gaat samen
Schorsing officieren
in West-Duitsland
BERUST NIET
IN VRIJLATING
MEVROUW GANDHI
Gevangenen
Watergate
eerder vrij
Carter: „Kernwapens alleen bij
aanval op VS of bondgenoten
REGERING INDIA
Op toetsingsconferentie Verdrag van Helsinki:
Podgorny wéér
in openbaar
Zweeds gif schandaal lijkt op „Seveso
Grieks „links”
99
1
SCHOEN
Bijval
WEGENS ANTI-SEMITISME:
Dialoog
EGOÏSME
Dreiging
Omgeving van fabriek geëvacueerd
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 7
OKTOBER
WOENSDAG 5
2
(Van onze redacteur in
Scandinavië, Henk Ruyssenaars)
door Nico Scheepmaker
;n
(Van onze speciale verslaggever Dick Verkijk)
ïg
ad
:ht
luk
iek
den
I
igd
lg
uil
dse I
ne
BELGRADO. „In sommige landen is er maar weinig te merken
van verbetering wat de mensenrechten betreft. Het zij toegegeven dat
normen van land tot land verschillend kunnen zijn, maar wij kunnen
niet begrijpen waarom onderdrukkende maatregelen, gevangenne
ming zelfs inbegrepen, worden genomen tegen personen die geen
andere misdaad hebben begaan dan gebruik te maken van hun rechten
zoals die in slotakte van Helsinki zijn erkend”.
NEW YORK (AP). President Carter van de Verenigde Staten heeft
gisteren in de Algemene Vergadering van de VN een toespraak
gehouden. Hij hield o.a. een pleidooi voor een besnoeiing tot 50 procent
van de Russische en Amerikaanse nucleaire bewapening en deelde
mee dat de Amerikanen alleen nucleaire wapens zullen gebruiken
wanneer dit voor hun eigen verdediging of hun bondgenoten noodza- zuidelijke helft van het Afrikaanse conti-
kelljk IS. nent”.
STOCKHOLM Jarenlang
hadden de inwoners van het
plaatsje Teckomatorp in Zuid-
Zweden al het vermoeden, dat er
iets behoorlijk verkeerd was met
de grootste plaatselijke industrie:
de BT-chemiefabriek. Achter el
kaar stierven 12 van de BT-che-
miearbeiders aan kanker en het
aantal miskramen in Teckoma-
torp was veel groter dan normaal.
Veel mensen begonnen te lijden
Mm
aan eczemen, allergieën en hoest-
aanvallen, terwijl hele boomgaar
den en tuinen wegkwijnden. De
boef in het drama is gevonden.
trijfcl
van de lekkende vaten. Gebleken is ook,
Gunstig onthaal voor Nederland
(Van onze redacteur in West-Duitsland)
Toen twee jaar geleden werd afgespro-
Verwijzend naar de Palestijnen zei Car-
I
Ze mogen tot beëindiging van het inmid-
dels ingeleide onderzoek geen uniform
dragen en moeten zich tot beschikking van
de commissie van onderzoek houden. De
voor deze hogeschool disciplinair verant
woordelijke officier, luitenant-generaal
Rudiger von Reichert, die ook met het
onderzoek is belast, zal moeten nagaan
waarom deze anti-joodse incidenten bin
nen en buiten de kazerne niet werden
gemeld.
Het is inmiddels al zeker dat één van de
officieren ontslagen zal worden. De elf
officieren hadden in beschonken toestand
het woord „jood” op een stuk karton ge
schreven, dit vervolgens verbrand, en
daarbij „Die Fahne hoch” gezongen, het
zgn. Hitler-strijdlied van Horst Wessel.
chen, wegens antisemitische uitlatingen
en handelingen geschorst.
Een en ander werd vijf dagen geleden
door het dagblad Frankfurter Rundschau
publiek gemaakt. Verder hadden, zoals
deze krant vermeldde, de elf officieren
hun tentamenwerk van het college van
hakenkruisen voorzien.
