MET NIERVERGIFTIGING IN ALLERIJL NAAR HAARLEM
BRANDWONDENCENTRUM
GAF ZIEKENHUIS
GROTE BEKENDHEID
50 ZIEKENHWÏ$
muit!
I
3
I
I l
Tot ver over grenzen heen
Subsidie
Slachtoffers
Tij keerde
Plan de campagne
„Roode" kruis
Koningin Emma
Bouwactiviteit
Sluitingsdreiging
SEPTEMBER
ZATERDAG
BEVERWIJK-HEEMSKERK
1 7
19 7 7
(Van een onzer verslaggeefsters)
iiimui
BEVERWIJK. Het Rode Kruis Ziekenhuis bestaat vijftig jaar.
Woensdag 21 september is het precies een halve eeuw geleden, dat
niemand minder dan Prins Hendrik der Nederlanden vanuit het
„Kennemer Hotel” de officiële opening van het zevenentwintig be
dden tellende hospitaaltje verrichtte. Sindsdien heeft het Wijker
ziekenhuis een onstuitbaar groeiproces doorgemaakt. Een modern
centrum voor de gezondheidszorg nam gaandeweg de plaats in van
het oorspronkelijke complex en anno 1977 is het RKZ met z’n
opnamecapaciteit van tweehonderdnegenenzestig patiënten niet al
leen meer weg te denken uit Beverwijk, maar heeft het met z’n goed
geoutilleerde brandwondencentrum ook (inter) nationale bekendheid
verworven.
H
BEVERWIJK. Aan de niervergiftiging van mevrouw G. W. P.
Stoutenbeek dankt Beverwijk zijn ziekenhuis. Het was in nachtelijk
oktober 1920, dat de echtgenote van de Beverwijkse confectionair met
spoed in het Haarlemse diaconessenhuis moest worden opgenomen en
haar man bij zichzelf de gelofte aflegde dat mocht zijn vrouw beter
worden hij alles in het werk zou stellen om in Beverwijk een
ziekenhuis te stichten.
Door Joke Dieben-Frerichs
1
I
[-
II I
l
JU
1
W
vijftig jaar bouwen
Vrijdag maken geestelijk gehandicapte
spoedopname mevr. Stoutenbeek
Het Rode Kruis Ziekenhuis heeft de afgelopen vijftig jaar tal van gedaantewisselin-
(Van een onzer verslaggeefsters)
BEVERWIJK. (Inter)Nationale be
kendheid verierf het Rode Kruis Zieken
huis zich door z’n brandwondencentrum,
een specialistische afdeling met tien bed
den waarvan de chirurg dr. R. P. Hermans
chef de clinique is.
Deze laatste vereniging poogt iets te
doen aan de uitzonderingspositie en het
isolement van de brandwondpatiënten, die
hun geestelijke (de meesten lopen hun
wonden op bij volledig bewustzijn) en li
chamelijke littekens nooit kunnen verge
ten. De vereniging stelt zich ten d bel de
vaak deerlijk verminkte patiënt te begelei
den bij diens terugkeer in familie, maat
schappij en werkkring en verstrekt desge
wenst juridische adviezen en andere raad
gevingen op bijvoorbeeld het gebied van
de sociale wetgeving.
en praktische nazorg, terwijl men voorts
veel meer aan voorlichting aan met name
schoolkinderen zou willen doen.
Zagen de gevestigde geneesheren de
noodzaak van een ziekenhuis wel in: burg,
jhr. Strick van Linschoten leek zo’n insti
tuut weliswaar nuttig, maar beslist niet
noodzakelijk en liet weten dat er van de
kant van het gemeentebestuur voorlopig
geen medewerking te verwachten viel.
Ook het bestuur van de plaatselijke afde
ling van het Witte Kruis meende dat een
ziekenhuis niet urgent was. Wel wilde het
meewerken aan de totstandkoming van
een gebouwtje met vier tot zes bedden,
waar dan de patiënten door de plaatselijke
artsen zouden worden behandeld. Dat spe
cialisten zich in Beverwijk zouden vesti
gen, achtten zij destijds uitgesloten.
