Opera-studio boven normale niveau in The Medium
Teleurstellende warboel
Museum kocht
valse Grünewald
Mijn Held Tsjitsjikov vol kleurnuance op toneel gebracht
I
4
DE BESTE VAN DE TEST
YAMAHA
KLOOSTER
MEUBELEN
6000 m2 toonruimte
alle dagen geopend, zaterdag tot 4 uur, vrij entree
prijzen incl. B.T.W
assendelft
Natuurlijke muzikaliteit
de vrije loop gelaten
bij Werkcentrum Dans
Najaarsexpositie
Consumentengids november 1977
Galerie Gabriels
1
Serie voorstellingen in Shaffy-theater
Dokter Mirakel
I
I
I
I
buiten kijf lekker
I
L
I
I
I
I
Komplete
maaltijden
I
19
2 8
OKTOBER
VRIJDAG
KUNST
19 7 7
18
ERASMUS ENSEMBLE IN ONDERBEZET KADENS
A
M
NOORDHOLLANDS PH1LHARMON1SCH ORKEST
7 7
Getest werden 24 Hi-Fi Stereo versterkers, waaronder vele grote
namen.
De enige die „ZEER GOED" kreeg was Yamaha, het merk dat bij
Alphenaar altijd op de bovenste plank stond.
Kom dat morgen beluisteren in onze totaal vernieuwde showroom
AMSTERDAM. Wat is Gogol een scherpzinnig au
teur. Wat is Henk van Ulsen een knap acteur en welk een
geslepen talent moet hij bezitten. Die gedachten drongen
zich steeds opnieuw naar voren, tijdens en na de premiè
re, donderdagavond, van Van Ulsens nieuwe solo-toneel-
programma Mijn Held Tsjitsjikov in De Brakke Grond.
Ruim twee uur modelleert hij daarin een intelligente
soms misschien voor toneel pur sang iets te literair
klinkende tekst die Marie Louise Doudart de la Grée
maakte vanuit Nicolai Gogols lijvige roman Dode
Zielen. Het was Elise Hoomans die deze produktie -
uitgebrgcht door Joop van den Ende - regisseerde en die
samenwerking heeft geleid tot een zeer aantrekkelijke
theaterbelevenis.
Schilderijen uit Romantische
en Haa^r» •'•hooi
n
e
Industrieweg .Tel. (075) 287252*
Bij station Krommenie spoorlijn over, 1e weg links.
AMSTERDAM. De zogenaamde opera-studio
van de Nederlandse Operastichting functioneert
eigenlijk min of meer als „kweektuin”. De bedoe
ling ervan is om jonge vocalisten voor te bereiden
op het grote werk, door hen eerst in minder veelei
sende partijen aan de muzikale theaterkunst te
laten wennen. Dat er in de uitvoeringen van deze
„studio”, zoals er gisteravond weer één in het Am
sterdamse „Frascati” werd gegeven, soms ook ster
ren meewerken die het niveau van de voorbereiding
al lang zijn ontstegen, is ook in de jongste produktie
ervan waarneembaar.
KRUISWEG 45-49, HAARLEM, 023-320244.
WIJ BETALEN UW PARKEERGARAGE.
Sedert 1849
7:
(ADVERTENTIE)
Menotti krijgt beoogde intensiteit
1
(ADVERTENTIES)
(ADVERTENTIES)
06/008
GEMMA COEBERGH
Geslepen talent bij Henk van Ulsen
(Foto George Verbeme)
KO VAN LEEUWEN
t. Net
m wl]
cker-
door
nsen
programma: Penderecki - „Als Jakob erwachte.
Paganini
Mozart
- Vioolconcert no 1
- Symfonie no 39
Prachtig van stemgeluid en overtuigend
in sfeer schildering was Angela Bello, als
Madame Flora’s dochter Monica, speciaal
in haar imitaties van de overgegane zielen.
Samen met de zigeunerbediende Toby
een figurantenrol die hier zeker met kwali-
ir Een scène uit
Dokter Mirakel
met van links naar
rechts Paul
Bindels, Hélène
Versloot, Ruud
Ruivenkamp en
Thea van der
Putten.
