r
I
r:
VRAGEN BIJ GODS MENSWORDING
BO1
door Th. J. Koeckhoven
do
door Harm van den Berg
Waarschuwing
Dagmaat
Zij weten niet
Humeur
W
Mythe
Wonderbaar
M
BLOEMLEZING MEDISCHE RECHTSPRAAK
Om
te kuni
historis
stelling
vandaa
Oost-A
grotenc
kleine I
(vooral
Jona is de profeet op wie we allemaal wel eens lijken, als we proberen onder
een karwei klein of groot uit te komen. Misschien is hij daarom wel zo'n
sympathieke figuur, ook al reikt onze kennis niet veel verder dan dat Jona drie
dagen in de buik van een walvis heeft gezeten. We kunnen dit verhaal afdoen met
visserslatijn. We kunnen ook de moeite nemen het eigenlijke bijbelverhaal zelf te
lezen. Het is maar kort en er is pas een afzonderlijke uitgave in de handel. Het
heet Jona, een vertaling om voor te lezen.
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
t
Vechten met de
tekst van Jo na
De dokter krijgt niet altijd gelijk
Een diabeet braakt sterk en drinkt veel.
^44-
Op verzoek van de Societas Hebraica
Amstelodamensis hebben het Nederlands
Bijbelgenootschap en de Katholieke Bij
belstichting een tweede deeltje uitgegeven
in wat een hele serie bijbelboeken om voor
te lezen moet worden. In 1974 verscheen
■het boek Ruth. Drie jaar later komt Jona.
Ze ging echter weer naar de opticien en
liet die de oogarts bellen. Ze kreeg weer
hetzelfde advies: zes weken wennen. De
vrouw was niet tevreden en stapte diezelf
de dag opnieuw naar de oogarts. Hij legde
geduldig nog een keer uit hoe alles in
elkaar zat. De vrouw was niet tevreden en
schakelde haar echtgenoot in. Die belde,
maar kon de oogarts niet bereiken. Beiden
trokken toen aan het eind van de middag
weer naar de polikliniek waar de oogarts
spreekuur hield. Ze wachtten tot de laatste
patiënt vertrokken was en stapten toen bij
de specialist binnen.
Opnieuw volgde er uitleg en daarna
vroeg de oogarts of het echtpaar de kamer
wilde verlaten. Ze bleven echter zitten. De
oogarts heeft de man toen bij de kraag
gepakt en hardhandig buiten de deur ge
zet. Daarbij riep hij dat ze maar beter bij
een psychiater op bezoek konden gaan. De
districtsraad kwam in zijn uitspraak tot de
conclusie dat de specialist inderdaad zijn
geduld had moeten bewaren, maar achtte
het aan de andere kant ook wel begrijpe
lijk dat dit niet was gelukt. Er werden geen
maatregelen opgelegd.
De waarnemend huisarts komt 's avonds
nog. De volgende morgen is de toestand
veel slechter. Die dag is er een andere
waarnemend huisarts. Hij acht het niet
nodig om langs te komen en verwijst naar
war raken door de verhalen die over het
boek worden geschreven. Zoals hier bij
voorbeeld. Als troost wil ik er graag aan
toevoegen dat God zeker niet in de eerste
plaats tot de mensen spreekt door middel
van theologische boeken. Hoe dan wel?
Dat kunnen wij onmogelijk weten. Mis
schien kunnen wij zijn aanwezigheid wel
voelen of ervaren. Als mensen heel dicht
bij elkaar zijn; als de werkelijke stilte over
ons komt; als de natuur ons overweldigt.
Misschien dan, zeggen we heel voorzichtig.
de internist. Nadat de familie van de pa
tiënt met een internist heeft gebeld is de
waarnemer bereid een ambulance te bel
len. De districtsraad meende dat deze arts
te kort is geschoten. Hij kreeg een waar
schuwing wegens het ondermijnen van het
vertrouwen in de medische stand.
