Demonstratie bij
begrafenis Biko
wint zetels
in Senaat
'l
KALKAR-DEMONSTRATIE VREEDZAAM VERLOPEN
„CONCESSIE” VOOR GENEEFSE VREDESCONFERENTIE
Frans „links”
Zwitsers: „Geen
liberalisatie
van abortus”
Weer
levensteken
van
Schleyer
IL
I
BOUWVAL
Twee doden en twee gewonden
Aanhangers Lefèbvre
op vuist met bisschop
Maria Peron moet
terecht staan
TREBOL
Te laat
1
Vreedzame linkse
betoging in Bologna
Nederlaag
Erkenning
Lek
VEELSCHRIJVERS
Strenge politiecontroles vertraagden start
„Bedriegerij"
- r
2
3
BINNEN* EN BUITENLAND
19 7 7
SEPTEMBER
2 6
MAANDAG
F'
it
n
ïr
e *1
id
rs
/T
a
ISS
jd
•ot
ng
j
en
door Nico Scheepmaker
JERUZALEM. De Israëlische regering is gisteren akkoord gegaan
met het Amerikaanse voorstel tot het bijeenroepen van de Geneefse
vredesconferentie waarbij de Arabische staten en de Palestijnen één
zogenaamde pan-Arabische delegatie zullen vormen. Israel heeft als
duidelijke voorwaarde gesteld dat de pan-Arabische delegatie na de
openingsceremonie opgesplitst moet worden waarna Israel met de
Arabische staten afzonderlijk de onderhandelingen wil beginnen.
lis
KALKAR. De grote protest
demonstratie in Kalkar is zater
dag zonder gewelddadigheden
verlopen. In de omgeving van het
stadje heeft de politie 37 perso
nen, onder wie twee Nederlan
ders, aangehouden. Volgens de
Duitse autoriteiten waren zij in
het bezit van wapens. Volgens mi
nister Hirsch van de deelstaat
Noord-Rijnland-Westfalen is het
slagen van de betoging tegen de
bouw van de snelle-kweekreactor
te danken aan de scherpe contro
les van de politie. Hirsch zei zater
dagavond in Kleef dat de Duitse
politie zaterdag 40.000 personen
heeft gecontroleerd. Daarbij zijn
55.000 voorwerpen, die de politie
gevaarlijk achtte, in beslag
genomen.
trijfël
Israel akkoord met voorstel VS
over één Arabische delegatie
i
De bewaking op de weg naar de centrale.
demonstranten nog
Zaterdagmiddag heb ik de Anton-Wach-
terprijs mee helpen uitreiken aan Frans
Kellendonk voor zijn bundel „Bouwval”.
Vijftienhonderd gulden en een verkleinde
bronzen uitgave van het mooie Anton
Wachter-beeld dat aan het eind van de
Voorstraat in Harlingen op enige tiental
len meters afstand van het huis aan de
Voorstraat 61a staat waar Simon Vestdijk,
de schepper van Anton Wachter, geboren
werd. Er zijn dus eigenlijk twee scheppers
van Anton Wachter, eerst Vestdijk, daarna
Suze Boschma, die me vertelde dat zij,
alvorens de opdracht te aanvaarden, „Te
rug tot Ina Damman” in de trein van Den
Haag naar Leeuwarden uitgelezen had en
toen meteen geïnspireerd, aan het beeld
begonnen was. Ik vroeg nog of dat die
trein was geweest die een tijdje bij Wijster
had stilgestaan, want het is mij nog nooit
gelukt om een van de Anton Wachter
romans in twee uur en drie kwartier uit te
lezen, maar ik geef toe dat ik iemand ben
die trager leest dan hij kan schrijven.
Frans Kellendonk veegde in zijn dank
woord op een mooi satirische wijze de
vloer aan met die theorie, en besloot met te
zeggen dat hij „uit de beweging stapte”.
Hij verzekerde me later, dat het ook niet in
de bedoeling ligt dat zij nu als ondergrond
se beweging verder gaan. Hij deed dat op
onze Vestdijk-wandeling van Trebel naar
het Hannema-huis waar een tentoonstel
ling over Vestdijk en Harlingen is inge
richt. Tijdens die wandeling werd hij ge
flankeerd door twee auteurs die (terecht of
ten onrechte) de reputatie hebben de
grootste veelschrijver op het gebied van de
literatuur, en de grootste veelschrijver op
het gebied van de journalistiek te zijn.
