Newcastle haalt zesduizend ton
100.000
ton huisvuil
staal uit
Mees&Hope biedt als enige bank
de Kapitaalrente-rekening
BankMees Hope nv
Sportmiddag
Terras vogels
ten we
welzijn
De Kapitaalrente-rekening
W30/
4/0
Rente: hoog
Opzegtermijn: geen.
I
Electroshock
Wereldsucces
Inzamelingsactie
bestrijdingsmiddelen
een nieuwe, individuele spaarvorm.
Verbeteringen
Levensreddend
Zelfmoord
Spaarzaam
Diepe angst
13
IJMOND
19 7 7
SEPTEMBER
3 0
VRIJDAG
voor oktober 1977
BMH
(Van onze verslaggever
Cor Boos)
door Pieter Taffijn
tel. 319053 tst. 232
NEWCASTLE/HAARLEM.
„Deze installatie zou zo aan
die van TNO in Haarlem ge
koppeld kunnen worden,” al
dus de reactie van milieudes
kundige mr. J. H. Erasmus van
het ministerie van Volksge
zondheid en Milieuhygiëne. Hij
was een van de dertig vertegen
woordigers van overheid en rei
nigingsdiensten die maandag
in Benwell aan de rand van de
stad Newcastle de demonstra
tie bijwoonden van een volau
tomatische blikafscheidingsin-
stallatie voor huisvuil.
Hoge rente! Deze is gelijk aan het
maandelijks berekende rendement
van 3 langlopende staatsleningen; dus
zeer hoog. De rente kan derhalve
elke maand variëren. Voor de maand
oktober bedraagt hij 73/i% p.j.
Geen opzegtermijn! Op elk
gewenst moment kunt u elk gewenst
bedrag opnemen, waarover terstond
3% (rentekorting) wordt ingehouden.
Voor w ie? De kapitaalrente-
rekening is een hoogst' individuele
spaarvorm. Door de wijze waarop u
de K a pi taa I re n tc-re k e n i ng ge b ru i k l
bepaalt u zelf het uiteindelijke
rendement.
Ideaal voor mensen die verwach
ten hun geld voor langere tijd te
kunnen uitzetten, maar het toch te
allen tijde beschikbaar willen houden
"voor het geval dat
Voor inlichtingen kunt u terecht
bij ons kantoor, waarbij wij u ook.
onze uitgebreide folder zullen geven.
Deze folder kunt u eveneens
telefonisch aanvragen.
(ADVERTENTIE)
o.
Haarlem. Houtplein 8. tel. 023-31 59 50.
IN APRIL VAN DAT JAAR vond de
4’
J
De heer Erasmus belast met de bestu
dering van de afvalproblematiek in Ne
derland, sprak van een uitstekende in
stallatie en toonde zich verheugd dat in
het gewest Newcastle daadwerkelijk
aan recycling wordt gewerkt. De TNÓ-
installatie vond hij schoner maar lui
druchtiger ofschoon daar wel iets aan
te doen is. Hij betreurde het dat de
VAM in Wijster een lang nog niet vol
maakte Zweedse installatie gaat ge
bruiken, terwijl in eigen land voldoen
de know how en industrie aanwezig is
om zelf een recyclinginstallatie te bou
wen. De heer Van Houwelingen vond
dat de kwestie in Haarlem nog eens
bekeken moet worden in het licht van
de ontwerp Afvalstoffenwet. Hij vroeg
zich af of het wel zo noodzakelijk was
om het huisvuil naar Drente af te voe
ren. Het transport over grote afstand
beschouwt hij als energieverspilling.
De haast waarmee het gewest voor de
VAM heeft gekozen noemde hij mer
kwaardig. Met mr. J. H. Erasmus vroeg
hij zich af of regionale huisvuilverwer-
king per se rendabel moet zijn of dat
andere factoren zwaarder wegen.
