6
innaar prijs van uitnemendheid
door
Peter
Huysman
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4|
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
Fabel
Weense stijl
„Euro-9”
Omroepwerk
Johan Bodegraven
Samenwerking
Fred Racké
30
en volwassen bas bespelen is fysiek onmogelijk, ook al schijnt er in Den Haag
lat de contrabas inderdaad een beetje
i
een Engelsman, is heel begaafd. Op z’n
16de was hij al solobassist van het
Nederlands Kamerorkest. Hij heeft se
dertdien van alles gedaan: onder meer
het Philharmonisch Orkest van Israël,
het Amsterdams Philharmonisch Or
kest; sinds een jaar is hij eerste bassist
van het Rotterdams Philharmonisch. Ik
heb les van Woodrow gehad op het
Amsterdams conservatorium, dat nog
maar kort geleden met het Amster
dams Muzieklyceum fuseerde tot het
Sweelinck conservatorium.”
Anthony Woodrow stopte zijn veel
belovende leerling direct in de soliste
nopleiding. Drie jaar geleden deed
Ruud Bastiaanse als eerste bassist het
solistenexamen, even later gevolgd
door Hans Krul, de huidige bassist van
het Amsterdams Philharmonisch. Ruud
deed dat examen zó goed, dat hij werd
uitgenodigd door te gaan voor de Prijs
van Uitnemendheid, die hem inmiddels
dus is toegekend.
Ruud Bastiaanse zegt: „Voor die prijs
moet je een aanvullend programma
doen. Dat programma moet vanzelf
sprekend van niveau zijn, maar een
groot voordeel is dat je in je keuze zo
vrij als een vogel bent, terwijl je voor
je solistendiploma verplicht bent stuk
ken uit alle stijlperioden te spelen.”
Toch is het solo-werk maar een on
derdeel van het werk van Bastiaanse.
„Er zijn wel enkele solo-bassisten in de
wereld: Ludwig Streicher uit Wenen,
Gary Carr uit Amerika. Op dit ogenblik
vind ik de Fransman Jean-Marc Rollez
de beste bassist. Ikzelf zou niet graag
alleen maar solo-werk doen. In de toe
komst wil ik me meer aan kamermu
ziek gaan wijden en me verder ver
diepen in de violone. Ja, ik zou deze
voorloper van de huidige bas speciaal
moeten laten bouwen.”
geleden niet eens wist wat een solo
concert voor contrabas was.”
Ruud Bastiaanse, die bfehajve in het
Concertgebouworkest (een van de ne
gen bassisten) ook in het Amsterdams
Kamerorkest zit, wijst erop dat er in
vergelijking tot wat er voor viool en
cello geschreven is, veel minder litera
tuur voor bas voorhanden is. „De keus
is niet zo groot, maar er zijn toch veel
interessante dingen geschreven. Door
Haydn, Mozart, Hindemith. Ook de wat
minder bekende componisten Drago-
netti en Bottesini hebben heel wat vir
tuoos werk op hun naam staan.
stijl-man, Franz Anton Hoffmeister. Op
de normaal gestemde bas speel ik ver
der nog werk van Reinhold Glière en
Franz Schubert.”
De Weense stijl is volgens Bastiaanse
echt een piek in de bascultuur geweest.
’’Misschien dat de contrabas als solo-
instrument door zo’n prijs weer wat
meer aandacht krijgt’ Krul en ik heb
ben de spits al afgebeten door op te
gaan voor het solisten-examen. Nu deze
Ruud Bastiaanse, die ons in zijn
woonark „Wanincka” (de naam van zijn
dochter) aan de Amsterdamse Jacob
van Lennepkade ontvangt, wil meteen
maar afrekenen met de fabel dat de bas
ongeschikt zou zijn als solo-instrument.
„Natuurlijk is een bas moeilijker aan-
Om voor de Prijs van Uitnemendheid
nóg moeilijker stukken op z’n program-
„Ik slaagde later voor het orkest-
examen. Maar ik wilde verder. Omdat
ik in die periode veel omroepwerk deed
(ik zat bij het Radio Philharmonische
Orkest en later als solobassist bij het
Omroeporkest) en dirigent Edo de
Waart ook regelmatig naar Hilversum
moest, reed ik soms met hem mee. Edo
zei me: „Als je kans en zin hebt, moet je
les gaan nemen bij Anthony Woodrow
(Edo kende Woodrow van het Neder
lands Blazers Ensemble dat wel eens
door hem gedirigeerd werd). Dat leek
me een uitstekend idee, want Woodrow,
Hij zegt: „Op zo’n woonboot is het
heerlijk studeren. Je valt je buren niet
lastig. Ik heb drie instrumenten hier:
m’n leerlingenbas, die ik nooit meer
weg wil doen, een normale „werk”-bas
en een prachtig Saksisch instrument
van 150 jaar oud, waar ik met heel veel
geluk beslag op heb weten te leggen. Of
ik bezeten ben van mijn instrument?
