Aandacht Filmmuseum voor Akiza Kurosawa »8< Schaffner verrast soms Islands in the m cimsterdcim >53 .s f- ne- t assendelft haarlem Depressie triest décor in rolprent over leven van volkszanger David Carradine geeft Woody Guthrie prachtig gestalte in Bound for Glory Stream” o c c* 03 Regisseur zorgde voor doorbraak Japanse cinema 0) 19 19 7 7 SEPTEMBER V R 1 J D AG 1 6 f Keerpunt 69 i: 54 45 16 Industrieterrein,Tel. (075) 287252* Bij station Krommenie spoorlijn over, 1e weg links. De titel van de film „Bound for Glory” is afkomstig van een van de liedjes die door de hoofdper- soon gezongen wordt („This Train is bound for Glory”). Maar wie daaruit zou opmaken dat we hier te maken hebben met het bekende thema van de langzaam naar succes opklimmende liedjeszanger-componist, zoals vorige week op de tv nog behan deld werd in „1’11 see you in my dreams met componist Gus Kahn als centrale figuur naast Doris Day heeft het gelukkig mis. .1 s (ADVERTENTIE) 1 De verschillende onderdelen van „Is lands in the Stream” zijn erg uiteenlo pend van sfeer, waarbij vooral „The gaat. Vooral het rijke Californië is in trek. Men vertelt elkaar sprookjesachtige verhalen over de rijkdom van de bodem daar en hoeveel je er kan verdienen met de sinaasappelpluk en met wat land- bouwwerk om daarna zonder veel nade re informatie maar op stap te gaan. Aan de binnenkant van de kleerkast heeft hij een briefje geprikt dat hij Mary en de kinderen over zal laten komen als hij voldoende geld heeft gespaard. Lo pend, clandestien meerijdend in en bo venop treinen, liftend, slapend in de open lucht, probeert hij het beloofde land te bereiken en tenslotte rijdt hij mee op een ■A- Linda Blair en Richard Burton spelen de hoofdrollen in The Heretic, het ver volg op The Exorcist, die deze week in Amsterdam en Haarlem in Première gaat. Men herinnert zich waarschijnlijk nog alle opwinding die „The Exorcist” vier jaar geleden wist te veroorzaken, com pleet met geestelijke hulpposten en SOS- telefoonnummers voor mensen die al te veel van het duivels geweld te lijden hadden gehad. Misschien kan men zich ook nog herinneren hoe het afliep met het door Linda Blair gespeelde bezeten meisje Regan, dat na angstwekkende ge vechten, waarbij doden vielen, van de duivel verlost werd. Waarna ze met haar Lopend over sluipwegen weet Guthrie toch de grens over te komen. Hij komt terecht in een „vluchtelingenkamp” van waaruit de landeigenaren elke dag de benodigde werkkrachten komen kiezen om ze tegen hongerloon aan het werk te zetten. Het optreden in het kamp van een bekende radiozanger die de bewoners in liedjes met gemakkelijk te onthouden teksten oproept zich sterker te maken in „unions” (bonden), betekent voor Woody een keerpunt in zijn leven. Hij maakt kennis met deze „rooie” radiozanger, wordt door hem geïntroduceerd bij de manager van het radiostation en krijgt de gelegenheid zijn zelfgemaakte volks liedjes voor te zingen die hij op de gitaar begeleidt. Guthrie heeft onmiddellijk succes, er komen veel reacties op zijn eerste uitzen dingen en hij krijgt een eigen wekelijks programma waarvoor hij zo goed be taald krijgt dat hij een huisje kan huren Naast „The Heretic” (besproken onde- Amsterdamse films) is het de enige pre mière in Haarlem die in Studio op maan dagavond en in de nachtvoorstellingen te zien is. Maar wraak is zoet en Mia Farrow die wel lelijk maar ook slim is, heeft een heel eigen manier gevonden om in een uitge kiende wraakactie Belmondo bijna tot zelfmoord te drijven. „Dr. Popaul” is een vulgaire tegen een macabere klucht aan leunende film die alleen tegen het einde iets van de vroegere Chabrol laat zien. Voor de jeugd is bij Palace een „Pink Panther”-festival georganiseerd met veel films over de elegante roze panter, terwijl Studio een kluchtige speelfilm uit de Dis ney Studio’s laat zien, „Vol