Betrekkingen VS-Israel zijn onverbrekelijk
Carter
3
OOK BONN ROEPT AMBASSADEUR TERUG
Kritiek Pravda
59
55
Komende vier jaar
niet onafhankelijk
Bondskanselier Schmidt rekent op nieuwe acties
KLOPJACHT OP TERRORISTEN
NOG GEEN DIRECT RESULTAAT
op houding VS
in Belgrado
in Barcelona
Tarradellas na
cl
STAKING
ANTILLIAANSE PREMIER ROZENDAL:
CARLISTEN: CAREL
HUGO KAN TERUG
NAAR SPANJE
PROTEST
TEGEN
BEWIND
VORSTER
3
19 7 7
OKTOBER
BAANDAG 24
BINNEN- EN BUITENLAND
dweer
Dictatuur
Niet vervolgd
istrool
mokr
iletten
ehalte
lenten
»steek
taties
-
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De jacht op de terro
risten, die onder meer verant
woordelijk zijn voor de moord op
werkgeverspresident Hanns-
Martin Schleyer, had tot vanmid
dag nog niet tot directe resulta
ten geleid. Meer dan 15.000 tips
uit de bevolking zijn binnengeko-
men. Enkele daarvan kunnen vol-
fens een woordvoerder van de
federale recherche in Wiesbaden
wellicht tot succes bij de opspo
ring leiden.
door Nico Scheepmaker
J
Tl
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON-PRETORIA Na Nederland en Amerika heeft
gisteren ook West-Duitsland zijn ambassadeur in Zuid-Afrika terugge
roepen voor consultaties. Bonn sluit zich daarmee ook officieel aan bij
de wereldwijde protesten tegen de maatregelen die de Zuidafrikaanse
regering heeft genomen tegen zwarte anti-apartheidsbewegingen.
strath 38 jaar terug
uiving
i
i
i
trijFd
Midden-Oosten te verraden.
VS doen hun best om
Vorster
Zuid-Afrika rustig te wurgen
In Keulen, waar Schleyer werd ontvoerd
aan ook
>or reke-
ing door
farma-
:ering.
eem pel
schade
Iden. ft
n defect
uitscha-
om he
iet Tola van het gebied. Tarradellas werd in Barce-
zondaj
id in he
w is nil
began
MADRID (AFP). De Carlistische Par
tij geeft zaterdag laten weten dat prins
Caret Hugo (echtgenoot van prinses Ire
ne), op 29 oktober kan terugkeren naar
Spanje.
„Neemt u er drie?”, vroeg de steward
van de KLM-DC 9 toen ik gisteravond om
vijf over acht teruggedraaide Engelse tijd,
uit het rek met kranten bij de invalspoort
van zijn machine twee Nederlandse kran
ten en één Engels zondagsblad meenam.
Het klonk berispend. „Maar wel voor
meerdere personen”, zei ik naar waarheid.
Hij en ik wisten toen nog niet hoe hard ik
die kranten de komende vier uur nog no
dig zou hebben!
Want we zaten nog maar net of ons werd
verteld dat het grondpersoneel van de
KLM plotseling in staking was gegaan,
waardoor het nog maar helemaal de vraag
was of we zouden kunnen opstijgen. We
moesten maar even afwachten of de on-
derhandelingen resultaat zouden opleve
ren, anders zouden we weer naar de ver
trekhal gedirigeerd worden. Reizen per
vliegmachien is 99 procent wachten en één
procent krantenlezen op 10.000 meter
hoogte, maar dat wist u natuurlijk al.
Goed, de onderhandelingen vlotten zo
langzaam dat we weer naar de wachtka
mer terug moesten keren.
Daar zit je dan, op Heathrow, Londen.
Voor mij was het niet zo’n probleem, ik
kon altijd nog vanuit Londen mijn rubriek
schrijven (Daar werken de oranje knipper-
bollen nog die wij zo haastig hebben afge
schaft, en het lijkt me ook de enige stad ter
wereld waar handige handelaars met eep
rijdend rekje dat vol hangt met paraplu’s
de straat op gaan zodra het begint te
regenen), maar medepassagiers hadden
het er moeilijk mee. Aansluitende verbin
dingen met ManiUa en Istanboel vielen in
duigen en een Engelsman vertelde aan de
balie, met de bedaarde geagiteerdheid die
bij zijn volksaard paste, dat hij de volgen
de morgen per se een technische conferen
tie in Nederland moest bijwonen. Hij laste
even een korte pauze in, om er met des te
meer effect op te laten volgen: „Want ik
ben daar de spreker”.