Maarten ’t Hart was de eerste, ikzelf was
de tweede. We waren beiden benieuwd of
Kellendonk nog publikatieplannen had
met zijn dankrede. Hij zei dat we hem
mochten gebruiken, mits hij in zijn geheel
gepubliceerd werd. Ik zag er toen van af,
maar Maarten sloeg gretig toe: „Dan hoef
ik zelf minder te schrijven,” zei hij. Ver
werpelijke mentaliteit voor een veelschrij
ver: „O gij die meer citeert dan ik kan
schrijven!”
Bonn heeft geen concrete aankno
pingspunten of er rechtstreeks verband
bestaat tussen de in Nederland onder
gedoken terroristen van de Rote Armee
Fraktion en de ontvoerders van Schley
er. Deze is vandaag 22 dagen in handen
van zijn ontvoerders.
Het Amerikaanse „State Department” is
ingenomen met het Israëlische besluit ak
koord te gaan met één verenigde Arabi
sche delegatie. In een verklaring van het
ministerie in Washington wordt wel be
klemtoond dat er nog geen overeenstem
ming bestaat tussen alle partijen over dit
voorstel. De VS zullen nader onderzoeken
of het idee aanvaardbaar is voor alle par
tijen, en voor de Sovjet-Unie, die met de
bracht een grote krans en condoleerde de
nabestaanden.
Ook andere diplomaten gaven van hun
medeleven blijk. Namens de Nederlandse
ambassade legde ambassaderaad mr. E.
de Jonge een krans.
In het stadion werd eerst een mis opge
dragen. In de daarop volgende uren spra
ken talrijke vertegenwoordigers van de
zwarte organisaties in Zuid-Afrika over
hun strijd tegen het apartheidsregime. De
meest fanatieke rede werd door de verte
genwoordiger van de Namibische bevrij
dingsbeweging SWAPO gehouden. Hij
vergeleek het regime-Vorster met dat van
de oorlogsmisdadigers van het Derde Rijk.
Het stoffelijk overschot van Biko werd
later op een kerkhof in Ginsburg in het
bijzijn van de naaste familie begraven. Op
het graf lagen kransen van de Amerikaan
se VN-ambassadeur Andrew Young en de
tennisspeler Arthur Ashe.
Volgens de officiële lezing zou Biko
overleden zijn aan de gevolgen van een
hongerstaking. Er komen echter steeds
meer aanwijzingen dat de zwarte activist
het slachtoffer is geworden van geweldple
ging in de gevangenis.
De politie van Noord-Rijnland-Westfa-
len houdt het aantal demonstranten op 30
tot 40.000. De politie zei dat in totaal bij de
grensposten 500 mensen zijn terugge
stuurd, omdat ze een plan hadden in Kal
kar gewelddadigheden uit te lokken.
Door de buitengewoon strenge controles
van de politie startte de mars naar de
reactor vele uren te laat. Op het geplande
tijdstip van de afmars om 13.00 uur
had kunnen zijn als de controles van de
politie soepeler waren verlopen.
Eichinger zei „verontrust” te zijn. „Niet
omdat de mensen houden van het latijn en
Gregoriaanse psalmen, maar omdat zij op
een onbeschrijflijke manier met geweld
een bisschop willen verhinderen zijn kerk
binnen te gaan”.
Er werd slechts met voldoening uitgespro
ken dat de protesttocht ondanks het ver
bod toch kon doorgaan en dat de acties
vreedzaam zijn verlopen. De meeste de
monstranten liepen na aankomst bij het
In verband met de duisternis besloot de
demonstratieleiding af te zien van het la
ten spreken van Duitse en Nederlandse
kernenergie-tegenstanders en boer Maas.
