Rhodesië verwerpt voorstel inzake leger
Zuid-Afrika houdt
vast aan aparte
Frankrijk komt
status Walvisbaai
atoomakkoord
met Pakistan na
TAIWAN BAART NOG STEEDS ZORGEN
achtergrond
Turkse regering
gaat bezuinigen
TREINONGELUK
I IN EGYPTE:
I
41 DODEN
BOMANS
100 WEKKERS
Perspectief
iP
nd
de
en
iet
an
en
?r-
en
□ij
le-
„WE KUNNEN NU TENMINSTE OPBOUWEND PRATEN”
Waldheim: „Wereldvrede
steeds meer bedreigd”
2
3
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
SEPTEMBER
VRIJDAG 9
est
en
(Door Hans Rombouts)
DEN HAAG. Nadat Betico Croes, de Arubaanse delegatieleider
handen thuis kom dan weet ik niet wat er op Aruba gaat gebeuren”
lg
aanvankelijk nog dreigende woorden had geuit „Als ik met lege
handen thuis kom dan weet ik niet wat er op Aruba gaat gebeuren”
liet hij aan het einde van de besprekingen van gisteren weten, dat hij
er
ISt
ito-
;en
ver
er-
ten
200
er
•d
door Nico Scheepmakenjj
V
(Door FranQoise Ledeboer)
De Chinese vice-premier Teng Hsiao-ping verklaarde op 6 septem
ber in een interview dat het bezoek van de Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, Cyrus Vance, een stap terug betekende in
de relaties tussen de Verenigde Staten en de Volksrepubliek China.
Vance bracht vorige maand een zesdaags bezoek aan China.
optimistisch gestemd was en hoopvol over de komende onafhankelijk
heid van zijn eiland.
i
r
s
ÏAN SMITH
Croes hoopvol over
onafhankelijk Aruba
Er is tenslotte een Koninkriiksstatuut.
De binnenlandse vleugel van de Namibi-
Een Koninkrijkscommissie zou de onaf-
Deze verzekering heeft minister van Bui
tenlandse Zaken, Louis de Guiringaud,
gisteren gegeven aan de Pakistaanse se-
cretaris-generaal van Buitenlandse Zaken
Agha Shahi, die woensdag in Parijs was
aangekomen voor een bezoek van twee
dagen. De Verenigde Staten zijn sterk ge
kant tegen de levering van de opwerkings
fabriek, omdat daar ook materiaal voor de
vervaardiging van kernwapens kan wor
den geproduceerd. De regering in Parijs
heeft laten weten dat zij niet meer van
dergelijke opwerkingsinstallaties zal ver
kopen zonder eerst de kwestie uitvoerig
met andere kernmogendheden te hebben
doorgepraat, maar dat zij de bestaande
contracten zal uitvoeren.
CAIRO (DPI). Bij de stad Assioet, 350
km ten zuiden van Cairo, is gisteren een
exprestrein ontspoord, waarbij 41 mensen
omkwamen en 117 gewond werden.
Mijn broer Arnold, Trappist, schreef mij
eens dat Christus meer over de hel gespro
ken heeft dan over de liefde. Dit evange
lisch turven mag dan monnikenwerk he
ten, de informatie werd ons tot op heden
toch maar onthouden door het Centraal
Bureau van de Statistiek... We kunnen met
de hel geen loopje en hebben de hemel
serieus te nemen. Dat God zelf gekrenkt
werd door het filmpje, behoeft nochtans
een correctie. De kritiek klinkt te direct.
God wordt indirect gekrenkt omdat de
woorden van Christus niet voor ernstig
werden genomen. Waaraan ik dan direct
wil toevoegen dat we in Christus dan na
tuurlijk wel de GOD-mens moeten er
kennen”.