Om ons bezig te houden, kregen we
bonnen voor een gratis consumptie. De
bonnen gaven aan dat je per persoon één
item mocht kiezen, maar daartoe behoor
den ook een ontbijt, een lunch of een diner.
Ik besloot bij de zelfbediening een redelijk
ontbijt op mijn dienblad te componeren en
te kijken hoe daarop gereageerd zou wor
den. Ik nam een sandwich van twee snee
tjes, een kop koffie, een miniflesje pineap
ple juice, een zoet broodje en een groen
appeltje. Dat leek me geen al te luxe ont
bijt, maar zie, de KLM had opdracht gege
ven dat de bon maar een waarde van 50
pence mocht hebben, ofte wel 2,25, zodat
ik nog 44 pence moest bij betalen. „Je moet
zuinig zijn in het kleine, en royaal in het
grote”, zei mijn vader ook altijd...
Ondertussen kon ik er maar niet achter
komen waarom er nu eigenlijk gestaakt
werd en waarom alleen door het grondper
soneel van de KLM, en niet door dat van de
Lufthansa, of de SAS of enige andere
buitenlandse maatschappij. „Ik weet niets,
ik ben maar een klein radertje in het grote
geheel”, zei een Engelse KLM-employé aan
de balie, en helaas schoot mijn Engels te
kort om hem de vaderlandse spreuk:
„Gans het raderwerk staat stil, als het
kleinste rad het wil” ter bemoediging toe te
voegen. Maar zie, na een uur of twee
wachten werd de staking gebroken door
het KLM-kantoorpersoneel: de general
manager leidde in sportieve kledij het inla
den en tanken door zijn ondergeschikten.
Alleen was het ook dan nog maar de
vraag of we zoudon kunnen opstijgen of
niet. Want zo’n toestel mag alleen maar de
startbaan „opgeduwd” worden door een
vakman met een license, de Engelse vak
man staakte, maar onder het KLM-perso-
neel school ook nog iemand met zo’n licen
tie die dat karwei zou kunnen en mogen
klaren. Alleen werkte hij niet op Heath
row, bovendien had hij vrij, maar gelukkig
had zijn vrouw hem telefonisch kunnen
achterhalen daar waar hij zijn vrije zon
dag vierde, en hij was nu op weg naar de
luchthaven, zo werd ons verzekerd.
'isteren
ader de
i de be-
it King
etoging
3od. De
an toen
dz heeft
eerd die
een pe-
ty Inter-
i maand
e verza
de peti-
oor poli-
et per 1
>er liter,
aatregel
op voor-
/olksge-
dt deze
eerd.
hebbe
gestolf
ran nal
histor
ens wé
dat nie
n bewa
De Bondskanselier zei van mening te
zijn dat er geen vloed van nieuwe wetten
moet komen om het terrorisme te bestrij
den. „Wij zullen de bestaande wetten tot op
de bodem moeten toepassen”, zei Schmidt.
LOS ANGELES (Reuter). President Carter
heeft de Amerikaanse betrekkingen met Israel za
terdagavond aangeduid als onverbrekelijk, maar
hij voegde eraan toe dat hij als bemiddelaar op zoek
naar vrede in het Midden-Oosten, het vertrouwen
van de Arabieren moet behouden.
Carter, die het woord voerde aan een geldinzame-
lingsdiner van de Democratische Partij in Los Ange
les, deed een beroep op Egypte, Syrië en andere
Intussen trekt premier Vorster zich
niets aan van deze kritiek. Voor de Ameri
kaanse televisie verklaarde Vorster giste
ren dat Zuid-Afrika zijn eigen weg zal
volgen. Hij zei ook dat Zuid-Afrika door
zal gaan met het ontwikkelen van atoom
wapens.
