SMITH VERWERPT PLAN NIET. ONDANKS SCHERPE KRITIEK
Aanhoudende werkloosheid een
dreigend probleem voor Carter
HONGARIJE SCHRAPT
DEVIEZENBEPALING
Martelingen in Turkije
West-Duitsland
Panama-kwestie verdeelt VS
versterkt strijd
tegen terreur
Suarez bij paus
achtergrond
Bruggen in
Stockholm
ondermi j nd
f
VAKBONDEN WORDEN ONGEDULDIG
Prematuur
Zwakker
Rede Carter voor VN
EEG komt met nieuwe
verklaring over Afrika
Tegenstand
I
icier
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 7
SEPTEMBER
ZATERDAG 3
ion
Dek
ïeld
(Van onze redacteur in Washing
ton, Henk Kolb)
raak
elost
ien
WASHINGTON. Er is al
thans een parallel tussen Jimmy
Carter en Theodore Roosevelt:
het eerste belangrijke verdrag
van hun presidentschap heeft te
maken met het Panamakanaal.
Maar waar Roosevelt greep
naar macht teneinde de verbin
ding tussen de Atlantische Oce
aan en de Stille Zuidzee in Ame
rikaans beheer te houden,
streeft Jimmy Carter naar een
verdrag dat in feite onder zeke
re garanties van strategische be
tekenis, aan Panama-anno-2000
de zeggenschap en soevereini
teit over de Kanaalzone terug
geeft.
(Van onze redacteur in Washing
ton, Henk Kolb)
WASHINGTON. Aanhou
dende werkloosheid dreigt voor
president Carter een groot bin
nenlands struikelblok te worden.
Al zijn beloften van voor de ver
kiezingen ten spijt en ondanks de
niet zo erg breed geschaalde pro
gramma’s om arbeidsplaatsen te
scheppen door ruimere over
heidsbestedingen, blijft de werk
loosheid hoog.
oeid
iant
tracé
door
vari-
i Dit
rater-
e in-
en, is
e uit-
erder
luden
>p de
jen schakels tussen de voorsteden en de eilan
hap I
istitie I.
blij-
ambt
LONDEN (AFP, Reuter). Groot-Brittannië en de Verenigde Staten
zullen in de loop van deze maand de Veiligheidsraad van de Verenigde
Naties verzoeken een speciaal vertegenwoordiger van de secretaris
generaal te benoemen die moet deelnemen aan onderhandelingen over
een bestand in Rhodesië. Dit heeft de Britse minister van Buitenlandse
Zaken David Owen gisteren in Londen aangekondigd. Owen was juist,
tezamen met de Amerikaanse VN-ambassadeur Andrew Young, terug
gekeerd van zijn Rhodesische missie naar Afrika.
1
(Van onze redacteur in Bonn, Hans Amesz)
bedrijf
lerd te
Aan de onderhandelingen over een be
stand wordt ook deelgenomen door maar
schalk Lord Carver, de hoge commissaris
die Londen heeft aangewezen om Rhode-
sië tijdens een overgangsperiode naar
meerderheidsbewind te besturen. De on
derhandelingen vinden, zowel in het open
baar als achter gesloten deuren, plaats met
de vertegenwoordigers van de Rhodesi-
sche strijdkrachten en van de nationalisti
sche guerrillastrijders, zo verduidelijkte
Owen.
STOCKHOLM De politie in Stock
holm heeft honderden kilo’s dynamiet ge
vonden onder twee grote bruggen in het
centrum van Stockholm. Ook in de haven
van Stockholm hebben duikers dynamiet
gevonden dat klaar lag om tot ontploffing
te worden gebracht. Deze twee grote
bruggen vormen belangrijke verkeers-
BRUSSEL (ANP). De ministers van
buitenlandse zaken der negen EEG-lan-
den zullen op 19 september in Brussel een
nieuwe verklaring over de apartheidspo
litiek en de ontwikkelingen in Afrika in
het algemeen, bespreken en waarschijn
lijk goedkeuren.
