voor
doen voor deze wereld
Avondmaalviering
lijkt op dineren
in restaurant
I
f
i
Bergrede is er
iedereen die iets wil
li
r',
Bi
iW
O
I MO*
it®
ip
li
Feitse Boerwinkel in ,Meer dan het gewone":
Pleidooi voor
huisgemeenten
I
'n
c
beurt oproept én in staat wil stellen Dat
-R
i
.5
K A
- ay J
9 a
IH
n
door Th. J. Koeckhoven
Overvloed
Eigen weg
door Jos Campman
Goede ervaring
u
Onderlinge hulp
F BI
Bi
- -
3
1
I
r
Gereformeerde predikant
Hegger verontrust
dat de bedoeling heeft de bergrede van Jezus een eind
dichter bij ons te brengen. De schrijver is daarin geslaagd.
4
f
1
,,P'
weeri
lijk w
„en i
risico
den.
nen i
overt
twinti
nauw
KNM
dikke
bij vc
beho
stabii
Het is goed met beide benen op de grond te staan. Zoals
een boer die naar zijn land kijkt en zegt: hier moet het
gebeuren en vandaag nog. Hij gaat aan de slag, terwijl hij
weet dat een goede oogst niet alleen afhangt van zijn eigen
werk, maar ook van de krachten van licht, lucht, warmte en
aarde. Dergelijke gedachten komen op bij het lezen van het
laatste boek van Feitse Boerwinkel Meer dan het gewone,
De
KNMI
gemk
ten z
vinde
danks
Ie die
1 ma,
zeker
nooit
allen
De titel van het boek is zeer toepasselijk, want het kenmerk
van de bergrede is juist dat Jezus van zijn volgelingen méér
vraagt dan het gewone en dat hij hun vraagt niet te veel naar
de hemel te staren
r f \v
rr.
,W?|
WW
'v
NU H V JX
I
im.—-
I
'i
I
4
25
i
i
Het boek van Boerwinkel (Ambo Baarn,
f 12,50) heeft me blij gestemd, vooral daar
hij overduidelijk laat blijken dat de berg
rede niet spreekt over ons handelen in de
ideale toestand van een nieuwe wereld in
dit of in een toekomend leven. In de berg
rede gaat het vóór alles om een nieuw
handelen in onze oude wereld. Met zijn
boek wil de auteur de bergrede weer bin
nen handbereik van de mensen brengen,
precies zoals dit bij de eerste christenen
het geval was. Hij gelooft namelijk dat die
bergrede voor ons gewone leven in deze
tijd broodnodig is. Daarbij gaat het in
wezen om een ontmoeting met Jezus van
Nazareth zelf. Bergrede en Jezus horen
onlosmakelijk bij elkaar.
den kwijtgescholden en waarin de zwaar
onder schulden gebukte mensen weer een
nieuw begin konden maken. En dit zowel
in de concreet materiële betekenis van het
woord als in geestelijke zin. Hierbij voelt
Jezus zich geïnspireerd door zijn joodse
achtergrond. Hij is al vroeg vervuld van
het ideaal zijn volk in zijn oorspronkelijke
staat en opdracht te herstellen. Boerwin
kel wijst hier met nadruk op de profeet
Jesaja die nogal flink te keer gaat tegen
het verkrachten van het recht in zijn da
gen. Evenals Jesaja werpt Jezus van Naza
reth zich op als voorspreker van alle ar
men en onderdrukten. Daarbij gebruikt
Jezus ook het beeld van Jesaja. De wijn
gaard van zijn vader moet worden her
steld. Hierop concentreert hij al zijn
kracht.
De weg naar die overvloed noemt Feitse
Boerwinkel onontkoombaar de weg van
de ontlediging: de tarwekorrel moet in de
aarde vallen en sterven, opdat nieuw leven
kan ontstaan in overvloed. Jezus moet dus
door de dood en zo heeft hij de wijngaard
Israel hersteld.
het hoogste bestuurscollege van de ge
reformeerde kerken.
„Als de leden hiervan met het plan
instemmen, wordt de structuur van de
kerk ingrijpend veranderd, vergeleken
met de huidige situatie”, aldus de Velp-
se predikant, „maar eigenlijk gaan we
ons geloof dan weer belijden zoals de
eerste christenen dat negentien eeuwen
geleden deden”.