In de eerste aflevering van „Hoe Yoe-
kong de bergen verzette” van Joris Ivens
en Marceline Loridan, werd ons het reilen
en zeilen van Apotheek nr. 3 in Shanghai
getoond. Een van de apothekersassisten
tes,. zes jaar als zodanig werkzaam, ge
trouwd en één kind, vertelde dat zij 40
yuan per maand verdiende. Haar man, die
elders werkzaam was, verdiende 59 yuan
per maand. Zij betaalden 20 yuan per
maand aan de kantine waarvan zij hun
voedsel betrokken, en 20 yuan per maand
aan oma, die overdag op het kind paste (en
het voedde). De voormalige eigenaar van
de apotheek, inmiddels in loondienst na de
Culturele Revolutie (Renate Rubinstein
herkende hem als de bewaker die haar
tijdens haar vijfdaagse reis door China in
Shanghai was meegegeven; een veelzijdig
man dus) vertelde dat hij als vroegere
eigenaar 107 yuan per maand kreeg, meer
dus dan de anderen, die hoogstens 82
yuan per maand verdienden.
Al dat gecijfer met verdiensten en uitga
ven was wel interessant, alleen hadden
Ivens en Loridan verzuimd erbij te vertel
len hoeveel de yuan waard is. Een lezer
van deze krant, werkzaam bij de Algeme
ne Bank Nederland, vertelde me dat de
middenkoers van de Ren Min Bi Yuan
(munt van het volk) momenteel ƒ1,34 is.
Houden we ons even aan deze koers, dan
verdiende de apothekersassistente dus
ƒ53,60 pee maand, haar man ƒ79,06, de
voormalige eigenaar tevens geheim agent
143,38 en de hoogst gesalarieerde gewo
ne apothekersassistent 109,88. Verder
betaalde het echtpaar ƒ26,80 per maand
aan oma, en ook 26,80 per maand aan de
kantine.
Al die getallen zeggen natuurlijk toch
nog weinig zolang we geen andere cijfers
weten van de kosten van levensonder
houd. Gelukkig werd één getal genoemd
waar we houvast aan hadden: een eenvou
dige wekker, met prima geluid, kostte 14
yuan 70, dus volgens de officiële koers
19,70. Een soortgelijke wekker kost bij
ons, bij Vroom en Dreesmann, 18,75,
dus als we niet kinderachtig zijn kunnen
we stellen dat wekkers in Nederland en
China evenveel kosten. Rest nog de vraag
of een zesdejaars apothekersassistente in
Amsterdam net als haar Shanghaise colle
ga per maand 53,60 verdient?
ter
jni
len
eft
nd
iig
Hij noemde in dit verband grote en
groeiende gevaren in zuidelijk Afrika en
zorgwekkende ontwikkelingen in het Mid-
den-Oosten en op Cyprus. In zijn jaarlijks
rapport aan de Algemene Vergadering
van de VN, die op 20 september bijeen
komt, gaf Waldheim als zijn mening dat
1977 onder het gewicht van nieuwe en
oude problemen onmiskenbaar een jaar
van toenemende zorg voor de internatio-
nale gemeenschap is geworden.
SALISBURY (UPI, Reuter). Rhodesië heeft gisteren het
Brits-Amerikaanse voorstel om de Rhodesische strijdkrach
ten te vervangen door een leger waarin de zwarte nationalisti
sche guerrilleros de overhand hebben, vierkant van de hand
gewezen.
niet alles, in het voorstel van Eerste-Ka-
merlid Elfferich om in een driehoeksver
houding te gaan praten: de Antillen, Aru
ba en Nederland.
Dit gebeurde bij monde van de minister van Defensie, Mark
Partridge. Hij verzekerde in Salisbury dat hij, noch de Rhodesi
sche regering ooit met een dergelijk voorstel zal instemmen.
Het afgewezen denkbeeld vormt een van de belangrijkste
punten van het Brits-Amerikaanse plan voor een vreedzame
overgang naar een zwart meerderheidsbewind in Rhodesië.
Acht dagen geleden hebben de Britse minister van Buiten
landse Zaken, David Owen, en de Amerikaanse ambassadeur
bij de Verenigde Naties, Andrew Young, dit plan aan premier
Ian Smith voorgelegd. In hoeverre over het voorstel nog kan
worden gepraat, is niet duidelijk.
Volgens het Brits-Amerikaanse voorstel moeten de hoofdza
kelijk uit zwarte militairen onder blanke officieren bestaande
Rhodesische strijdkrachten vervangen worden door het „natio
nale leger van Zimbabwe”. Dit leger zal openstaan voor alle
PARIJS (DPA/UPI). Frankrijk zal
het in He zomer van 1976 met Pakistan
gesloten akkoord voor de levering van
een fabriek voor het opwerken van urani
um nakomen.