Deze verklaring wordt voorbereid door
het zogenaamde „Comité politique”, de
directeuren-generaal politieke zaken van
de ministeries van Buitenlandse Zaken die
de ministersbijeenkomsten van de EPSV
(Europese Politieke Samenwerking) voor
bereiden. Het comité komt maandag en
dinsdag in de Belgische hoofdstad bijeen.
regering een speciale commissie heeft in
gesteld die de voorstellen gedetailleerd zal
bestuderen. Als deze commissie haar stu
die heeft voltooid zal die zorgvuldig wor
den bekeken. Dit proces kan weken duren,
zo zei Smith. Smith zei dat vooral twee
elementen van de voorstellen hem zorgen
baren: „Het lijkt erop alsof men ons vraagt
onszelf in Rhodesië te ontbinden in het
document heb ik het woord overgave aan
getroffen voordat we weten wat de
nieuwe grondwet zal zijn. Dit lijkt me
bijna een dwaze situatie”, aldus Smith.
(Van onze redactie bui
tenland)
Volgende week reizen niet minder dan
20 staatshoofden en regeringsleiders van
Zuidamerikaanse landen naar de Ameri
kaanse hoofdstad teneinde de onderteke
ning van het verdrag luister bij te zetten.
Dit is een symbolisch gebaar, waarmee
Jimmy Carter aan Latijns-Amerika wil
duidelijk maken dat hij oprecht streeft
naar betere betrekkingen met een we
relddeel dat politiek en economisch in de
komende dekaden van toenemend be
lang zal worden. Een werelddeel waarin
de Verenigde Staten in het nog zeer re-
„De Nederlandse regering”, aldus minis
ter Van der Stoel, „heeft met grote belang
stelling kennis genomen van de voorstel
len voor een vreedzame regeling van het
Rhodesische probleem die door de Britse
regering zijn gepubliceerd”.
„De Nederlandse regering steunt deze
pogingen van de Britse regering om langs
vreedzame weg tot oplossing van dit reeds
jarenlang slepende probleem te komen”.
cente verleden bovendien een uiterst on
frisse rol hebben vervuld, die er sterk toe
heeft bijgedragen dat Latijns-Amerika
doortrokken is geraakt van anti-Ameri-
kanisme, uiteenlopend van oorsprong en
motivering, maar wezenlijk en op den
duur gevaarlijk.
Evenwel, het nieuwe verdrag met Pa
nama is in de Amerikaanse binnenlandse
politiek een kwestie van overwegend be
lang geworden, die de conservatieve er
fgenamen van Teddy Roosevelt in de
versleten zadels van amechtige strijdros
sen heeft gejaagd voor een kruistocht
tegen een overeenkomst die de vrucht is
van 15 jaar onderhandelen door demo
cratische en republikeinse regeringen, en
bovendien poogt te onderstrepen dat de
verhoudingen tussen staten vandaag de
dag niet meer kunnen worden geregeld
volgens het recht van de sterkste.
namakanaal al in zijn mislukte pogingen
om Gerald Ford beentje te lichten als
republikeins kandidaat voor het presi
dentschap en het moet hem wel bitter
stemmen dat deze Gerald Ford volgende
week met zijn aanwezigheid zal komen
benadrukken dat dit nieuwe verdrag in
alle opzichten een voortzetting betekent
van het republikeins beheer dat hij heeft
gevoerd.
Dat is nog maar één aspect van de
grootscheepse campagne die het Witte
Huis heeft ontketend om steun te vinden
onder de bevolking, als drukmiddel voor
de conservatieve senatoren (die uiter
aard ook in de democratische rijen te
vinden zijn) en die het ratificeren van een
Panama-verdrag althans op dit moment
uiterst twijfelachtig maken. Telegram
men, telefoongesprekken, achtergrond-
briefings, een opdracht aan de chefs van
staven om vóór het nieuwe verdrag te
spreken, steun van de vakbonden voor
Panama. Maar desondanks houdt het
Witte Huis er rekening mee dat het de
aanvankelijk voor oktober geagendeerde
ratificatie zal moeten uitstellen tot begin
volgend jaar. En dit zou er vrijwel auto
matisch toe leiden dat de Panama-kwes-
tie een rol gaat spelen in de verkiezingen
die voor medio volgend jaar in de volks
vertegenwoordiging op het programma
staan.