Ds. Hegger heeft al goede ervaringen
opgedaan met bijeenkomsten van klei
ne groepen christenen bij hem thuis. De
ongeveer dertig leden vormen echter
geen huisgemeente maar een bijbelstu-
dieclub.
Jezus wil dus ook een huis op de rots: het
huis van Israel wil hij herstellen op de rots
van het doen van de door hem radicaal
Let op de leliën des velds, hoe zij groeien Zij arbeiden
niet en spinnen niet, en Ik zeg u, dat zelfs Salomon in al
zijne heerlijkheid met bekleed was als eene van deze
(Matheus 6:28,29)
plaats binnen de huisgemeenten inne
men”, gaat ds. Hegger enthousiast ver
der, „de leden kunnen elkaar in zo’n
kleine gemeenschap beter opvangen
dan nu het geval is. Dat geldt ook voor
mensen die eenzaam zijn”.
Het
stelle
ment
langs
het o
tijdig
bract
Ste
een t
kaan:
oogw
midd
warn
uit v
onze
weer
richt)
Da
maar
staat
kond
turer
menc
lijkh,
hemt
zeggt
Er
same
Meer
word
peric
zegt i
sche
niet
ken
meet
Tal van mensen hebben het gevoel dat
hun leven is gebouwd op drijfzand. Jezus
gaat volgens de schrijver in op onze alge
mene behoefte aan zekerheid. „Want ieder
die deze woorden van mij hoort en ze doet,
zal vergeleken worden met een man die
doordenkt, die zijn huis gebouwd heeft op
de steenrots”. En nu zegt Boerwinkel een
van de mooiste zinnen van zijn hele boek:
„Het fundament waardoor het huis over
eind blijft, is niet een bepaalde leer, -niet
„Die vereenzaming heeft plaats van
wege het verharden van de maatschap
pij. De kerken moeten zich meer be
wust worden van de verantwoordelijk
heid die ze ook wat deze problematiek
betreft dragen. Op het ogenblik nemen
steeds meer, vooral jonge, mensen toe
vlucht tot oosterse religies, drugs en
zelfs de dood”.
„De kerken lopen leeg. De leden lij
ken zich er steeds minder thuis te voe
len. De kerk in zijn algemeenheid is te
juridisch geworden met al die bestuur
lijke lagen. Het is ook volkomen onbij
bels dat men zich als lid moet laten
inschrijven. De kerkdrempel is te hoog.
Huisgemeenten zullen door hun spon
tane opzet waarschijnlijk meer belang
stellenden trekken”.
„Ook andersdenkenden moeten er
welkom zijn, zonder verplicht te zijn lid
van de gereformeerde kerk te worden”,
vervolgt hij, „misschien dat de huisge
meenten de eenheid van alle christenen
kunnen bevorderen”.
ding van de moederkerk betekenen en
dat wil ik per se niet".
„Ook de onderlinge geestelijke en
stoffelijke hulp moet een belangrijke
het gewone. „Als uw vijand zorgen heeft,
geef hem brood te eten. Heb uw vijand lief
en doe wel aan die u haten”. Dit noemt
Feitse Boerwinkel het unieke van het
Nieuwe Verbond, dat- in Jezus zelf de
Godsheerschappij in één mens al vast op
aarde is gerealiseerd. Daarmee is een vas
te bodem gelegd onder al het handelen dat
zijn volgelingen in verbinding met hem
mogen verrichten. Dat handelen is in ieder
geval: méér doen dan het gewone. Dit
betekent volgens de schrijver dat van de
genen die geloven in Jezus en in zijn Vader
een gerechtigheid wordt gevraagd die niet
wordt bepaald door de weegschaal, maar
door de overmaat zoals deze wordt uitge
drukt in teksten als „Bid voor wie u vervol
gen, opdat ge kinderen moogt zijn van uw
Vader die in de hemel'is”.
