Vaste bezoekers gaan speciale reductie genieten il van Asma aan Jan Zwart Kramer getuigt van band met orgel in Bavo Eenheid in vitale uitvoering aanstekelijke barokwerken Veel deelnemers zangconcours in Den Bosch Groucho: komiek met scherpe tong Gevarieerd aanbod in Toneelschuur Stijlvol huldeblijk 4 Noordercompagnie bedreigd met opheffing Nederland wint Nordring Festival 11 10 HERDENKINGSCONCERT IN GROTE KERK len I Drie musici etaleren veel techniek in Waalse kerk MARX BROTHERS OP GELIJKE HOOGTE MET CHARLIE CHAPLIN Deense prijs voor fluitist Rampal *wl KUNST 19 7 7 AUGUSTUS MAANDAG 22 JAAF STOBK (Van onze kunstredactie) HAARLEM. Meer dan dertigduizend bezoekers mocht de Toneel schuur in het achterliggende seizoen ontvangen. Het theater in de Smedestraat, dat één grote zaal, een kleinere zaal en een cabaretzaaltje telt, vertoont met dat bezoekersaantal een stijgende lijn. Programma- coördinator Frans Lommerse toont zich dan ook niet ontevreden over de belangstelling. „We hebben hier alles bij elkaar tweehonderdnegen- tig voorstellingen gehad, nou, dan vind ik dit geen slecht resultaat”, aldus Lommerse. „O P. ZWAANSWIJK tjes- and, por- tjes- David Percy deed zulks met een pro- JAAP STORK dan. In- i (De ?eel- ASSEN (ANP)— Een deputatie van de bestuurderscommissie Noorden des lands zal morgen in Den Haag een gesprek heb ben met minister Van Doorn (CRM) over het voortbestaan van het Noordelijk to neelgezelschap de Noordercompagnie in zijn huidige samenstelling. Houdt de mi nister vast aan verlaging van zijn subsi die, dan betekent dat voor het gezelschap de liquidatie van de educatieve groep alsmede ondermijning van het bestaan van de Noordercompagnie in haar geheel. Een aantal regionale subsidiënten is ten opzichte van de Noordercompagnie zijn verplichtingen niet nagekomen. De drie provincies zijn bereid die over te nemen mits CRM niet achterblijft. De provincies zijn niet in staat ook nog de verlaging van de CRM-subsidie op te vangen. Bovendien moet worden gevreesd dat nog een aantal gemeenten de financiële relatie met de Noordercompagnie zal verbreken als het educatief toneel vervalt. De deputatie, die wordt geleid door de commissaris der koningin van Groningen, mr. E. H. Toxopeus, wil de minister over tuigen van het belang van het toneelgezel schap voor het Noorden en hem doen terugkomen op zijn besluit tot verminde ring van subsidie. De bestuurscommissie is van oordeel dat CRM er mede toe bij dient te dragen dat de Noordercompagnie haar tweeledige taak educatief en repertoiretoneel op professioneel ni veau kan voortzetten. De jury bestaat uit dr. John Daniskas uit Nederland, voorzitter en de leden: Jos Burcksen, Nederland, Jeanne Deroubaix, België, Lode Devos, België, Arta Florescu, Roemenië, Horst Günther, West-Duits- land, Thomas Hemsley uit Engeland en Erik Werba uit Oostenrijk. Voor dit jaar hebben zich opgegeven veertig sopranen, 29 alten-mezzo-sopra- nen, vier counter-tenors, vijf tenoren en zestien bassen-baritons. Vierentwintig na tionaliteiten zullen op het 24e internationa le concours zijn vertegenwoordigd. De begeleiding van de kandidaten is in handen van Thom Bollen en Gérard van Blerk. niet meer speelt. Lommerse: „Dat heeft ook aan de publiciteit gelegen. Centrum weg uit Haarlem, nou ja, dat is natuurlijk niet helemaal zo. Centrum heeft zeventig speelbeurten bij ons. Wordt door de ge meente voor een deel van subsidie voor zien. De toneelschuur is een volwassen theater geworden, waar alle repertoirege zelschappen met hun kleine zaalproduk- ties komen. Een theater dat een hoogst interessant aanbod heeft en een grote ver scheidenheid. Gezelschappen die wel of niet opereren aan de rand van het officiële theater. Maar ja, ik