(Foto
Jaap Pieper)
Peter Goedhart wist met die emoties wel
raad: zijn kernachtige bewogen voor
dracht gaf de vitale, warme muziek een
gloedvolle overtuigingskracht die grote in
druk maakte.
Waarom de éénakter „Dokter Mirakel”
van Bizet nog zonodig opnieuw uit de kast
moest worden gehaald, om anno 1977 als
luchtig „voortje” bij Menotti’s boeiende
werk te dienen, blijft onduidelijk. Mis
schien omdat Georges er op 18-jarige leef
tijd een prijsvraag van de Parijse Opéra-
Bouffes (met onder andere Gounod in de
jury) mee gewonnen heeft. Welke drijfve
ren hiertoe ook mogen hebben aangezet;
bij hernieuwde confrontatie blijken de
bladzijden van dit komische operaatje, on
danks de vlotte regie van Guus Mostart en
de te waarderen inzet van de hierin bege
leidende pianist John Fischer, danig ver
geeld. Zó uitgesproken gedateerd dat het
mijns inziens dan maar beter (juist ook
omdat er gebruik gemaakt wordt van een
Nederlandse vertaling) volkomen in de pa
rodistische sfeer had kunnen worden ge
trokken.
Toch werd er wel gelachen om de smeu
ïge uitbeelding van het doorsnee operette-
verhaaltje. Die pret was dan om Paul
Bindels als de burgemeester in wiens huis
de amoureuze en andere verwikkelingen
zich voordoen, en om de tenor Rudolf
Ruivenkamp als een listige legerofficier,
alias Dokter Mirakel. En al leverde Hélène
Versloot als burgemeestersvrouw geen al
te overtuigende bijdrage; in de hoofdrol
was daarentegen een in de toekomst be
slist hoog rijzende podium-ster te zien.
In Dode Zielen beschrijft Go
gol het manipuleren met gestor
ven mensen. In de tijd dat Rus
land nog onder de Czarendicta-
tuur gebukt ging en er nog lijfei
genen bestonden, laat Gogol een
doortrapte slimmerik handelen
in dode lijfeigenen. Tsitsjikov,
een kerel zonder scrupules, profi
teert van een wankele controlere
geling op het belastingsysteem,
waardoor het mogelijk is geld te
slaan uit lijfeigenen die niet be
staan. Hij koopt bij landgoedei-
genaren voor een habbekrats de
namen van overleden lijfeigenen
op en beleent die weer voor korte
tijd. Omdat er slechts eenmaal in
de vijf jaar controle is van staats
wege kan Tsitsjikov binnen een
bepaald tijdsbestek handig zijn
beurs vullen. Corruptie en op
lichterij troef
Marie Louise Doudart heeft het
omvangrijke boek Dode Zielen
Mijn Held Tsjitsjikov is zo ge
schreven dat de schrijver Gogol
zelf de hoofdfiguur uit zijn ver
haal komt presenteren. Gogol
neemt Tsjitsjikov als het ware bij
de hand en voert hem verder.
Voor een acteur betekent dat een
welkome gelegenheid tot afwisse
ling binnen zijn monoloog. Van
Ulsen benut die kans ten volle.
Als Gogol is hij een weergaloos
en fijnzinnig verteller, in Tsjitisji-
kov legt hij een grote dosis sluw
heid. Het is een satanische van
zelfsprekendheid waarmee voor
enkele kopeken ot een roebel de
De soms priemende, altijd heldere sop
raan Thea van der Putten klopte alle muzi
kale gemeenplaatsen van deze Donizetti-
achtige muziek, in haar partij van de ge
schaakte burgemeestersdochter Lauretta,
namelijk op tot het muziektheater dat het
moet zijn
Een van de positieve eindindrukken,
tenslotte, betrof de kwaliteit van de sa
menwerking van alle betrokkenen, zoals
dat zonder behulp van een dirigent bereikt
werd. Decors en kostuums in beide opera’s
dienden het doel uitstekend.