Gas met Her bie”, de wonderlijke avonturen van een klein autootje. de Proletarische Kunste naarsgroep. In die tijd las hij veel westerse lite ratuur en vooral Dosto- jevski heeft grote invloed op zijn werk gehad. VAN EEN WISSELEND talent als van Claude Chabrol kan men steeds voor ver rassingen geplaatst worden. Die verras sing heet dit keer „Dr. Popaul” met wie Jean-Paul Belmondo bedoeld wordt. Po paul is dokter en vrouwenjager en in die laatste hoedanigheid sluit hij een wedden schap met zijn vrienden af dat hij het lelijkste meisje uit hun omgeving zal weten te verleiden. Dat lelijke meisje is dan Mia Farrow die met een brilletje en een houten been tot een onaantrekkelijke prooi voor een vrouwenliefhebber als Popaul is ge maakt. Deze verleidt haar niet alleen maar trouwt haar ook nog omdat ze een rijke vader heeft. En daarna is hij haar perma nent ontrouw met haar veel mooiere zuster. FILMHUIS VELSEN (Kanaalstraat 257, Velsen) komt deze week met een film van Fassbinder, „Satansbraten” geheten die kort geleden in deze kolommen al werd gesignaleerd. Hoofdpersoon in deze absur de en groteske klucht is Walter Kranz die zich schrijver waant al heeft hij in jaren geen letter meer op papier gezet. Pas als hij zijn linkse ideeën inruilt voor fascisti- sc he theorieën en die op schrift stelt begint zijn ster te rijzen. Tegelijk met dit succes groeien zijn machtswellust en sado-maso- chistische neigingen. Kurt Raab, de vaste acteur bij Fassbinder speelt met grote inzet de psychopatische Krantz. seld met films van Holland Experimental Film (onder andere van Norman McLaren en Peter Foldes) HET STEDELIJK MUSEUM geeft ook tien dagen voorstellingen waarbij zijn keu ze gevallen is op wat het noemt „Structure le films”. Van woensdag 14 tot en met zondag 18 september brengt DE MELK WEG in Amsterdam een programma van hedendaagse Amerikaanse Experimentele Films. FILMHUIS HET MELKWOUD (Zijl straat 63, Haarlem) biedt dit weekend Fassbinders „Satansbraten”. Voor de be schrijving zie Filmhuis Velsen hierboven. Dit filmhuis heeft elke donderdag- tot en met zondagavond 1 voorstelling en wel om 22 uur Volgende week draait Het Melkwoud „Tierra Prometida” van de in Mexico wer kende Chileense filmer Miguel Littin, die deze film in 1973 schoot zonder te vermoe den dat de historische achtergrond van dit in 1930 spelende verhaal over een korte periode van socialistisch bewind spoedig overeenkomsten zou vertonen met de actu ele situatie in Chili. Uit- t ver flikt is. In- inder- P400 <en. net en in max. or hoog iestérk- met „Bound for Glory” geeft een korte peri ode uit het leven van de „folksinger” Woody Guthrie weer, een periode waarin de volkszanger-met-gitaar evolueert tot de protestzanger van de dertiger jaren. Om die ontwikkelingsgang aannemelijk te maken heeft regisseur Hal Asby sa men met cameraman Haskell Wexler en „art-director”Michael Haller zich alle moeite getroost een geloofwaardig beeld te schetsen van de depressiejaren toen president Roosevelt met zijn New Deal- politiek een halt trachtte toe te roepen aan de verregaande verpaupering van het Amerikaanse volk, vooral op het plat teland. Met zo’n sterk domine rende vader was het be grijpelijk dat Akira on danks bewondering en eerbied ook opstandige gevoelens koesterde je gens de man die hem streng opvoedde. Als eer ste verzetsdaad in dit ge neratieconflict koos hij na zijn middelbare studie de kunstrichting. Hij stu deerde beeldende kun sten aan de Academie voor westerse schilder kunst en om zich hele maal van zijn milieu los te maken trad hij toe tot De Amerikaanse schrijver John Stein beck heeft in „De Druiven der Gram schap” zo’n uittocht naar het westen vol desillusies en rampen beschreven en aan zijn roman moet men denken bij de inzet en tijdens het verdere verloop van „Bound for Glory”. Woody Guthrie, ge speeld door