Het verzoek tot strafvermindering
was ingediend door de advocaten van
de veroordeelden en de Watergate-ver-
oordeelden zelf.
Door deze beslissing komt Ehrlich-
mann als eerste in aanmerking om
voorwaardelijk vrijgelaten te worden.
Ehrlichman maakt op 28 oktober zijn
eerste jaar in de gevangenis van Arizo
na vol. Volgend jaar juni komen res
pectievelijk Haldeman en Mitchell in
aanmerking voor voorwaardelijke vrij
lating.
Toen een van de jongens onderweg
hoognodig een plasje moest plegen vond
hij bij de door hem gekozen boom een
tasje met 150 en een paar mooie dames
schoenen. Aangezien onze nicht op een
nogal grote voet leeft, pasten haar de
schoenen niet, maar mij wel. Alzo werden
mij die schoenen beloofd als de eigenares
niets van zich zou laten horen. Thuisgeko
men hebben ze direct de politie in Drieber
gen en Zeist opgebeld om ze van het gevon
dene op de hoogte te stellen. Er is echter
nooit iemand komen opdagen, en ik heb
nog lang plezier gehad van de gevonden
schoenen”.
Dit was de uitzondering die de regel
bevestigt. Mevrouw R. Boer-Timmer uit
Hollandsche Rading schrijft me het vol
gende:
„Ongeveer 10 of 12 jaar geleden girig
mijn man met de Solex, met daarop dub
bele zijtassen, voor een paar dagen naar
mijn ouders (zelf ging ’k met de trein). Hij
nam zoals altijd z’n pantoffels mee, u kent
ze wel, met cosy-zolen, ze waren zo goed
als nieuw, en ook een paar slippers van
mezelf, leer en in Parijs gekocht, toen
nogal apart.
Hij stopte de sloffen in een van de zijtas
sen, ’k zei nog: doe die tassen goed dicht,
anders verlies je die dingen, maar ja, een
eigenzinnig type nee, die verlies ’k niet!
U snapt het al, van beide paren één verlo
ren. Hij reed van hier naar Papendrecht,
m’n goede man wilde geen moeite doen om
ze terug te krijgen, maar ’k belde van hier
naar Maartensdijk en Utrecht zonder re
sultaat. Stuurde daarna 10 briefkaarten
(ik meen voor 17 cent per stuk) naar de
plaatsen waar hij door was gekomen, en
na enige dagen kreeg ’k de sloffen weer
thuis, ’k meen uit Cabouw. Ze hadden wel
in ’t water gelegen, maar na schoonge
maakt te zijn hebben we ze wel versleten!”
Ruud Jaski uit Leiden ziet de oplossing
van het raadsel in het menselijk egoisme:
men dankt schoenen af en kan de gedachte
niet verdragen dat een ander aan zoiets
persoonlijks plezier zou beleven; dus gooit
men er eentje weg, onder het motto ,,’k heb
er ook voor moeten werken”.
Datzelfde mechanisme zie je ook (ver
volgt Ruud Jaski) bij hen die b.v. grof vuil
buiten zetten, maar het eerst onbruikbaar
maken; b.v. een collectie 78-toerenpla,ten,
waar men gemakkelijker afstand van doet
door ze van tevoren te breken, dan ze gaaf
naast de vuilnisbak te zetten. Een soortge
lijke reactie is denkbaar met betrekking
tot de vinder: indien hij ’n paar vindt dat
niet past, zal zijn teleurstelling en het niet
gunnen aan een ander kunnen resulteren
in het weggooien van de ene schoen die hij
in de hand had (ik niet, dan jij ook niet).
Jaski doet nog twee andere suggesties
aan de hand om het raadsel op te lossen: 1.
een paar schoenen langs de weg zetten en
observeren wat er gebeurt, en 2. de per
soon vinden die één schoen draagt.