JOHAN VAN KEMPEN
(Van onze kunstredactie)
CLEVELAND. Het Museum van Cle
veland in de Amerikaanse staat Ohio
blijkt in 1974 een vals schilderij te hebben
aangekocht dat was toegeschreven aan de
16e eeuwse Duitse meester Matthias Grü
newald. Het doek dat de Heilige Catheri-
na van Alexandrië voorstelt dateert zelfs
van na de Tweede Wereldoorlog.
Decorontwerper Frank Raven,
dit seizoen weer bijzonder actief,
maakte voor deze filmisch beel
dende voorstelling - je ziet door
Van Ulsens acteren de beelden in
kleur voor je - een ruwhouten
lijkt gewogen en krijgt de kleur
waar zij recht op heeft.
nauwelijks kansen aan jonge dansers om
zich te ontwikkelen.
Na de pauze volgde nog „Passes” van
Don Asker op Spaanse troubadourmuziek
uit de 13de eeuw. Het had minstens het
voordeel van een dynamische beweging.
Er werd veel in gescharreld met hoeden,
capes en voiles maar geen enkele gedachte
werd werkelijk voltooid.
samenstelling van trapjes en ni
veaus met achter een loopbrug.
Een decorconceptie die eigenlijk
universeel is en waarin elke niet-
naturalistisch gespeelde toneel-
produktie kan spelen. Maar juist
in Mijn Held Tsjitsjikov biedt het
een bijzondere ondersteuning.
Knabbel brokjes
en h diner voor de hond
en 'n vismenu voor de kat
Bijzonder lekker en
nog licht verteerbaar ook.
Noordeinde 157 A, Den Haag
Tel. 070-658472
II
I
teit maar misschien wat „over-acted” werd
gespeeld door Frans Icke moeten deze
beide sopranen de essentie van het verhaal
reliëf geven. Iets waarin zij, met behulp
van Hélène Versloot, Mary Willems en
Ivan Thomas in de overige, eveneens goed
gebrachte maar kleinere rollen van sean-
ce-bezoeker, volledig zijn geslaagd.
Als regisseur heeft Elise Hoom
ans met zo’n ontwerp fijn kunnen
werken. Voeg daarbij een talent
als dat van Van Ulsen en je komt
tot een eenheid van hoog artistiek
gehalte. De Engelsman Stephen
Kemp is verantwoordelijk voor
de uiterst geraffineerde belich
ting, die nauwkeurig aansluit bij
wat de tekst te zeggen heeft. Fra
gile muziek, door Van Ulsen zelf
uitgezocht, bepaalt verder" de
sfeer van deze doordachte
nieuwe toneelsolo. Een vondst is
trouwens het valies van Tsjitsji
kov, dat verdacht veel doet den
ken aan een doodskist op schaal.
entrée f 11,- (a.i.) cjp geldig
kaartverkoop en plaatsbespreken aan de kassa van het Concertgebouw. Lange
Begijnestraat 13 Haarlem, van 10-15 uur; telefonisch 3209 94 van 12-15 uur.
Concertgebouw Haarlem - dinsdag 1 november 1977 - 20.15 uur
TWEEDE CONCERT SERIE A
Het bedrog kwam aan het licht toen het
doek werd onderworpen aan een onder
zoek langs radio-isotopische en spectrale
weg.
van zijn (steeds met conventionele stijl
middelen gecomponeerde dramatisch-ef-
fectieve) muziek, werd in de uitvoering
door Han Wilbrink en Bouke van der Meer
ook zeker de beoogde intensiteit bereikt.
Zowel individueel als qua totaal boven
dien een pianistische en artistieke presta
tie die er wezen mocht.
Er bestaan van Grünewald minder dan
twintig originele werken. Daarvan is er nu
maar een voorbeeld van in de Verenigde
Staten, de Kleine Kruisiging in de National
Gallery in Washington.
4- Henk van Ulsen in Mijn Held Tsjitsjikov, een bewerking van Dode
zielen van Gogol.
Dat betreft dan Menotti’s opera „The
Medium”, waarin Annett Andriessen de
(zware) hoofdrol vervult. Met emotionele
ontladingen waarbij deze zangeres haar
stemkracht soms zelfs tot boven de moge
lijkheden uit lijkt te willen exploiteren,
maar die aan haar uitbeelding van de
quasi-spiritistische Madame Flora, een
extra indringende dramatiek verlenen.