heb het gevoel dat veel mensen nog steeds denken dat we een soort jongerencentrum zijn. Niemand hoeft hier op kisten te zitten, we hebben hier prima stoelen.” HAARLEM. Frits van Erven Dorens, bariton, Lidewij Scheifes, barok-cello, en David Percy, klavecimbel, verkeerden, wat betreft hun benadering van de speci fieke barokwerken die zij zaterdagavond tezamen ten gehore brachten in de Waalse Kerk, allen op dezelfde golflengte. Dat wil in dit geval zeggen, dat er unaniem met een tomeloos energieke voordracht en een fel stuwende ritmiek gemusiceerd werd. Toegegeven, het merendeel van wat zij vertolkten, vroeg om een onbekommerd pittige aanpak, maar dat in aanmerking genomen viel toch de haast aanstekelijk vitale uitbeelding op waarmee de geestelij ke cantate „Catenae Terrenae” van Brevi (een vurig gebed aan de Heilige Maagd om ontstijging aan aardse verleidingen) tot uitvoering kwam. In Handel’s wereldlijke cantate „Dalla Guerra Amorosa” ging een en ander nog veel plastischer toe. Uitgangspunt: een waarschuwing tegen verraderlijke verlok kingen van en de zeer kortstondige vreug de over de liefde en alles wat daarmee samenhangt. Het is maar hoe je het be kijkt. Ik betwijfel dan ook of het drietal Groucho Marx was voor het publiek en de criitici over de hele wereld een even- grote komiek als zijn landgenoten Charlie Chaplin, W. C. Fields, Harold Lloyd en Laurel en Hardy, wier faam net zoals die van de Marx Brothers door de opkomst van het filmmedium bewerkstelligd werd. Groucho werd op 2 oktober 1895 in New York geboren als de derde zoon van een joodse kleerma ker. Met zijn drie broers gaf hij al op jeugdige leeftijd (vaudeville) voorstel lingen om het gezinsbudget wat te ver ruimen. Het duurde evenwel jaren voordat zij succes kregen. Aan het be gin van de jaren dertig zorgde „Animal Crackers" voor de doorbraak. het met deze zwartgallige visie eens was, al hebben zij er alles aan gedaan om de in de fraaiste klanken verpakte vermaningen zo geloofwaardig mogelijk te doen over komen. Met voortreffelijk geschoold, sonoor ba- ritonaal stemgeluid gaf Frits van Ervan Dorens uitdrukking aan de vaak uiterst beweeglijke vooral ook qua ademtechniek veeleisende solistische partijen in genoem de werken en kreeg daarbij uitnemend „ruggesteun” van David Percy en Lidewij Scheifes als bekwame continuo-spelers. De laatsten verleenden op het stemmige recital (na de pauze bleek het al weer nodig de kaarsen te ontsteken) eveneens solisti sche bijdragen. De filmwereld haakte snel in op het groeiende succes van de vier broers en het regende aanbiedingen voor Grou cho, zijn eigenlijke naam was Julius, het onze aandoen, zoals Shaffy, De Melk weg, Blauwe Zaal. Dat is het leuke, als je die inderdaad niet hoeft weg te sturen. Zoiets houdt het theater levend.” De toegangsprijs van de Toneelschuur is dit seizoen gewijzigd. Zij gaat van acht gulden naar een tientje, uiteraard betalen C.J.P.-houders de halve prijs. Daarmee is de entreeprijs van de Toneelschuur dezelf de als die van de gelijksoortige theaters in Amsterdam. Vaste bezoekers van de To neelschuur zullen echter van een speciale reductie genieten. Frans Lommerse: „Er komt zoiets als een tienrittenkaart voor het theater. Mensen die geregeld komen, de echte trouwe bezoekers, betalen daardoor toch nog weer minder. Hoe dat precies gaat werken moeten we nog een beetje uitzoeken.” Na de pauze speelde ze andermaal met vaardige hand(en) een aantal etudes van Bréval (1753-1823), die verre van droog en saai materiaal bleken te bevatten. Integen deel, de dubbelgrepen en arpeggio’s waren in hun welluidende, vroeg-romantische „toepassing” voortdurend een streling voor het oor. maar die verafschuwde hij Chico, Harpo en