1
Belangen
van bedrijf
staan voorop
Vervoersfederatie vecht
voor werkelijke zeggenschap
We volgen
actie met
I
I F
1 I
I I
J
19 7 7
SEPTEMBER
1 9
MAANDAG
door Weert Schenk
it
De verhouding tussen het bedrijf en zijn werknemers (lees:
kapitaal en arbeid) verandert. De arbeider werkt niet langer
voor geld alleen. Hij verlangt ook een stem in de gang van
zaken bij de onderneming. Zeker nu de economische terug
gang acties voor looneisen kansloos maken, richten de vakbon
den al hun aandacht op de vergroting van de invloed van de
werknemer binnen zijn bedrijf. De macht aan de arbeider.
Medezeggenschap, nee liever nog zeggenschap, is de nieuwe
leus. Bij de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij wordt al iets
zichtbaar van die nieuwe ontwikkeling. De vervoersfederatie
NVV/NKV is daar verantwoordelijk voor. Consequent zet deze
vakbond zich in voor die-andere-belangenbehartiging. Voor de
echte zeggenschap van de arbeider op de werkvloer. Bij de
vliegtuigmaatschappij zorgt dat voor spanningen bij de directie,
binnen de ondernemingsraad, maar ook onder de vakbonds-
vertegenwoordigers. Verslaggever Weert Schenk polst de par
tijen.
Arie Korringa, fractievoorzitter
van de Vervoersfederatie FNV in
de ondernemingsraad van de
KLM: „Er is bij de KLM een ont
wikkeling aan de gang, waarbij
de werknemers steeds meer in
vloed krijgen op hun eigen werk
situatie. In Nederland nemen wij
hier een speerpuntpositie in. Het
gaat de goede kant op. We hebben
al een en ander bereikt. Maar
niets gekregen! We hebben het bij
de poorten van de hel moeten
wegslepen. En als de directie de
kans krijgt om de klok terug te
draaien doet ze het.”
JL Z'
■‘■^„^ar>schap.
Arie Korringa
0 KLM-directeur L. J. van Ameyden
.onderneming
„We willen geen inspraak, maar mede
zeggenschap. Het liefst zeggenschap. We
bezitten nu nog onvoldoende macht om
acties te ondernemen tegen veto’s van de
directie. Toch gaan we vooruit. Ze kunnen
niet meer om ons heen. Het Politiek Wor
den van de ondernemingsraad begint
vorm te krijgen.”
In de tijd van de verloving van NW met
NKV kwam de klad in het externe overleg
tussen werkgevers en werknemers over
lonen en cao-zaken. Het FNV verzette de
bakens, omdat het begreep dat, puur ma
teriaal gezien, er in de toekomst steeds
minder te halen zou zijn. Vanaf toen ging
het om „de zeggenschap van de arbeider
in het werkgebeuren”, ofwel „het verkrij
gen van een vinger in de pap binnen de
bedrijven.”
Als enige van de FNV-vakverenigingen
heeft deze visie resultaat geboekt bij de
Vervoersfederatie en dan alleen nog bij de
KLM, de Nederlandse Spoorwegen en, in
mindere mate, in de havens. Arie Korrin
ga vindt dat dat de KLM er echt uit
springt, omdat die min of meer op één
plaats gevestigd is, in Amstelveen en op
Schiphol, terwijl de NS verdeeld is over
het hele land, hetgeen een minder werkba
re situatie oplevert.
De fractie van de Vervoersfederatie
NW/NKV in de ondernemingsraad van
de KLM heeft vanaf het begin voor veel
deining gezorgd. Allereerst bracht ze een
schok teweeg door ook echt te gaan optre
den als fractie. Voor die tijd sprak ieder
lid in de ondernemingsraad voor zich zelf,
zegt Korringa. Volgens hem heeft de
KLM-directie die opstelling nooit kunnen
accepteren.