Minister van Arbeid Ray Marshall zegt
weliswaar dat het prematuur is om nu een
oordeel te vellen over Carters maatrege
len, maar dit heeft niet kunnen voorkomen
dat bijvoorbeeld de bejaarde George Mea
ny, leider van de grootste vakorganisatie
AFL-CIO, verklaarde: „In de campagne
van vorig jaar twas werkgelegenheid het
belangrijkste punt, maar nu lijkt het voor
al te gaan om een begrotingsevenwicht
tegen 1981”.
„De vakbond,” zo riep Meany uit, „heeft
reden om ontevreden te zijn over Carter.”
En daarmee heeft hij voorafgaand aan de
traditionele Amerikaanse Dag van de Ar
beid, die het einde van de vakantietijd
markeert, voor zo’n grofweg zeven miljoen
werklozen duidelijk gemaakt dat de vak
bonden niet meer klakkeloos kunnen wor
den gerekend tot Carters bondgenoten.
Het is dan ook tamelijk waarschijnlijk
Volgens de laatste cijfers hebben Car
ters werkgelegenheidsprogramma's in de
acht maanden van zijn presidentschap
slechts een verbetering van 0,4 percent
teweeg gebracht: eind juli was het werk
loosheidscijfer nog steeds 6,9 percent en
dat is zowel voor de vakbonden als voor de
zwarte belangengroepen, die machtige po
litieke organisaties zijn in dit land, onaan
vaardbaar hoog.
Vooralsnog verraden de cijfers dat de
arbeidsmarkt minder snel groeit dan het
arbeidspotentieel, dat de blanken in veel
ruimere mate van groeiende werkgelegen
heid profiteren, en dat zodoende de zwarte
bevolking in een sociaal steeds zwakkere
positie komt te verkeren. Onder de blan
ken is het gemiddelde werkloosheidsper
centage 6.1; bij een totaalcijfer van 6,9
betekent dit dat het onder de zwarte bevol
king 7,7 percent is.
David Owen (links) en Andrew Young
tijdens een persconferentie in het ministe
rie van Buitenlandse Zaken in Londen
De politieke gevaren van deze toestand
zijn duidelijk: de zwarte organisaties heb
ben zich de laatste tijd in scherpe afkeu
rende termen over Carter uitgelaten. De
president, aanvankelijk zeer op de popu-
listen-tenen getrapt, reageerde de tweede
maal aanmerkelijk gematigder. Het bete
kent wel, dat de president in tijden die een
brede steun onder de bevolking zowel wat
zijn binnenlands beleid als zijn buiten
landse politiek betreft nodig maken,
slechts met de grootste moeite de steun zal
kunnen recruteren van degenen die hem
naar het Witte Huis hebben gebracht. Het
is dan ook niet voor niets, dat reeksen
veteranen van Carters politieke campagne
ijlings zijn gemobiliseerd om met het oog
op dit alles zoveel mogelijke te redden van
de grote aanhang die de president zich
aanvankelijk onder de bevolking had ver
worven.
BONN. West-Duitsland gaat de be
strijding van terrorisme versterken. Mi
nister van Binnenlandse Zaken Werner
Maihofer kondigde aan dat er tot 1981
circa 950 miljoen mark extra zal worden
uitgegeven aan personele en materiële
verbeteringen van het politieapparaat.
De minister wil 5000 nieuwe beambten bij
de federale recherche, de grenspolitie en
de binnenlandse veiligheidsdienst aan
stellen.
Paus Paulus zei dat het een taak is die
allen dié verantwoordelijkheid dragen
voor de mooie maar dwingende eis plaat
sen een rechtvaardige maatschappij op te
bouwen die alle burgers in staat stelt zich
in de toekomst volledig te ontplooien. Wij
verheugen ons oprecht over de wijsheid en
het gezond verstand van het Spaanse volk
dat de nodige stappen heeft kunnen doen
voor, de verwerkelijking van die doelein
den.
Suarez sprak over de plannen en de
hoop van het nieuwe Spanje dat bezig is
aan de opbouw in samenwerking met alle
Spanjaarden.