Het mooiste verhaal ten slotte komt van
mevrouw A. J. Trines-Keunig uit Sassen-
heim:
„Jaren geleden reden wij, met onze kin
deren samen, in de auto vanaf onze ouders
in Heiloo naar onze toenmalige woning in
de Watergraafsmeer te Amsterdam. We
deden die tocht altijd via Purmerend en de
Schellingwouderbrug. Even buiten Pur
merend zagen we dat een jongetje gezeten
op de achterbank van onze voorligger, er
met heel veel moeite in slaagde via een
ventilatieruitje eerst een schoen van zijn
moeder, en later een kaplaarsje van hem
zelf naar buiten te prutsen.
Aldus de voorzitter van de Nederlandse
delegatie op de bijeenkomst van Belgrado,
J. van der Valk, op de openingsdag giste
ren. De Nederlander was de tweede spre
ker in de rij van 35 die deze week in het
openbaar het woord zullen voeren. Zijn
rede werd gunstig ontvangen.
Kort nadat mevrouw Gandhi, die had
geweigerd op borgtocht vrijgelaten te wor
den, zegevierend het gerechtsgebouw in
New Delhi verliet, verklaarde een woord
voerder van het ministerie van Binnen
landse Zaken dat de regering tegen dé
uitspraak in hoger beroep gaat. „Zij is er
van overtuigd”, zei hij, „dat deze vrouw in
de gevangenis thuishoort.”
Rechtstreeks verband houdend met de
ken, dat in 1977 in Belgrado zou worden
nagegaan hoe de afspraken van Helsinki
zouden zijn toegepast, bevroeden dan ook
slechts weinigen dat dat beroemde begin
sel 7 hoofdthema zou worden.
Nederland behoort van begin af aan tot
die weinigen, die vervulling van juist dit
punt van de slotakte essentieel voor ont
spanning in Europa achtte en het was dan
ook niet verwonderlijk, dat ambassadeur
Van der Valk namens de Nederlandse re
gering duidelijk en zonder er doekjes om
te winden op dit onderwerp inging.
Voorts drong de Amerikaanse ^president
er in zijn toespraak bij Israel op aan de
„legitieme rechten” van de Palestijnen te
eerbiedigen. Carter voegde daar echter
onmiddellijk aan toe dat de Amerikaanse
verplichting ten aanzien van de veiligheid
van Israel onbetwistbaar is.
ten, hetzelfde zware gif, dat een einde
maakte aan het bestaan van het Italiaanse
stadje Seveso.
Directeur Prawitz van de BT-fabriek
bleef aanvankelijk ontkennen ergens van
af te weten, maar naarmate meer lekken
de gifvaten werden opgegraven, bleken
zijn uitvluchten onhoudbaar. Hij kan re
kenen op een jaar gevangenisstraf. In
ter: „Het is duidelijk dat een echte en
blijvende vrede ip het Midden-Oosten ook
de rechten van alle volkeren in dit gebied
moet eerbiedigen.”
„Wij zijn blij met de samenwerking, die
tot stand is gekomen met de leiders van de
landen in dit gebied en de mensen, die
naar onafhankelijkheid streven”, zo zei
Carter.
WASHINGTON (AP) De Ameri
kaanse districtsrechter John Sirica
heeft gisteren de straffen van drie Wa-
tergate-gevangenen aanzienlijk ver
minderd. De oorspronkelijk door hem
opgelegde straffen, die varieerden van
twee-en-een-half tot acht jaar, werden
gereduceerd tot „niet minder dan een
jaar en niet meer dan vier jaar”.