„Het vieren van het Heilig Avond
maal of de Heilige Communie in de
Nederlandse kerken lijkt op dineren in
een groot restaurant. De bezoekers van
een restaurant kennen elkaar meestal
niet. Dat is ook het geval met de gelovi
gen die samen aan tafel gaan. Begrijpe
lijk, want het is onmogelijk eèn goed
contact te hebben met ongeveer zeven-
Deze radicalisering vinden we terug in
andere uitspraken. „Wie zijn broeder haat
is een moordenaar. Wie een vrouw aanziet
om haar te begeren, heeft al overspel met
haar begaan”. Het gaat volgens Boerwin
kel namelijk in diepste wezen niet om de
uiterlijke daad, maar om de gezindheid die
tot de daad voert. Radicalisering en over
vloed spreken even duidelijk uit teksten
als deze: „Want als je liefhebt wie jou
liefheeft, wat is dan je verdienste? Doen
zelfs de tollenaars niet zo?” Leef overvloe
dig zoals Jezus ook voor deze aarde als het
enige bevrijdende het echt vernieuwende
patroon heeft voorgeleefd. „Als jij begint
met geven, zal de ander niet achterblijven
en je een goede, gedrukte, geschudde en
overlopende maat in je schoot terugge
ven”. Bedenken we daarbij dat het hier
een nieuw handelen in deze oude wereld
betreft. Daarin heeft het oude testament
niet afgedaan. De oude wet wordt niet
opgeheven, maar de thpra wordt geradica
liseerd. Dit schept een nieuwe situatie die
één geweldig ingrijpende consequentie
heeft: aan allen die diep in de schulden
zitten en die daardoor totaal verarmd zijn,
worden die schulden kwijtgescholden. In
deze nieuwe situatie hebben niet de rijken
het voor het zeggen, maar hierin stelt God
zelf orde op zaken en de armen zal hij
daarin laten delen. Mensen die altijd hon
ger hebben geleden, zullen nu genoeg krij
gen. Dit is volgens Boerwinkel Gods ko-
ningsheerschappij, een nieuwe orde van
mensen die in nauwe gemeenschap samen
leven. Dat kan als de rijken met hun geld
goede dingefi dóen, als zij handelen als
mensen die willen meewerken aan Gods
koningschap op aarde. De auteur geeft ons
hiertoe een oeroude leuze mee: Wat gij niet
Van Boerwinkel vernemen we weer eens
dat de bergrede niet als één geheel is
uitgesproken. De bergrede is veeleer een
samenvatting van langere leergesprekken,
gericht tot allen die Jezus willen volgen eh
in principe tot iedereen. Het doel van deze
leergesprekken was tevens zijn levens
doel: het verwerkelijken van het Godsrijk
en de daarbij behorende gerechtigheid.
Het gaat hier niet om een gerechtigheid die
kil redenerend ieder het zijne geeft. Het
gaat wel om de overvloed, om meer dan
wilt dat u geschiedt, doet dat ook aan een
ander niet. Dit is de kortste samenvatting
van de goddelijke wet, het fundament voor
mensen die zoeken naar zekerheid.
Hieraan zou volgens ds. Hegger een
groot aantal voordelen verbonden zijn.
De gelovigen worden meer bij de han
delingen betrokken; de leden leren el-
•■kaar beter kennen en kunnen elkaar
geestelijke en stoffelijke hulp geven;
vereenzaamden zouden beter opgevan
gen kunnen worden dan nu het geval is;
de diensten binnen de huisgemeenten
zouden samen meer belangstellenden
trekken dan de massaal opgezette kerk
diensten van tegenwoordig; en de een
heid binnen de kerk van alle christenen
zou bevorderd worden.
kant en sinds 1958 werkt hij voor de
stichting.
„De sacramenten willen we binnen
deze groep niet bedienen voordat de
Synode hier toestemming voor ver
leent”, aldus Hegger, „dat zou afschei-
De Velpse predikant H.J. Hegger wil de
struktuur van „zijn” gereformeerde
kerk ingrijpend veranderen. Hij pleit
voor het vormen van huisgemeenten.
Dat zijn kleine geloofsgemeenschap
pen binnen de plaatselijke gemeenten,
zoals die negentien eeuwen geleden be
stonden
In een visie op onze huidige situatie wijs
Boerwinkel met kracht naar de bijbel ei
met name naar de bergrede, waarin alh
kansen voor dé kerken liggen. De kerken
wier leden zich volgelingen van Jezus dur
ven noemen, dragen een grote verantwoor
ding. „Want van ieder die veel gegeven is
zal veel geëist worden. Aan wie veel i
toevertrouwd zal des te meer worden ge
vraagd”. (Lucas 12.6).