In een andere plaats belt de familie van
een oudere man op zondagmorgen de huis
arts. De man heeft „pijn op de borst”. De
huisarts weigert te komen. Pas wanneer de
familie de politie inschakelt, komt hij. De
diagnose luidt: „hartinfarct” en de oude
man gaat direct naar het ziekenhuis. In
zijn verweer zei de arts dat de familie
alleen maar had gesproken over tabletjes
die niet meer hielpen. Maar de districts
raad voerde aan dat de arts zelf dan maar
zoveel vragen had moeten stellen, dat dui
delijk was geworden om welke tabletjes
het precies ging. Deze arts kreeg een beris
ping. Hij had eerder al, wegens nalatigheid
in een andere zaak, een waarschuwing
gekregen.
Een andere huisarts werd eveneens be
rispt wegens onzorgvuldig handelen. Toen
een dochter deze waarnemer opbelde met
de boodschap dat haar moeder waar
schijnlijk was overleden, weigerde hij te
komen. Voor de raad motiveerde hij die
weigering met de mededeling dat zijn hulp
niet meer zou baten als een patiënt overle
den is. Afgezien van deze kronkelige rede
nering, bleek de vrouw bij de eerste mel
ding nog niet dood. De raad vond het
ontoelaatbaar dat een arts in zulke ernsti
ge gevallen uitsluitend afgaat op medede
lingen van emotioneel geschokte personen
(de dochter), die bovendien geen medische
scholing hebben gehad.
De engel zelde tot haar: Vrees niet, Maria, want
gi/ hebt genade gevonden bi/ God.
Lukas 1 30
Van een arts wordt meer verwacht dan
het stellen van een goede diagnose en het
geven van de juiste behandeling. De raad
berispte een huisarts die de ouders tijdens
de ziekte van hun kind onvoldoende had
begeleid. Bovendien toonde hij geen enke
le belangstelling voor het ziekteverloop
tijdens de opname in het ziekenhuis. In
beroep werd deze uitspraak bevestigd.
De raad vond dit geen charmante om
schrijving, maar wilde verder niet ingrij
pen in dit delicate gebeuren.
Op verzoek van hun huisarts dienen de
ouders van een jongen de klacht in. Die
jongen was gevallen en had daarbij enig
letsel opgelopen. Een gebroken neus werd
echter over het hoofd gezien. De ouders
stelden dat de huisarts dat ook had moeten
vaststellen. Ze ontkenden niet dat de jon
gen met aandacht was onderzocht. De dis
trictsraad vond dat hier niet van onzorg-
Zoals gezegd, de patiënten krijgen niet
altijd gelijk. In sommige gevallen doet de
districtsraad liever zelfs geen uitspraak.
Zoals in de kwestie tussen een artsenecht
paar en hun buren, die tot kort voor be
handeling van de zaak vrienden waren
geweest, maar elkaar nu beledigingen
naar het hoofd slingerden. Het gevolg was
dat de arts zijn buren uit de praktijk
„verwijderde” (zoals hij het zelf noemde).
vuldig handelen kan worden gesproken,
en verklaarde de klacht ongegrond.
4
I
bied as
voeldei
lijk, st€
identity
Mede
een spe
De or
jaar VO'
ling me
pese ar
naar de
ten om i
te ontk
aan hel
Ganges
had da
zeer vr
gebied.
De is
de Hin
de Bril
ke han
volkin;
de. Mi
textiel
beteke
de Be:
den Be
landbc
hun pc
genare
handh
innen
verzwi
Heel anders ging het in de volgende
zaak:
Op verzoek van een relatie van een rela
tie geef ik hieronder de tekst van twee
persberichten: „Van september 1977 toten
met mei 1978 wordt in de bloembollen
streek voor de achtste keer een Dagmaat-
cursus in het lezen van de Schriften gege
ven. Deze omvat veertien donderdagavon
den. Op acht ervan zal uitleg worden gege
ven van enkele gedeelten uit geschriften
van Johannes, in het najaar van enkele
hoofdstukken uit diens evangelie, in het
voorjaar van enkele hoofdstukken uit zijn
Wij zijn niet met Mozes in de woestijn of
op de berg geweest. Niet met Jezus op de
Tabor, niet met de herders in Bethlehem,
niet met de engel bij Maria, niet met de
oude Simeon en Anna bij de tempel van
Jeruzalem, niet met de eerste christenen
samen met de leeuwen in de arena en
evenmin met Paulus in Damascus. We
weten niet hoe God zich laat kennen. Met
vele andere geloof ik dat wij Hem bij
uitstek ontmoeten in Jezus, soms heel diep
in onszelf, vaker bij mensen die zichzelf
geven in dienst voor de ander. Waarom zou
God niet ieder moment opnieuw geboren
kunnen worden? Waarom zouden wij ons
ongerust laten maken door theologen die
het ook niet weten? Waarom zouden wij
niet eerder troost zoeken bij de woorden
dat de eeuwige geheimen wel worden geo
penbaard aan de kleinen en eenvoudigen?