Zeppo. Films als „Duck Soup”, „A Night at the Opera”, „ADay at the Races" en „Go West", groeiden Feike Asma is de organist bij uitstek, die het recht heeft een herdenkingsconcert gewijd aan de specifieke orgelkunst van Jan Zwart te geven. Hij immers heeft gedurende een vijftigjarige, succesrijke loopbaan als kerkorganist en ook als con certerend organist steeds het ideaal van zijn leermeester gevolgd en op zijn concer ten met grote betrokkenheid uitgedragen. Op een eigen, bewust gekozen muzikaal niveau, waarop aansprekende melodieën en ongecompliceerde harmonieën werden gehanteerd, wilde Jan Zwart de belang stelling voor het orgel en orgelmuziek sti muleren. In kringen van geestverwanten, belijdende gelovigen in protestants-chris- telijke zin vond hij talrijke medestanders voor zijn streven. Dit gebeurde dank zij hun ontvankelijkheid voor de vertrouwde psalmmelodieën en andere zangwijzen van religieuze liederen, die Zwart in tal van composities verwerkte en die door een associatieve binding met het woord voor velen de betekenis van een geloofsgetuige nis kregen, tot in onze tijd! Het lijkt niet gewaagd te veronderstel len, dat de muziek in de werken van Jan Zwart in de eerste plaats een dienende functie heeft verkregen, waarbij haar zui ver artistieke mogelijkheden niet in het geding behoefden te komen. Daardoor hebben de orgelwerken van Jan Zwart alle een eigen geaardheid met hun duidelijke expressieve toespitsing op de betrokken tekst van de koraalmelodieën, zelfs voor elk vers in het bijzonder, wanneer de com ponist dit nodig achtte. Behalve Nederland namen aan het van woensdag tot en met zondag gehouden festival deel: Ierland, Finland, West-Duits- land, Zweden, Noorwegen, België, Groot- Brittanië en Denemarken. HILVERSUM (ANP). Met de produk- tie „A simple Song” op een thema van de Amerikaanse componist Leonard Bern stein heeft de Nederlandse afvaardiging het Internationaal Nordring Festival in „Tivoli” in Kopenhagen voor lichte muziek gewonnen. Het werk werd in arrangement van Jer ry van Rooyen ten gehore gebracht door Ack van Rooyen (bugel), Ferdinand Povel (Saxofoon) en Jasper van ’t Hoff (piano). Een groepje van drie Engelse zangeressen begeleidde hen, terwijl Dolf van der Lin den de leiding had over het orkest van de Deense omroep. De Deense musici waren zo over hem te spreken, dat zij Van der Linden uitriepen tot beste dirigent van het festival. Produk- tieleider voor Nederland was Eric van Reijendam. tisch van toon werd de Sombere muziek over Psalm 103, vers 8, bij de woorden „Gelijk het gras is ons kortstondig leven”. Maar in volle glorie steeg de orgelklank omhoog in de Fantasie over het strijdlied der Hervorming „Een vaste burg is onze God”, het historische koraal, dat door de massaliteit van sterk betrokken samen zang aan het slot van het concert een actuele betekenis kreeg. Op deze avond vroeg Feike Asma ook aandacht voor werken van de Duitse orga- nist-componist Karl Hoyer en van Johann Sebastian Bach. ■»- Van Hoyer vertolkte de organist een Variatiewerk met Fuga over het koraal „Jerusalem, du hochgebaute Stadt”, waar in de muziek als zelfstandig fenomeen een gunstige positie gegeven was, ook in de met zorg geregistreerde uitvoering met de karakteristieke timbres van tongwerken, fluitregisters en prestanten-koren. Op niet mis te verstane wijze legde hij door de vertolking van de Symphonie Ro- mane van Charles-Marie Widor (die het enige programmapunt vormde) getuigenis af van het (nog steeds) volkomen vergroeid zijn met de bijzondere klankeigenschap- pen van dit Frans-orkestrale instrument. Tegelijkertijd bevestigde hij opnieuw zijn grote artistieke verwantschap met het symfonische repertoire, toegespitst in het