Boerwinkels boek is eigenlijk één piel
dooi om de bergrede in de kerken weer d(
ereplaats te geven die deze in de jongt
christenheid heeft ingenomen. Zo werdei
de dopelingen in de eerste plaats met dt
bergrede gevormd. De schrijver pleit vooi
een feest als de joden kennen: de vreugdt
der wet. Zou een dergelijke vreugde ooi
christenen niet passen? Boerwinkel kaï
dit zeggen, daar hij terecht in de bergredt
de gouden sleutel ziet voor een echt mense
lijk samenleven met elkaar op deze aarde
„Dat genereuze leven dat door Jezus zelf ii
voorgeleefd en waartoe hij ons nu op onze
Volgens Boerwinkel is Jezus’ hele optre
den erop gericht geweest om een situatie te
scheppen waarin de schulden zouden wor- verhoudingen.
een belijdenis, niet een n^g zo heilige
schrift; het fundament is volgens Jezus
zelf: het doen van wat hij in zijn bergrede
geleerd heeft”. Want zo is het: „Niet ieder
die tot mij zegt Heer, Heer, zal het konink
rijk der hemelen binnengaan, maar wie
doet de wil van mijn Vader die in de hemel
is”.
uitgelegde Thora, de bergrede. Hij wil he
echter niet ver van de gewone mensen
aldus de auteur, maar midden onder hen
In de bergrede gaat het niet om een reek
geboden, maar wel om één centrale vraag
geven we bij alle wezenlijke beslissingei
in ons leven prioriteit aan het zoeken vai
het Godsrijk?
Aan het woord is de 61-jarige Velpse
predikant H. J. Hegger. Een verontrus
te gereformeerde, zoals hij zich zelf
noemt. Hij heeft onlangs een discus
siestuk gepubliceerd waarin hij voor
stelt de leden van „zijn” kerk vrijheid te
geven huisgemeenten te stichten. Dat
zijn groeperingen van zo’n tien tot ze
ventig christenen die regelmatig samen
bij een van hen thuis het geloof belijden
en daar ook de sacramenten (Heilig
Avondmaal en doop) bedienen. Dat
laatste is op het ogenblik niet toege
staan, hoewel volgens ds. Hegger uit de
bijbel blijkt dat het mogelijk moet zijn.
Hij wil zijn voorstel eventueel aan
gevuld met suggesties van anderen
overhandigen aan de Generale Synode:
Toe
een h
der v
dan v
vele
vliegt
dank:
selva!
Waar
KNM
daan
Een kenmerk van het koninkrijk is de
overvloed, zoals deze zo rijk wordt geïllu
streerd in de verhalen van de bruiloft in
Kana en de broodvermenigvuldiging.
Even kenmerkend is de manier waarop
Jezus zich ten volle heeft gegeven voor het
realiseren van Gods koninkrijk. Ondanks
lijden en dood die hem te wachten staan
gaat hij naar Jeruzalem om daar, in het
hart van het volk,' de wijngaard Israel te
herstellen en het nieuwe rijk te beginnen.
bevrijde en bevrijdende leven van meet
dan het gewone”.
De auteur vindt met recht en reden dat
de kerken de bergrede weer binnen hand
bereik van het gewone kerkvolk moeten
brengen. Bij alle uitingen van verontrus
ting heeft het hem getroffen, dat in geen
daarvan werd verwezen naar het slot van
Jezus’ bergrede waar zo overduidelijk de
ware oorzaak van het yerval van deze
wereld wordt aangewezen: het wel horen
maar niet handelen naar zijn woorden
Ook wordt te weinig gewezen op de moge
lijkheden van herstel: zijn woorden ernstig
nemen en ze dan ook doen. Dit zou pas
echte kerkvernieuwing zijn.