Nee, dat is overdreven, maar ik speel
wel erg graag. Zes uur per dag repete
ren is geen uitzondering.”
Naast klassieke bas-platen heeft
Ruud Bastiaanse ook jazzplaten in zijn
collectie. „Ik heb niet de ambitie en de
tijd om in een jazzband te spelen. Maar
ik heb grote bewondering voor jazz
mensen als Ray Brown en Niels Hen
ning Orstad Pedersen. Wat deze heren
doen is onvoorstelbaar geraffineerd en
virtuoos. En óf ik in jazz geïnteresseerd
ben. Ik heb belangstelling voor alle
muziek. Er zijn namelijk maar twee
soorten: goede en slechte muziek.”
-
Bastiaanse, 30 jaar geleden in Rotter-
am geboren, is er aan gewend, maar
ijdt er nauwelijks onder. Maar de
rapjes zijn wel een aanwijzing dat de
aeeste mensen er geen notie van heb-
len wat een bas eigenlijk is. Violisten,
lagwerkers en het koper in een symfo-
lieorkest staan doorgaans in de belang-
telling. Maar het publiek kan meestal
liet goed thuisbrengen waar „dat don-
:ere geluid” vandaan komt. „Ik geloof
lat de contrabas inderdaad een beetje
4 ondergewaardeerd instrument is.”
Juist Bastiaanse, die zijn derde sei
zoen bij het Concertgebouworkest in
gaat, heeft er nu hoogst persoonlijk
voor gezorgd dat het aanzien van het
fraai klinkende en gevormde instru
ment flink wordt opgevijzeld. Op 4 ok
tober werdt hem in de Bachzaal van het
Amsterdamse Sweelinckconservatori-
Als klein jongetje was Ruud Bastiaanse al geïnteresseerd in alles wat „op een
jot staat en waarop je kan strijken”. Toch kreeg hij pas op z’n 16e zijn eerste
ontrabas en bijbehorende lessen. „Een vrij normale leeftijd om ermee te
j^. eginnen,” zegt hij. „Er zijn violistjes en pianistjes van 4 jaar. Maar op die leeftijd
en volwassen bas bespelen is fysiek onmogelijk, ook al schijnt er in Den Haag
en kind van 6 op een speciaal gebouwd minibasje te spelen.”
Contrabas. Grootste en laagste strijkinstrument, thuishorend in de familie van
Ie viool da gamba. Sinds de zestiende eeuw (toen nog violone geheten) in
pebruik, slechts zelden als solo-instrument. Wie kent de grappen niet tussen een
bas en een viool? Juist ja, een bas brandt langer c.q. kan meer bier bevatten.
.Meneer, wat ’n grote gitaar heeft u daar” en „je kunt beter piccolo spelen” zijn
'an die opmerkingen, waaronder basspelers, met het reusachtige apparaat over
itraat zeulend, gemeenlijk bedolven worden.
'T
ma te nemen dan hij al gedaan had voor
het solistenexamen, zag Ruud niet zo
zitten. „Ik nam les bij Lion Groen,
destijds opvolger van Woodrow in het
Nederlands Kamerorkest, en verder
besteedde ik het eerste jaar vooral aan
het doorwerken van literatuur over de
bas. Zo stuitte ik op een dissertatie van
de Duitse musicoloog Adolph Meier,
die daarop in 1969 in München promo
veerde.”
„Titel van het proefschrift, waarop ik prijs voor solo-bas. Terwijl men 25 jaar
mijn programma voor de Prijs van Uit
nemendheid gebaseerd heb: „Konzer-
tante Musik für Kontrabass in der
Wiener Klassik”. De „Weense klas
sieken” betreft een periode, even na de
barok, die loopt van ongeveer 1750 tot
1800, waarin veel interessant werk
voor de bas is geschreven. Zo heb ik
beslag weten te leggen op het eerste
concertje (1769) van Karl Ditters von
Dittersdorff, waarvan in de winkels
alleen maar aangetaste bewerkingen
voor kwart-contrabas verkrijgbaar
zijn. Ik ben de enige, die de originele
partituur van dit „Concerto a 9 per il
vilone” in handen heeft.”