oeuvre van Guilmant, Widor en Vierne. Al direct dringt dit lyrisch rond de toon fis wentelende gegeven zich aan ons op en het is tekenend voor de introverte taal in deze symfonie, dat de orgelklank zeer lang en haast als een recitatief in de hoogste regionen verwijlt, voordat ze afdaalt en de ondersteuning van het pedaal krijgt. Ook in het verdere verloop blijkt de aardse „zwaartekracht” nauwelijks van invloed op de vergeestelijkte inhoud; in het sublieme Choral is het ,,Haec Dies” idée-fixe opnieuw heer en meester en zelfs in de Finale is hij latent aanwezig. De machtige dynamische opstuwing in dit laatste deel kan slechts van tijdelijke aard zijn, want als oesterschelpen sluiten de sluizen van het orgel zich gestaag om tens lotte, symbolisch, in ijle hoogte met de meditatieve openingsfase het geheel fluis terend af te ronden. Al mist de Symphonie Romane vanwege een weinig concertante werking vanzelf sprekend de directe aanspreekbaarheid van een vijfde of zesde, de fijnproevers (en daar reken ik de bezoekers van de altijd weer waardevolle zaterdagmiddagconcer ten toch wel toe) zullen zeker tot de slot som zijn gekomen, dat Thijs Kramer de vier delen via een haast feilloze speeltech- niek en delicaat samengestelde registra ties op verinnigde wijze in een ideaal licht heeft weten te plaatsen. Vanaf de ijle arabesken in het moderato, het naar binnen gekeerde Choral, het lieflijke melos van de Cantilène tot en met de lang verwachte hymnische vreugde in de Finale, was het Adema-orgel de gehoor zame dienaar van zijn vroegere „meester”, die overigens met lede ogen moest toezien, dat de ontregelde stemming van enkele tongwerken hier en daar een ontsierende invloed uitoefende. 21.00 21.15 Do- tecti- pro- •em- i en Ne- lire. wis. dne. laag DEN BOSCH (ANP). Het 24e interna tionale vocalistenconcours in Den Bosch kenmerkt zich door een recordaantal aan meldingen, namelijk 94. Het concours wordt gehouden van 3 tot en met 14 sep tember in de Stadsschouwburg Casino in Den Bosch. Organisatrice is de stichting 's-Hertogenbosch Muziekstad. In de Symphonie Romane treffen we een Widor, bij wie het ascetische element een grote rol is gaan spelen. De groots opgezet te, uitbundige virtuositeit en spannende ritmiek van vele van zijn eerdere werken in dit genre zijn hier tot een minimum gereduceerd. Ze worden in belangrijke mate opgeofferd terwille van de onthechte muzikale contemplatie over het Paasge- beuren, waarop ook het Gregoriaanse „Haec Dies”-motief, dat als kern fungeert, betrekking heeft. 19.00 i Me- 20.15 0 (K) pera ram- Do- ctua- iken- film. kruf lour- 22.00 i (K) ÏO’s t de (K) port- n en naai. 5(K) lerie. 22.45 laai, pro- pro- 22.15 film, tiek. 0(K) (K) nate ■nen- l An- 'ets- ifte- dat rRO site- ede- ring t zal itri- at”. >an- ing- tak. ley, ge- ngs- ge- laar d. 1, niet gen pelt iisa- t en ,on- Harlekijn Holland werkt momenteel aan een kamerrevue onder regie van Herman van Veen. Het zal een combinatie zijn van kameropera en revue. Van Veen schreef ook het grootste deel van de teksten zelf. Ook de kamerrevue komt naar de Schuur. Volgens Frans Lommerse was er vorig jaar een heel redelijke belangstelling voor de lunchvoorstellingen op woensdag. Dit seizoen, vanaf oktober zijn de bezoekers weer welkom. Medio september beginnen ook de jeugdvoorstellingen weer, zondag smiddags eens in de twee weken. Als eer ste gaat het Ka theater de voorstelling Pinokkio spelen. De groep Kiss uit Rotter dam, een internationaal gezelschap ac teurs en actrices, komt Salomé in de Schuur opvoeren. Lommerse: „Er zullen dit seizoen zeker weer veel nieuwe groepen bijkomen. We zitten nog helemaal niet vol, maar dat is niet erg. Integendeel, nu kunnen we tij dens de loop van