Material Recovery heeft in Newcastle
de volle medewerking van Tyne and
Wear County Council en de reinigings
diensten. Er bestaan plannen om dit
systeem in verscheidene plaatsen in
Groot-Brittannië in te voeren. Bij het
terugwinnen van veertig percent van
het blik levert dat het land al twintig
miljoen pond per jaar op. De gedemon-
Ook in Nederland, in 1939 vonden de
eerste behandelingen plaats in Heiloo, in
de oorlog begon een ingenieur Cohen
Stuart uit Hilversum apparaten te bou
wen om ES toe te dienen. In het begin
waren het vooral dierenartsen die be
langstelling toonden, zij wilden bekijken
of ES geschikt was om dieren in het
slachthuis te verdoven. Er kwamen ook
publicaties in Nederlandse tijdschriften
over de vaderlandse ervaringen. De re
sultaten werden niet zo belangrijk gevon
den, de internationale literatuur gaf hoog
op van de vele behaalde successen. Zo’n
behandeling was geen pretje. Bij de pa
tiënt in vol bewustzijn werd de stroom
doorgevoerd via electroden op het hoofd.
Dat leverde een epileptische aanval op,
compleet met een gil, krampen en het
verlies van het bewustzijn. Een nogal
agressieve benadering van een patiënt,
die niet werd (en ook nauwelijks wordt)
ondersteund door een wetenschappelijke
verklaring.
Al die nadelen werden bekend, elke
psychiater was ervan op de hoogte en
ondanks dat werd ES de meest toegepas
te therapie. Waarom vraag je je dan af.
Tegenstanders van ES die ongenuan
ceerd reageren merken op dat dit het
gevolg was van de domheid en de geld
zucht van de psychiaters en omdat deze
lieden nogal agressief waren. Nu zal dat
in een aantal gevallen waarschijnlijk wel
opgaan. Maar het lijkt zeker voor de
beginperiode van ES meer voor de hand
te liggen, dat men toch wel „geloof” had
in deze therapie. Tal van collega’s deden
verslag van goede ervaringen, vooral bij
mensen die last hadden van een depres
sie. Medicijnen daartegen kwamen pas
veel later. En natuurlijk staat het ook wel
als een paal boven water, dat ES zonder
meer werd gebruikt om al te opgewon
den patiënten tot bedaren te brengen en
als strafmaatregel. „Denkt u erom dat u
dat niet meer doet, want anders krijgt u
electroshock!”
interesse hebben getoond. Welke dat
zijn wilde men niet kwijt. Metal Box,
een van de participanten, heeft in Ne
derland een gat in de markt ontdekt
voor blik als verpakkingsmateriaal. Dit
houdt in dat de komende jaren ook in
ons land meer blik in het huisvuil te
recht zal komen. Aangezien in Enge
land na het verwijderen van metalen
geen verdere recycling plaatsheeft en
het vuil op een open stort terechtkomt,
zou daar de in Haarlem voor Esmil/Es-
tel ontwikkelde installatie wel eens een
goede markt kunnen vinden.
geheel ondervangen door de stroomdoor-
voer te veranderen en de electroden an
ders te plaatsen.
Ook wordt het gebied waarvoor ES
wordt voorgeschreven steeds kleiner,
houdt Kroft ons voor. Het toepassen ging
zich steeds meer toespitsen op bepaalde
vormen van depressie. In de encyclope
die van de psychiatrie en psychotherapie
van prof. dr. Ladee wordt depressie om
schreven als „toestand die gekenmerkt is
door een ziekelijk gedrukte, sombere
stemming, vaak gepaard gaande met ge
remdheid in denken en handelen”. In de
jaren vijftig zijn er veel medicijnen op de
markt gekomen (dié w'orden samengevat
onder de groep psycho-farmaca) die een
veel menselijker behandeling mogelijk
maakten. Vandaar dat Kroft zegt, dat ES
in Nederland alleen nog maar wordt toe
gepast bij bepaalde vormen van depres
sies, nadat eerst andere behandelingsme
thodes zijn geprobeerd en niet effectief
gebleken, althans niet op een bepaalde
termijn. Die andere methodes zijn psy-
cho-therapie (dus gespreks-therapie), het
toedienen van medicijnen of het onthou
den aan de patiënt van slaap. Dit laatste
in tegenstelling tot wat de psychiaters
een aantal jaren geleden nog propageer
den: toen was een slaapkuur nog zo goed
om weer tot rust te komen.