David Carradine woont met vrouw en twee kinderen in Pampa. Hij woont in bij zijn ouders, slentert overdag wat door het dorp op zoek naar enig werk, speelt wat op de gitaar die hem eeuwig vergezelt en wuift de vertrekken- den uit zonder zelf de grote stap te wa gen. Tot er weer een alles vernielende zandstorm over het dorp trekt en zelfs Woody het niet meer ziet zitten. Zonder afscheid te nemen van zijn familie gaat hij op pad. Hollywood kan het niet laten successen van weleer te imiteren of te prolongeren. Dat laatste gebeurt dan door de titel van de film opnieuw te gebruiken en er ach ter opeenvolgende cijfers te plaatsen. De „Airport” uit ’69 heeft het al gehaald tot „Airport 1977”, na „The Godfather” kwam „Godfather 2” en na „The Exor cist” kwam weliswaar niet deel 2 maar wel een rechtstreeks vervolg dat „The Heretic” werd genoemd en nu in een twintigtal steden loopt, waaronder Am sterdam (Alhambra I, Rembrandtplein Theater) en Haarlem (Luxor). De film begint in het Texas van 1936, in het stoffige dorpje Pampa, midden in de „dust-bowl” van waaruit plotseling op stekende zandstormen de grond on vruchtbaar en het leven ondragelijk ma ken. De spaarzame bevolking van Pam pa neemt dan ook per dag af. Voortdu rend zijn wanhopige gezinnen bezig hun armzalige spulletjes op doorzakkende T- Fordjes te laden en een moedeloze tocht te beginnen naar plaatsen waar het beter HET FILMHUIS doet mee aan de Am sterdamse kunst 10-daagse met de verto ningen van vroegere films van Akira Ku rosawa, op zaterdag en zondag afgewis- van de volgepakte auto’s van een jong gezin dat ook zijn geluk elders zoekt. Maar op een afstand zien ze al aan de grens tussen Nevada en Californië een politiepost ingericht die alle auto’s en vrachtwagens tegenhoudt en alleen diegenen toelaat die over ten minste 50 beschikt. De rest wordt teruggestuurd. In 1970 verscheen postuum de laatste roman die Ernest Hemingway kort voor zijn zelfmoord op 2 juli 1961 beëindigd had. Het boek („Islands in the Stream") was geen groot succes en daarom heeft het waarschijnlijk zo lang geduurd voor de filmbusiness er belangstelling voor toonde. Paramount heeft tenslotte de stoute schoenen aangetrokken, een draaiboek laten schrijven door Denne Bart Petitclerc en Franklin J. Schaffner geëngageerd voor de regie. Nu heeft Schaffner meer films gemaakt over een zame strijders als „The War Lord”, „Pat ton” en „Papillon” (Steve McQueen, ont snappend uit het bagno van Duivelsei land) en dat heeft waarschijnlijk zijn uitverkiezing voor de verfilming van een Hemingway-roman bepaald. moeder (Ellen Burstyn) een vakantiereis je ging maken om van de schokkende gebeurtenissen te bekomen. Hoewel Regan dus als normaal be schouwd kon worden nu de duivel haar lichaam zeer tegen zijn zin verlaten had, blijkt vier jaar later emotionele proble men bij het welhaast volwassen meisje te wijzen op complicaties als gevolg van de destijds onder geestelijke leiding uitge voerde duivelsuitdrijving. Regan, op nieuw gespeeld door Linda Blair, wordt gedwongen een psychotherapeutische behandeling te ondergaan om uit te ma ken welke geestelijke oorzaken ten grondslag hebben gelegen aan haar nachtmerries van toen. Terwijl Richard Burton als pater Lamont door het Vati- caan wordt aangewezen om de vroegere uitdrijving te legaliseren. Wetenschappelijk ongeloof dus tegen- 0681ver kerkelijk vertrouwen op hemel en hel. Daarvan wordt opnieuw Regan de dupe en Richard Burton heeft zijn han den vol om opnieuw een nieuwe (of is het de oude?) demon, die zich in allerlei gruwelijke gedaantes (sprinkhanen!) ma nifesteert, de baas te blijven. Op het gebied van schokeffecten is er in de loop van vier jaar technische ontwikkeling wel het een en ander bijgekomen en het budget van het spectakel dat indertijd nog maar 8 tot 10 miljoen dollar bedroeg is inmiddels meer dan