KLM-directeur L. J. van Ameyden,
sinds twee en een half jaar voorzitter van
de ondernemingsraad: „De Vervoersfe-
lede Aukema
.belangenbehartiging.
deratie schaadt de democratische gang
van zaken. De fractie houdt voorbespre
kingen. Komt dan in de ondernemings
raad met een keihard standpunt en even
tueel een motie en wijkt daar niet van af.
Dat is een ontwikkeling waarmee we voor
zichtig moeten zijn. Ik vind dat ze moeten
luisteren naar de andere groeperingen.
Die kunnen met belangwekkende menin
gen komen, waar de Vervoersfederatie
misschien niet aan gedacht heeft. Omdat
het FNV een meerderheid in de o.r. heeft.
kan hun optreden tot irritaties leiden en
bovendien is het niet erg democratisch.
Het gaat niet om Gelijk Krijgen, maar ook
om Gelijk Hebben.”
De KLM-directeur wijst er op dat het
niet tijdens alle o.r.-vergaderingen heet
aan toe gaat. „Ik wil stemming steeds
zoveel mogelijk vermijden. Het beste is
wanneer je tot een bepaalde conclusie kan
komen die een bepaalde richting uitgaat.”
Dit jaar kwam het zelfs tot ernstige
botsingen, waarbij de directie tweemaal
haar veto uitsprak. Éénmaal boekte de
Vervoersfederatie een belangrijke over
winning. Zo maakte president-directeur
S. Orlandini het besluit van de onderne
mingsraad krachteloos om te discussiëren
over de handelsbetrekkingen van de KLM
met Zuid-Afrika. (Naderhand werd Or
landini voor dat ingrijpen overigens op
het matje geroepen door president-com-
missaris Jan de Pous.
de Wet op de Ondernemingsraden moest
de directie een nieuw schema accepteren.
om moeten we ook naar personeelsverga
deringen toe.”
„We moeten de mensen inschakelen en
hun eigen situatie laten meebfepalen. De
KLM is een wij-maatschappij, ieder is
afhankelijk van elkaar. Ik vind dat we
idealistisch moeten zijn in dat soort zaken.
En je moet het als directie uitdragen. Want
dat is inderdaad een punt: al die baasjes
hebben hun eigen karakter en er zijn er
natuurlijk die het streven kunnen tegen
houden, omdat ze het niet aanvoelen.
Daarom doen we ook aan kaderopleidin-
gen, waar discussietechnieken worden ge
leerd, zodat er gecommuniceerd kan wor
den. ’t Is een proces. Met vallen en opstaan
moeten we met elkaar tot een goed resul
taat zien te komen.”
Overal ter wereld zijn aspecten aan lan
den die je zouden kunnen doen besluiten
er niet heen te vliegen. Het is de vraag
daarnaast of je dat soort zaken in de
ondernemingsraad aan de orde moet stel
len en niet in een politieke partij. Dat
sorteert meer effect. Maar als categorale
vereniging kan je geen maatschappij-visie
uitdragen. Dan doe je alleen aan belan
genbehartiging. En dat ligt bij de Ver
voersfederatie anders.”
„Ik heb wel realiteitsgevoel. De vakbon
den hebben hun programma’s en willen
wat bereiken. Daar ben ik niet bevreesd
voor, mits het ondernemingsbelang cen
traal staat. Daarom behouden we ons in
bepaalde gevallen het recht voor om op
bepaalde zaken niet in te gaan. En och, ik
zie de ondernemingsraad nog steeds als
een raad van individueel gekozen leden.”
lede Aukema, voorzitter van de Vereni
ging van KLM-Kabinepersoneel, gelooft
wel dat de fractie van de Vervoersfedera
tie zaken aan de orde heeft gesteld. „En
dat lijkt voor de buitenstaander wellicht
erg spectaculair. Maar er zijn veel belang-
rijker dingen. Bijvoorbeeld de wijze waar
op het bedrijf reilt en zeilt. De meerjaren
planning, onze toekomstverwachting.”
„Goed, Zuid-Afrika. Wilde de Vervoers
federatie aan de orde stellen.