Teng voerde voor de verkoeling twee
redenen aan. In de eerste plaats had
Vance aangeboden over te gaan tot het
sturen van ambassadeurs naar eikaars
landen. Op Taiwan zou echter een ver-
bindingsbureau moeten blijven bestaan.
De toenmalige president Ford had even
wel al in december 1975 verklaard dat hij
volledige diplomatieke betrekkingen wil
de en de diplomatieke contacten met
Taiwan zou verbreken.
De uitspraak van Teng illustreert dat
er wat betreft de oplossing van de proble
men rond de positie van Taiwan sinds
Wat die weg naar onafhankelijkheid be
treft zegt Croes: „De buitenlandse betrek
kingen zouden ad interim nog door Neder
land verzorgd kunnen worden; voor de
defensie van Aruba zou men lid van de
OAS kunnen worden; het muntstelsel zou
den we kunnen regelen zoals Panama en
de VS dat bijvoorbeeld doen”. Croes blijft
hopen op de volle medewerking van „het
moederland”, zoals hij Nederland vleiend
noemde.
In 1954 werd er een defensieverdrag
met Taiwan gesloten. Die steun werd als
vanzelfsprekend beschouwd. Pas het be
zoek van Nixon bracht hier verandering.
het bezoek van de toenmalige president
Nixon in 1972 nog geen enkele voortgang
gemaakt is.
burgers, maar het zal gebaseerd zijn op de „bevrijdingstroe-
pen", terwijl ook „aanvaardbare elementen van de Rhodesische
defensiestrijdkrachten er deel van zullen uitmaken”, aldus de
formulering in het Brits-Amerikaanse vredesplan. De vorming
van het nieuwe leger zou moeten geschieden onder het bestuur
van de Britse resident-commissaris, die tijdens de overgangspe
riode het land moet leiden.
Eerder had premier Smith het voorstel betreffende dit leger
een „krankzinnige suggestie” genoemd. Of er over dit punt zou
kunnen worden onderhandeld, hing zijns inziens af van de
buigzaamheid van de voorwaarden.
Minister Partridge oefende ook kritiek op de eis voor alge
meen kiesrecht voor volwassenen.
De Rhodesische radio heeft gisteren melding gemaakt van
gevechten tussen guerrillastrijders van zwarte nationalisti
sche bewegingen in het zuidwesten van het land.
Volgens een Rhodesische legerwoordvoerder, die door de
radio werd aangehaald, hadden leden van Joshoea Nkomo’s
revolutionaire volksleger van Zimbabwe en leden van Robert
Moegabes Afrikaanse nationale bevrijdingsleger van Zimbab
we, opdracht gekregen „elkaar uit te roeien”.
Aan het slot van de besprekingen werd
immers het communiqué van Sjanghai
gepubliceerd. De belangrijkste punten
hielden in:
De Verenigde Staten erkenden dat
Taiwan een deel van China was.
Beide mogendheden erkenden het be
lang van de regelmatige wederzijdse be
zoeken op top-niveau.
De uitbreiding van de handel en de
bezoeken heeft inderdaad plaatsgevon
den. Ook werd overgegaan tot het ver
minderen van het aantal manschappen
op Taiwan. Het aantal werd terugge
bracht van 10.000 naar 1200 man.
In een verklaring zei de raad dat de
onafhankelijkheid van Namibië niet volle
dig kan zijn als ook Walvisbaai niet ont
trokken wordt aan het gezag van Zuid-
Afrika. Van de Veiligheidsraad worden
„passende maatregelen” verwacht om de
status van Walvisbaai als „integrerend
deel van het internationale gebied van
Namibië” te handhaven.
Vorster verklaarde in Bloemfontein dat
Zuid-Afrika’s rechten op Walvisbaai nooit
tevoren in het geding zijn geweest, „zelfs
niet in de heetste debatten die wij in de
Verenigde Naties hadden.” Aan het slot
van een congres van zijn regerende Nasio-
nale Partij zei Vorster dat Zuid-Afrika
zich in de toekomst voor grotere druk dan
tevoren gesteld zal zien.