PR)
toel
De-
ffen
itai-
and
eni-
ani-
van
lers
Xan
i of
1 en
ma-
atie
isen
de
tal-
rift
lio-
de
ac-
’en
)io-
jn
er
ti-
zo
□k
De Amerikaanse president waarschuw
de echter dat het van absoluut belang is
de
i in
aan
tse-
ram
oor
iavi-
dat
ank-
it en
irige
>ren-
>rge-
Tito
mee,
het
gis-
om
nge-
vam
Volgens de krant was het ook bij een
uitstapje van de beschuldigde officieren
naar Wenen in de Weense Judengasse tot
antisemitische gedragingen gekomen. De
incidenten gebeurden al in februari zon
der dat door de school of anderen openlijk
aanstoot werd genomen.
mensenrechtskwestie moet daar volgens
Westelijke opvattingen een plaats in krij
gen maar het lijkt voor de Sovjet-Unie
onaanvaardbaar. En aangezien het slotdo
cument bij consensus moet worden aange
nomen (dat wil zeggen dat iedereen het
over alle punten van het document eens
moet zijn) zal het niet ondenkbaar zijn dat
er een geheel nietszeggend slotdocument
uit de bus komt, wat dan in feite betekent
dat men het niet eens is kunnen worden.
Hoe komt het dat je langs de weg altijd
maar één schoen vindt? Mevrouw H. Kof-
man-Polhaar uit Amersfoort meldt me het
uitzonderingsgeval: de vondst van een
compleet paar! „Enkele jaren geleden had
den familieleden van ons het plan opgevat
om te wandelen van Driebergen naar
Leusden, waar wij destijds woonden.
Onder de nieuwe regeling vallen
Nixon’s naaste medewerkers, John
Ehrlichman, John Mitchell en H. R.
Haldeman.
arrestatie van de oud-premier kwam het
maandag en gisteren in verscheidene ste
den in India tot hevige onlusten. Alleen al
in New Delhi werden drie politieagenten
gewond.
De rechter, die het voor mevrouw Gan
dhi verlossende woord sprak, zei dat er
geen voldoende redenen waren om haar
nog langer vast te houden. De tegelijk met
haar gevangen gezette oud-minister van
Justitie Hari Gokhale en diens collega van
Oliezaken K. D. Malaviva, kwamen maan
dag nacht op vrije voeten na de vastgestel
de borgsom te hebben gestort.
Onmiddellijk na haar vrijlating vertrok
mevrouw Gandhi naar Ahmedabad,
hoofdstad van de staat Gujarat, voor een
reeds op het programma staande ver-
kiezings-manifestatie.
Hij deed verder een beroep op Zuid-
Afrika en alle andere landen het Brits-
Amerikaanse initiatief voor de machts
overdracht aan een zwart meerderheids-
bestuur in Rhodesië te ondersteunen en
„nog nauwer samen te werken bij het tot
stand brengen van eeh vlotte en ongestoor
de overgang” in Zuid-West Afrika (Na
mibië).
tenbeweging „Charta ’77”, die voortdu
rend om zo’n dialoog vraagt.
BONN. De inspecteur-generaal van
de Westduitse strijdkrachten heeft giste
ren elf officieren die college lopen aan de
hogeschool van de Bundeswehr in Mün-
dat alle niet-betrokken landen terughou
dendheid aan de dag leggen bij hun optre-
den in Zimbabwe en Namibië, „Zodat wij
meerderheidsbestuur tot stand kunnen
brengen en een oorlog kunnen voorkomen
die zich zou kunnen uitbreiden over de
Li-
de
ren
:ek.
ing I
dse
•oei
Zweden staat op dit soort milieuvervui
ling maximaal levenslang als straf.
Toen gisteren het dioxynegevaar bekend
werd, was voor de mensen in Teckoma-
torp de maat vol. In protestbijeenkomsten
eiste men de hoofden van de verantwoor
delijken. Men is nu begonnen met het
evacueren van de school en de huizen in de gêmedën aïs~ de pest" ^Bovendien
tic
or
?n.
te
te
>a-
■dt
Jg-
m-
an
te-
zal
is,
an
te
rdt
tie
or-
Er bestaat geen enkel regionaal conflict
dat zoveel dreiging inhoudt als de situatie
in het Midden-Oosten, aldus de Ameri
kaanse president. „De oorlog in dit gebied
heeft de wereld aan de rand van een nucle
aire confrontatie gebracht. Hij heeft de
wereldeconomie nadelig beïnvloed en
heeft tot ontberingen geleid voor mensen
in de geïndustrialiseerde staten en de ont
wikkelingslanden.