Maar bij een bedrijf als de KLM kun je
niet om handelsbestrekkingen met zo’n
land heen. Anders moet je ontslag nemen.
gen dat je het belang van de onderneming
kan losmaken van maatschappelijke ont
wikkelingen. Dat kan niet en moet ook
zeker niet.”
Pertinent: „Nee, we zijn geen proefko
nijn van het FNV. Ik heb beslist niet het
idee dat hier zaken worden uitgevochten.
We hebben hoog gekwalificeerd perso
neel. Er wordt in de ondernemingsraad al
heel lang niet meer gesproken over kapot
te W.C.’s. We bespreken meerjarenplan
nen. We spreken op niveau.”
Korringa verwerpt om die reden hét
instituut „categorale vereniging”. „Vere
nigingen als van KLM-verkeersvliegers,
KLM-kabine personeel of van KLM-hoger
personeel zijn gebaseerd op egoïsme. Het
gaat zuiver om belangenbehartiging van
een bepaalde groep. Die clubs zijn zeker
niet gelukkig met onze politieke opstel
ling. Want het personeel krijgt ook wel
door dat de categorale gedachte langza
merhand uit den boze is. De categoralen
begrijpen ook dat hun positie aangetast
wordt en nu merk je ook heel langzaam
dat ze zich willen mengen in zaken, waar
ze volgens de categorale gedachte niets
mee te maken hebben.”
lede Aukema van KLM-kabineperso-
neel: „Ik wil niet praten over een conflict,
wel over een spanningsveld, dat tussen
ons en de Vervoersfederatie aanwezig is.
„We willen ons niet afzetten tegen de
Vervoersfederatie. We bekijken de ont
wikkelingen met terughoudendheid. Het
moet afgewacht worden of het goed is. Ik
weet het niet... Ik ontken het standpunt
niet dat iedereen elkaar nodig heeft. Maar
ik geloof beslist niet dat de opstelling van
de Vervoersfederatie een bedreiging is
voor de categorale verenigingen. Een hele
boel mensen voelen zich niet thuis bij een
bond met een maatschappij-kritische vi
sie.” Aukema voegt er aan toe niet te
kunnen beoordelen of de invloed van de
belangenverenigingen is teruggelopen.
Hij vervolgt: „Bij ons staat belangenbe
hartiging van de leden primair. Het bedin
gen van de beste arbeidsvoorwaarden en -
omstandigheden. Dat is een enge opstel
ling ten opzichte van de vakbeweging.
Daardoor ontstaat een spanningsveld.
Hoewel, als je begaan bent met het lot van
de Derde Wereld, heb ik daarvan nog geen
vertaling gezien in geld, in het afstaan van
een stukje welvaart. De categorale vereni
ging haakt daarbij inderdaad ook af.
Noodzakelijkerwijs, want dat staat in de
doelstellingen”.
Aan het slot van het gesprek laat lede
Aukema weten dat hij moet oppassen niet
twee functies van hem met elkaar te ver
mengen. In Zandvoort is hij namens de
Partij van de Arbeid wethouder. „Het
beroerde is dat ik twee petten op heb.
Tegen u praat ik als voorzitter van een
belangenbehartigende vereniging.” In bei
de hoedanigheden is hij het er wel met
zich zelf over eens dat politiek niet in de
ondernemingsraad thuis hoort.
lede Aukema, voorzitter van de Vereni
ging van KLM-kabinepersoneel: „Als de
Vervoersfederatie zich gaat opstellen als
fractie, heeft het een meerderheid en zou
den ze elke beslissing kunnen doordruk
ken of ongedaan maken. Ik heb geen
aanwijzing dat het ook werkelijk gaat
gebeuren. Er zitten toch onafhankelijke
mensen in de fractie die het niet met
elkaar eens hoeven te zijn. Het is op dit
moment niet te beoordelen. Dat kan pas
over een anderhalf jaar. Maar de o.r. is in
eerste instantie samenwerkingsorgaan. Ik
ben er beducht voor als ze zullen gaan
stemmen als blok. Dat is niet heilzaam.”
