Don Dekker debuteert met twee stukken bij Centrum
Rus kan kiezen uit 80
Het is niet gering wat een mens
in
Nederlandse boeken
zijn leven te verwerken krijgt
1
Het lakonieke talent van
schrijver Dolf Verroen
9
99
i
Buma en Stemra:
justitie lauw tegen
illegale persers
Multatuli in meer dan miljoen exemplaren
Opdracht voor kinderboek kan stimulerend gaan werken
Invullen, een valkuil
door Miep Diekmann
Onder druk
Geen meesterwerken
c
Noordercompagnie met
Allebei je ellebogen
NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST
dirigent: ANDRÉ VANDERNOOT
Joop Celis wint derde
prijs op pianoconcours
Overheerlijk
Juiste verhouding
Veranderingen
SEPTEMBER
19 7 7
21
DONDERDAG
1
KUNST
door Ko van Leeuwen
«f
eren voor de trouw aan Het Vak.
SERIE
90,—
75,-
65,-
110,—
erbij kent zoals de meesten, ook
DEN HAAG. De Haagse
schrijver Dolf Verroen is de twee
de (na vorig jaar Guus Kuijer), die
op initiatief van de Stichting Am
sterdams Fonds voor de Kunst
een opdracht voor het schrijven
van een kinderboek heeft gekre
gen. Plus 7500 gulden om dat zon
der tijdrovende storingen van
deurwaarders tot een goed eind te
brengen. Want Amsterdam wil bij
voorkeur de beroepsschrijver, die
niet de zekerheid van een baan-
HAARLEM. Toneelgroep Centrum opent het nieuwe seizoen met
een debuterende Nederlandse toneelschrijver. De Amsterdammer Don
Dekker schreef twee korte stukken die bij Centrum een warm onthaal
vonden: „Later op de avond” en „Tussen de middag”. Beide eenakters
worden geregisseerd door Peter Oosthoek. Achter elkaar worden ze als
avondvullende voorstelling opgevoerd en afzonderlijk zullen de stuk
ken in het lunchtheater (Bellevue in Amsterdam en de Toneelschuur in
Haarlem) te zien zijn. De première van dit dubbeldebuut van eigen
bodem is op 7 september in de Toneelschuur.
1
(ADVERTENTIE)
I
20.15 uur
Concertgebouw Haarlem
DOLF VERROEN
WINTERSERIES 1977-1978
SERIE
A
B
SERIE
losse kaart f 8,-
losse kaart f 14,—
De jury was teleurgesteld over het ni
veau van het spel der deelnemers en ver
strekte geen eerste prijs. De tweede prijs
werd gedeeld door de Japanse pianiste
Ajami Ikeba en de Fran^aise Véronique
Roux. Zij kregen ieder een bedrag van
1.325 gulden.
BOLZANO (AP). De Nederlander
Joop Celis heeft bij het Internationale Bu
soni Concours voor jonge pianisten in Bol
zano een gedeelde derde prijs van 1.100
gulden gewonnen.
SERIE
MOZART
6 dinsdagavondconcerten op
4 okt., 1 nov., 6 dec., 10 jan., 7 febr., 7 maart
solisten Jacques Klein, Eduardo del Pueyo, Tamas Vasary - piano Ruggiero
Ricci, Emmy Verhey - viool I Jean Decroos - cello
abonnement 6 concerten f 55,— losse kaart f 11,—
Populaire Landenserie - 6 vrijdagavondconcerten op
14 okt., 11 nov., 16 dec., 20 jan., 17 febr., 14 april
solisten Theo Bruins, Eugene Jndjic, Daniel Wayenberg - piano Gijsbert
Beths, Aaron Rosand - viool Henri Gouder de Beauregard - hobo Jacques
Meertens - klarinet Paul Csonka - fagot Ronald Applegate - hoorn
abonnement 6 concerten f 45,— losse kaart f 9,—
3 vrijdagavondconcerten op
21 okt., 23 dec., 24 febr.
solisten Jan van de Berg - fluit Cristina Ortiz - piano Raphael Sommer
cello
abonnementsconcerten f 16,—
f
f
f
f
Als iemand die oppepper hard nodig
had, is het wel Dolf Verroen, die met zijn
kinderboek Allemaal de boom in” (illus
traties The Tjong Khing, uitgave van Leo
pold, voor kinderen van 5-9 jaar) dit jaar
zelfs niet in aanmerking kwam voor een
Zilveren Griffel van de kinderboek-jury
CPNB Door het kinderachtige gemar
chandeer binnen de landelijke jury (waar
steeds meer berichten over in de pers op
duiken) zijn Verroen en Willem Wilmink
eruit gewipt en had Henk Barnard bijna
zijn Gouden Griffel niet gehad.