In hetzelfde nummer van het clubblad
van de artsen liet de Zeister psychiater F.
van ’t Hooft in een dergelijke richting uit.
Hij constateerde stemmingmakerij op
emotionele gronden, terwijl er statistisch
is aangetoond dat het toepassen van
shocks best een goede uitwerking kan
hebben. Wie moet je dan geloven, als Van
de Lande zegt dat er in geen enkel weten
schappelijk rapport ooit is aangetoond
dat het ook maar enig positief resultaat
zou hebben. In de Verenigde Staten zijn
er eveneens velen die er zo over denken
en er zijn wettelijke maatregelen geno
men die het toepassen van ES zeer sterk
aan banden legt. Al is er wel onder de wet
uit te komen, in een geval van een hoger
beroep werd een dergelijke door de staat
Californië uitgevaardigde wet namelijk
ongrondwettig verklaard. Zeer tegen de
zin van de bekende psychiater Thomas
Szasz in, die ES een barbaars middel
vindt dat hij nooit van zijn leven zal
toepassen. Hij is er een van de groep die
vindt dat je op deze manier een depres
sieve patiënt met een moker probeert te
„genezen”. Ook al gebeurt het tegen
woordig zonder de uiterlijke verschijnse
len van de epileptische aanval.
VOOR EEN DEEL IS AAN DE bezwa
ren tegemoetgekomen. Psychiater A. L.
Kroft zei onlangs in het Tijdschrift voor
Ziekenverpleging, dat de tegenstanders
van ES aan die verbeteringen voorbij
gaan. Hij noemde drie veranderingen in
de therapie die in de laatste 25 jaar zijn
ontstaan. De therapie wordt al sinds vele
jaren toegepast onder narcose en met
toediening van spierverslappende mid
delen. Dat maakt de behandeling minder
angstaanjagend voor de patiënt en ande
re bezwaren als fracturen en aandoenin
gen aan de longen worden voorkomen.
De bezwaren van geheugen- en inpren-
tingsstoornissen zijn volgens hem bijna
IN DE HIERVOOR AL GENOEMDE
encyclopedie wordt het levensreddende
effect van ES genoemd. Patiënten met
zelfmoordneigingen zouden met deze
therapie van hun plannen kunnen wor
den afgehouden. Kroft zegt dat anti-de-
pressiva (de medicijnen tegen depres
sies) uitermate gevaarlijk zijn en het
TOT SLOT NOG IETS OVER HET
zogenaamde levensreddende effect, het
laatste strohalmpje dat ES zou vormen
om mensen voor zelfmoord te behoeden.
Psychiater Frank van Ree is dat eens uit
gaan zoeken in de psychiatrische inrich
ting Vogelenzang in Bennebroek, waar
hij werkt. Daar werd de laatste ES in
1973 toegepast. Als de geleerde heren, die
zeggen dat deze therapie voor een aantal
patiënten de laatste mogelijkheid vormt
opdat ze zichzelf niet het leven benemen,
gelijk hebben, zouden er meer zelfmoor
den moeten voorkomen. In 1966 pleegden
er van de ruim 700 patiënten zes zelf
moord, schrijft Van Ree in het Tijd
schrift voor psychiatrie. In 1972 vier van
de ruim 400 en in de drie daarop volgen
de jaren respectievelijk twee, twee en
vier, het aantal patiënten is inmiddels tot
net onder de 400 gedaald.
Dit zijn natuurlijk cijfers met een heel
beperkte waarde, maar het is nauwelijks
aan te nemen dat de gemiddelde bevol
king van het ziekenhuis veranderd is. En
daaruit volgt dan, dat de stelling dat
alleen met ES zelfmoorden zijn te voor
komen, nauwelijks serieus kan worden
genomen. Overigens is Van Ree het eens
met NASA (Nationale Anti Shock Actie)
dat ES moet worden afgeschaft en ook
hij kent geen wetenschappelijk geschrift
waaruit blijkt dat onderzoek een ondub
belzinnig resultaat heeft opgeleverd. Het
toepassen van ES blijft dus een schot in
het duister en dat is waartegen zovelen
zich in ons land en daarbuiten verzetten.
