, die zanger
had willen wor
den, maar tot mis
daad wordt ge
dwongen.
Ivan en Elsa komen dan vanzelfspre
kend in Shantytown terecht en de enige
manier om in leven te kunnen blijven is de
handel in „ganja”, verdovende middelen.
Maar ook als dealer neemt hij geen genoe
gen met een schijntje van de totale winst,
zodat zijn superieur de met de handel
onder een hoedje samenspelende politie
tegen de dwarsligger laat optreden. Bij de
arrestatie schiet Ivan echter de agent neer,
bij een politionele actie om hem van het
bed te lichten zelfs drie, zodat er niets
anders op zit dan te vluchten. De
nieuwbakken misdadiger toont zich zo be
dreven dat hij telkens aan zijn achtervol
gers kan ontkomen en bovendien met in
stemming van zijn collega-dealers afre
kent met duistere figuren uit de tussen
handel.
Rond Ivan, de misdadiger-zanger, ont
staat zoveel publiciteit dat hij uitgroeit tot
het idool van de armen in de sloppenwij-
Geraldine Chaplin
is de enige actrice
of acteur van
naam in Cria
Cuervos.
- -Bs
onnozele mening verkerend dat hij erin zal
slagen om een carrière als zanger op te