Toch werd na twee jaar vol teleurstellin
gen, niet in de laatste plaats door het zich
uit het voorlopig comité terugtrekken van
alle katholieke afgevaardigden, de „Veree-
niging Ziekenhuis voor Beverwijk en Om
streken” opgericht. Ds. Westenburg werd
voorzitter, dr. Boon secretaris, W. Maters,
penningmeester terwijl het bestuur werd
gecompleteerd met mej. H. R. Lijssen, dr.
W. W. Muijs van der Moer, Th. Winter, W.
Eerhart en J. J. C. D. de Wilde. De heren
Stoutenbeek en Melchers bleven buiten
het bestuur teneinde de leiding van de
„financiële commissie” op zich te kunnen
nemen, die als taak had meegekregen de
bouw van het ziekenhuis financieel moge
lijk te maken.
Het Rode Kruis Ziekenhuis heeft voor
de bewoners van de Umond-noord van
meet af aan in een grote behoefte voor
zien, wat uitbreiding op uitbreiding van
het ziekenhuis noodzakelijk maakte. De
vijftigjarige historie van het RKZ ken
merkt zich dan ook door een vrijwel
constante bouwactiviteit.
Intussen bleef de toeloop toenemen en
werden de poliklinieken steeds drukker
bezocht. In 1930 kon door de opening van
een nieuw zusterhuis (kosten 44.000) het
aantal bedden op 45 worden gebracht.
Door schenkingen van onder meer Konin
gin Emma - die het ziekenhuis inmiddels
had bezocht - kon voorts een lift in het
ziekenhuis worden aangebracht.
De financiële commissie beschouwde
daarmee haar taak als beëindigd en liet
zich opheffen, wat voor de heren Stouten
beek en Melchers de weg naar een be
stuurslidmaatschap vrijmaakte. Uit han
den van Prins Hendrik ontving de heer
Stoutenbeek toen ook het Gouden Kruis
van Verdienste, voor alle bemoeienissen
die hij met de oprichting van het zieken
huis had gehad. Tot aan zijn overlijden in
1967 bleef hij ten nauwste bij het wel en
wee van het RKZ betrokken, en de bloei
van Beverwijks ziekenhuis is dan ook niet
in de laatste plaats aan hem te danken.
ting worden gegeven. Begin 1925 diende
hij zijn bouwplan in. Gebouw plus voor
zieningen kwamen op totaal 60.000, ter
wijl de verenigingskas op dat moment
echter ƒ40.000 bevatte.
Geen nood. Door het bestuur was inmid
dels een exploitatiebegroting gemaakt, en
om deze sluitend te krijgen werd de ge
meente Beverwijk om een jaarlijkse subsi
die van 8000 gevraagd met een looptijd
van vijfentwintig jaar. De gemeenteraad,
samengesteld uit zeven katholieke en acht
niet-katholieke raadsleden, ging met de
kleinst mogelijke meerderheid akkoord.
De katholieke raadsleden roken echter
onraad en dienden een adres in bij GS,
met het verzoek de goedkeuring aan het
raadsbesluit te onthouden. Gedeputeerde
Staten verleenden echter wel de goedkeu
ring, mits bouwkosten en geraamde in
komsten verzekerd waren. Voorwaarde
was tevens, dat uit contributies of andere
bedragen 3000 zou worden ontvangen.
In een vergadering kwam daarop spon
taan 5000 op tafel.
Daarmee bleek het tij voor de vereniging
op slag te keren, want ook Hoogovens
vergat zijn eerdere bezwaren en stelde
plots alle steun in het vooruitzicht. Hier
door kon onder meer op 23 oktober 1926 de
(later door de Duitsers vermoorde) dr. L. J.