Misschien heb ik ongewild een paar ket
terijen verkondigd, omdat mijn verhaal
niet strookt met de officiële waarheid en
de officiële leer van welke kerk ook. Het zij
zo. DE waarheid is dood en dodelijk. Men
sen kunnen eerst waarheid ontmoeten als
zij zich belangeloos openstellen voor el
kaar en voor datgene om hen heen dat
geen naam draagt maar waarmee zij zich
onverklaarbaar verbonden voelen. Mis
schien is dit wel het ware: de volkomen
overgave aan de ander. Dan pas ontstaat
er een leegte die gevuld kan worden. Een
leegte als het niets waaruit een hele hemel
en een hele aarde kunnen ontstaan. Een
leegte of een ruimte in het hart van Maria
die zich overgeeft en niets anders weet te
zeggen dan: zie de dienstmaagd des Heren,
mij geschiede naar Uw woord. In deze
ruimte scheppende overgave kan het
Woord van God geboren worden. Daarom
zal het heilige dat uit Maria wordt geboren
zoon van de Allerhoogste worden ge
noemd. Nu ben ik toch aan het theologise
ren geslagen. Het zij mij vergeven. Ik heb
niet meer willen doen dan een klein beetje
ruimte scheppen, zonder enige pretentie.
Het wordt moeilijker om een uitspraak
te doen als er humeuren in het geding
komen. Een vader diende een klacht in,
omdat de arts nors tegen hem en zijn
dochter was opgetreden. Maar de arts was
wel gekomen en had ook een juiste diagno
se gesteld. Uit de getuigenverhoren bleek
niet waar de fout precies lag. De raad
betreurde het „onaangename verloop van
het contact”, maar verklaarde de klacht
ongegrond.
Het
Hindoi
invloei
Indias
door 1
wester
van Ei
gaalse
leidde
ling ir
nent:
noemc
Oost-
tan wi
volken
homoj
een ei;
geschi
Een
omstre
mie ten
heerscl
jaren z
Bengal
lijk wil
lijke o
kerd U
Middel
doen v
tugezei
tht
tw
we
dei
za;
zijl
nei
zer
vai
tie
me
we
he<
lui
E
ziei
wo
op'
sne
Sta
hei
dei
ree
vai
Dan is er nog een ander boek, dat ik niet
heb gelezen, maar waarover heel veel is
geschreven. Het is een produkt van zeven
Engelse theologen en het heet De mythe
R
f
De leden van een van de districtsraden
bleven met een vervelend gevoel zitten na
een gesprek met een specialist. In of bij
zijn wachtkamer is geen toilet voor pa
tiënten. Hij wil er ook geen laten maken. In
uitzonderingsgevallen staat hij patiënten
toe van het privé-toilet gebruik te maken.
Een vrouw meende dat de oogarts haar
een ondeugdelijke bril had voorgeschre
ven. Het was een bril met sterke, zgn.
cilinderglazen. Toen de vrouw het hulp
middel voor het eerst opzette, kon ze er
niet goed door zien. De opticien zei dat het
wennen zes weken duurde. Na drie dagen
belde de vrouw haar oogarts. Hij contro
leerde de bril en kwam tot de conclusie dat
die goed was. De vrouw moest eraan
wennen.
De eindredacteur van het boek, prof.