Beide mogendheden hebben echter
verklaard dat de besprekingen zullen
doorgaan op basis van het Sjanghai-ak-
koord. De eerstvolgende ontmoeting op
top-niveau zal tijdens de vergadering van
de Verenigde Naties in oktober plaats
vinden.
Natuurlijk is er ook veelvuldig contact
via de in beide hoofdsteden gevestigde
verbindingsbureaus. Dit zijn een soort
mini-ambassades, die sinds februari 1973
functioneren.
Minister Vance zegde in augustus toe
dat de Verenigde Staten wel wilden ove
rgaan tot het verbreken van de diploma
tieke betrekkingen, maar dat de veilig
heid van Taiwan persé niet in gevaar
mocht komen.
De erkenning dat Taiwan een deel van
China was betekende echter niet dat de
Verenigde Staten het eiland geheel aan
zijn lot wilden overlaten.
In de trein zaten ca. 700 passagiers. Acht
van de 21 wagens liepen uit de rails.
De Franse minister van Buitenlandse
Zaken, De Guiringaud, verklaarde giste
ren dat hij met Noejoma overeenstemming
had bereikt over een aantal beginselen
inzake de onafhankelijkheid van Namibië.
er-
1 is
ter
ïu-
ital
er
Tg
ite
de
)U-
en
ro-
ge
?g-
ak
en
»u-
or
de
le
lie
Ise
rd,
ige
de
an
ok
in
(St
ep
te
en
iet
oe-
nd
ne-
?ld
ton
nis-
itig
yan
ssi-
af-
nse
tre-
da-
de
eid
in-
ni-
m-
fce-
ek
ité
A)
>o-
de
te
oij
;te
?n.
is-
ne
ik-
un
te-
let
ils
□n
an
m,
ep
ais
>n-
?r-
‘X-
je-
in-
lat
en
bs
uk
Functionarissen zeiden dat de trein, al
vorens Assioet te bereiken, gebonden was
aan een snelheidsbeperking. Maar de be
stuurder verminderde de snelheid niet. De
trein had een snelheid van 128 km per uur
toen het ongeluk gebeurde. De bestuurder
en zijn assistent zijn gewond. Zij worden
in het ziekenhuis door de politie bewaakt.
Een zeer belangrijke toezegging van
de Amerikanen betrof de terugtrekking
van de Zesde Vloot. Deze vloot was de
Chinezen immer een doorn in het oog.
sche bevrijdingsbeweging SWAPO is niet
bereid met de Zuidafrikaanse bewind
voerder voor Namibië, de rechter Marthi-
nus Steyn, te spreken „zonder de aanwe
zigheid van de VN”. „SWAPO zal geen
enkele bevoegdheid van de heer Steyn
erkennen als hij niet met een ploeg van de
VN zal werken”, aldus de woordvoerder
van de binnenlandse vleugel van SWAPO,
Tlhabanello. Hij zei verder dat de Zuidaf
rikaanse troepen uit Namibië zouden moe
ten vertrekken alvorens zijn beweging kan
overwegen aan algemene verkiezingen
deel te nemen.
Naar aanleiding van wat ik op 6 septem
ber schreef over de hel-hemel-STER-spot
van Seven Up die uit de roulatie werd
genomen, ontving ik het volgende briefje
van een van de Bomans-gebroeders, J.A.
Bomans (Jan) uit Heemstede:
Gisteren verzocht de Raad voor Namibië
van de Verenigde Naties de Veiligheids
raad in het geweer te komen tegen het
Zuidafrikaanse bfesluit een afzonderlijke
status te geven aan Walvisbaai, buiten
Namibië.
„De twijfel en weifel in Trijfel of God
wel zo beledigd wordt door in een reclame
filmpje de hel te trakteren op een hemels
Seven Up, zou ik willen beantwoorden met
een felicitatie aan de heer Strijbis uit Wer
kendam die de film uit de roulatie deed
nemen als inhoudelijk onhoudbaar. Ge
volgd door een tweede gelukwens en wel
aan de maatschappij die de ergernis van
geërgerde ontvankelijk verklaarde! Zij, de
maatschappij, nam de strop.