verdubbeld. Behalve Burton en Blair is ook Louise Fletcher van de partij, de onvergetelijke directrice van de psychiatrische inrich ting uit „One flew over the Cuckoo’s Nest”. Zij was de aangewezen actrice om de psychiatrice dr. Tuskin te spelen die met haar wetenschappelijk onderzoek de zaak weer op gang brengt. En dan is er nog James Earl Jones als een Japanner, die als kind het slachtoffer van exorcis me is geweest en nu het geheim bezit om de demon, die hem eens bezat, onder de duim te houden. Enfin, de hulpposten kunnen weer ingericht worden. Het ge heel staat onder regie van John Boor man, die er zijn slechtste film mee heeft afgeleverd. Destijds was „Gone in 60 seconds” („Inpikken en wegwezen”) de film met de meeste autowrakken. De film werd ge maakt door H. B. Halicki, die toen onge veer alle auto-stuntmannen van Holly wood in dienst had. Zijn cameraman bij die zeer lucratieve onderneming was Jack Vacek die het succestrucje van zijn baas heeft overgenomen en nu met „Plankgas” („Double Nickels”) op een onbetekenend scenario nog meer ge deukt blik en wrakken weet op te leveren dan de initiatiefnemer van het genre. Agressie en latente wraakgevoelens te gen het blikken monster dat ons leven meer en meer gaat beheersen kan men bij „Plankgas” afreageren in City I. Op zijn terrein was ook Kurosawa een voorloper in die zin dat hij westers georiënteerd was en zijn werk daardoor invloeden onderging waardoor het voor het westen meer toegankelijk werd. De doorbraak van de Japan se film naar buitenlandse afnemers is niet de ge ringste verdienste ge weest van Akira Kurosa wa. De Japanse filmer van wie het Filmmuseum nu behalve zijn ook hier bekende "Rashomon” en ”De Zeven Samoerai”, zes voor ons onbekende films tussen 1943 en 1949 vertoont, werd in 1910 in Tokio geboren. Zijn va der die tot de oude krijgs- adel van de Samoerai be hoorde, was officier in het Japanse leger, later sportleraar en in beide functies probeerde hij de tradities van zijn kaste voort te zetten. Het verhaal gaat over een eertijds be- - kende beeldhouwer en schilder, Thomas Hudson (George C. Scott), die na twee echtscheidingen zich teruggetrokken heeft op de Bahama’s, waar hij met enke le vrienden voornamelijk de tijd doodt met vissen en drinken. Hudson wordt in zijn zelfgekozen eenzaamheid gestoord door de komst van zijn drie kinderen uit twee huwelijken met wie enige contact- moeilijkheden blijken te bestaan. Vooral met de oudste, uit zijn huwelijk met Audrey (Claire Bloom), die nog herinne ringen heeft aan de gelukkige dagen in Parijs. Als kunstenaar bereik te Kurosawa niet veel meer dan het illustreren van goedkope romannet jes en damesbladen, werk dat hem al gauw tegenstond. Een in 1936 geschreven essay over de fundamentele gebreken in de Japanse film bracht hem langs een omweg in contact met Toho Film, een van de vijf grootste productiemaatschappij en in Japan, waar hij on der leiding van de in zijn land beroemde Kajiro Yamamoto het vak leer de, regie-assistent bij zijn leermeester werd en filmscripten ging schrij ven. Pas in 1943, midden in de oorlog, kreeg Kuro sawa de gelegenheid zelf een film te maken. Holland Experimental Film richt in zijn vier voorstellingen voorna melijk de aandacht op het animatiewerk van de onlangs overleden teken filmer Peter Foldes en van de Canadees Nor man McLaren, twee be langwekkende figuren op het gebied van de ani matiefilm die experimen tele en uiteenlopende technieken (ook de com- puter-techniek) toepas send de uitdrukkingsmo gelijkheden van het gen re aanzienlijk hebben uitgebreid. Naar een eigen script maakte hij ’’Sugata Sanshiro”, een Judo-sage die opviel door zijn so berheid en directheid van stijl en een groot suc ces was bij het Japanse publiek. De fysieke en geestelijke aspecten van judo komen vooral in het einddoel tot hun recht en de