PARIJS (AFP, Reuter). De linkse
partijen in Frankrijk hebben gisteren bij
de senaatsverkiezingen een verwachte
overwinning behaald. De gemeenteraden
kiezen in Frankrijk de senatoren en na de
grote overwinning van links bij de ge
meenteraadsverkiezingen was het duide
lijk dat links ook bij de senaatsverkiezin
gen vooruit zou gaan. De officieuze uit
slag duidde gisteravond op een winst
voor de linkse partijen van ongeveer 10
delegatie omdat dit volgens haar een er
kenning inhoudt van het bestaan van een
eigen Palestijnse identiteit, terwijl Israel
juist dat Palestijnse probleem opgelost
wenst te zien in het kader van een overeen
komst met Jordanië. De Arabische staten
daarentegen zijn niet bereid naar Genève
te gaan zonder de deelname van een afzon
derlijke Palestijnse delegatie.
De Israëlische instemming met het Ame
rikaanse voorstel betekent een zekere wij
ziging van het tot nog toe gevoerde beleid.
In Jeruzalem werd het besluit dan ook
uitgelegd als een concessie van Israëlische
kant. Anderzijds zijn het juist de voor
waarden die Israel aan dit besluit verbindt
ten aanzien van Palestijnse deelname en
afzonderlijke onderhandelingen die juist
de voordelen van het Amerikaanse voor
stel weer teniet doen. De Palestijnse deel
name blijft een struikelblok en tenzij de
Amerikanen met een nieuwe „toverformu
le” komen is de Geneefse conferentie nog
lang niet zeker.
BUENOS AIRES (Reuter) Het Argen
tijnse Hooggerechtshof heeft bepaald dat
oud-president Maria Estela Peron terecht
moet staan op beschuldiging gemeen
schapsgeld te hebben gebruikt voor parti
culiere doeleinden in de periode dat zij
staatshoofd was. Sinds zij in maart 1976
door de strijdkrachten werd af gezet zit
mevrouw Peron in hechtenis.
Een vertegenwoordiger van de Bundes-
verband Burgerinitiativen Umweltschutz
(particuliere organisatie ter bescherming
van het milieu) zei zaterdagavond op een
persconferentie in Kalkar dat de Duitse
minister Hirsch „een grote nederlaag had
geleden”.
terrein direct weer terug naar Kalkar en
naar de bussen.
Bussen uit Frankfurt werden liefst zeven
maal gecontroleerd op hun weg naar
Kalkar.
BOLOGNA (Reuter). Ruim 30.000 mi
litanten hebben gisteren door de straten
van de Italiaanse stad Bologna gelopen
aan het einde van de „driedaagse conven
tie tegen de repressie”. Ruim 7.000 poli
tiemannen waren op de been om een oogje
in het zeil te houden, maar zij hoefden hun
traangasgranaten niet te gebruiken omdat
de demonstranten het bij een vreedzame
betoging hielden.
De PPR-kemgroep (partijraad) heeft za
terdag tijdens haar vergadering in Utrecht
een telegram gezonden aan minister van
der Stoel (Buitenlandse Zaken). In dat
telegram deed de kerngroep namens de
PPR een dringend beroep op Van der
Stoel „zijn Westduitse collega te verzoeken
de Europese samenwerking evenzeer te
aanvaarden op het terrein van de buiten
parlementaire actie als op het gebied van
de economie, de terreurbestrijding enzo
voorts en derhalve Nederlandse burgers
toe te staan op Westduits grondgebied te
protesteren tegen de bouw van een snelle-
kweekreactor”.
Ondanks de hindernissen van grens- en
verkeerscontroles en de „lastercampagne
tegen de demonstratie”, noemt de demon
stratieleiding de internationale actie van
zaterdag een groot succes. Meegedeeld
werd dat actieplannen klaarlagen voor het
geval bussen met demonstranten zouden
worden tegengehouden bij de grens. Zo
lag een draaiboek klaar voor demonstra
tieve acties met het verbranden van een
EEG-vlag. De Duits-Nederlandse leiding
had bovendien tweeduizend man achter de
hand gehouden voor een eventuele bezet
ting van het centraal station in Duisburg.
Sir
zji-
rin-
52
dn-
het
na-
va-
in-
■dt
ee
im
bij
De
lig
Verenigde Staten co-voorzitter is van de
Geneefse conferentie.