.cht in
ee ton
zamen
ie bo-
J
teren
rran-
vaar-1
ïftijd
vijf
lelijk J
jaar
CASTELGANDOLFO (AFP). Paus
Paulus heeft gisteren een Castelgandolfo
de Spaanse premier, Adolfo Suarez, ont
vangen. Het was voor het eerst sedert 50
jaar dat een Spaans regeringshoofd een
paus ontmoette.
ninger
ronin-
•nd dit
voor-
lers-
digd
hen
mes
aeel-
n de
r de
dat
van
iden
jon-
age-
;elo-
leb-
nge-
den,
zijn
stad
Owen liet weten dat de speciale verte
genwoordiger van de secretaris-generaal
van de VN de commandant kan worden
van de Veiligheidsmacht van de VN die
belast wordt met het handhaven van de
orde tijdens de overgangsperiode van zes
maanden die aan de onafhankelijkheid
voorafgaat. „Zonder bestand komt er geen
oplossing van de Rhodesische crisis”, zo
voegde hij er aan toe.
aanhang een emotioneel gegeven waarin
hun opvatting verwerkt zit dat „wegge
ven” van het Kanaal een vertoon is van
Amerikaanse zwakte. Reagan: „En wat
zou dit onze bondgenoten over de hele
wereld te kennen geven over de bedoelin
gen van ons leiderschap, onze internatio
nale rol, onze eigen opvatting omtrent de
macht om ons te verdedigen”. Dat is een
bedrieglijk soort demagogie, want uit
een oogpunt van defensie is het Panama-
kanaal momenteel nauwelijks meer van
betekenis, maar in Amerika bestaat nog
steeds verregaande onvrede over „het
verliezen van de oorlog in Vietnam”. En
zo merken politieke commentatoren op:
„Rechtse denkers zijn meesters in het
oproepen van de dagen waarin Amerika
nimmer iets verloor.”
Dit soort ondermaatse overwegingen
vormt geen goede grondslag voor een
buitenlands beleid: het is meer dan tijd
voor een rechtsstaat als de Verenigde
Staten om de eenvoudige grondroof van
Teddy Roosevelt goed te maken, het is
een absolute noodzaak om daarmee een
fundament te leggen onder nieuwe rela
ties met Latijns-Amerika en dat moet
gebeuren, zelfs al voldoet het huidige
regime in Panama van president Omar
Torryos Herrera dan niet aan de maat
staven op het gebied van de mensenrech
ten, waarmee president Carter de wereld
ten koste van veel politiek ongerief wil
blijven confronteren.
Over het Panamakanaal wordt in de
Verenigde Staten, helaas niet in termen
van redelijkheid gesproken. Het is al
thans onder de conservatieven en hun
De conferentie van ministers van Bin
nenlandse Zaken van de Westduitse deel
staten besloot gisteren dat het niet nodig is
om de structuur van het recherche-appa-
raat te veranderen. Volgens conferen-
tievoorzitter Burkhard Hirsch (minister
van Binnenlandse Zaken van Rijnland-
Westfalen) is de samenwerking tussen
bond en deelstaten uitstekend. De confe
rentie vindt wel dat de volgende maatrege
len moeten worden genomen: persoonsbe
wijzen moeten zo worden gemaakt dat
vervalsing onmogelijk is, nog niet uitge
reikte identiteitspapieren moeten beter
worden beschermd, hoteliers dienen in het
vervolg de inschrijvingsformulieren van
hun gasten nauwlettend te controleren,
banken moeten beter worden beveiligd, de
wapenwet moet worden verscherpt.
het plan niet alleen onberaden is maar ook
overijld”, aldus Smith.
Ian Smith wees het Brits-Amerikaanse
idee van de hand van een vredesmacht van
de VN die de veiligheid waarborgt tijdens
de overgang naar zwart meerderheidsbe
wind via algemene verkiezingen die onder
toezicht staan van een Britse bestuurder.
Hij zei dat eerdere ervaringen met VN-
vredesmachten niets bieden dat moet wor
den nagestreefd. Rhodesië zou echter een
andere vorm van een internationale veilig
heidsmacht accepteren, mits deze onder
bevel van het bestaande militaire apparaat
komt. „Als het een kwestie is van onze
macht overdragen aan een dergelijke or
ganisatie, meen ik dat het chaotisch wordt.
In feite ga ik zo ver te zeggen dat het me
bijna een krankzinnig voorstel lijkt”, zo
verklaarde Smith. Maar ondanks zijn ver
nietigende commentaar verklaarde hij
herhaaldelijk dat hij de voorstellen niet
verwerpt. „We hebben al eerder dwaze
voorstellen ontvangen en slaagden erin
ons met een schouderophalen ervan af te
maken en verder te gaan”, zei hij.