Büller als chirurg aan het ziekenhuis wor
den verbonden, waarbij hij tevens als on-
gevallen-chirurg voor Hoogovens fungeer
de. Dr. Büller werd een vergoeding van
25 per operatie met een maximum van
1000 in het vooruitzicht gesteld.
Nadat in december ’26 de eerste steen
voor het nieuwe ziekenhuis was gelegd,
kon het Beverwijkse Roode Kruis zieken
huis op woensdag 21 september 1927 door
in zijn kwaliteit als voorzitter van het
hoofdbestuur21 worden geopend. Een
dag later werd het 27 bedden tellende
gebouw reeds in gebruik genomen. Hierop
werd besloten het aantal bedden uit te
breiden tot 36, door een deel van de boven
verdieping in gebruik te nemen en het
daar gehuisveste personeel elders onder
dak te brengen.
Op dus naar het vijfenzeventig jarig
bestaan.
vens het nieuwe, door couturier Dick Holt-
haus ontworpen uniform: indertijd een
unicum voor Nederland.
Tenslotte volgde op 24 september 1974
de officiële opening van het nieuwe, aan
269 patiënten ruimte biedende beddenhuis
door Prinses Margriet. Zij plantte bij die
gelegenheid een zilverberk op het tot par
keerterrein herschapen voorplein van het
daarmee geheel vernieuwde Rode Kruis
Ziekenhuis. Met de gigantische bouwope-
ratie was een bedrag van 55 miljoen gul
den gemoed. Alle gebouwen werden ont-
Donderdag zijn lichamelijk gehandi
capten met hun familie van 13.30 tot 17
uur te gast in „De Nieuwe Slof”, terwijl
tegelijkertijd geestelijk gehandicapten in
het restaurant worden ontvangen. Van
14-16 uur zijn er kinderspelen op het
voorterrein, van 18-19 uur trampolinede-
monstraties terwijl van 19-22 uur groepen
sportieve Beverwijkers hun krachten me
ten onder leiding van „Merobe”.
De eigenlijke verjaardag van het RKZ,
woensdag de 21-ste, wordt ingezet met
een rechtstreekse Tros-radio-uitzending
uit het restaurant van het RKZ van
10.30-11.45 uur, gevolgd door een receptie
in het restaurant van 16-17.30 uur en een
sportieve ontmoeting voor medewerkers
van 19-22 uur op het voorterrein.
medewerkers die door de personeelsvere
niging „Merobe” wordt georganiseerd.
Gedurende de jubileumweek, die met
nog enige interne feestelijkheden wordt
afgerond, wordt een vijftiental langdu
rig zieken uit Beverwijk in het RKZ
opgenomen. Terwijl hun huisgenoten
van een welverdiend weekje vakantie
kunnen gaan genieten, is er voor hen een
gevarieerd programma. Voor de overige
patiënten zijn alle activiteiten via radio,
televisie en video te volgen.
Want kinderen zijn de meest getroffen
groep onder de gemiddeld drie maanden
te verplegen brandwondpatiënten. Zeven
tig percent van alle ongevallen (met een
piek in de zomer) gebeurt thuis, vijftien
percent in het verkeer en vijftien percent
in de industrie: van die eerste zeventig
percent is het merendeel van de slachtof
fers de kinderschoenen nog niet ontgroeid.
Ze krijgen in een moment van onoplet
tendheid een ketel kokend water over zich
heen, trekken de pruttelende soeppan van
het fornuis af of stappen nietsvermoedend
in het gloeiendhete badje, dat moeder na
derhand met koud water had willen aan
lengen in plaats van éérst koud water, en
daarna warm water toe te voegen.
Van de vierduizend ernstige verbran-
dingsongevalien per jaar (verbrande huid
altijd minstens tien minuten met koud
water koelen!) kennen er zo’n tweehon
derd een dodelijke afloop. Die overleven
de kritieke fase van tien twaalf dagen niet,
waarin de zogenoemde „verbrandings-
ziekte” de lichamelijke conditie van de
patiënt achteruit doet hollen. Om juist in
die periode infectie tegen te gaan, heeft
men donorhuiden nodig. Weliswaar wordt
die huid na verloop van tijd weer afgesto
ten, maar de patiënt is dan wel door de
ergste fase heen geholpen.