De Palestijnen zullen in de Israëlische
zienswijze deel moeten uitmaken van de
Jordaanse delegatie en afkomstig moeten
zijn uit het gebied dat vroeger Palestina
heette (het huidige Israel en de bezette
westelijke Jordaanoever). Zij mogen geen
bekende PLO-figuren zijn maar Israel zal
geen bezwaar hebben tegen de eventuele
deelname van PLO-sympathisanten. Over
igens stelt Israel dat koning Hoessein van
Jordanië verantwoordelijk is voor de keu
ze van de Palestijnse vertegenwoordigers.
Bovendien eist Israel dat er geen enkele
verandering van resolutie 242 van de Vei
ligheidsraad zal plaatsvinden. Het Ameri
kaanse voorstel tot de vorming van een
gezamenlijke Arabische delegatie was be
doeld om het probleem van de Palestijnse
vertegenwoordiging te omzeilen.
Israel heeft tot nog toe geweigerd te
onderhandelen met een aparte Palestijnse
„Wij zullen onze strijd tegen de snelle-
kweekreactor en tegen kernenergie voort
zetten op alle fronten en de internationale
beweging nog sterker maken. Wij hebben
een grote morele overwinning behaald
door zonder een enkel incident te demon
streren. Wij hebben een grote politieke
overwinning behaald door te protesteren
op de plaats die wij zelf hadden uitgeko
zen”, zo reageerde het Landelijk Energie
Komitee (LEK) gistermiddag.
?n
m
te
an
ir,
le-
5U,
ïn-
tie
307
nu
nie
iet
te-
be-
i te
ïhe
lij
na
:he
ni-
an-
le-
iet-
in
id-
:et,
ro-
>u-
ro-
rd-
ra-
ra-
?rd
de
lig
In zijn woord van dank haakte Frans
Kellendonk in op de discussie die is ont
staan over de vraag of hij en Matsier en
Deeschka Meijsing en Kooiman inderdaad
tot een nieuwe stroming „het akademis-
me”, behoren of niet. Jan Brokken, de
„literaire futuroloog van de Haagse Post”,
zoals Kellendonk hem omschreef, had dit
geponeerd, zonder dat de betreffende
schrijvers het daar mee eens waren of er
zich zelfs maar gelukkig mee voelden.
'an
'in
set.
5ië,
iot-
23
sst-
liet
Eu-
iok
en-
’a-
ag
ig-
:e-
en
ed
is
le
lie
en
ad
ag
uit
?e-
:it-
je-
Dr.
an
na
ne-
ind
ing
;a o
zan
-er-
n 1
■au
ge
ënt
(Van onze redactie buitenland)
GENÈVE. De overgrote meerderheid
van de Zwitserse kantons heeft het volks
initiatief voor de liberalisatie van abor
tus verworpen. Het volksinitiatief is al
leen door de progressieve kantons als
Zürich, Bazel, Schaffhausen, Neuchatel,
Bern, Vaud en Gevève geaccepteerd. En
dat terwijl volgens een opiniepeiling van
drie maanden geleden ruim 60 procent
van het Zwitserse volk vóór het initiatief
was dat eiste dat abortus in alle kantons
tijdens de eerste drie maanden van de
zwangerschap vrij en niet strafbaar zou
moeten zijn. Uit een recentere opinipei-
ling bleek dat de 60 procent tot 53 procent
was geslonken, en er meer vrouwen dan
mannen tegen het volksinitiatief waren.
Waarschijnlijk heeft de campagne tegen
het initiatief toch een groot aantal stem
mers kunnen intimideren. De afgelopen
weken wemelde het van „Bedreigde em
bryo’s” in de brievenbussen en het aantal
aanplakbiljetten tegen abortus overtrof
het aantal vóór. De initiatiefneemsters van
de campagne voor de liberalisatie van
abortus, onthielden zich van manifesta
ties en andere opiniebeïnvloedende activi
teiten.
1
Schleyer
Volgens de Duitse en Nederlandse orga
nisatoren van de betoging is het rustige
verloop een gevolg van het vredelievende
optreden van de demonstranten en de goe
de leiding. Zij schatten het aantal beto
gers, dat de door de rechtbank van Dussel
dorf verboden mars naar een weiland te
genover de reactor maakte, op 40 tot
50.000. De Nederlandse demonstratielei-
ders zeggen dat dat aantal 10.000 hoger
(Van onze redactie buitenland)
waren tienduizenden
steeds niet gearriveerd in Kalkar, waar de
eigenlijke demohstratie al om tien uur had
moeten beginnen.