Arie Korringa, Vervoersfederatie FNV:
„De directie maakt uit waarover in de
ondernemingsraad gepraat wordt. Nu wil
len wij dat uitmaken. We willen het heb
ben over zaken die de mensen zelf aan
gaan. De ondernemingsraad van de KLM
bestaat nu zo’n 26 jaar. Het is tot voor twee
jaar altijd een verborgen groep geweest,
die over de jaarrekening sprak. Dat inte
resseert de mensen niet.”
Tot slot. Arie Korringa heeft wellicht de
indruk gewekt dat de Vervoersfederatie
een onverwoestbaar bastion is. Dat is niet
het geval en de vakbondsman geeft dat
ook toe. De gewijzigde opstelling van het
FNV heeft veel spanningen binnen de
bond opgeroepen. Korringa: „De bezol
digde vakbondsmensen van het externe
overleg (lonen en cao) voelen ook dat hun
posities ondermijnd worden. Immers, het
accent is helemaal verlegd naar de onbe
zoldigde mensen binnen het bedrijf, die
voor iedereen op de werkvloer direct aan
spreekbaar zijn. Er ligt veel conflictstof
tussen de bedrijfsgroepen (extern overleg)
en de anderen. Daar is binnen de Ver
voersfederatie veel discussie ov«r momen
teel. Het ondememingsraadgebeuren bij
Hoogovens, dat op een andere wijze ook
politiek werd, is daarop afgeknapt. Bij
ons dreigt dezelfde situatie als we niet
oppassen.”
Deze opmerkingen van Aukema maken
duidelijk: Korringa knokt niet alleen te
gen de directie, maar moet het ook opne
men tegen de categorale - belangen- vere
nigingen. Het CNV neemt daarbij een wat
halfslachtige positie in, aldus Korringa.
Korringa vervolgt: „We maken ons voor
dit soort zaken sterk in het ondernemings-
raadgebeuren. We hebben dan ook de
ondernemingsraad publiek willen maken.
Bij de afgelopen ondernemingsraadver-
kiezingen hebben we ons opgesteld als een
politieke partij. Die zich inzet voor het
totale personeel. Dat is duidelijk aange
slagen.”
„Het politiek worden van de onderne
mingsraad wordt door de directie niet
gewaardeerd. Dat is ook wel verklaar
baar. Het extern overleg, over de cao en de
lonen, was te overzien. Bij het werken van
eén vakbond binnen een bedrijf is dat niet
het geval. Dat is ongrijpbaar, niet te con
troleren. De KLM-directie was gewoon
om, als er iets was, de centrale bedrijfs
groep bijeen te roepen en te vragen: wat is
er aan te doen. Nu moeten ze praten met
de jongens die er direct mee te maken
hebben. Maar ik weet zeker dat de directie
ook op den duur zal inzien dat het vruch
ten afwerpt, wanneer de arbeiders steeds
meer invloed krijgen op hun eigen werksi
tuatie. Dat motiveert.”
„De arbeiders willen het over proble
men hebben die hen rechtstreeks raken:
het werk, benoemingen, beoordelingen,
promoties, vacatures. Dat is medezeggen
schap. Inspraak, die de mensen alleen
maar het idee geeft mee te denken, wijzen
we af. We willen niet dat de bedrijfsleider
vanuit zijn kantoortje de zaken bepaalt,
maar dat de mensen zelf gepalen of ze
ergens aan mee willen doen of niet. Daar-
En eind juli werd de Raad van Commis
sarissen uitgebreid met één zetel om zowel
de kandidaat van de ondernemingsraad,
Anneke Goudsmit, als die van de directie,
G. Wagner, commissaris te laten worden
na het vertrek van oud-president-direc-
teur G. van der Wal. Anneke Goudsmit wil
„ondernemingsraadcommissaris” zijn en
heeft daarvoor het beleidsprogramma
van de Vervoersfederatie FNV als uit
gangspunt genomen.