Voor inlichtingen over het beschikbaar
stellen na het o ver lij den kan men voor de
huid contact opnemen met de Nederlandse
Brandwonden Stichting, telefonisch te be
reiken via 02510-20237.
Mevrouw Stoutenbeek genas en zijn be
lofte getrouw, besprak haar man zijn plan
nen met zijn vriend J. P. Melchers, in wie
hij meteen een medestander vond. Bever
wijk, Wijk aan Zee en Duin en Velsen-
Noord telden toen nog maar ruim 12.000
inwoners en ook gezien de indertijd nog
vrij scherpe scheiding tussen alles wat
katholiek en niet-katholiek was, achtten
beide initiatiefnemers het noodzakelijk, de
hele bevolking voor hun plannen te inte
resseren.
Meende men met de uitbreiding voor
lange tijd uit de problemen te zijn; reeds
in 1957 moest het ziekenhuis opnieuw
ditmaal met maar liefst zeventig bedden
worden vergroot. Kort daarop ging de
laatste bouwstroom van start, die het
RKZ in fasen tot een geheel nieuw com
plex zou transformeren. Tevens werd het
ziekenhuis toen in een afzonderlijke stich
ting ondergebracht, die weldra z’n tweede
„o” verloor en de „Stichting Rode Kruis
Ziekenhuis, gevestigd te Beverwijk” ging
heten.
Intussen ging de bouwactiviteit in en om
het RKZ al die jaren onverdroten voort. In
1943 werden twee zalen op de eerste ver
dieping bijgebouwd en steeg het aantal
bedden tot zestig. In 1947 werd in een
quarantaine-barak een kinderafdeling in-
Aan dat jarenlange passen, meten en
schuiven op het in het hart van Bever
wijks’ oude villawijk gelegen terrein aan
de Vondellaan wordt op deze pagina
aparte aandacht geschonken in het kadei-
van een verhaal, waarin ook de wordings
geschiedenis van het ziekenhuis uitvoerig
aan de orde komt. Ook op het in het RKZ
gevestigde brandwondencentrum wordt
nader ingegaan.
Uiteraard wordt bij de jubileumviering
van het RKZ de bevolking, die zich eer
tijds grote financiële offers getroostte om
het ziekenhuis van de grond te krijgen,
niet vergeten. Ziekenhuisbestuur, direc
tie en personeel broederlijk verenigd in
een feestcomité bieden de Kennemers
een festiviteitenprogram aan van een
week, waaraan vrijwel alle bevolkings
groepen kunnen deelnemen. Het geheel
wordt begeleid met een affiche, waarvan
de 13-jarige MAVO-scholier Jan Piet
Baas de ontwerper is.
De feestweek duurt van 18 tot en met
24 september en wordt morgenmiddag
om 13 uur geopend met een concert op
het voorterrein van het RKZ, gevolgd
door een kinderprogramma in het res
taurant en een gevarieerd programma in
Scheijbeeck voor medewerkers, reünis
ten, gepensioneerden, Blauwe Zusters
(huisvrouwen die op vrijwillige basis de
In de winter van 1923/1924 zocht het
bestuur van de vereniging op zoek naar
een voor alle „zuilen” aanvaardbare orga
nisatiestructuur contact met het hoofd
bestuur van het Rode Kruis, onder wier
vlag kort daarvoor in Den Haag een
ziekenhuis werd gesticht. De besprekingen
hadden tot gevolg, dat op 7 april 1924 de
„Afdeeling Beverwijk van het Nederland-
sche Roode Kruis” werd opgericht. De
nieuwe vereniging nam bij die gelegenheid
alle rechten en plichten van de oudere
vereniging over.