„Spelen volgens de Weense stijl
vergt een aparte techniek’ Er zijn aller
lei grapjes mogelijk, doordat het in
strument volledig anders gestemd is. Ik
heb het allemaal uitgeprobeerd, je valt
wel eens op je bek. Tenslotte had ik m’n
programma toch samengesteld. Behal
ve dat concertje van Von Dittersdorf
zit daar werk in van een andere Weense
1
um de prijs van Uitnemendheid, de
hoogste onderscheiding in het Neder
landse muziekvakonderwijs, uitge
reikt. Het is de eerste maal dat deze
prijs voor solo-spel wordt overhandigd
aan een bassist. „In april heb ik het
programme voor de Prix al voorge
speeld. Toen werd beslist, dat ik de
prijs zou krijgen. Wat zich op 4 oktober
afspeelde, was meer de presentatie, de
uitreiking van het papiertje.”
spreekbaar en verstaanbaar te maken
dan een viool. Het instrument is in feite
log en onhandig. Het kost verschrikke
lijk veel spierkracht en inzet om er snel
op te spelen. Je moet er altijd voor
oppassen dat je er geen brommerige
brij van maakt. Maar zoals je goede en
slechte violisten hebt, zo zijn er ook
goede en slechte bassisten. Ik bedoel:
je moet er ook als bassist voor zorgen
dat je je instrument op zo’n hoog moge
lijk niveau beheerst. Als dat het geval
is, is het nonsens te beweren dat je met
een bas niet kunt soleren, dan zouden
andere laag klinkende instrumenten
fagot, tuba, etc. ook ongeschikt
zijn.”
Basspelen is ook lichamelijk een zwa
re bezigheid. Ruud Bastiaanse laat aich
regelmatig masseren en onderzoeken
„of de wervels nog recht staan”. „Je
kunt zo’n gesodemieter met je spieren
krijgen, dat je wordt afgekeurd. De
„strijkersarm” is berucht. Bij wijze
van voorzorg doe ik iedere ochtend een
paar oefeningen. Vioolspelen of basspe
len: onnatuurlijk gedoe. Net als de hele
dag aan een bureau zitten. Een echt
natuurmens doet die dingen niet.”
„Zoals gezegd: er zijn mensen die op
heel erg jeugdige leeftijd met een in
strument beginnen. De befaamde cel
list Maurice Gendron speelde op z’n
derde op een altviool met een grote
punt eronder. Ikzelf zat al op het ly
ceum, toen ik met basspelen startte. Ik
had ooit eens een blokfluitje in handen
gehad. M’n ouders ontdekten dat ik
muzikaal was. Maar ze schrokken toch
toen ik na een aantal lessen van Paul
Bronckhorst (van het Rotterdams Phil
harmonisch Orkest) zó verslingerd aan
de bas raakte, dat ik niet meer naar
school wilde (ik zat in de derde klas)”.
„Maar wat gebeurde er? Mijn vader
moest geopereerd worden aan een
breuk, kwam in het ziekenhuis naast
George Stam, de toenmalige directeur
van het Rotterdams Conservatorium, te
liggen en liet zich ontvallen wat zoon
Ruud allemaal met de bas voorhad. Het
komt er eigenlijk op neer dat Stam
vader bepraatte. Toen ik 18 was, deed
ik toelatingsexamen voor het Rotter
dams conservatorium; ik kreeg er les
van Gerrit van Dijk, solobassist van het
RPO.”
uud Bastiaanse
indt contrabas
ndergewaardeerd
John Bodegraven
Fred Racké
9* 9* 9*.*9* 9* 9*9*9* t*.*9*9**»*«***«^^P
‘••••••••••••■•«•••••••«••••••a
W.*9* 9* 9* 9* 9* 9* 9* 9* 9*9*.*9* 9* 9*.*9* 9* 9*.*9*.*9* 9* 9* 9*9*.*9* 9*.*9*.
•999999999999999999999999.9999 .999999 9^
9
••••••••••••«••••a
••••■•••••••••••••a
999999999999 999999
4
4
verkiezen worden gehouden, een even
ement waar natuurlijk ook de tv niet
omheen kan. Negen Europese televi
siemaatschappijen zullen dan ook on
der de naam „Euro-9” een reeks van
negen gezamenlijk ondernomen pro
gramma’s verzorgen met betrekking tot
die verkiezingen.