Amsterdam heeft beter aangeslagen op
Verroens lakoniek „Allemaal de boom in”,
waarvan de KRO zes hoorspelletjes gaat
brengen.
DEN HAAG (ANP). Bij de ruim twee
miljard exemplaren van 73 duizend bui
tenlandse boeken die sinds de Oktoberre
volutie van 1917 in de Sovjet-Unie zijn
gepubliceerd, waren tachtig boeken van
Nederlandse schrijvers met in totaal een
oplage van 3.415.000 exemplaren. Enkele
van de auteurs: Erasmus, Jan Blokker,
Herman Heijermans, Anna van Gogh-
Kaulbach, Jef Last, Arthur van Schendel,
Theun de Vries en Simon Vestdijk.
De Ambassade van de Sovjet-Unie in
Nederland meldt dit in een aan de Neder
landse literatuur in de Sovjet-Unie gewij
de bijdrage in haar wekelijks informa
tieblad.
De afgelopen zestig jaar zijn in de Sov
jet-Unie werken van auteurs uit 136 landen
gepubliceerd, in de originele taal of in een
of meer van de 151 talen die in de verschil
lende Sovjet-republieken worden gespro
ken. De Sovjet-Unie besteedt volgens het
informatiebulletin ook veel aandacht aan
het publiceren van vertaalde sociale, poli
tieke, wetenschappelijke en technische li
teratuur. Zo is er dit jaar een Nederlands-
Russisch polytechnisch woordenboek met
50 duizend van de belangrijkste weten
schappelijke en technische termen uitge-
Gorki stelde indertijd voor alle literaire
meesterwerken van de wereld in het Rus
sisch te vertalen en een „bibliotheek van
de wereldliteratuur” op te zetten. Lenin
steunde dit voorstel en het is de bedoeling,
dat deze 200-delige bibliotheek met klas
sieke en moderne literatuur uit vele landen
dit jaar wordt voltooid, aldus het informa
tieblad van de ambassade.
Kramers, bij wie ik het na de oorlog aan
bood, nam het niet om het leuke, maar
omdat hij z’n oorlogstijd kwijt wilde”.
Door de foute taxatie van zijn mogelijk
heden, zette Verroen te aarzelend door met
zijn kinderboeken het enige genre,
waarin hij zijn levensgevoel kwijt kon. Er
volgde een lange oefenperiode, van vooral
vertalen (70 vertalingen).
Na „Kom maar gauw terug" over
speelse grootouders schreef hij zich pas
goed los, zowel ten opzichte van de kinde
ren als zichzelf, in „Gelukkig word je elke
dag een stukje groter” (uitg. Bert Bakker)
over Tom, die het thuis vervelend vindt,
maar waar moet hij naar toe? Er zit niks
anders op dan wachten tot hij groot is.
Het kind dat eenzaam staat, teveel wordt
belazerd en te weinig gehoor en steun
vindt bij volwassenen, wordt steeds duide
lijker herkenbaar in zijn volgende boeken.
Toch schrijft hij niet op kinderen, is er
geen enkele wisselwerking. „Ik had dat
zelfs niet met mijn eigen dochter Sarah
toen die klein was. Maar de onderwerpen,,
die ik heb, zijn automatisch voor kinderen.
„Verkijk jij je niet op dat getalenteerd
zijn van anderen? Jouw specifieke humor
in je laatste boeken „Allemaal de boom
in”, „Aap en schaap", „Heb jij het bus
kruit soms uitgevonden?” (uit. Leopold)
en „De Letterberg” (uitg. Unieboek) is
kenmerkend voor talent. Humor kan je
niet aanleren”.