Nederland heeft inmiddels laten weten
de plannen die David Owen en Andrew
Young hebben voorgelegd aan de leider
van het blanke minderheidsbewind in
Rhodesië, Ian Smith, te ondersteunen.
„De andere ernstige zorg betreft de
kwestie van de veiligheidstroepen”. Smith
zei dat het in Rhodesië bijna „een vaste
grap” is te suggereren dat de guerrillastrij
ders moeten worden geïncorporeerd in het
Rhodpsische leger dat ze bevechten.
„Voorzover ik het nu begrijp lijkt het als of
de terroristen, of zoals de Britten liever
zeggen de bevrijdingslegers, de basis gaan
vormen van de nieuwe veiligheidstroepen
in Rhodesië, waarna ze zich klaarblijkelijk
zullen verwaardigen enkele bestaande
eenheden van het Rhodesische leger daar
in onder te brengen, als ze dat wensen.
Dames en heren, ik dacht dat dit een
dwaze suggestie was. Het lijkt mij dus dat
Carter doet alle mogelijke pogingen
om voldoende steun te krijgen voor de
doorslaggevende ratificering van het
verdrag in de Senaat, maar noch de
verklaringen van oud-president Ford en
voormalig minister van Buitenlandse Za
ken Henry Kissinger, hebben kunnen
verhinderen dat de opiniepeilingen zeer
grote tegenstand aantonen onder de be
volking. En vanzelfsprekend is aartscon
servatief Reagan, gesteund door de sena
toren Helms en Thurmond, opgerukt
naar de kop van het peloton politieke
kleindenkers. Reagan gebruikte het Pa-
gegeven de „voor-wat-hoort-wat-” tech
nieken in de Amerikaanse politiek dat
Meany’s openlijke steun voor het nieuwe
Panama-verdrag door Carter zal moeten
worden betaald met een verder opschroe
ven van de werkgelegenheidsprogram
ma’s, die kostbaar zijn doch een goede
politieke investering betekenen.
De regering is thans bezig ruimte te
scheppen voor 725.000 mensen via over
heidsbestedingen, en als Carters sociale
programma wordt aangenomen, dan zou
den er in theorie 1,4 miljoen mensen aan
het werk kunnen worden gezet, op den
duur althans.
President Carter heeft zich vrijdag ge
haast, zijn bezorgdheid kenbaar te maken
met name over de werkloosheid onder
zwarte teenagers, die in de afgelopen
maand niet minder dan 40 percent be
droeg en een grote invloed heeft op het
totale cijfer voor het land.
Minister van Arbeid Marshall en econo
misch adviseur Schultze moeten woens
dag rapporteren de dag waarop Carter
een politiek hoogst belangrijke ontmoe
ting heeft met de zwarte leden van het
Congres. Leden van deze groepering heb
ben Carter ervan beschuldigd de werk
loosheid voor hef te willen nemen, zolang
hij er maar in slaagt de begroting in even
wicht te brengen.
Volgens presidentieel woordvoerder Jo
dy Powell wijzen de cijfers er niet op dat
de VS op weg zijn naar een nieuwe depres
sie, een visie die niet door alle economen
wordt onderschreven.
De Britse minister van Buitenlandse Za
ken David Owen en de Amerikaanse VN-
ambassadeur Andrew Young legden
Smith donderdag plannen voor die het
ministerie van Buitenlandse Zaken in
Washington „de laatste kans” noemde op
een vreemdzame machtsoverdracht aan
een zwart meerderheidsbewind in Rhode
sië. De voorstellen voorzien in het ontslag
van Smith en het vormen van een nieuw
leger van Zimbabwe op basis van de zwar
te nationalistische guerrillamacht, ter ver
vanging van de huidige door blanken ge
leide Rhodesische veiligheidstroepen.
Tijdens een persconferentie, gistermor
gen, in Salisbury vertelde Smith dat zijn
n uit
intal
acht
■c uit
jden
et de
i die
t. De
e zei
dat de Hongaarse doua
ne strenge controle uitoe
fent op het illegaal over
de grens brengen van de
Hongaarse munteenheid.
Toeristen wisselen hun
westerse valuta ook
liever op de Hongaarse
zwarte markt.