Op de vraag of Vorster het verdrag
tegen een verdere verspreiding van kern
wapens zal ondertekenen, antwoordde de
Zuidafrikaanse premier dat hij duidelijk
Arabische staten, bilaterale besprekingen met Israel
te openen, gericht op het aanknopen van diploma
tieke en handelsbetrekkingen en het bijleggen van
hun conflict. De president zei dat hij zou doorgaan
met het ijveren voor mensenrechten. Hij oefende
kritiek op Tsjecho-Slowakije en Zuid-Afrika. Wat
Amerika’s bondgenootschap met Israel aangaat, zei
de president dat hij onlangs tegen Congresleden had
gezegd dat hij veeleer politieke zelfmoord zou ple
gen dan Israel voor het hoofd te stoten.
Carter verklaarde op een geldinzame-
lingsdiner van de Democratische Partij in
Los Angeles dat hij van plan is op Zuid-
Afrika alle pressie uit te oefenen die moge
lijk is”. Naar verluidt zal Amerika geen
gebruik maken van zijn veto wanneer van
daag de Veiligheidsraad zal besluiten om
een economische boycot en een wapenem
bargo in te stellen tegen Zuid-Afrika.
Minister Van der Stoel van Buitenlandse
Zaken verklaarde zaterdag voor de radio
dat over enkele dagen een nota over Zuid-
Afrika in de ministerraad zal worden be
sproken. De raad zal, aldus Van der Stoel,
dan op zo kort mogelijke termijn de gehele
verhouding met Zuid-Afrika doorspreken.
Zo zal er over het emigratiebesluit worden
„Als ik ooit Israel zou kwetsen, wat ik niet zal
doen, zou politieke zelfmoord er automatisch op
volgen. Het zijn niet alleen de Amerikaanse joden
die zich jegens Israel ten diepste verplicht voelen, er
is overweldigende steun voor onder het Amerikaan
se volk”, aldus Carter.
Hij verklaarde dat de Verenigde Staten in het
Midden-Oosten twee rollen te spelen hadden, die van
De Nederlandse ambassadeur in Zuid-
Afrika, mr. R. Froger, die vrijdag door
Van der Stoel voor consultaties werd te
ruggeroepen, heeft voor zijn vertrek nog
gesproken met het hoofd van het Christe
lijk Instituut in Zuid-Afrika, dr. Beyers
Naudé, die huisarrest opgelegd heeft ge
kregen.
gesproken en tevens zal worden bekeken
of er Nederlanders in dienst zijn van het
Zuidafrikaanse leger. Op het ogenblik be
vinden zich ruim 41.000 Nederlanders in
Zuid-Afrika.
In Milaan werd gisteren een gemeente
raadslid, de christen-democraat Carlo
Arienti, neergeschoten toen hij naar de
kerk wilde gaan. In een telefoongesprek
met het Italiaanse persbureau Ansa deelde
later een onbekende mee dat de aanslag
het werk was van de uiterst linkse verzets
groep Rode Brigades, die daarmee wilden
protesteren tegen de dood van de drie
RAF-leden.
Voor men kan gaan denken aan een
datum voor onafhankelijkheid zal volgens
de bewindsman eerst een aantal zaken
geregeld moeten worden. Zo moet er een
behoorlijk en uitvoerbaar plan zijn inzake
De Westduitse minister van Buitenland
se Zaken Genscher, die de Duitse ambas
sadeur in Pretoria heeft teruggeroepen,
verklaarde zondag dat het optreden van de
Zuidafrikaanse autoriteiten tegen anti-
apartheidsorganisaties en -kranten in ern
stige mate de kansen op een vreedzame
oplossing van de rassenproblemen ver
kleinen.
Genscher zei dat het Westduitse beleid
ten aanzien van Zuid-Afrika, evenals dat
van de andere lidstaten van de EEG, erop
gericht is bij te dragen tot een vreedzame
regeling van het rassenconflict in dat
gebied.
Volgens de Carlistische Partij heeft de
Spaanse minister van Justitie te kennen
gegeven, dat de familie de Bourbon Parma
de Spaanse nationaliteit kan terugkrijgen.
Carel Hugo leeft momenteel in Frankrijk,
van waaruit hij de Carlistische partij leidt,
die een linkse koers is ingeslagen.