„Hij ging ervan uit dat de demonstran
ten met onvriendelijke bedoelingen naar
Kalkar waren gekomen en daarom had
den de activiteiten van de Duitse politie
een kwaadaardig karakter. Gezien deze
zeer ordelijk verlopen demonstratie heb
ben wij onze goede bedoelingen alleen
maar onderstreept”.
De leiders van de demonstratie deelden
mee dat zaterdag rond Kalkar op vijftien
toegangswegen versperringen waren op
geworpen en dat in 35 Duitse steden bus-
sen met demonstranten zijn vastgehouden.
PARIJS(AFP). Bisschop Leon-Arthur
Eichinger uit Straatsburg heeft het giste
ren zwaar te verdurén gehad toen hij de
door volgelingen van de traditionalisti
sche bisschop Lefèbvre bezette St-Jan-
kerk in Straatsburg wilde betreden. Met
de blote vuist werd hij door de bezetters
aangevallen en ook werd hem het borst
kruis afgetrokken. De volgelingen van
Lefèbvre riepen: „Rode bisschop, verra
der”. Gistermiddag waren de traditiona
listen de kerk binnengedrongen en
hielden deze tot de avond bezet. Onder de
manifestanten waren tal van Westduitse
gelovigen.
Aangekondigd werd dat ook in Neder
land de acties zullen doorgaan, vooral nu
gebleken is dat grote aantallen Nederlan
ders (10.000 zijn er volgens het LEK naar
Kalkar getrokken) zich tegen de kernener
gie verzetten. Als de uitbreiding van de
ultracentrifugefabriek in Almelo zou
doorgaan, zal het LEK wederom in het
geweer komen, zó werd gezegd.
(Van onze redaktie buitenland)
KING WILLIAMSTOWN. De vorige
week overleden leider van de Zuidafri-
kaanse zwarte bewustzijnsbeweging,
Steve Biko, is gisteren in Ginsburg begra
ven. Tevoren werd een rouwdienst gehou
den in het sportstadion van King
Williamstown. Vanaf vroeg in de ochtend
was het stadion opengesteld. Omstreeks
negen uur was het normaal 4000 mensen
bevattende stadion reeds overvol. Er be
vonden zich zeker 18.000 tot 20.000
mensen.
zetels, omdat twaalf nieuwe senaatszetels
geschapen werden.
De senaatsverkiezingen werden over-
schaduwd door de speculaties over de
scheuring binnen het linkse front, dat leek
af te stevenen op een overwinning bij de
parlementsverkiezingen volgend jaar,
maar dat door ernstige meningsverschil
len tussen de drie partijen, communisten,
socialisten en linksradicalen, in het slop is
geraakt.
Na de bijeenkomst in het stadion werd
de politie bekogeld met stenen. Twee poli-
tie-agenten werden dodelijk getroffen. Er
is ook een vuurgevecht geleverd, waarbij
twee gewonden vielen.
Bisschop Tuti van de Anglicaanse kerk
in Lesotho leidde een rouwdienst voor de
naaste familie van de overledene. Kort
voordat de rouwstoet het huis verliet, arri
veerde de Amerikaanse diplomaat Don
McHenry, leider van de Westerse diploma
tieke delegatie die in Pretoria over de
onafhankelijkheid van Namibië onder
handelt. De Amerikaanse diplomaat
Pas tegen het vallen van de avond had de
protesttocht waarboven voortdurend
helicopters vlogen het land van boer
Josef Maas, tegenover het zwaar bewaakte
centraleterrein bereikt. Deze landbouwer
voert al jarenlang processen tegen de
bouw van de snelle-kweekreactor tegeno
ver zijn land. Het terrein van de centrale,
omringd door een gloednieuw betonnen
hek in een enkele meters brede gracht
(kosten: tien miljoen D.M), werd als een
veste bewaakt. Enkele duizenden gehelm
de, van gasmaskers en schilden voorziene
politieagenten, schermden het terrein vol
ledig af. De weg naar de centrale was
hermetisch afgesloten.