wijze waarop de fil mende debutant dit ge vecht in beeld bracht is daarna door veel Japan se cineasten zo niet geï miteerd dan toch nage volgd. ’’Sugata Sanshiro” is de eerste film van Kuro sawa en ook de eerste film in het retrospectief dat het Filmmuseum aan hem heeft gewijd. Hij wordt dus vandaag ge draaid tegelijk met ”Ichi- ban Utsukushiko”, Kuro- sawa’s tweede film uit 1944. Dit is een typische opdrachtsfilm om het moreel van het thuis front te stimuleren. De oorlog is op dat ogenblik ook voor Japan al verlo ren, maar evenals zijn as bondgenoot Duitsland blijft het land tegen beter weten in doorvechten. De film die zich in een fabriek voor precisie-in- strumenten afspeelt, doet daarom door zijn optimistische toon wat naïef aan en als blijkt dat met de ’’Allermooiste” zoals de vertaling van de titel luidt, een meisje aan de lopende band bedoeld wordt die, hoewel ze weet dat haar moeder thuis op sterven ligt, door blijft werken, dan kan men al leen nog maar van pro paganda van een beden kelijke soort spreken. Kurosawa zal er waar schijnlijk met tegenzin aan gewerkt hebben, wat al kan blijken uit het feit det hijzelf niet aan het scenario heeft gewerkt wat in zijn overige werk wel steeds gebeurde. Hal Ashby („The last Detail”, „Sham poo”) heeft een tot het laatste detail ver zorgde film gemaakt, langzaam van tem po in het begin als wil hij de toeschou wers doordringen van de leegheid en uitzichtloosheid van de crisisjaren, voor al in het midden-westen van de VS. Later met meer activiteit, meer locaties, meer handelende personen die het drama dui delijk maken van de onvrijheid en de afhankelijkheid in die tijd van sociale onzekerheid en kapitalistische dwang. Nee, een echte muziekfilm is „Bound for Glory” niet geworden, wei een stuk au- thentieke Amerikaanse geschiedenis rond een prachtig door David Carradine gespeelde balladezanger. Journey” door zijn opwindend en avon tuurlijk karakter sterk contrasteert met de voorafgaande confrontaties met het verleden. De ongelijkwaardigheid van het verhaal heeft zijn weerslag op de regie van Schaffner, die verrassend ge voelig voor de dag komt in „The Wo man”, maar die lang niet altijd raad weet met dit half autobiografische, half melo dramatische verhaal van een man die afrekent met het leven. „Islands in the Stream” beleeft zijn Amsterdamse pre mière in het Leidseplein Theater. De conflicten volgen elkaar nu snel op, ook thuis en ook met zijn linkse vriend (Ronnie Cox) die hem eens geïntrodu ceerd heeft: Guthrie wil geen compromis meer, hij wil zich nu geheel inzetten voor de zaak van het verdrukte volk. Nadat zijn vrouw hem heeft verlaten, zien we hem weer clandestien op een trein mee rijden naar plaatsen waar hij zingend de arbeiders wil bewegen zich sterk te ma ken door zich te verenigen. k. KLOOSTER MEUBELEN rf- Guthrie en zijn linkse vriend spelen en zingen voor een open luchtschooltje voor kinderen van werklozen. De film, deze week te zien in Tuschins- ki 2, Amsterdam is gebaseerd op een autobiografie die Guthrie in 1943 schreef hij stierf in 1967 en scenarioschrijver Robert Getchell heeft van de daarin ver werkte gegevens een dankbaar gebruik gemaakt om van de legendarische volks zanger een overtuigend karakter te ma ken: goedaardig maar gehard door het leven en van een destructieve eerlijkheid waardoor hij een gemakkelijke prooi werd van de eigenmachtige beschermers van „law and order” die in die tijd weinig nodig hadden om in iemand een commu nist te zien en dan als eigen rechter en beul op te treden. Binnen het kader van de Amsterdamse Kunst- tiendaagse die van 16 tot en met 25 september ge houden wordt, vertoont het Nederlands Filmmu seum als zijn bijdrage tot deze manifestatie een programma van films van de Japanse groot meester Akira Kurosa wa waarmee het tegelijk zijn seizoen 1977/1978 voor geopend