Op genoemde datum kan het publiek
tussen 8 en 12 uur ’s morgens en 1
en 4 ’s middags terecht bij de volgende
adressen: Afdeling Reiniging van de
dienst Openbare Werken aan de Am
sterdamse weg even ten oosten van de
Velsertunnel of bij het bedrijf Gas,
Reiniging en Water te Velsen. Nadere
informaties worden bij laatstgenoemde
instelling verstrekt (Telefoon 19119).
Aan de inlevering zijn geen kosten ver
bonden.
SANTPOORT. De softbalafdeling
van Terrasvogels houdt op zaterdag 8
oktober de jaarlijkse sportmiddag voor
de adspiranten, pupillen en peanuts.
Deze wordt gehouden op het terrein
aan de Kieftendellaan nabij het station
Santpoort-Noord. De sportmiddag be
gint om twee uur en duurt tot om
streeks vier uur.
VELSEN. Op dinsdag 4 oktober
bestaat er 'nogmaals de gelegenheid
om restanten van bestrijdingsmidde
len in te leveren. Het betreft hier che
mische produkten die niet meer ge
bruikt mogen worden dan wel overtol
lig zijn.
streerde installatie, waarbij aluminium
en andere non-ferro materialen afzon
derlijk worden afgescheiden werkt in
de open lucht waarbij veel stof vrij
komt. Milieugroepen zullen daarom
wel wat bezwaren laten horen als een
dergelijke apparatuur in Haarlem ge
plaatst zou worden. Met wat extra voor
zieningen, bijvoorbeeld een afgesloten
ruimte met stofafzuigers kan echter
een aanvaardbare werkomgeving gere
aliseerd worden.
Tijdens de bijeenkomst werd duide
lijk dat drie bedrijven in Nederland al
DAT HET NIET EENVOUDIG is om
te zeggen of je de ES wel of niet moet
toepassen blijkt wel uit de discussies
tussen de heren psychiaters onderling.
Want nauwelijks had Van de Lande het
voorgaande gezegd, of de Almelose zenu
warts P. J. van der Burg stond op. Hij
verklaarde er zich niet voor te schamen
dat hij ES, zij het gelukkig slechts spaar
zaam, nog wel eens moet toepassen,
„waarbij ik uitsluitend het belang van de
patiënten probeer te dienen”. Hij voert
daarvoor ziektebeelden aan, die niet te
bestrijden zijn met andere therapievor-
men. In een ingezonden brief in Medisch
Contact liet hij ook nog weten dat ES
niets met sadisme heeft te maken.
HET WAS DAAROM NIET MEER dan
logisch dat de patiënten de schrik in de
benen hadden na zo’n behandeling. Zij
vertelden over hun ervaringen zodat alle
patiënten een diepe angst hadden voor
het toedienen van ES. Zij vroegen dan
ook vaak om het aan hen voorbij laten
gaan van deze beker. Nu was een jaar of
dertig geleden de inspraak toch al niet
groot en dat gold zeker voor de psychia
trische inrichtingen. Want een gek kon je
toch moeilijk laten bepalen wat goed
voor hem was of niet. ES werd dus in de
meeste gevallen onder dwang toegediend
en dat is zeker een van de redenen dat er
zoveel weerstand tegen bestaat.
De brute behandeling had ook andere
nadelen. Er kwamen fracturen voor,
ademstilstand voor een zekere periode,
longontsteking door verslikken, abces
sen aan de longen en heel vaak geheu
genstoornissen. Die stoornissen waren
meestal van voorbijgaande aard. Maar
als ES meer dan twintig maal werd toe
gepast, en dat was geen uitzondering,
dan was de geheugenstoornis vaak blij
vend.
’s Avonds half zeven komen alle deel
nemers bijeen in de kantine op de Elta
in Santpoort-Zuid. Daar wordt een pro
gramma gepresenteerd met kienen,
films en toneelstukjes die door eigen
krachten zijn ingestudeerd. Bij slecht
weer vervalt de sportmiddag; de avond
in de kantine gaat in ieder geval door.