Van 28 okt. - 10 nov. dag. 11-18 uur.
Zondag 30 okt. 12-16 uur.
Het is alsof de toneelspeler steeds
weer nieuwe lichamelijke en
geestelijke energie opdoet, wan
neer hij zich binnen dit bouwsel
verplaatst. Zo’n decorontwerp
heeft een dwingende functie ge
kregen die bepalend op de mise-
en-scène inwerkt.
Gian Carlo Menotti’s feilloos theaterin
stinct, waaraan hij zijn succes op operage-
bied voornamelijk te danken heeft, komt
volledig tot uitdrukking in de nu uitge
voerde kameropera „The Medium” (uit
1946) waarvoor deze thans 66-jarige Ame
rikaanse componist (van Italiaanse af
komst) zelf het suggestieve libretto
schreef.
In handen van de ook in ons land inmid
dels zeer bekende Amerikaanse regisseuse
Rhoda Levine, kreeg het geheel (twee ac-
tes) een dramatische spanning in één grote
adem. En al werd er voor de muzikale
begeleidingen geen orkest gebruikt: in Me
notti’s eigen bewerking voor twee piano’s,
AMSTERDAM. Het Werkcentrum
Dans begon donderdagavond in het Shaf
fy-theater een serie van drie voorstellin
gen. Het bleek een teleurstellende aange
legenheid. Had het eerste nummer „Throw
wood at green” van Ton Simons nog een
rechtlijnig simpel idee (grafisch in de
ruimte spelen met gestrekte of rechthoe
kig gebogen lichamen) op één soort mu
ziek (Mozart), dan bleek het tweede num
mer ,,’n aardigheidje" toch het best te
omschrijven als „een warboel”.
Bij het eerste nummer kun je je hoog
stens afvragen waarom een Hollandse
choreograaf, in een Rotterdams ensemble,
dat bedoeld is om voor Nederlandse kin
dertjes op te treden, zo nodig een Engelse
titel moet gebruiken. In het tweede num
mer, gemaakt door Hans Tuerlings, werd
klassiek ballet, moderne dans, acrobatiek
en veel gewoon lopen op een onbegrijpelij
ke manier vermengd op verschillende los
se stukjes muziek van Prokofiev, waaraan
het getik van een metronoom nog was
toegevoegd.
De grap was misschien wel dat de jon
gen een rok droeg en het meisje een broek
en dat ze alletwee één nauwe en één wij-
duitlopende mouw hadden. Met deze gege
vens werd echter absoluut niets gedaan.
Dit is geen aardigheidje, dit is flauwekul.
Het derde nummer „1, 2, 3,... 100” had als
decor drie poortjes met ieder twee opge
rolde gordijntjes. De zes dansers droegen
kostuums waarvan de voorkant verschilde
van kleur van de achterkant. Het waren
wel allemaal kleuren die overeen kwamen
met de gordijntjes in de poortjes. De grap
was kennelijk dat als de dansers opgesteld
stonden voor het gordijntje met ongeveer
dezelfde kleur, ze niet zo erg opvielen.
Verder speelden ze ook nog verstoppertje
achter mekaar. Janet Smith had dit alle
maal bedacht op onbenullige, maar geluk
kig niet erg harde electronische muziek
van Gordon Jones.
Het Werkcentrum Dans heeft onder
meer als doelstelling: een jong publiek
vertrouwd maken met de dans en jonge
dansers na hun opleiding kansen geven
zich verder te ontwikkelen. Wat het eerste
betreft, het laatste ballet leek het meest op
het spelen met een blokkendoos, gelijke
kleurtjes in bijbehorende doosjes stoppen.
Vermoedelijk is deze voorstelling dan ook
Alphenaar
terug gebracht tot een voor to
neel bruikbaar tekstformaat.