John Hick uit Birmingham, twijfelt eraan
of Jezus wel de ene en enige openbaring
van God aan de mens is geweest en of de
mensheid wel per se door Jezus tot God
moet komen. Gods wegen zijn wonder
baar, zullen we hierbij maar denken, en
even wonderbaar zijn de wegen die de
mens leiden naar God. De theoloog M.
Wiles van Oxford vindt dat we niet zo
ingewikkeld over God moeten praten. Dat
vinden meer mensen. Maar intussen wor
den hele bibliotheken vol geschreven met
de ingewikkeldste boeken over God, Jezus,
kerk en godsdienst. Het resultaat is dat een
eenvoudig mens het ten slotte helemaal
niet meer weet. Als het allemaal zo eenvou
dig is, waarom moeten die geleerden (of
die daarvoor worden aangezien) dan zo
vreselijk moeilijk doen. Neem Wiles nou.
Je kunt niet simpelweg zeggen of ontken
nen dat Jezus de zoon van God is, vindt hij.
Goed, maar intussen zegt hij de gewone
man helemaal niets.
En juist om die gewone man maken de
Britse kerken zich zorgen. Ze zijn bang dat
het boek een hele verkeerde indruk achter
laat. Niet dat de gewone man zulke vreem
de boeken leest als De mythe van de mens
geworden God, maar hij kan allicht in de
Als ik de verhalen over het omstreden
boek moet geloven, bestrijden de zeven
theologen de leer van de menswording van
God en met name dat in Jezus en alleen in
Jezus God mens geworden is. Ik zal me er
wel voor hoeden als leek in het strijdperk
te treden tegen zeven beroepstheologen. Ik
weet alleen wat door het christendom door
de eeuwen heen als officiële leer is aange
nomen, namelijk dat uitsluitend Jezus
Christus het mensgeworden woord van
God is. Verder reikt mijn kennis niet. Het
is een zaak van geloof en overtuiging. We
kunnen veilig aannemen dat voor talloze
christenen Jezus bij uitstek de mens is in
wie God de mens het dichtst nabij is geko
men. Verder bestaat er de overtuiging
en deze deel ik dat God aanwezig is
overal waar mensen elkaar daadwerkelijk
liefde en goedheid toedragen. In deze op
vatting is Gods aanwezigheid onder ons
niet gebonden aan Jezus Christus, dat wil
zeggen niet aan hem alleen. Een andere
kwestie is natuurlijk of de mensen alleen
door Jezus tot God kunnen komen.
Het ziekenfonds bleek in een gesprek met
de districtsraad niet over voldoende
machtsfniddelen te beschikken om de spe
cialist tot meer begrip te dwingen. Een
bezetting van het privé-toilet lijkt de enige
mogelijkheid.
I
van de mensgeworden God. Een heleboel
mensen zijn al bij voorbaat geschrokken
van het woord mythe. Mythe is voor hen
zoiets als een heilig soort sprookje, maar
toch niet helemaal echt. Dat bedoelen de
Engelse theologen zeker niet. Voor hen is
een mythe de menselijke uitdrukking van
het ongrijpbare en het onzienlijke dat van
eeuwigheid de wereld en de mensenharten
vervult, maar waarvoor geen menselijke
taal geschikt is. Alle taal schiet tekort als
we willen zeggen dat God mens is gewor-
Ik zal dus alle delen niet zelf kunneh den in de persoon van Jezus Christus,
aankondigen, tenzij ik even oud word als
Adam, Mozes of Abraham. Het gezelschap
met de mooie naam werkt kennelijk heel
zorgvuldig. Daarin zitten geleerden op het
gebied van Hebreeuwse en andere Semiti
sche talen van de Universiteit van Amster
dam, de Vrije Universiteit en de Katho
lieke Theologische Hogeschool van Am
sterdam.