verklaard. De Japanse vertoningen die vandaag beginnen, worden op zaterdag en zondag onderbroken door een presentatie van Holland Experimental Film, een presentatie waarmee de reeks Kunsttiendaagse, op nieuw op een zaterdag en zondag, afgesloten zal worden. Kort daarop (de film speelt omstreeks 1940) zal de zoon sneuvelen in de oorlog en dit leidt tot een ontroerende scène tussen Scott en Claire Bloom als deze laatste hem het droeve bericht omzichtig komt meedelen. De film is in drie hoofd stukken verdeeld: „The Boys”, waarin de min of meer geslaagde hereniging van Hudson en zijn kinderen wordt verteld, „The Woman”, die de komst van Hud sons eerste vrouw behandelt en „The Journey”, waarin Hudson besluit terug te keren naar de VS. Onderweg betrok ken raakt bij de redding van joodse vluchtelingen op open zee, die hij naar Cuba wil brengen; die leidt tot een inge wikkelde achtervolging door Cubaanse patrouilleschepen en de uiteindelijke dood van Hudson. Maandag 19 september wordt de reeks voortge zet met ”Zij die de Toe komst gestalte geven” en "Geen Rouw om mijn Kindsjaren”, beide uit 1946. Een geheel andere toon nu, in de eerste film gaat het om de oprich ting van een democrati sche vakbond binnen een groot filmbedrijf. De op dracht is dan ook afkom stig van de vakbond van de filmonderneming To ho en de film werd ge maakt door een regie-col- lectief waardoor Kurosa wa weer eens samen werkte met zijn voorma lige leermeester Yama moto. De tweede film be handelt een historisch voorval in 1933 toen een befaamd professor ge dwongen werd af te tre den omdat hij door zijn liberale ideeën als com munist beschouwd wordt. De films worden steeds realistischer van toon en tonen westerse invloe den, zoals in de op dins dag te vertonen ”Een schitterende Zondag” die zich temidden van na oorlogse ellende en cor ruptie afspeelt; en "Als een zwervende Hond”, een politiefilm over een detective die naar zijn re volver op speurjacht gaat door een wereldstad (Tokio). De detective wordt gespeeld door Tos hiro Mifune die ook in de volgende films van de re gisseur zal optreden, on der andere in ”De Zeven Samoerai” die woensdag en vrijdag (de laatste dag van de serie) te zien is in ’’Rashomon” (op donder dag) en ”Kumonosu-jo”, Kurosawa’s grandioze bewerking van Shakes peare’s ’’Macbeth”, drie meesterwerken die te za- men een compleet beeld geven van Kurosawa’s volleerd vakmanschap en hem maken tot een der grootsten onder de Japanse filmers Dat hij in 1957 nog lang niet het einde of hoogte punt van zijn carrière be reikt had, bewijzen zijn later, ook hier maar zon der groot succes vertoon de film ’’High and Low” een politiefilm uit 1967 en ’’Dersoe Oezala” over een merkwaardige gids (de onlangs overleden Maksim Moenzoek) die in het begin van deze eeuw enige wetenschappelijke expedities in het oosten van Siberië vergezelt. Deze laatste film was een groot succes in Parijs waar hij in een half jaar bijna 300.000 bezoekers trok. Een bewijs dat Ja panse films in het alge meen en het werk van Kurosawa in het bijzon der niet ontoegankelijk is voor een westers publiek. Een langzame erkenning waaraan het Filmmu seum zeker niet in de laatste plaats het zijne toe heeft bijgedragen. en vrouw en kinderen kan laten komen. Hun geluk schijnt compleet. Maar na alles wat hij gezien en meegemaakt heeft kan Guthrie geen bevrediging vinden in de oppervlakkige liedjes die hij ten geho- re brengt. Een enkele maal heeft hij al eens geprobeerd in zijn wekelijkse pro gramma wat meer eigentijds teksten te spuien maar dan staan dadelijk de spon sors van het programma klaar om te waarschuwen tegen opruiende taal in de radio. Zij eisen ten07371otte zelfs dat de zanger van te voren een lijst indient met de te zingen liedjes. A filmhuizen

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1977 | | pagina 19