Verroen: „Het is meer een kwestie van
„Per slot ben ik iemand, die twintig jaar
achterloopt, ook door mezelf. Want jij bent
in dezelfde tijd als ik begonnen en jij hebt
dat niet. Voor mijn mentaliteit is nu de tijd
meer open. Het gaat me altijd meer om de
binnen- dan om de buitenwereld. Ik (jenk
wel dat mijn binnenwereld momenteel
meer aansluit bij kinderen van nu. En ik
wil een literair kinderboek schrijven. Van
het vak uit met literatuur bezig zijn. Maar
dat komt me niet aanlopen. Ik benijd die
mensen om hun natuurtalent. Zoals Wil
lem Wilmink. Ik ben niet briljant”.
i
Komen. Ook worden er kunstalbums gepu
bliceerd, waaronder boeken over schilders
als Rembrandt en Van Gogh
AMSTERDAM (ANP). De auteurs
rechtenbureaus Buma en Stemra zijn ui
terst ontevreden over het „lakse” optre
den van justitie tegen persers van illegale
grammofoonplaten. Het openbaar minis
terie handelt in deze zo lauw, dat overtre
dingen eerder in de hand worden gewerkt
dan voorkomen, aldus het jongste Buma-
Stemra-jaarverslag. Volgens beide bu
reaus „schreeuwt de steeds ernstiger pira
terij met illegaal geperste grammofoon
platen om een ondubbelzinnige stelling-
name".
Buma en Stemra hebben in 1976 gunstig
gedraaid, zo blijkt uit hun jaarverslag.
Ondanks verslechterde economische om
standigheden stegen de inkomsten uit au
teursrechten van 21,5 miljoen tot 24,7 mil
joen gulden. Dit jaar verwacht men bij
Buma en Stemra 2 miljoen gulden meer te
zullen ontvangen. Deze uitkomsten geven
ondubbelzinnig aanleiding tot tevreden
heid, aldus het jaarverslag.
Verroen zegt er zelf over: „Vroeger pro
beerde ik steeds een meesterwerk te
schrijven. Nu wil ik geen meesterwerken
meer schrijven, maar gewoon wat ik op
mijn hart heb”.
En dat is nog heel wat. Samen met
illustrator Max Velthuijs een boek met tien
verhalen over een bang jongetje, tien over
een bijdehand meisje en tien over die twee
samen, waarin de rollen omgedraaid zijn,
omdat ieder zijn eigen specifieke bangheid
en handigheid heeft. Meestal wordt dit
thema in een boek door elkaar gehusseld.
Verroen behandelt het gesplitst, waardoor
het idee achter het verhaal meer voor
kleintjes toegankelijk wordt.
Ook de titel voor het volgende boek is er
al: „De kat in de gordijnen”. Enkele van de
verhaaltjes (over de kinderlokker; en over
de vader, die noodgedwongen in zijn broek
gepoept heeft) bewijzen duidelijk hoe ei
genzinnig en wars van schrijfmode Ver
roen een „moeilijk” gegeven aanpakt en
afwikkelt. Voor hem gaat het om eerlijk
heid, ook een literaire eerlijkheid: kinde
ren niet inpakken met een taal, die afleidt
van de essentie.
Om „Allemaal de boom in” aan te halen
Juf zegt: Een mens kan niet alles. Maar
ieder mens kan wel wat.
iets van deze tijd in terug te
Het gaat om wat er altijd ge-
oneerlijkheid tegenover kin-
I
Dekkers eenakter „Tussen de middag”
speelt in een restaurant. Daar gebruikt een
werkgever de lunch met een van zijn per
soneelsleden. De werkgever trakteert fees
telijk en tijdens het etentje wordt spoedig
de juiste verhouding duidelijk. Veel meer
wil Dekker er liever niet over kwijt. Oor
spronkelijk was er nog een element in dit
stuk aanwezig: twee mensen die met el
kaar getrouwd geweest zijn regelden daar
in hun echtscheiding tijdens een etentje in
hetzelfde restaurant. „Dat hebben we la
ten vervallen, het werd teveel”, zegt de
auteur.