1 A
Gezien het feit dat de regering van
Taiwan tot voor zeer kort onvoorwaarde
lijke steun kreeg, is dit al een vergaande
toezegging. Het valt dan ook niet te ver
wachten dat er op korte termijn conces
sies van Amerikaanse zijde gedaan
worden.
Maar noch CDA, noch PvdA wilde dui
delijke taal spreken. Van Zeil (CDA): „We
gaan overleg plegen met onze collega's in
de fractie”. De Arubaanse delegatie zal
dinsdag dan ook nog een gesprek hebben
met CDA en PvdA. Morgen echter is de
belangrijkste dag, want dan spreekt de
Koninkrijksregering zich uit over de Aru
baanse wensen. Nieuwe aspecten zijn
daarbij niet of nauwelijks te verwachten.
trijfel f
Zijn bezoek betekende indertijd een
geweldige doorbraak in de tot dan toe
koele betrekkingen. De Verenigde Staten
hadden tussen 1945 en 1949 aan Taiwan
acht miljard gulden doen toekomen in de
vorm van schenkingen en leningen.
Voorts verkochten de Amerikanen aan
de regering van Tsjang Kai-Sjek grote
hoeveelheden militaire goederen tegen
een zeer schappelijke prijs.
Betico Croes is wel zo eerlijk om toe te
geven, dat hij „tijdelijk” nog met lege
handen staat. „Maar we zijn door de goede
ontvangst in Den Haag gemotiveerd ge
noeg geworden om te verwachten, dat wij
BLOEMFONTEIN/NEW YORK/WINDHOEK (UPI/AFP). Zuid-Afrika zal een eind
maken aan elke onderhandeling met de westelijke mogendheden over de kwestie-
Namibië als de Veiligheidsraad bestrijdt dat Walvisbaai aan Zuid-Afrika behoort.
Premier Vorster heeft dit gisteravond in Bloemfontein meegedeeld.
NEW YORK (Reuter). De secretaris
generaal van de Verenigde Naties, Kurt
Waldheim, heeft gewaarschuwd voor
'nieuwe dreigingen voor de wereldvrede
als niet spoedig belangrijke vorderingen
worden gemaakt.
steun krijgen van Nederlandse politici en
dat wij daardoor de nodige invloed op het
Arubaanse volk kunnen uitoefenen om het
in de hand te kunnen houden”.
Voorts had de toenmalige minister van
Buitenlandse Zaken Kissinger altijd ver
klaard dat het initiatief tot normalisering
van de betrekkingen alleen van de Vere
nigde Staten zou behoren uit te gaan.
Vance wenste echter dat beide landen
concessies zouden moeten doen. Teng zei
dat hier geen sprake van kon zijn. Het
Taiwan-probleem wordt in China als een
interne kwestie gezien, waarover dus ook
geen concessies gedaan hoeven te
worden.
Informatie bij een apotheek leerde me
dat dit niet het geval is; zij verdient vol
gens de cao 1945 per maand. Zij kan voor
haar maandsalaris dus 100 wekkers met
prima geluid kopen, tegen haar Chinese
collega nog geen drie wekkers. Heb ik
hiermee het monetaire en economische
stelsel van China volledig in kaart ge
bracht? Ik vrees van niet. Waarom zou
iemand liever 100 wekkers willen kopen
dan twee a drie pm maar ééns iets te
noemen? Zou de Amsterdamse
apothekersassistente een maand lang bui
ten de deur kunnen eten voor 13,40? En
zo ja, zou zij dit dan overleven? Alle door
mij ingewonnen informaties en gemaakte
berekeningen zijn dus van nul "en gener
waarde, ik had het net zo goed niet kunnen
doen. Maar hetzelfde geldt voor u, die dit
stuk toch tot het eind toe gelezen hebt. We
staan dus quitte.
De voorzitter van SWAPO, Sam Noejo
ma, verklaarde in Parijs dat hij Steyn niet
wil ontmoeten. „Ik kan niet spreken met
een vertegenwoordiger van een land dat
massamoord op de Namibiërs pleegt en
dat de fundamentele mensenrechten
schendt.”