„Ik ben van mening en vele staats
lieden in de regio delen deze mening dat
het stichten van allerlei ministaatjes niet
alleen funest is voor de staatjes zelf, maar
ook een groot gevaar oplevert voor het
hele Caribisch gebied en buurstaten op het
Zuid- en Middenamerikaanse vasteland”,
aldus premier Rozendal.
De regering van Zuid-Afrika is niet van
plan de 50 zwarte leiders die woensdag
werden aangehouden gerechtelijk te ver
volgen. Dit heeft Jimmy Kruger, de Zuid
afrikaanse minister van Politie, Justitie
en Gevangeniswezen gisteren voor de ra
dio verklaard. Ze zijn aangehouden, zei
hij, op grond van de wet op de binnen
landse veiligheid.
de economische ontwikkeling van de eilan
den. „Hierin moet de garantie verankerd
zijn, dat wanneer de Antillen eenmaal on
afhankelijk zijn, ze inderdaad ook alle
facetten van deze onafhankelijkheid kun
nen dragen”, aldus de premier, die ver
klaarde dat momenteel wel aan een inte
graal ontwikkelingsplan gewerkt wordt.
„Als het klaar is zal het eerst goedge
keurd moeten worden door de regering en
Staten en dan pas kan men voor de nodige
garanties behoorlijk overleg voeren met
Nederland en andere landen”.
Een ander punt dat volgens de premier
eerst geregeld moet worden, is de interne
structuur van de Nederlandse Antillen. Hij
zei dat hij ervan overtuigd is, dat de een
heid van de zes eilanden de enige manier is
om zowel politiek als economisch de status
van onafhankelijk land met vertrouwen en
zekerheid tegemoet te zien.
erdaga-
üs in de
nplaats
hij en-
zerleed.
i.
Het Westduitse vakverbond heeft zijn 7,4
miljoen leden gevraagd morgen een mi
nuut stilte in acht te nemen ter herdenking
van Schleyer. De afdeling van de Westduit
se grensbewakingsdienst, die speciaal be
last is met de terreurbestrijding, zal voor
de veiligheid van de Westduitse leiders
zorgen die de plechtigheid bijwonen.
Inmiddels is nog altijd niet bekend hoe
Andreas Baader en Jan-Carl Raspe aan
pistolen konden komen, waarmee zij zich
vorige week van het leven zouden hebben
beroofd. Nadat vorige week ineens was
gebleken dat er ook springstof in het bezit
van de Baader-Meinhof-gevangenen was,
is gisteren bekend gemaakt dat er even
eens scheermesjes, een maagsonde een
stopverfachtig materiaal zijn gevonden.
Het lid van de liberale FDP, Bange-
mann, heeft geëist dat minister-president
Hans Filbinger (CDU) van de deelstaat
Hij wees er tenslotte nog eens op dat het
cultureel akkoord, dat eerder bevroren
was, intussen in opgezegd. De Kamer moet
het nog goedkeuren, maar Van der Stoel
twijfelde er niet aan dat de Kamer haar
goedkeuring aan de opzegging zal geven.
van de Zuidafrikaanse regering zijn moge
lijk de instellingen die gelden ontvingen
van de Nederlandse overheid niet langer
meer legaal”, aldus Pronk.
„Ik heb de Verenigde Staten nooit be
loofd dat wij geen atoomwapens zullen
maken”, aldus Vorster, die heftig uitviel
naar president Carter. Volgens Vorster,
die heftig uitviel naar president Carter.
Volgens Vorster heeft Carter al sinds zijn
ambtsaanvaarding een vijandige houding
jegens Pretoria aangenomen. „Het Ameri
kaanse bewind doet zijn best om Zuid-
Afrika op rustige wijze te wurgen, terwijl
de Russen ons met geweld willen wegva
gen”, aldus Vorster.
gen de dood van Baader, Raspe en Enns-
lin, waarvoor de Westduitse regering ver
antwoordelijk wordt geacht. Zo werden
onder andere bomaanslagen gepleegd op
vertegenwoordigingen van het autocon
cern Mercedes in Frankrijk en Italië. In
het Noorditaliaanse Brescia werd een poli
tieman zwaar gewond, toen een bom, die
hij bij een Mercedes-handelaar had aange
troffen, in zijn handen ontplofte.