Don Dekker vind het fijn-om toneel te
schrijven. Zeker nu zijn stukken worden
opgevoerd. „In ons land is het alleen een
probleem om van schrijven te kunnen le
ven”, zegt hij. Eigenlijk is Dekker beel
dend kunstenaar en maakt hij fijnzinnige
aquarellen en ook olieverven. Ook ont
wierp hij speelobjecten voor kinderen.
Werken van hem worden regelmatig in
galeries geëxposeerd. Vanaf 15 september
bijvoorbeeld weer in Breda.
Naast al die activiteiten speelt Dekker
nog met de gedachte een boekje over
clowns samen te stellen: „Ik ben een
clown-gek”, zegt hij lachend, ietwat ver-
Uitgebreide prospektus met gegevens over programma’s en solisten verkrijgbaar bij het Concert
gebouw en de administratie van het N.P.O., telefoon 31 92 48
gastdirigenten: Jerzy Katlewicz, Yoav Talmi, Elyakum Shapirra, Ed Spanjaard,
Ronald Zollman
Abonnementsverkoop en plaatsbespreken aan de kassa van het Concertgebouw, Lange Begijne-
straat 13, van 10-15 uur; telefonisch 32 09 94 van 12-15 uur:
re mensen, een man en een vrouw bezig de
balans van hun leven op te maken. Niet
triest hoor, want ik heb geprobeerd er veel
humor in te verwerken. Maar wat ik er
mee wil, is toch een beter begrip voor
oudere mensen. Het is allemaal heel een
voudig gehouden. Met opzet. Want zelfs als
je een zo eenvoudig mogelijk leven leidt,
heb je toch nog zoveel te verwerken om
jezelf in evenwicht te houden... het is niet
gering wat een mens in zijn leven te ver
werken heeft. Maar nogmaals, het accent
ligt beslist niet op het dramatische aspect.
Regisseur Peter Oosthoek (links) met Don
Dekker, de schrijver van de twee korte
stukken die Centrum op 7 september in
première laat gaan.
ontschuldigend. „Ik ga waarschijnlijk een
boekje voor de Roos-serie maken. Een
uitgave voor bibliofielen dus. Ik'heb ook
eens een programma over clowns ge
maakt. Het zou best leuk zijn om zoiets ook
eens gespeeld te zien. Peter Oosthoek heeft
het gelezen, maar hij dacht dat het voor
beroepsacteurs toch nog wel erg moeilijk
zou zijn.”
Van 6 tot en met 10 september aanstaan
de spelen de twee stukken van Don Dek
ker in de Toneelschuur als avondvullende
voorstelling.
Tijdens de conferentie van Helsinki zijn
de deelnemers overeengekomen dat de
culturele uitwisseling zou worden uitge
breid. De afgelopen twee jaar zijn er in de
Sovjet-Unie werken van meer dan 6 dui
zend buitenlandse auteurs (145 miljoen
exemplaren) gepubliceerd. Ook zijn er sa
menwerkingsovereenkomsten getekend
met uitgeverijen in andere landen. Wat
Nederland betreft noemt het ambassade-
bulletin in dit verband Elsevier, Time/Life
international en D. Reidel’s publishing
company.
Krachttermen en vieze woorden zijn in
Verroens werk niet te vinden als oppep
pers. Zijn kracht is de hardgesmede logica
van kinderen, die niet past in het roze
droompje, dat ouderen over kinderen dro
men. De diepte in zijn laatste boeken zit in
het waarachtig spel, dat kinderen bouwen
rond het starre statusgedrag van ouderen.
Opzettelijk werkt Verroen niet iedere situ
atie uit. Maar de kinderen, die het zelf
invullen, weten wat er komen gaat (zoals
een jongetje hem per telefoon verzekerde).
Ouderen, die aan het invullen slaan,
koemn onherroepelijk op zichzelf uit, als
ze tenminste de lacunes in het contact met
hun kinderen willen zien.