Volgend jaar moeten de Europese
••••••«•••••••a
«•••••••••••••«•a
••••••••••••••a
zouden zorgen. „Het 19de eeuws natio
nalisme is wel afgezworen, maar de
praktijk van het dagelijks leven wordt
nog overwegend gevoed door nationale
motieven", zo verklaarde mevrouw De
Backer.
Nu Johan Bodegraven zich heeft te
ruggetrokken als hoofd van de afdeling
Gevarieerd Radio van de NCRV zal
deze afdeling voorlopig worden geleid
door Rien van der Schee, die hoofd is
pan de afdeling Gesproken Woord. Bo
degraven blijft lid van de programma-
staf radio. Hij zal in de toekomst ook
weer zelf programma’s gaan maken. In
het programma (In ’t Zilver) zal hij
vertellen over de grootste radiojaren
vol bedelacties. Ook wil hij nog eens
een actie gaan voeren, een kleine dan,
voor een goed doel. In de NCRV-gids
van deze week staat te lezen dat het
binnen de NCRV allang een publiek
geheim was dat Johan Bodegraven
Zich uit het management en vergader-
werk wilde terugtrekken.
LPAC LL L Ll t
De Nederlandse en Belgische radio
hebben in Brussel een gesprek gehad
over een gezamenlijk radioprogramma.
De Belgische minister voor Nederland
se cultuur, mevrouw Rika de Backer,
die als voorzitster optrad bij de instal
latie van de gemengde commissie,
waarschuwde dat nationale belangen
van de twee landen voor problemen
Het NOS-programma „Met het oog
op morgen”, dat sinds kort ook op de
zondagavond is te beluisteren, tussen
elf en twaalf uur via Hilversum 2,
krijgt op de donderdagavond een
nieuwe presentator, nu Nico van Vliet
binnenkort naar de A VRO vertrekt om
daar te gaan werken als directeur-ra-
dio. Die nieuwe man is sportverslagge
ver Fred Racké. De overige presentato
ren zijn Aad van den Heuvel (zondag),
Ran Mulder (maandag), Leo Nelissen
(dinsdag), Koos Postema (woensdag) en
Peter Knegjens (vrijdag).
9.99999999999999999999»
••99...9.99.»99999.9.9
•999999 99999999999999.»
9 9 9 .9 999999999999». 999
9.99.999. 9999.9 9».
«••••••••••••••a 9.9
k,
S»
»999...9.9.9..9.999. 9 I ••9999.9999
••999999999. 99.9. .».rt999999999 9.
‘••9999999999». .9».9»‘ 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 A
'L
9 9 9 9 9 9 9 9 1
‘••9999»9»»999.»99..9»999.9»9999999»99999»9
9 9
9»9»999999»99999»9999J
9.99. 99.99999. 9999. 99999999. 9 9999». »»9999f
•99»9999.9.9.»99..9.99.9999»999.99999.91f
•••••••••••••••a*»
••••••••••«••••••a
••••••••«•«•••••a*
••••••••••••••••a
«••••••••••••••••a
••••••••••••••••a
9 9.
9 9 V.
.999.99999.9999
•999.999999999
••99999999. 9 9
99999. 9. 99.99
9999.99999
9.9. 9 9 9 9
9 9 9 .9
9* 9* 9*9* 9*
-’y»
•‘•■••••••••••••••••••••••••«••••••aa.aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa/:
•••••«•••«•••••aaaaaa»«aa«aaa«aaaaaaaala..,..aa..aaaa.aaaa
••‘••••••••••••«••••••••••••••••••a«a*aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa J:
••••••«•••••••••••••••••••••••••••••••a«aa>>aaaatacaaaaaaaa/:'
iK*9*.*.*9*.*9*9*9*.*.*.*9*.*.*.*.*.*.*9*9*.*.*.*9*. 9* 9* 9* 9* 9 9* 9* 9* 9* 9* 9* 9* 9* 9* 9*
19.999»..9»»»»99*9».999.9.999..9.999999.<
9»»99f9t»»....ttt.999.99999 f. 9999.t»*»*..»».99»»99999999..99...9. 99.
t. 99. 9. ..9.»l»»»t»999999999»^, A.9.99999999999.9999.999...999.99999999**
- - -- -- -- -------------------- F 9.9999».9*»999*»99».999999.999.99..999. 9 9
t t 1 I t t
i t x xvttaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa»**»»»******»******»»*******»*'*** -
a aaaaaaaaa«aa«t***i t i i teaaaaaaeaaaaaaaaaaaaaaaaB»»»»»»»»*»»»»»»»»»»»»*»»**»»»»**»*»»*