Over die plannen, die voor het RKZ een
directe sluitingsdreiging inhouden is voor
lopig het laatste woord nog niet gesproken.
Bemoedigend is in dit opzicht wellicht het
feit dat het RKZ het eigen voortbestaan in
elk geval zo vanzelfsprekend vindt, dat er
in het kader van de viering van het halve
eeuwfeest met geen woord over wordt
gerept. Van jubileumacties als „Het RKZ
moet blijven” wil men niet weten, aange
zien men dat alleen al uit een oogpunt van
kapitaalvernietiging als een volkomen
normale zaak beschouwt. Zolang men zich
daar in Den Haag maar aan conformeert,
zal Beverwijk z’n RKZ behou’den.
De afdeling werd eind ’73 als het eerste
brandwondencentrum van Nederland in
gebruik genomen. Sedert oktober 1976
biedt het RKZ daarnaast ook onderdak
aan de zogenoemde Huidbank van de Ne
derlandse Brandwonden Stichting, waarin
menselijke donorhuid in vloeibare stikstof
van zo’n tweehonderd graden onder nul
drie jaar lang bewaard blijft voor trans
plantatiedoeleinden.
De Nederlandse Brandwonden Stichting
werd in 1971 op initiatief van de algemeen
worpen door de Amsterdamse architect ir. chrirug dr. Hermans en de Groningse plas
tisch chirurg dr. A. J. C. Huffstadt opge
richt. De Stichting, waarvan Hermans di
recteur is, werkt nauw samen met de Ne
derlandse Brandwondenclub (een weten
schappelijke vereniging van medisch en
paramedisch personeel) en de circa hon
derd leden tellende Nederlandse Vereni
ging van ex-brandwondenpatiënten.
Wat die laatste bouwstroom betreft, dit
spectaculaire project (een heel nieuw
ziekenhuis bouwen op de plaats van het
oude dat tegelijkertijd normaal bijft func
tioneren) werd eind 1965 ingeluid met de
bouw van het nieuwe behandelhuis, dat
begin ’68 in gebruik kon worden geno
men. In 1970 volgden de oplevering van het
nieuwe keuken/restaurantgebouw en het
aan 96 zusters en broeders plaats biedende
nieuwe leerlingenhuis aan de Beeckzangh-
laan. Daarbij introduceerde het RKZ te-
Hartewens van de vereniging is te kó
men tot de oprichting van een documenta
tiecentrum met informatie over medische
Een maand later reeds kon de architect
A. M. Smit opdracht tot het vervaardigen
van een bouwtekening, bestek en begro- gericht, waardoor het beddental eerst tot
Overigens is het zo, dat na de opening
van het Beverwijkse brandwondencen
trum ook een speciale brandwondenafde-
ling is gevestigd in het Rotterdamse Zui-
derziekenhuis, dat er in Groningen één in
aanbouw is terwijl er zij het nog hele
maal in de beginfase plannen voor de
stichting van een dergelijk centrum be
staan in een kliniek van de Medische
Faculteit in Maastricht.
bloemen het fruit van de patiënten ver
zorgen), mensen van de ziekenomroep
RUAZ en andere genodigden.
Maandag is er in Park Scheijbeeck van
15 tot 21 uur een jubileummarkt waarbij
iedere belangstellende welkom is. De
markt wordt geopend met een optocht
waaraan circa tweehonderd gecostu-
meerde peuters meedoen, die vervolgens
ballonnen mogen oplaten en op een optre
den van een poppentheater worden ver
gast. Voorts zijn er turndemonstraties,
treedt een volksdansgroep op en wordt de
markt besloten met een jam-session. De
opbrengst is bestemd voor de vereniging
van ex-brandwondpatiënten.