Volgens de springstoffenexperts van de
politie hebben de mensen die deze ladin
gen hebben aangebracht goed geweten
wat ze deden. Ze hebben namelijk gebruik
gemaakt van de zgn. ondermijningska-
mers die door het leger in geval van oorlog
gebruikt zouden kunnen worden. De poli
tie verdenkt sympathisanten van de
Zweedse terroristen die momenteel in
Stockholm terecht staan ervan dat ze de
bruggen wilden opblazen.
In totaal, zo bevestigde de politie, heeft
men behalve wapens en radioapparatuur
meer dan 3500 kilo dynamiet in beslag
genomen. Nog steeds wordt koortsachtig
gespeurd naar de mensen van deze Kroe-
cher-groep die nog op vrije voeten zijn. De
vondsten van deze dynamietladingen zijn
voornamelijk te danken aan de verhoren
die de afgelopen dagen en nachten werden
gëhouden met nieuw gearresteerde sym
pathisanten van deze groep.
(Van onze redacteur)
Brits-Amerikaanse stap
bij VN inzake Rhodesie
ket het verplichte zak
geld van ongeveer
19,50 per dag niet meer
hoeven te kopen of te be
steden.
Het koersverschil in
Hongarije en het buiten
land is ongeveer 30 per
cent. Tot nu toe is het zo
dat toeristen en zakenlui
liever hun forinten bij
westerse banken aanko
pen tegen een aantrekke
lijke lage koers en deze
Hongarije binnensmok
kelen, ondanks het feit
Ingewijden verwach
ten dat de Hongaarse
maatregel een stap is
naar een vrijer geldver
keer met het gehele Oost
blok, omdat ook de ande
re Oostbloklanden met
dezelfde deviezenproble
men worstelen als Hon
garije. Hongarije is tot
deze maatregel overge
gaan, omdat het vrijwel
geen deviezen in kas
heeft om westerse goede
ren aan te kopen.
Met deze maatregel
maakt de Hongaarse re
gering een begin met de
bestrijding van de vooral
onder toeristen welig
tierende zwarte handel
en smokkel in deviezen.
WENEN. Hongarije
hoopt volgend jaar de
toeristenstroom belang
rijk uit te breiden en zo
de hoognodige buiten
landse deviezen binnen
te halen. Met ingang van
1 januari 1978 worden
de Hongaarse deviezen
bepalingen, op grond
waarvan iedere toerist
en zakenman aan de
grens tenminste 150
Hongaarse forinten voor
iedere verblijf^dag ver
plicht moet wisselen,
drastisch gewijzigd. De
verplichting vervalt dan
namelijk in zijn geheel.
Dat betekent dat wester
se toeristen met een vol
ledig verzorgd reispak-
Ieder-1
onge-1
L over
mis te-
afge-
n Jus-
lan de I
den waarop het centrum van de Zweedse
hoofdstad ligt. Een ontploffing in de pij
lers van deze bruggen had een ware trage
die kunnen veroorzaken.
Ook I
ft be-
lister- I
s Wal-
uldigd
ord op
jorlog,
st Chi-
zei hij
as. „In
WASHINGTON (UPI). President
-n om- Carter van de Verenigde Staten spreekt op
hij De 4 oktober de algemene vergadering van de
^re.na) Verenigde Naties toe en blijft dan nog een
dag in New York om er enkele hoofden
van landenldelegaties te ontmoeten, zo
heeft een zegsman van het Witte Huis
gisteren bekendgemaakt.
FRANKFORT (DPA) Amnesty International en de in 1976 uit Turkije gezette Duitse
schrijver Jürgen Roth hebben gisteren in Frankfort documenten openbaar gemaakt
waaruit zou blijken dat in Turkije politieke gevangenen zijn gefolterd.
De bandjes, foto’s en lijsten met namen van gevangenen en politiemannen worden
volgens Roth in oktober door het Nederlandse Tweede-Kamerlid voor de Partij van de
Arbeid, P. Dankert, voorgélegd aan de Commissie voor de Mensenrechten van de Raad
van Europa in Straatsburg.
Het folteren door de Turkse politie zou hebben bestaan uit slaan met stokken en
bewerken met strijkijzers en elektroshocks.
'S
w