Haar verdienste is ook dat zij het
literaire karakter van de oor
spronkelijke auteur onaangetast
heeft gelaten; haar bewerking
ademt zeker geen sfeer van hau
taine correctie
HAARLEM. Het Erasmus Ensemble
(Peter Goedhart, bariton, Frank Minderaa,
hobo en Wim Spruyt, gitaar) viel de
twijfelachtige eer te beurt voor welgeteld
zestien mensen op te treden. Waarom de
zaal van kamermuziekcentrum Kadens
donderdagavond zo onderbezet was laat
zich raden. De ervaring leert dat de oor
zaak hiervan meestal ligt in een complex
van toevalligheden. Een ding is zeker: het
was gezien de kwaliteit van musiceren en
gezien het uitstekend samengestelde en
sfeervolle programma erg jammer
De combinatie zangstem-hobo-gitaar
bleek trouwens een zeer gelukkige te zijn:
de timbres mengden voortreffelijk en wa
ren aangenaam voor het oor. In deze bezet
ting werden drie Canzonets van de 16e-
ëeuwse componist Thomas Morley, aria’s
van Jean-Beptiste Lully en Jean Philippe
Rameau uitgevoerd, benevens het lied
„The Sally gardens” van de vorig jaar
overleden Benjamin Britten. Allemaal mu
ziek die simpel is van opbouw en die
uitdrukking geeft aan fundamentele, her
kenbare menselijke emoties als liefde, ver
driet, vreugde en weemoed.
Het ensemble zocht het niet zozeer in een
authentieke uitvoeringspraktijk maar liet
de natuurlijke muzikaliteit de vrije loop,
iets dat mede door de goed gekozen tempi
en de smaakvolle voordracht de muziek
alleen maar ten goede kwam. Zo werd het
nobele „I saw my lady weep” van Dowland
en het al even beroemde „It was a lover
and his lass” van Morley dat Peter Goed
hart met Wim Spruyt uitvoerde alle recht
gedaan.
De dansers van de groep deden hun
uiterste best, daarom past de naam „Werk
centrum” uitstekend bij deze voorstelling,
met „dans” had het geheel echter weinig
van doen. Vroegere voorstellingen van de
ze groep deden meer verwachten.
CONRAD VAN DE WEETERING
ÈSftJ
Gierstraat 52-56 - Haarlem - Tel. 023-312992
voor kleuterscholen bedoeld. Wat het
tweede betreft, dit soort gymnastiek biedt
dirigent: JERZY KATLEWICZ
solist RUGGIERO RICCI - viool
Spruyt vertolkte op zijn helder klinken
de maar daarbij ook genoeg grondtoon
bezittende gitaar een Fantasie van Dow
land en na de pauze een impressionistisch
aandoende Campo van de hedendaagse
componist Abel Carlevano, allebei korte
solowerken waarin hij evenals in zijn be-
geleidingswerk overtuigend voor de dag
kwapn. Met Frank Minderaa die blijk gaf
van een goede dictie en een krachtige toon
speelde hij een vierdelige sonate van Fan
cesco Saverio Geminiani, een Italiaans
componist uit de 18e eeuw die leerling
was van Corelli en Scarlatti. Zij vertolken
voorts het aangenaam-wiegende Pièce en
forme d’habanera van Ravel en een Sona
tine van de in 1911 geboren Barna Kovats.
Het hoogtepunt van de avond vormde
wel de Siete canciones populares espagno-
las van Manuel de Falla, muziek die ge
maakt is op Spaanse volksteksten en za
ken uitdrukt die zo oud zijn als de mens
heid zelf. Ze zijn oorspronkelijk bedoeld
voor zangstem en piano. De Falla heeft
later de pianopartij omgewerkt voor or
kest en de versie zangstem-gitaar komt
voor rekening van Miguel Jobert, een ver
sie waar De Falla overigens helemaal ach
ter stond. Terecht, al moet mij van het hart
dat de gitaar een intiem klinkend instru
ment blijft dat de felheid van de bezongen
emoties niet altijd kan omvatten.
De voorstelling Mijn Held
Tsjitsjikov komt op 25 en 26 no
vember naar de Stadsschouw
burg in Haarlem.
dode lijfeigenen verkwanseld
worden en Van Ulsen toont dat
aan met een bijna grotesk ge
speelde hypocrisie. En de humor,
rijkelijk in de tekst aanwezig,
wordt door Van Ulsen gretig op
gevangen om in wijder perspec
tief over het publiek te worden
uitgestrooid. Elke zinswending