De plechtigheid vond plaats in schouw
burg annex bioscoop Trebol, een naam die
een samentrekking bleek te zijn van Trek
vaart en Bolwerk, die aan de schouwburg
grenzen. Burgemeester De Haan van Har
lingen vertelde, dat de bewoners nu al óver
de „Trebol-buurt” spreken. Zo werd in het
verleden de zoetvloeiende Italiaanse naam
Marcanti van een feestzaal in Amsterdam-
West gevormd uit Markt Cantine, en was
de eveneens Italiaans aandoende naam
van Restaurant Pamado in de Amster
damse binnenstad een samensmelting van
Pa, Ma en Dochter. Zulke woorden zijn de
muildieren van de taal, zij boezemen mij
tegelijk vrees en ontzag in. De uitreiking
van de Anton Wachter Prijs was gekop
peld aan de lustrumviering van de Vest-
dijkkring, die natuurlijk terecht in Harlin
gen, het „Lahringen” uit de Anton Wach-
ter-romans, werd gehouden. Toen voorzit
ter prof. dr. N. Beets mevrouw L. A. Abell-
van Soest voor haar voordracht bedankte,
zei hij op een gegeven moment zoiets als:
en het verheugt ons zeer dat we hier in
HarlingenHij viel even een seconde
stil, besefte toen de blunder die hij bij in
het bijzijn van alle Vestdijkkringers en de
burgemeester had gemaakt, en verbeterde
zichzelf haastig met: „eh, ik bedoel natuur
lijk Harderwijk, waar de jonge Vest
dijk. Hij stokte weer, de hilariteit in
de zaal opmerkend, als een razendsnelle
computer herhaalde hij nog even in ge
dachten zijn laatste zetten en begreep toen
dat hij zich steeds dieper in de nesten had
gewerkt. Eerst door te denken dat het
Harlingen niét was, daarna door te denken
dat het Harderwijk wèl was! Maar mis
schien kon hij er alsnog een Grote Grap
van maken door vragend Harmelen?, of
Hardenberg?, maar nee, dat kon hij als
voorzitter van de Vestdijkkring niet ma
ken, dus keerde hij toch maar haastig
terug naar zijn uitgangspunt: Har
lingen
samen met hem altijd het voorstel van
Washington verworpen heeft. Hij ver
klaarde dat Begin „een foute beslissing”
had genomen. Volgens hem komt het er nu
toch van dat Israel afzonderlijk zal onder
handelen met Palestijnen, en dat kan vol
gens Rabin nooit tot vrede leiden, Hij
meende dat de huidige Israëlische rege
ring zich te veel richt naar het beleid dat
door de regering-Carter gevoerd wordt.
BONN(DPA). De ontvoerders van
werkgeversvoorzitter Hans Martin
Schleyer hebben dit weekeinde op
nieuw een teken van leven van hun
gijzelaar aan de autoriteiten doen toe
komen. Veiligheidsinstanties in Bonn
deelden gisteren mee dat zaterdag op
nieuw gegevens met de ontvoerders
zijn uitgewisseld. Hoge Westduitse re
geringsfunctionarissen hebben deze
gegevens gisteren onder leiding van
minister van Binnenlandse Zaken
Maihofer besproken.
A. -
ü- Controle van auto’s op weg naar Kalkar.
A Een demonstratie hangt bloemen in het prikkeldraad van de
afzettingen.
(Van onze redactie buitenland)
Het Democratisch Front voor de Bevrij-
ding van Palestina (DFLP) liet in de Liba
nese hoofdstad Beiroet weten dat het
Amerikaanse plan voor heropening van de
conferentie in Genève „bedriegerij” is en
niet ingaat op de Palestijnse wens tot een
onafhankelijke en gelijk waardige afvaar
diging. Andere Palestijnse organisaties,
zoals de PLO, gaven officieel nog geen
commentaar maar uit reacties van voor
aanstaande Palestijnen kon worden opge
maakt dat het Amerikaanse plan bij hen
niet in goede aarde is gevallen. De verte
genwoordiger van het DFLP sprak van
een „Amerikaans zionistisch plan dat al
leen tot doel had de Palestijnen hun natio
nale rechten door de neus te boren”.
De voormalige Israëlische premier Rabin
leverde scherpe kritiek op de acceptatie
door de huidige prémier Begin van het
Amerikaanse voorstel. Hij zei dat Begin