Dinsdag wordt aan bejaarden van 10-16
uur een programma aangeboden ineen in
Park Scheijbeeck opgestelde tent; zijn
geestelijk gehandicapte volwassenen te
gast in het ziekenhuisrestaurant; zijn er
van 14-16 uur kinderenspelen op het voor
terrein van het ziekenhuis en is daar van
19-22 uur een sportieve ontmoeting voor
Vijftig jaar RKZ
Binnen twee maanden had deze com
missie een plan de campagne gereed. Het
bestond uit een bazaar, verloting, luna
park, een honderd gulden-fonds en een
grootscheepse geldinzamelingsactie in
Beverwijk, Wijk aan Zee en Duin, Velsen-
Noord en Heemskerk. Na zes maanden
was er reeds meer dan 14.000 bijeen,
voor die tijd een indrukwekkend bedrag.
Genoeg in elk geval, om aan de Vondel
laan een lap bouwgrond van 5806
vierkante meter aan te kopen tegen beta
ling van 11.000.
85 en door bijplaatsen later tot 100 kon
worden opgevoerd. Desondanks bleef het
ziekenhuis te klein.
Aangezien nieuwbouwplannen op geld
gebrek in Den Haag stagneerden (er is dus
niets nieuw onder de zon) werd tot een
belangrijke uitbreiding van het gebouwen
complex aan de oost- en zuidzijde beslo
ten, welke uitbreiding in november 1954
officieel in gebruik kon worden genomen.
Het ziekenhuis telde daarmee 170 bedden,
een nieuwe operatieafdeling, een nieuw
laboratorium en een nieuwe röntgenafde-
ling, terwijl er aan de inrichting twaalf
specialisten verbonden waren.
kinderen met hun ouders onder auspiciën
van het RKZ een uitstapje naar bos en
duinen, terwijl geestelijk gehandicapte
volwassenen weer in het restaurant wel
kom zijn. Zaterdag worden de jubileum-
fietstochten door Beverwijk gehouden,
om 13.30 gevolgd door een ludieke op
tocht door Beverwijk met medewerking
van onder meer velen die in het zieken
huis het levenslicht aanschouwden. Aan
de deelnemers wordt naderhand een spe
ciaal programma in het restaurant aange
boden.
tüt Het Rode Kruis Ziekenhuis heeft de ajgeLopen vijftig jaar iac van gea.au.7i,ieujit>t>vi.iu-
gen ondergaan. De bovenste foto afkomstig uit het Prentenkabinet van J. van der
Linden toont het hospitaaltje zoals het er omstreeks 1930 moet hebben uitgezien. De
bovenverdieping was toen al bij het ziekenhuis getrokken, waardoor er in het RKZ op
dat tijdstip rond vijfenveertig patiënten konden worden verpleegd.
■A- De tekening rechts boven is vervaardigd door de MAVO-scholier Jan Piet Baas, en
begeleid als affiche de jubileumfestiviteiten van het Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk.
■A Het meer op een grootstedelijk rusthuis dan op een efficiënt ziekenhuis lijkende
beddenhuis moest in 1974 wijken voor nieuwbouw. Hoe het RKZ zich heden ten dage
aan de bezoeker presenteert, laat de grote foto onder zien.
Beverwijk dankt ziekenhuis aan
Het was overigens niet allemaal roze-
geur en maneschijn voor de jonge vereni
ging, want op de dag van de overdracht liet
de directie van Hoogovens weten niet in
een ziekenhuis geïnteresseerd te zijn en de
zaak dus ook niet financieel te willen on
dersteunen. Daarom deed de vereniging
dat zelf maar, onder meer door middel van
een door ds. Westenburg geschreven revue
die negen uitverkochte zalen trok en weer
1200 in het laadje bracht.
W. van Campen.
De miljoenenverslindende ver
nieuwbouw is een van de argumenten
waarop het RKZ (en met haar de gemeen
te Beverwijk) zich beroept waar het om
de plannen van staatssecretaris Hendriks
tot reorganisatie van de ziekenhuisvoor
zieningen in de IJmond gaat.
-
lllllllll