Het lijkt allemaal zo simpeltjes weg te
zijn opgeschreven maar er zit een geraffi
neerd, strak patroon achter. Hij geeft zijn
jonge lezers net genoeg materiaal om een
veilige schuilhut te bouwen, maar niet
zoveel om zich levend te begraven in een
droompaleis. Zoals in „Aap en Schaap”
met de knappe illustraties van Ivo de
Weerd, een prentenboek in zwart/wit. Wan
neer in het verhaal blijkt dat het schaap
alleen maar zeven lammetjes gekregen
heeft, en niet ook nog een aap, kwa
men ze allemaal op de televisie, omdat er
géén wonder gebeurd was”.
DRACHTEN. (ANP) Toneelgroep
Noordercompagnie begint op 15 septem
ber met de eerste opvoering in de Lawei in
Drachten van „Allebei je ellebogen” naar
Ivan Stodola. De muzikale komedie wordt
gebracht in een bewerking en in de regie
van Zdenek Kraus.
Jana Beranova maakte de vertaling. De-
kor en kostuums werden ontworpen door
Jan Kieboom. Jean Lambrechts schreef de
muziek, Herman Pieter de Boer de liedjes.
José Lewis tekent voor de choreografie.
„Allebei je ellebogen” of „De ongelofelij
ke geschiedenis van Baltazar S.” wordt
uitgevoerd door: Cor van den Brink, Fiet
Dekker, Paul van Gorcum, Josja Hamann,
Monique Lapidaire, Babette Mulder, Diny
de Neef, Rick Nicolet, Ad Noyons, Robert
Sobels, Felix Troch en Joop Wittermans.
De Jappanner Kjoko Ito kreeg eveneens
een derde prijs van 1.100 gulden. Voor het
concours hadden zich 45 pianisten uit 20
landen ingeschreven.
moeten dan nog maar zien of ze er iets mee
kunnen doen. In mijn stukken is ook wel
het een en ander veranderd in de periode
dat er aan gerepeteerd werd. Maar Peter
Oosthoek en ik komen gelukkig steeds op
bijna eensluidende ideeën. Dat betekent
voor mij wel een openbaring.”
Zeventien jaar was Don Dekker, toen hij
voor de VPRO twee eenakters schreef. Ze
zouden als televisiespel worden uitgezon
den, maar zover is het nooit gekomen.
Dekker: „Ze zijn door het toenmalige
hoofd van de afdeling Drama op een zij
spoor gezet. Toen vond ik het een gemiste
kans, maar nu, ach, ik geloof dat het
misschien wel goed geweest is.”
Centrum komt aan Don Dekker via Jan
Keja van de TROS-televisie. In opdracht
van Keja schreef Dekker een televisiespel
dat als werktitel „Yvonne heeft nog voor je
gebeld” kreeg. Keja had ook Dekkers stuk
„Later op de avond” gelezen en speelde
dat door aan Peter Oosthoek
Don Dekker, 33 jaar, is bijzonder geest
driftig over de wijze waarop Centrum met
zijn werk omspringt. Uit zijn mond komt
niets dan lof. Of het nu over de acteurs
gaat of wanneer hij spreekt over Oost
hoek, er blijft een vaste koers van enthou
siasme in zijn betoog, dat zacht en vriende
lijk over zijn lippen komt.
„Ik beschouw het werken met Centrum
niet alleen maar als een samenwerking”,
zegt hij met zorgvuldige nadruk. „Maar
meer als een collectief. Als schrijver ben je
toch eigenlijk de aangever; de anderen
Don Dekker: „Peter Oosthoek belde me
en toen hebben we er samen eens over
gepraat. Het resultaat was een heel innige
samenwerking. Peter wilde er enkele din
gen in veranderen en toen zijn we onaf
hankelijk van elkaar aan het werk gegaan.
Toen we weer bij elkaar kwamen bleek dat
onze veranderingen bijna identiek waren.
Ook tijdens de repetities zijn er nog veran
deringen geweest. Ik heb daar geen moeite
mee, ik kan er alleen maar van leren en
daarom vind ik deze ervaring met zo’n
spelersgroep en vooral met Oosthoek heel
belangrijk.”