Boerwinkel ziet een nog mooier perspec
tief. Als vele christenen het koninkrijk
Gods weer centraal stellen, komt voor jo
den en christenen samen de bergrede weer
in zicht als een ernst maken van Jezus'
woorden voor het leven hier en nu. En dit
vanuit de overtuiging dat wij leven in een
eschatologische (eindtijd) situatie. „Zowel
Israel als de kerk zijn er immers ten
dienste van de volkeren der aarde. Want
het is de bedoeling dat die tenslotte in het
Licht zullen wandelen en de lof van God
zullen zingen, te weten van God die de zich
gevende Liefde is, en niet een god van
welke kerk of groepering ook”. Zonder de
kerken kan het ook en misschien nog wel
beter.
Een van de verdiensten van Boerwinkels
boek is het aangeven van de context waar
in Jezus werkt: het door de Romeinen
bezette Palestina en het, politiek en reli
gieus verdeelde jodendom met naar voren
tredende groepen als farizeeën, zeloten en
essenen. Tegen al deze bewegingen heeft
Jezus tenslotte neen gezegd om zijn vol
strekt eigen weg te gaan. Deze weg is de
aankondiging van een nieuw begonnen
tijdperk van Godsheerschappij op aarde,
het evangelie zelf. Met zijn eerste optreden
in de synagoge v*an Nazareth is de profetie
van Jesaja in vervulling gegaan. Want hij
is gezonden om aan de armen het grote
nieuws bekend te maken, om gevangenen
De gereformeerde predikant woont
en is werkzaam in een grote villa aan de
Boulevard te Velp. Dit is tevens een
opvangplaats voor oud-priesters van de
Stichting In De Rechte Straat.
De heer Hegger stapte in 1948 als
priester uit de Katholieke Kerk. Vóór
die tijd was hij docent aan een semina
rie in Brazilië. In 1951 werd hij predi-
Boerwinkel eindigt zijn bijzonder waar-
devolle boek met de opmerking dat het
afzien van onszelf en het gehoorzaam zijn
aan de woorden van Jezus „inderdaad het
fundament is waarop ons huis overeind zal
blijven, zelfs als de watervloeden komen
en de stormwinden zich op ons huis zullen
storten. Het zal niet vallen, want het zal
blijken op een rots te zijn gegrond”
Het is een heel lang verhaal geworden.
Maar er zijn tenslotte maar weinig boeken
die ergenS over gaan. Dit is een van de
weinige van de laatste jaren die zoveel
aandacht overvloedig waard zijn. Dit is
theologie op haar best, omdat hier over
God en mensen samen werd gesproken.
vrijlating aan te kondigen. In de visie van
de schrijver werpt Jezus zich op als voor
vechter van de economisch, de sociaal en
politiek onterfden, de lichamelijk onterf
den en de gemartelden. Dit vat de auteur
zo samen: Jezus kondigt een nieuwe tijd,
een nieuwe orde van zaken aan, juist voor
allen die, hoe ook, tot nog toe aan het
kortste eind hebben getrokken. Voor hen
is het koninkrijk van God gekomen, hier
en nu. Dit rijk komt wel niet voort uit de
aarde, maar het is zeer zeker voor de aarde
bestemd. Dit koninkrijk komt wat zijn hele
wezen en werkwijze betreft voort uit de
sfeer van God en van liefde. Maar die
liefde moet worden gerealiseerd in aardse
Van die liefde werd
niemand uitgezonderd. Armen en ontrech
ten hebben Jezus’ voorkeur, maar fari
zeeën noch rijken heeft hij buiten zijn
bevrijdende aandacht gebannen.
honderd kerkgangers. En dat terwijl
het Avondmaal juist is bedoeld om in
geestelijke gemeenschap met elkaar de
dood van Christus te herdenken. Om
dat zoiets niet mogelijk is in een groot
kerkgebouw met honderden mensen,
pleit ik voor het vormen van kleine
geloofsgemeenschappen binnen de
plaatselijke gemeenten”.
De kerkleden zullen als ze samen
komen in kleinere groeperingen vol
gens ds. Hegger weer meer bij de gang
van zaken betrokken worden. Tijdens
de kerkdiensten zou nu sprake zijn van
eenzijdig handelen. Op de predikant na
is niemand werkelijk actief. Binnen een
huisgemeente zou dat heel anders toe
gaan. Alle aanwezigen moeten dan het
woord kunnen nemen.
i
H
I
r
f.