MOET HET TOEDIENEN VAN elec
troshocks worden verboden of niet? Ja
zegt een aantal psychiaters, daarin ge
steund door actiegroepen. Andere psy
chiaters zijn het met deze opvatting in
het geheel niet eens, zij menen dat ES
(zoals we electroshock van nu af zullen
noemen) in de praktijk effectief is geble
ken. Over deze opvattingen is onder
meer via televisie en kranten al het een
en ander verteld. Hoe een ES wordt toe
gediend jen wanneer blijft wat onduide
lijk. Wij zullen proberen iets van die
onduidelijkheid weg te nemen.
ES wordt een jaar of veertig toegepast
in de psychiatrie. Al aan het eind van de
vorige eeuw nam men proeven op dieren,
deze kregen elektrische stroom door de
hersenen gevoerd. Het resultaat was een
soort epileptische aanval. De Italiaanse
psychiater Cerletti probeerde de aanval
len bij dieren op te wekken om zo aan de
weet te komen of hersenbeschadigingen
bij epileptici het gevolg waren van de
aanvallen of dat het net andersom was.
Daarvoor werd een apparaat gemaakt
zodat dieren een stroomstoot door de
hersenen konden krijgen zonder dat ze
dan ook direct het tijdelijke met het
eeuwige verwisselden. De effecten op
mensen waren niet bekend en voorlopig
vond Cerletti het risico nog te groot om
ook dat uit te proberen.
Toen hoorde de Italiaan dat in het
slachthuis varkens via elektrische
stroom werden gedood. Hij spoedde zich
daarheen, want dat zou betekenen dat
ES te gevaarlijk was om op mensen toe te
passen. Het bleek echter heel anders te
gaan. De varkens vielen wel op de grond
na de stroomstoot (van een, Volt of tach
tig), maar dan moesten de slagers er nog
wel voor zorgen dat ze ook doodgingen.
Als dat niet gebeurde dan kwam het
beest na een paar minuten overeind en
na tien minuten wandelde het varken
weer rond of hem niets was overkomen.
Er werden nog een paar jaar proeven
met dieren gedaan, ook de hersenen wer
den onderzocht en in 1938 vond Cerletti
de tijd rijp dat ook een mens maar eens
aan ES moest worden onderworpen.
In Groot-Brittannië wordt per jaar
1,1 miljoen ton vertind blik gebruikt
voor tien miljard conservenblikken.
Achthonderdduizend ton daarvan
komt op de vuilnisbelt terecht. Het is
thans technisch mogelijk dit staal en
daaruit nog eens achtduizend ton tin
terug te winnen. Een hoeveelheid die
overeenkomt met de totale Britse ti-
nimport. Met de nieuwe installatie die
in zes maanden is gebouwd en een
investering van 260.000 pond vergde
wordt momenteel uit de 100.000 ton
huisvuil uit de regio jaarlijks zesdui
zend ton blik teruggewonnen. Aan de
ene zijde gaat het huisvuil uit de vuil
niswagens er in en aan de zijkant ver
schijnen de in elkaar geperste pakket
ten met een snelheid van twintig per
uur, gelijk strobalen. Ze wegen 50 kg
en bevatten zevenhonderd blikjes.
Hieruit wordt nog eens het tin ge
haald, waarna ze in de hoogovens om
gesmolten worden.
Italiaanse psychiater .de eerste geschikte
patiënt. Via de politie werd hem een
veertigjarige man „geleverd”, die hij om
schreef als een schizofrene psychotische
alcoholist. Het slachtoffer kreeg gedu
rende een vijfde seconde stroom van 110
Volts via de hersenen gevoerd. In totaal
werd er achttien keer ES op hem toege
past, waarna hij genezen werd ver
klaard. Dankzij de mededelingen van
Cerletti in Rome en later on een interna
tionaal congres in Kopenhagen vond de
methode aanhangers over de herle
wereld.
staat voor hem vast dat er doden zijn
gevallen door het innemen van deze me
dicijnen, meer dan door het gebruik van
ES. Ook psychiater L. J. van Hiele van
het psychiatrisch ziekenhuis in Franeker
past ES nog toe, als uiterste middel om
zelfmoord te voorkomen. En er zijn nog
wel meer psychiaters te vinden die ES
toepassen en die het een behandeling
noemen waarmee goede resultaten zijn
te behalen.