De formulering van die mensenrechten
was vóór Helsinki niet nieuw, aldus Van
der Valk gistermiddag. Wel nieuw is „dat
in de slotakte de eerbiediging van de men
senrechten haar terechte plaats vond als
een van de beginselen die de betrekkingen
tussen staten leiden”. Willen deze rechten
praktische betekenis hebben, dan „moeten
regeringen er op toezien dat de feitelijke
uitoefening van deze rechten verzekerd is
en dat zij een dialoog zullen beginnen met
hun burgers om de toepassing ervan te
verbeteren” een duidelijke verwijzing
naar de Tsjechoslowaakse mensenrech-
buurt van de fabriek waar de arbeiders
weigeren verder te gaan met het opruimen "isc’h ’z'iekenhóri’om dëa’ë te*wörden~ön-
-- - --derzocht.
De toespraak van de Amerikaanse presi
dent is door vele diplomaten als positief en
vooruitziend ervaren. Andere vertegen
woordigers bij de VN zeiden echter dat de
rede niets nieuws bevatte.
„In zijn geheel was het een goed uitgeba
lanceerde toespraak. In de Amerikaanse
rede hebben wij echter niets nieuws kun
nen ontdekken,” aldus de Russische VN-
ambassadeur Oleg Troyanowsky.
De Iraelische minister van Buitenlandse
Zaken Mosje Dajan wilde geen commen
taar geven op de rede maar zei dat zijn
regering om „meer opheldering” zal vra
gen. Hij doelde hier kennelijk mee op de
Amerikaans-Russische verklaring over
het hervatten van de Geneefse vredescon
ferentie en Carters uitspraken over de
„legitieme rechten” van het Palestijnse
volk. Dajan zal waarschijnlijk spoedig een
onderhoud met de Amerikaanse president
hebben.
Het is nog in het geheel niet te overzien,
hoe de verdere debatten zullen verlopen.
Tot en met vrijdag worden alleen openba
re verklaringen afgelegd. Of en hoe de
Oostelijke landen in de besloten zittingen
daarna zullen reageren op de Westelijke
constateringen inzake mensenrechten
weet niemand hier. Ook voorspellingen
over de inhoud van het slotdocument van 1
deze bijeenkomst zijn niet te maken. De 1
„Belgrado” is de vervolgconferentie op
die van Helsinki „voor veiligheid en sa
menwerking in Europa”, die in augustus
1975 na jarenlange voorbereidende be
sprekingen werd afgesloten met de onder
tekening van de slotakte. In hoofdstuk 1
van die slotakte zijn tien beginselen opge
nomen, die door alle ondertekenaars van
belang worden geacht voor de vrede en
veiligheid in Europa. In het zevende begin
sel wordt zeer uitvoerig en gedetailleerd
vastgelegd hoe elk land de fundamentele
mensenrechten, zoals vrijheid van me
ningsuiting, moet eerbiedigen. Aanvanke
lijk leek dit beginsel geen al te groot ge
wicht te hebben, maar de bewegingen voor
mensenrechten in Oost-Europa die zich op
die sloakte gingen beroepen, hebben voor
al het afgelopen jaar de zaak van mensen
rechten tot hét belangrijkste punt van de
hele slotakte verheven.
De weg was toen nog tweebaans, er
waren te veel tegenliggers, en lichtsignalen
hielpen niet, man en vrouw kwekten gezel
lig door. Toen de file ergens moest stoppen
konden we hun vertellen wat er gebeurd
was. Ze hebben maar nieuwe schoenen
gekocht, want in terugrijden hadden ze
geen zin”.