het seizoen gewoon invul len. Er is een vrij geregeld aanbod van Engelse groepen die een toernee door ons land maken en gelijksoortige theaters als grammatische „Biblische Historie” van Kuhnau, en een elegante Sonate van Wil helm Friedemann Bach. De overigens fij ne verklankingen hadden wel wat te lijden als gevolg van het feit dat het mooie instru ment van Klop uit Garderen in de oude middentoonstemming stond en dat dit met name in de Rococo-muziek van W. F. Bach nogal eens tot botsingen leidde met de relatief gezien ongebruikelijke toonaarden of modulaties. Lidewij Scheifes vergastte de aanwezigen op een Ricercare van Pietro degli Antonii, waarbij je met vol doening luisterde naar het geraffineerd reliëf geven, c.q. door middel van lichte vertragingen voorbereiden van zwaarte punten in een melodische lijn, hetgeen een wiegend, lichtvoetig effect sorteerde. Geheel buiten het kader van dit soort ontboezemingen stond het Geistliches Konzert „Ich liege und schlafe” van Hein rich Schütz. Zoals de titel al doet vermoe den, speelden de muzikale gedachten zich hier in een kalme, bezonken sfeer af. Sug gestief was daarbij al meteen de merk waardige „loom” aandoende opening. (Van onze kunstredactie) LOS ANGELES. Groucho Marx, die vrijdagavond op 81-Jarige leeftijd in Los Angeles overleed aan longont steking, ondernam vijf Jaar geleden nog een zeer succesvolle concerttoer- nee in Amerika. Op deselfde dag dat het concert in New York aangekon- digd werd, raakte het ook uitverkocht. Op hoge leeftijd was deze onvolprezen komiek met sijn brede grijns, uilebril- letje, bolknak en zijn scherpe tong bij bet publiek nog even geliefd als in de hoogtijdagen van de vier Marx Bro thers, tijdens de Jaren dertig en veertig. Rampal zal de prijs op 24 april 1978 tijdens een optreden in Kopenhagen, in ontvangst nemen. Samen met Chico gebruikte hij veel woordspelingen om het publiek te la ten lachen. Hij stond bekend om zijn snijdende reacties en snelle beledigin gen; een vermogen dat hij zei vooral te hebben ontwikkeld omdat een ander daardoor geen tijd had om je tekortko mingen op te merken. door de acteerprestaties van de broers uit tot klassiekers. Groucho viel daar bij als een op sigaren knauwende man, wiens wellustige blik en borstelige wenkbrauwen verraden dat hij weer een andere prooi in de vorm van een aardig meisje bespeurt. nma. egio- 3UWS 19.05 5 (K) ilitei- or 8. ■icht. i, tv- <om- HAARLEM. Veertienhonderd toe hoorders waren aanwezig op het concert, dat zaterdagavond door de organist Feike Asma in de Grote of Sint Bavokerk gege ven werd als een eerbetoon aan zijn leer meester, de organist Jan Zwart, die hon derd jaar geleden, op 20 augustus 1877, te Rotterdam geboren werd. Daarnaast hield hij zich serieus be zig met maatschappelijke ontwikke lingen getuige de vele brieven die hij naar bekende personen in binnen- en buitenland schreef. Groucho, miljo nair, is driemaal getrouwd geweest en kreeg in totaal drie kinderen. Laatste lijk was hij gehuwd met de gewezen mannequin Edna Eden Hartford, maar dit huwelijk werd in december 1969 ontbonden. Eerder dit jaar kwam Grou cho nog in het nieuws toen de rechter bepaalde dat zijn kleinzoon Andrew zijn vermogen zou erven, waardoor er een eind kwam-aan de strijd tussen de verschillende verwanten over deze kwestie. Voorts kwam Asma met de verrassing van de indrukwekkend schone vertolking van Bachs Ricercare uit „Das Musikali- sche Opfer”, in voorname rust en continu ïteit doorzichtig opgebouwd met voortref felijk gekozen „stemmen”. Daarna nog met een aangrijpende voordracht van Bachs sublieme koraalvoorspel: Mensch, bewein dein „Sünde grosz”, als tweede voorbeeld van volmaakte orgel kunst. KOPENHAGEN (DPA). De