Daartegenover staan weer ander me
ningen. Van bijvoorbeeld psychiater L.
van der Post van de jeugdpsychiatrische
dienst uit Amsterdam. Naar zijn mening
is ES helemaal niet meer nodig, er zijn
nog wel andere dingen te bedenken.
Naar zijn idee is deze therapie zeker niet
van gevaar ontbloot. Dat zegt ook dr. J.
L. M. van der Lande, directeur van het
psychiatrisch ziekenhuis St. Bavo in
Noordwijkerhout. Hij stelt dat het allang
is bewezen dat ES nooit nodig is en hij
vindt het volstrekt inhumaan. Maar wat
doet hij als hij merkt dat iemand met
zelfmoordplannen rondloopt? „Wat ik
doe in zo’n geval is praten, of als het echt
niet anders kan, opsluiten. Maar vrijwel
altijd is een gesprek voldoende. Shock
pakt een symptoom aan, niet de oorzaak.
En daar gaat hem om, de oorzaak; dat
gjiat wel wat langer duren, maar het
heeft uiteindelijk wel resultaat” ver
klaarde hij tegenover het Nederlands Co
mité voor de rechten van de mens.
son' Ltd. Er is een werkkapitaal van
900.000 pond waarvan 200.000 pond is
uitgetrokken voor research op het ge
bied van reiniging van afvalblik voor
het terugwinnen van tin. Directeur dr.
F. Fitzgerald zei graag in contact te
willen komen met een Hollands bedrijf
dat hiervoor een oplossing heeft. Ge
vraagd naar het rendement zei hij dat
een dergelijke installatie overal dus
ook in Nederland kostendekkend kan
werken. In 1978 zal in de EEG de
hoeveelheid staal in het huisvuil 2 a 3
miljoen ton bedragen. Een reden om
aan terugwinning te gaan denken. Voor
tin is dat zelfs noodzakelijk omdat de
wereldvoorraad nog maar voldoende is
voor twintig jaar.
De Nederlandse parlementariër J.
van Houwelingen (ARP) vestigde tij
dens de discussie de aandacht op het
TNO-project in Haarlem dat het moge
lijk maakt de recycling van huisvuil te
vervolmaken door ook papier, kunst
stof en organisch materiaal uit het huis
vuil te halen.
De afzet van geperste balen conser
venblikken vormt in Engeland geen
probleem, de hoogovens kunnen hon
derdduizend ton per jaar verwerken en
als het gezuiverd is zelfs vierhonder
dduizend ton. Aangezien de Nederland
se huisvrouw (nog) aanzienlijk minder
produkten in blik koopt, moet in ons
land tweemaal zoveel huisvuil ver
werkt worden om dezelfde hoeveelheid
staal te verkrijgen.
Het scheiden van blik is niet nieuw.
Vorig jaar werd in opdracht van Esmi-
1/Estel door Visno in Haarlem een mo
biele installatie gebouwd voor de VAM
in Mierlo. Hierbij wordt het blik echter
niet in elkaar geperst. Bovendien is de
installatie onlangs voor een groot deel
door brand vernield. In Engeland is het
blikgebruik enorm, het vormt circa ze
ven percent van het huisvuil. In Neder
land is dat slechts drie percent al is er
volgens ingewijden wel een stijging
waarneembaar. Het huisvuil en grof
vuil dat m Groot-Brittannië ongeschei
den wordt meegegeven bevat vijftien
maal zoveel metaal dan het gewicht van
de jaarlijkse hoeveelheid autowrakken.
Deze eerste Britse recyclingmachine
in Newcastle is van Material Recovery
Ltd, opgezet door Metal Box Ltd., Bri
tish Steel Comp, en Batchelor Robin-
■ir Electroshock:
uiterste redmiddel
of uiterste
verschrikking?