De vertalers hebben geprobeerd zo dicht
mogelijk bij de Hebreeuwse tekst te blij
ven. Aan de andere kant willen zij een
tekst die voor Nederlanders duidelijk is en
die zelfs goed moet kunnen worden voor
gelezen. Zelfs de typografie is hiernaar
ingericht, want op een regel staan zoveel
woorden als met een keer ademhalen kan
worden voorgelezen. De moeilijkheid is
echter dat wij Nederlanders van 1977 zo
ver af staan van de wereld van Jona. De
vertalers beseffen dit als geen ander. En
als men de grote afstand tussen Jona en
ons overziet, past in de eerste plaats be
wondering voor hun werk. Zij hebben zelf
met de tekst gevochten en het is misschien
niet meer dan billijk dat de gewone lezer
ook een beetje moeite doet. Dan kan hij
genieten van een stukje tekst als dit:
„JHWH beschikte een grote vis om Jona
op te slokken. Jona was in het ingewand
van de vis drie dagen en drie nachten.”
We hebben hier duidelijk niet te maken
met een gewone omgangstaal, wat ook
uitdrukkelijk niet de bedoeling van de
vertalers is geweest. Van het boek Ruth
hebben zij naast een meer wetenschappe
lijke vertaling wel een boekje in de om
gangstaal gemaakt. Evenals de uitgave
van Jona zijn deze boekjes voor ƒ3,50
verkrijgbaar bij het Nederlands Bijbelge
nootschap in Haarlem.
Het lijkt mij de moeite waard dat velen
aan de hand van dit boekje het verhaal van
Jona, de vis en de bekering van Ninevé
opnieuw trachten mee te maken. Het kost
enige inspanning, maar de moeite zal be
loond worden, vooral als het verhaal hard
op wordt gelezen. Dat is uiteindelijk de
bedoeling. Ik wens daar ieder veel succes
mee.
Er is de laatste jaren veel gesproken en geschreven over de relatie tussen arts en
patiënt. Die relatie is niet altijd optimaal. En ook al werden belangrijke verbeteringen
aangebracht, accepteerden de medici het mondiger worden van de patiënt, op veel
plaatsen zou het allemaal nog zoveel mooier kunnen zijn.
In deze relaties, waarin het machtsevenwicht vaak doorslaat naar de kant van de
arts, heeft de patiënt een aantal mogelijkheden om te protesteren tegen onheuse
bejeging of door de arts gemaakte fouten. Soms ontstaan die door luiheid, ongeïnteres
seerdheid of overbelasting.
Enkele mogelijkheden zijn het Medisch Tuchtcollege, de Raad van Beroep of de
districtsraad van de Koninklijke Maatschappij ter Bevordering van de Geneeskunst.
Niet zelden is ook de arts zelf gebaat bij een uitspraak van de in deze organen zitting
hebbende rechters. De patiënt heeft namelijk niet altijd gelijk. Net zoals bij de artsen
komen we ook hier grootbekken, zuigers en treiterkoppen tegen.
Het is wellicht voor de lezer interessant om te weten welke zaken in de loop van een
bepaalde periode zoal in behandeling worden genomen. Welke klachten wel en welke
niet reëel zijn. In het blad Medisch Contact van de KNMG stond onlangs een
uitgebreide selectie van zaken die in de districtsraden van de organisatie waren
behandeld. In dit verhaal kunnen we daar slechts een bescheiden greep uit doen. We
beginnen met een gebeurtenis, waarin het begrip uitgaat naar de specialist.
openbaring. Vier avonden rondom de jaar
wisseling verdienen een bijzondere ver
melding. Daarop zullen twee dikwijls ge
volgde methoden van bij bel vertalen aan
de orde worden gesteld, die tot opmerke
lijk verschillende resultaten kunnen lei
den. Beide methoden zullen aan de hand
van het boek Jona worden uiteengezet,
waarna de pleitbezorgers ervan daarover
in een forumgesprek met elkaar van ge
dachten zullen wisselen. De twee avonden
die de cursus besluiten, zullen gewijd zijn
aan de bespreking van ’goedertierenheid’,
waarvan zowel in Jona 4 als op vele andere
plaatsen in de Schriften sprake is.