Franse fluitist Jean-Pierre Rampal heeft de Deen se muziekprijs „Leonie Sonning” voor 1978 gekregen, zo heeft de jury zaterdag in Kopenhagen bekendgemaakt. Aan de prijs is een bedrag van 100.000 Deense kronen (ongeveer 48 duizend gulden) ver bonden. Markante voorbeelden hiervan heeft Feike Asma op zijn concert laten horen, direct al bij de aanvang met de hymnische vertolking van Zwarts Preludium en Fuga over Psalm 72, vers 11: „Zijn N,aam moet eeuwig eer ontvangen” (Berijming uit het jaar 1773). Zo juichend en imposant het orgel van Christian Muller hierbij klonk, zo elegisch-bezonken, zo donker-roman- Toch is hij van mening dat veel theater- liefhebbers uit Haarlem en de directe om geving de weg naar de Toneelschuur nog niet hebben gevonden. Lommerse: „Ik heb het gevoel dat een bepaald deel van het publiek niet in dit theater komt. Mensen die je wèl ziet in soortgelijke theaters in andere steden, bijvoorbeeld in het Appel- theater in Den Haag en in Bellevue in Amsterdam. Toen Centrum vorig jaar Van de koele meren des doods speelde waren die voorstellengen in Bellevue steeds uit verkocht, hier zeker niet. Waar ligt dat nu aan? Het was een stuk en een voorstelling die beslist een breed publiek aanspraken.” Frans Lommerse heeft ook het gevoel dat het vertrek van Centrum uit Haarlem zo heeft doorgewerkt dat Haarlemmers menen dat dit gezelschap hier helemaal Het seizoen in de Toneelschuur heeft een vrolijk begin. Na Robert Long, van 25 tot en met 28 augustus volgt een evenzeer populair programma: Don Quishocking met Afscheidstournee I. Centrum brengt op 7 september zijn eerste Haarlemse pre mière uit. Dat zijn twee korte stukken van een nieuw ontdekte Nederlandse schrij ver, Don Dekker, en ze worden gespeeld onder de verzameltitel Tussen de middag en later op de avond. Verdere gegevens over wat de bezoekers van de Schuur dit seizoen te wachten staat: Robert Long met een apart pro gramma samen met Dimitri Frenkel Frank, Internationale Nieuwe Scène „De Mannen van de Dam” met hun nieuwe voorstelling De Man die bruggen bouwt, Nieuwe Komedie speelt een nieuwe pro- duktie die over een spoorwegstaking gaat en ook Bloemgroep uit Rotterdam komt weer terug. Het Resistentieorkest zal ko men met Resistentie Varié, drs. P. en een filmexplicateur. Uit Japan komt de groep Tenjo Sajiki en uit Engeland 7-84 dat een geëngageerd programma over vakbonden brengt. De Appel komt met de complete Oresteia in de grote zaal. Komiek Groucho Marx wordt hier belegerd door een aantal Hollywood-schonen tijdens een pauze in de opnamen van een film in 1950. tr Repetitiefoto van „Tussen de middag", een van de twee korte stukken van Don Dekker. Links Onno Molenkamp, rechts Lou Steenbergen. In het midden regisseur Peter Oosthoek. (Foto Kors van Bennekom) De Leonie Sonningprijs niet te ver warren met de Sonningprijs voor ver diensten voor de Europese cultuur is hiermee voor de vijftiende maal toege kend. f HAARLEM. Thijs Kramer, de man die jarenlang het grote Adema-orgel in de inmiddels gesloopte Sint Willebrordus- kerk buiten de veste te Amsterdam be speelde en er zich mede met succes voor heeft ingespannen, dat het instrument se dert 1971 een tweede leven kon gaan lei den in de Haarlemse Kathedrale Basiliek, had zaterdagmiddag weer eens een harte lijk weerzien met zijn vertrouweling. De talrijke bezoekers hebben op dit concert zonder moeite kunnen vaststellen, dat de diepe relatie die Kramer tijdens zijn Am sterdamse jaren met het orgel heeft opge bouwd, door de verhuizing naar de Haar lemse Bavo en de wisseling van het orga- nistschap (Bernard Bartelink bestiert het nu) beslist niet geleden heeft.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1977 | | pagina 11