Zij deden de belofte dat de troepen
sterkte in Zuid-Oost-Azië aanzienlijk
verminderd zou worden. Bovendien zou
bij afname van de spanning in het desbe
treffende gebied de ontmanteling van de
militaire bases op Taiwan beginnen.
hankelijkheid van Aruba nader moeten
gaan uitwerken. Daar is ook over gepraat
in de vergadering met de vaste Kamer
commissie, ook weer zonder dat er toezeg
gingen zijn gedaan. Kleisterlee (CDA):
„Het is een uitstekende hoorzitting ge
weest, geen zaak van overleg. We hebben
gekeken welke procedures er, mogelijk
zijn. De Arubanen hebben ons goed kun
nen informeren”.
Er zou worden overgegaan tot uitbrei
ding van de handel en van het aantal
bezoeken van journalisten, wetenschaps
mensen en studenten.
Molleman (PvdA), die enige tijd geleden
met wat opzienbarende uitspraken kwam,
maar die weer haastig moest inslikken,
noemde de bijeenkomst perspectief
biedend.
Croes vindt wel dat de Koninkrijksrege
ring invloed kan uitoefenen op de taakop
dracht van de nieuwe Antilliaanse rege
ring. „Wij willen als grootste partij op
Aruba met de MEP in een regering. Maar
als het moeilijk wordt ons voorgestelde
schema van realisering van de onafhanke
lijkheid te handhaven, dan houden wij
daar niet aan vast. Of de MEP als opposi
tiepartij in de Staten zal gaan zitten, moet
bij terugkeer op Aruba nog worden be
sproken.”
De Arubanen hebben enkele dagen van
drukke besprekingen achter de rug:
driemaal met de Koninkrijkscommissie
I (daar komt vanochtend nog een vierde
maal bij, want dan ontvangen minister De
Gaay Fortman (Binnenlandse Zaken) plus
zijn collega Maduro Croes voor de laatste
keer tijdens diens missie, met de vaste
commissies voor de Antillen van Eerste en
Tweede Kamer en met diverse partijfrac-
ties. De vergadering met de commissie van
de Tweede Kamer vooral toverde een te
vreden glimlach op het gezich van de be
baarde Arubaanse leider. Toch zijn er
weer geen concrete toezeggingen gedaan.
Croes: „Met name de stromingen binnen
de politieke partijen in Nederland geven
mij reden tot optimisme. In het verleden
werd ik steeds teleurgesteld bij bezoeken
aan Den Haag. Nu kunnen we hier tenmin
ste opbouwend praten”.
■A De Arubaanse delegatie die deze week in ons land is om te praten over de
onafhankelijkheid van dit eiland had vanmiddag een gesprek met de Kamercommissie
voor Antilliaanse zaken.
Op de foto delegatieleider Croes (links) wordt verwelkomd door commissievoorzitter
Kleisterlee. Rechts Mollem (PvdA).
ANKARA (Reuter). De Turkse rege
ring heeft besloten bezuinigingsmaatre
gelen te nemen. Zo zal de mogelijkheid
om krediet op te nemen worden beperkt.
Bovendien zal de uitvoer worden aange-
moedigd. Dat blijkt uit een verklaring die
de regering heeft uitgegeven.
De regering acht de maatregelen nood
zakelijk gezien het grote tekort op de han-
delsbalans. Vorig jaar bedroeg het
handelstekort drie miljard dollar. Zorg
wekkend is ook de financiële positie van
de staatsbedrijven. Die werken met een
verlies van in totaal 2,34 miljard dollar per
jaar en het is niet meer mogelijk om dat
gat via de staatsbegroting te dichten.
De Arubaanse delegatieleider heeft in
tussen zijn tijdschema van de weg naar
onafhankelijkheid bekend gemaakt: de
periode 1977-79 is dé voorbereidingsfase
en de periode 1980-’81 die van de realise
ring. „Maar mocht er meer tijd voor nodig
zijn en we kunnen op medewerking reke
nen dan pinnen we ons niet op een jaartal
vast”.
Voorlopig hoopt Croes dat de demissio
naire Nederlandse regering (vandaag zal
de zaak van de Arubanen wel in het kabi
netsberaad komen) de verzekering geeft,
i dat de nieuwe formatie de Arubaanse on
afhankelijkheid zeker serieus zal nemen.
In de nabije toekomst ziet Croes veel, zo