De Dagmaat-cursussen zijn niet be
stemd voor bezitters van bepaalde school
diploma’s, maar voor allen die moeite wil
len doen om de bijbelwoorden in hun eigen
verband te leren verstaan. De nieuwe cur
sus heeft evenals de voorgaande een zelf
standig karakter. Hij geeft dus een voort
zetting noch een herhaling van datgene
wat in de afgelopen jaren is besproken. De
cursus vindt plaats in de MAVO-school
Een patiënt diende na een operatie een
klacht in tegen zijn specialist. Hij vond de
zorg na de operatie onvoldoende en meen-
Soms worden geschillen in der minne
geschikt. Bijvoorbeeld toen mevrouw X
een ernstige ontsteking kreeg na een injec
tie door haar huisarts. De vakantie liep
daardoor in de war. Aanvankelijk dacht
de raad een klacht over de medische be
handeling te moeten beoordelen, maar la
ter bleek dat de vrouw een financiële ver-
goeding eiste wegens het mislukken van
die vakantie. De huisarts werd erbij ge
haald en zijn WA-verzekering bleek deze
schadepost te kunnen dekken.
de dat hierdoor zijn invaliditeit was toege
nomen. Daardoor zou weer financiële
schade zijn ontstaan. Tijdens de zitting
van de raad wordt de patiënt duidelijk dat
het risico van invaliditeit bij deze operatie
vrijwel onvermijdelijk was. De klacht
wordt daarop ingetrokken.
Niet altijd gaat het om ernstige zaken.
Toch hebben die onschuldig lijkende pro-1
blemen ook iets met de machtsverhoudin-1
gen te maken. En de districtsraad kan er
iets aan doen. Hiervan tot slot een voor
beeld:
Een vrouw moest op een voor het gezins-1
leven onmogelijk vroeg uur op het spreek
uur van een controlerend arts verschijnen.
aan de Achterweg in Lisse. Elke avond
begint om acht uur en eindigt om tien uur.
Het cursusgeld, dat in twee termijnen kan
worden voldaan, bedraagt zestig gulden.
Hierbij zijn de kosten van het cursusmate
riaal inbegrepen.
Voor het Dagmaat-leerhuis bestaat vrij
veel belangstelling. De cursisten zijn tot nu
toe uit meer dan 25 plaatsen en uit diverse
kerkelijke en niet-kerkelijke richtingen ge
komen. Tijdige opgave voor de nieuwe
cursus wordt hierom zeer op prijs gesteld.^
Opgave kan gebeuren bij het Dagmaat-
secretariaat, Fazantstraat 46 in Lisse (tele
foon 02521-13321). Op dit adres kunnep
ook nadere inlichtingen worden ingewon
nen. Aan geïnteresseerden wordt op aan
vraag een blad met alle zakelijke gegevens
toegezonden.”
Het tweede persbericht: „Bij voldoende
belangstelling zal het Dagmaat-leerhuis
Hij wilde niet naar de bezwaren luisteren
en zou verder onheus zijn opgetreden tij-'
dens een huisbezoek. Op dit laatste punt
deed de raad geen uitspraak, maar de
bezwaren tegen het uitzonderli'k vroege
spreekuur leken hem wel gegrond.
voor de derde keer een cursus Bijbels
Hebreeuws organiseren. Deze zal om
streeks dertig donderdagavonden van ok
tober 1977 tot begin 1979 omvatten. De
cursus is bestemd voor ieder die de taal wil
leren waarin het overgrote deel van het'
Oude Testament is geschreven en waaruit
het moderne Hebreeuws van de staat Is
raël is voortgekomen. Een vooropleiding
op mavo-niveau is wenselijk, maar niet
beslist noodzakelijk. De lessen zullen wor
den gegeven door drs. Henk Heikens.
Gedetailleerde inlichtingen over de cur
sus (onder meer over de kosten) zullerf
worden verstrekt op een informatiebijeen
komst die op donderdagavond 6 oktober
op een nader vast te stellen plaats in Lisse
zal worden gehouden. Geïnteresseerden
worden verzocht hun naam en adres op te
geven aan het Dagmaat-secretariaat. Hun
zal eind september worden bericht waar
de informatie-avond zal plaatsvinden.”
Tot zover het persbericht. En nu maar
hopen op een ruime deelneming van een
fijne groep mensen.