De fractie van de Vervoersfederatie bij
de KLM heeft zich het afgelopen ander
half jaar danig geroerd. Een greep. Vorig
jaar wilde de directie een winterrooster
voor het beladingspersoneel invoeren,
waar de fractie en dus de ondernemings
raad niet mee akkoord ging. Op basis van
Van Ameyden zegt dat het zijn taak is
dat onderwerpen in de ondernemingsraad
goed besproken worden. „De meerder
heid moet daartoe bereid zijn. De situatie
wordt onmogelijk als men zich in één
oplossing vastbijt. Dat is ook niet in het
belang van de onderneming. De kwaliteit
van de inbreng moet doorslaggevend
zijn.”
De Vervoersfederatie van Arie Korrin
ga bezet 16 van de 30 zetels in de KLM-
ondernemingsraad. De overige zijn in
handen van het CNV en de KLM-belan-
genverenigingen: van Hoger Personeel,
Verkeersvliegers, Boordwerktuigkundi
gen en van Kabinepersoneel. Zo is de
stand van zaken na de ondernemingsraad-
verkiezingen in juni van dit jaar. In de
voorgaande zittingsperiode had de Ver
voersfederatie FNV alleen de laatste an
derhalf jaar een meerderheid, na het aan
gaan van de federatie tussen NW en
NKV.
Wij bekijken hun nieuwe presentatie
argwanend. Maar de Vervoersfederatie
heeft zich niet opgesteld als een politieke
partij. Méér als eenheid.”
„Maar we moeten wel het belang van de
onderneming voorop stellen. Daarom
moeten we er ook voor oppassen dat we in
de ondernemingsraad geen politiek be
drijven. Je moet niet voetballen op de
tennisbaan. We zien de o.r. ook primair als
bedrijfsorgaan. Dat wil uiteraard niet zeg-
Arie Korringa: „De Vervoersfederatie
wil zich inzetten voor het totale personeel.
Dus niet alleen voor haar leden. Ook voor
de ongeorganiseerden, de verkeers
vliegers, de stewardessen, voor iedereen.
Je moet niet vergeten: het is één bedrijf,
iedereen heeft elkaar nodig. Een vlieger
heeft voor zijn veiligheid alle belang bij
een goede belader. Door die beladers dan
te motiveren, wordt ook de KLM beter.
Die trekt er dus ook zeker profijt van.”
Korringa vertelt dat de afdeling
Vliegtuigafhandeling, waar 700 man wer
ken en waarbij hij chef documentenkoe
rier is, een paar stappen vooruit is op de
rest. Bij dit onderdeel van de 17.000 man
sterke KLM kunnen de personeelsleden
zelf de criteria opstellen voor benoemin
gen, promoties en dergelijke, zegt Arie
Korringa. Hij vindt het jammer dat ze -
„nog” - niet zelf kunnen benoemen. „Maar
het is al heel wat dat er zonder meer met
die wensen rekening wordt gehouden. Dat
geldt ook bij de aanschaf van materieel.
De gebruikers hebben er ten slotte de
beste kijk op. ’’Positief is het ook dat er bij
de afdeling vliegtuigafhandeling een com
missie functiegroei is ingesteld.
Waarschijnlijk tot verbazing van vak
bondsman Arie Korringa, zegt KLM-di
recteur Van Ameyden het een zeer rede
lijk verlangen te vinden dat de werkne
mers meer invloed krijgen op hun eigen
werksituatie. „De mensen kunnen onge
looflijk waardevolle bijdragen leveren.
We hebben veel materiaalbezit, maar de
mensen zijn het meeste waard, want
vliegtuigen kun je kopen. Er is een hoop in
die hoofden en dat moeten we er proberen
uit te halen. Ik ben er van overtuigd dat
het motiveert als de medewerkers in goed
overleg kunnen meepraten. En mee
denken.”
De president-directeur sprak een
maand later zijn veto weer uit over een
door de ondernemingsraad aangenomen
motie van de Vervoersfederatie over in
spraak bij benoemingen. De o.r. wilde
vetder gaan dan de directie.
^JIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllillllllllilllllllilllllllllllllllllllilllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllHHHI^
I
KLM-werknemer
De vakbond wil
i
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiik—
t