Twintig van de 21 Engelstalige kranten
in Zuid-Afrika hebben zich zondag via hun
hoofdredacteuren uitgesproken tegen het
verschijningsverbod dat de Zuidafrikaan
se regering aan de twee belangrijkste
zwarte dagbladen heeft opgelegd.
I
Alle problemen, die een terugkeer van
Carel Hugo zouden kunnen verhinderen,
zijn volgens de Carlisten uit de weg ge
ruimd. De Carlisten hebben hierover con
tact gehad met de Spaanse regering.
Een gevoel van nationale trots maakte
zich van mij meester: wij zouden die En-
gelsen er wel onder krijgen, met ons allen!
Weliswaar wisten we nog steeds niet waar
over de staking ging („Dat is een lang
verhaal...”, zei een van de KLM’ers vaag en
geheimzinning), een kwestie van lonen,
van behandeling of van ongenoegen over
het overwerk dat verricht moest worden
omdat de Britisch Airways ook al twee
maanden door een staking geteisterd
wordt, maar één ding was duidelijk: wij
stonden achter elke gerechtvaardigde sta
king, zo lang die niet uitgerekend ons
toestel lamlegde! Want hoe konden wij in
Nederland de gedachte van de rechtvaar
dige verdeling van het inkomen helpen
verdedigen als we als ineengezakte plum
puddingen op Heathrow werden vastge
houden?
en vier van zijn begeleiders vermoord,
hebben gisteren enkele honderden mensen
met zwarte vlaggen door de stad gemar
cheerd. Tijdens de staatsbegrafenis van
Hanns-Martin Schleyer, die morgen in
Stuttgart plaatsvindt, zal er voor de Dom
in Keulen eveneens een rouwplechtigheid
worden gehouden. Morgenochtend zal
overal het werk drie minuten worden stil
gelegd. Hiertoe hebben werkgeversver-
banden, waarvan Schleyer voorzitter was,
en vakbonden opgeroepen.
Bondskanselier Helmut Schmidt rekent
erop dat de terroristen „wraak zullen ne
men voor de bevrijdingsactie in Somalië
en de zelfmoorden van Baader, Ennslin en
Raspe in de gevangenis van Stuttgart-
Stammheim”. Hij verklaarde verder de
tegenover hem geuite dreigementen ern
stig te nemen.
WILLEMSTAD (ANP). „Op de Neder
landse Antillen zal de komende vier jaar
geen datum vastgesteld worden voor de
onafhankelijkheid van deze eilanden
groep”. Dit heeft de premier van de pas
beëdigde Antiliaanse regering, S. G. M.
Rozendal, desgevraagd meegedeeld.
X—
op het
nne, die
n beslag
de partij
eer acht
in vier,
i.
Baden-Württemberg de politieke conse
quenties uit de gebeurtenissen in de gevan
genis van Stuttgart-Stammheim moet
trekken. Eerder is dit door minister van
Justitie Traugott Bender gedaan.
De Franse politie heeft gisteren bunkers
en andere verdedigingswerken van de
Franse Maginotlinie doorzocht naar even
tuele schuilplaatsen van de RAF-terroris-
ten. Ook in Zwitserland zijn speuracties
begonnen. Spanje heeft erin toegestaan
dat West-Duitsland zelf zal zorgen voor de
controle van passagiers van Lufthansa-
toestellen op het vliegveld van Palma de
Mallorca. Dit zal gebeuren door Westduit
se veiligheidsbeambten in dienst van de
Lufthansa. Daarnaast zal de Spaanse poli
tie passagiers van Lufthansa aan een extra
controle op wapens onderwerpen.
Inmiddels is gebleken dat de vier kapers
van het Lufthansa-toestel allen een Per
zisch paspoort bezaten. Welingelichte
bronnen hebben verklaard dat de wapens
van de kapers niet in Palma de Mallorca
aan boord zijn gebracht, maar dat deze al
in het Lufthansa-toestel aanwezig waren
voordat de passagiers instapten. Het
Spaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken overweegt diplomaten die door
gaans vrij zijn van elke controle even
eens op wapens te controleren.