Ik laat het hier maar bij, maar niet
zonder u gewezen te hebben op de boeren
die de klomp aan hun rechtervoet, en de
dames die hun rechterschoen met naald-
had uitdoen alvorens in de auto weg te
rijden (en blijkbaar ook alvorens het por
tier te sluiten). Ruim 80 procent van alle
eenzame schoenen langs de weg hebben
we aan hun slordige uitschoppen te
danken!
dat verschillende kelders in het fa
brieksgebouw zijn volgegooid met het gif
tige afval en daarna dichtgemetseld.
Allemaal, zoals directeur Prawitz ver
klaarde, omdat het zo veel goedkoper was
dan het naar een verwerkingsinrichting te
sturen en te laten vernietigen. De vertwij
feling van de inwoners van Teckomatorp
is duidelijk merkbaar. Water en groenten
in de directe omgeving van de fabriek
moeten als onbruikbaar worden be
schouwd en zo’n 100 mensen zijn al vrijwil
lig uit het stadje vertrokken. De Bra-rivier,
die door Teckomatorp stroomt, wordt nu
- i moet nu
iedereen naar het dichtstbijzijnde acade-
NEW DELHI (DPA). De regering van
India is niet van plan zich voetstoots neer
te leggen bij de uitspraak van een rechter,
die gisteren de onvoorwaardelijke invrij-
heidsstelling gelastte van de maandag
wegens corruptie in dienstbetrekking in
verzekerde bewaring gestelde oud-pre-
miei1 Indira Gandhi.
Over het algemeen werd in het westelij
ke khmp Van der Valks speech goed ont
vangen: van veel kanten werd hij gefelici
teerd. Bijval van oostelijke zijde kreeg hij
niet (hoewel geen enkel Oosteuropees land
met name werd genoemd, vermoedden zij
toch dat zijn kritiek in eerste instantie hun
landen betrof). Toch zeiden de Hongaarse
delegatieleden na afloop van de middagzit-
ting de Nederlandse delegatie vriendelijk
goedendag wie de Oosteuropese verhou
dingen goed kent weet dat een dergelijk
gebaar op zo’n moment niet zonder poli
tieke waarde is.
ATHENE (Reuter) Vijf linkse poli
tieke partijen in Griekenland, waaronder
de communisten, socialisten en christen
democraten, hebben gisteren bekendge
maakt dat zij voor de algemene verkiezin
gen van 20 november een bondgenoot
schap gaan vormen om de democratie in
hun land te beschermen.
De nieuwe groepering noemt zich „bond
genootschap van progressieven en linkse
krachten”, aldus woordvoerders. De partij
van premier Constantin Karamanlis heeft
nu 215 van de 300 parlementsleden, maar
zal naar verwachting bij de verkiezingen
een deel daarvan verliezen.
han-
met
gan-
ik te
De
voor
irige
MOSKOU (Reuter) De vroegere presi
dent vap de Sovjet-Unie, Nicolai Podgor
ny, is gisteren weer in het openbaar ver
schenen bij de zitting van de Opperste-
Sovjet.
Podgorny werd in juni van dit jaar als
president afgezet en vervangen door de
communistische partijleider Leonard
Brezjnjev.
President Carter (midden) in een pose die hem sinds zijn verkiezingscampagne erg
vertrou'wd is: oog-in-oog met bewonderaars die hem de hand willen drukken. Carter
rechts achter hem de Amerikaanse VN-ambassadeur Andrew Young werd met deze
aanhankelijkheid geconfronteerd nadat hij de Algemene Vergadering van de VN had
toegesproken.
De directie van de BT-fabriek heeft ze
ker tien jaar lang alle chemische afvalstof
fen van de fabriek in vaten gestort en
tegen alle regels in op het fabrieksterrein
begraven. Afvalstoffen die, naar gisteren
werd bevestigd, bovendien dioxyne bevat-
de
die
cht
ao.
ran
r>p-
i.