„Later op de avond” is een stuk dat
Dekker had klaarliggen. Met.,,Tussen de
middag" was dat niet het geval. „Nee, ik
had hier de opmerking gehoord dat er een
tekort was aan stukken voor het lunchthe-
ater. Nou, toen dacht ik: dan schrijf ik er
nog een. Een idee had ik al. Binnen twee
weken had ik het op papier staan. Nu
komen beide stukken in één voorstelling
als première. Dat vind ik geweldig fijn.
Met de spelers heb ik het hier ook getrof
fen. Trouwens wat dat betrfeft bof ik ook
weer met mijn televisiespel. Dat wordt een
regiedebuut van Hank Onrust, want zijn
Erik of het klein insectenboek komt pas
later op de buis.”
Noemt een rij acteurs en actrices die in
„Yvonne” gaan meespelen. Daarbij zijn
onder andere Anne-Wil Blankers, Paul
Steenbergen, Rijk de Gooyer en ook nog
Ton Lensink die daarin zijn laatste toneel
rol speelde vóór zijn vertrek naar het bui
tenland. Over „Later op de avond” zegt
Don Dekker: „Ik heb vooral herkenbare
mensen willen laten zien. De herkenbaar
heid van mensen in him omgeving, dat
vind ik erg belangrijk. Hier zijn twee oude-
Twee jaar na de revolutie, in 1919, wer-
i den in Rusland al verhalen van-Multatuli
gepubliceerd. Multatuli behoort ook tot de
ruim 200 buitenlandse schrijvers van wie
in de Sovjet-Unie boeken zijn uitgekomen
i in oplagen van meer dan een miljoen
exemplaren. Gewoonlijk hebben vertalin
gen van buitenlandse boeken een oplage
van 35 duizend en buitenlandse romans
een oplage van 67 duizend exemplaren.
3 vrijdagavondconcerten op
18 nov., 27 jan., 21 april
programma: 9 pianoconcerten
solisten Annerose Schmidt, Ingrid Haebler, Hepzibah Menuhin
abonnement 3 concerten f 28,—
combinatie-abonnement A 4- B
combinatie-abonnement A Mozart
combinatie-abonnement B Mozart
passe-partout serie A B Mozart
bij aankoop serie A, B of Mozart reduktie serie C ad f 5,—
visie. Ik heb moeten leren aanvaarden dat
ik vrij lakoniek ben. Een eigenschap, die
langzamerhand in die boeken van me is
beginnen door te dringen. Humor ik wil
niet dat kinderen mijn boeken leuk vinden
omdat er
vinden is.
weest is:
deren".
Verroen, op 20-11-1928 te Delft geboren,
debuteerde in 1956 met de novelle „Van
eeuwigheid tot amen” (uitg. Leopold), dat
tot Boek van de Maand in De Groene
Amsterdammer werd gekozen. Zijn vol
gende romans „Kans op verzoening”;
„Geen chansons meer”, en een regerings
opdracht „Onder dak”, blijken nu achte
raf zo’n twintig jaar vertraging in zijn
carrière te hebben opgeleverd.
„Vroeger, tot 1963, vond ik schrijven een
verschrikking. Ik zat gewoon op de ver
keerde onderwerpen. Toen ik aan het ein
de van de jaren ’50 met kinderboeken
kwam (de Sjoe en Piet serie, 5 delen over
een Afrikaans meisje en een Hollands jon
getje) zei de uitgever: „Hoe haal je ’t in je
hoofd. Moet dat nou?” Hij wilde romans
van me. Het kinderboek was toen nog in
discrediet".
In feite was Verroens eerste manuscript
een kinderboek. Hij schreef het toen hij
veertien was (1942/43). Titel: Het boek van
Jan Kees (herdrukt bij Leopold onder de
titel: Paarden van die enge, grote). „Het
eerste boek met authentieke dingen van
mezelf, al woonde ik niet op het platteland.
Maar ik was aangestoken door de vele
boeken, die ik daarover gelezen had. Ik
was wél bang voor paarden. Het is een
boek over lafheid het probleem dat me
het meest kwelt. Voor ons allemaal een
groot probleem. Als we niet zo laf waren,
zou de wereld er anders uitzien. Uitgeverij