In het buitenland duren de manifestaties
tegen Westduitse bedrijven en vertegen
woordigers daarvan voort, uit protest te-
itad van
rdag ten]
Er zijn
■den ver-
toevoer
Jizende»
leistenen
centime- -■ w Tf,
MOSKOU (AFP/DPA). De Amerikaan-
se delegatie op de toetsingsconferentie in
Het is uitgesloten dat de drie volledig
geïsoleerde RAF-gevangenen Baader,
Raspe en Ensslin zelfmoord hebben ge
pleegd. Dat hebben twee Westduitse ad
vocaten, Ralf Friedrich en Heinz Funke,
zaterdag in Amsterdam betoogd op een
protestbijeenkomst over de dood van de
drie leden van de Rote Armee Fraktion,
georganiseerd door het Medisch-Juri-
disch Comité en het Rode Verzet. Ruim
500 voornamelijk jonge mensen woonden
de bijeenkomst bij.
had gesteld dat hij eerst bepaalde garan
ties wilde hebben. Welke garanties dat
zijn, zei hij echter niet. „Zolang we deze
waarborgen niet hebben gekregen, blijft
de bestaande toestand voortduren”, aldus
Vorster.
Mr. Froger heeft hem om zijn mening
gevraagd over de huidige situatie, over de
golf van onderdrukking die zich nu afte
kent, en over de vraag hoe de toekomstige
ontwikkelingen zouden kunnen zijn. Van
der Stoel, die Zuid-Afrika nu rekent onder
de landen die onder een dictatuur zuchten,
verklaarde „grote zorg te hebben dat het
land snel naar een ramp af drijft”.
Minister Pronk van Ontwikkelingssa
menwerking verklaarde zaterdag dat de
ontwikkelingshulp aan organisaties in
Zuid-Afrika die zich inzetten voor ophef
fing van de apartheid in dat land, zal
worden herzien. „Door de maatregelen
Voor het boe-
kingskantoor van
de Zuidafrikaanse
luchtvaartmaat
schappij SAL
(Suidafrikaanse
Lugdiens) is zater
dag een demon
stratie gehouden
tegen het bewind
van premier Vor
ster naar aanlei
ding van de anti-
apartheidsmaatre-
gelen van de Zuid
afrikaanse rege
ring.
BARCELONA (AFP). Josep Terra-
dellas, president van de „Generalidad”
van Catalonië, is gisteren na een ballings
chap van 38 jaar in de Catalaanse hoofd
stad Barcelona teruggekeerd. Zijn
me, Mei!
rd tegei
ning en
de rege
i Sydnej
r op di
r stil lag vliegtuig, dat uit Madrid kwam, had een
le politii
MOSKOU (AFP/DPA). De Amerikaan-
'ljf men- se delegatie op de toetsingsconferentie in
iving op Belgrado probeert onophoudelijk een con-
van de frontatie te bereiken hetgeen het proces
!2 perso-i tot vermindering van de internationale
P spanning alleen maar kan belemmeren.
Dit gaf het Russische partijblad Pravda
gisteren als zijn mening te kennen. Het
doelt daarmee kennelijk op het aanroeren
eroine van de kwestie van de mensenrechten in
Oost-Europa door de Amerikanen.
1 „Veel verklaringen van de Amerikaanse
diplomaten vormen een scherpe wanklank
I ten opzichte van de zorgvuldige, zakelijke
redevoeringen van de meerderheid der
deelnemers”, aldus het blad.
onverbrekelijke partner van Israel („wij zijn het
enige land waarop Israel zich geheel en al kan
verlaten”), en die van vertrouwde bemiddelaar, die I
zich niet kan veroorloven de hoop van allen in het
Midden-Oosten te verraden.
President Carter zei er zeker van te zijn dat de
regeerders van Israel en Syrië en Jordanië en ande-
re Arabische landen blijvende vrede wensen. I
uur vertraging wegens een - valse - bom
melding.
De 78-jarige Tarradellas is door de
Spaanse koning Juan Carlos benoemd tot
i president van de Catalaanse „Generali-
DraiK tat”, die na de burgeroorlog door Franco is
afgeschaft. „Generalidad” is de Catalaan
se benaming voor de autonome regering
lona door naar schatting een kwart mil
joen mensen uitbundig toegejuicht.
Sr
