Rood China maakt zich op voor
tweede Grote Sprong Voorwaarts
I
1
08
-
door Henk Leffelaar
CATASTROFAAL
ROEKELOOS
INLOPEN ACHTERSTAND DOOR CULTURELE REVOLUTIE
Minimumloon
Door Jaap van Ginniken
’E
(V
„Wij hebben liever socialistisch hooi dan kapitalistische rijstscheuten zeiden ze.
Als de anderen aandacht aan de produktie besteedden, verweten ze hun de
revolutie te verwaarlozen. Wie leiding probeerde te geven werd een onderdrukker
genoemd. Ja, de invloed van de Bende van Vier was ook bij ons voelbaar”. Aldus
Joe Sji-ho, de woordvoerder van de landbouwcommune Dubbele Brug, genoemd
naar de twee aansluitingen van de dorpsgemeenschap op de grote weg naar
Peking.
Boven op de krijtwitte rotsen langs het smalle strand van St. Margaret’s
Bay staat een verweerd, oud gebouw dat veel weg heeft van een bunker
uit de oorlogstijd. Er wappert een Britse vlag, er staan antennemasten, op
het dak bevindt zich een radarschotel. Binnen tasten geüniformeerde
mannen achter grote ramen met een krachtige verrekijker de zee af. Dit is
een van de 27 dag en nacht bemande posten van de Britse kustwacht
langs de 4000 kilometer lange kustlijn van Engeland en Noord-lerland.
V?
s*
1
Britse kustwacht houdt druk
Kanaalverkeer in
de gaten
7,
Het drogen van pinda's in de provincie Shantoeng
t
„Ja, we hebben doelstellingen van het
lopende vijfde vijfjarenplan drastisch ver
hoogd. We gaan het irrigatiesysteem on
dergronds leggen om bouwland te winnen
er gaat veel meer grond besproeid worden
en de rijstbeplanting wordt helemaal ge
mechaniseerd”, kondigt hij aan. „In over
eenstemming met de oproep van voorzitter
Hoea om het voorbeeld van de modelcom-
mune Tatsjai na te volgen”, voegt hij er
onmiddellijk aan toe.
Hij is van middelbare leeftijd, draagt
kort geknipt haar, een wit overhemd met
korte mouwen en een horloge waar hij af
en toe op kijkt of het bezoek wel vclgens
schema verloopt.
Zijn er hier dan ook aanhangers van
Mao’s weduwe opgepakt?
„We hadden alleen enkele jongere ka
derleden die door hen op het verkeerde
pad waren geraakt, maar die zijn inmid
dels wel weer bijgedraaid”.
En is het beleid van de commune nu dan
ook drastisch gewijzigd, wil ik weten.
Net als overal elders praat men hier over
een Tweede Grote Sprong Voorwaarts
Niet alleen het inlopen van de achterstand
die door de Culturele Revolutie in de eco
nomie is ontstaan, maar volledige moder-
■ir De HMZ mark III Hovercraft, gebouwd In het zuiden van Engeland,
heeft de waardigheid verworven om de Lloyd’s Register classificatie van
verdienste te ontvangen over de hele wereld, vanwege zijn stringente,
veilige factoren en krachtige bouw.
Eéh aanvaring kan al catastrofale ge
volgen hebben, niet alleen voor de op
foto’s bekend geworden met olie be
smeurde zeevogels, maar ook voor de
natuurlijke huishouding van strand
en duinen, maar ook voor de natuur
lijke huishouding van strand en dui
nen, en niets minder voor de geldbui
dels van strandexploitanten, gedu
peerd door het uitblijven van pootje-
ir De eerste van de Engelse derde ge
neratie van Hovercrafts, die gegaran-
deert wordt zo rustig te zijn als een auto,
werd in het zuiden van Engeland geïntro
duceerd.
Het verbaast pe dan ook niet dat ik de
volgende dag in het centrum een gerim
peld vrouwtje zie dat op straat oud papier
verzamelt.
Inmiddels is dan ook aan de universiteit
van Peking een nieuw debat losgebrand
over de vraag hoe gerechtvaardigd de be
staande achttraps loonschaal van 33 tot
104 yoean is (1 yoean is ongeveer 1.40).
Weliswaar neemt men afstand van de zo
genaamde nivelleringsdrang die vorig jaar
zou zijn getoond door de ultra-linkse „ben-
Hij doet het huishouden want zijn vrouw
is jonger en werkt nog. Als boekhoudster
brengt ze een dikke 100,- in de maand
binnen. Zijn zoon en schoondochter zitten
een stuk lager op de ladder: als beginnend
vrachtwagenschauffeurs krijgen ze elk
60,-. Twee kleindochters zitten op de
kleuterschool.
ren onverwachts van koers, steken
roekeloos Het Kanaal over. In de be
leefde wereld van de internationale
navigatie worden deze overtreders
„rogues” genoemd (schelmen).
Zo is er op alle fronten, nu bij mijn vijfde
bezoek aan de Volksrepubliek, een scherp
contrast met de situatie in 1971, bij mijn
eerste bezoek toen Mao’s Culturele Revo-
lutie nog maar net geëndigd was en al deze
maatschappelijke experimenten voor het
eerst werden ingevoerd.
de tanker, en ging ook verloren. Ruim
een maand later, op 27 februari, ge
beurde hetzelfde met het schip Niki
dat op dezelfde plaats zonk. 51 sche
pelingen kwamen bij die aanvaringen
om het leven.
Mevrouw Lioe gaat me voor in het trap
penhuis van een van de flatgebouwen, een
grauwe blokkendoos zoals we ze vlak na
de oorlog bouwden maar hypermodern
naar plaatselijke begrippen. Ook de fami
lie die we bezoeken is duidelijk flink boven
het gemiddelde. Ze hebben met zijn zessen
50 m2, dat wil zeggen drie kamers, een
keuken en toilet. In de woonkamer aan de
wand enkele affiches, daarop geprikt fo
to’s van het gezin dat poseert op het plein
van de Hemelse Vrede. Op een kastje een
radio. Ze betalen 12,- huur in de maand
plus 12,- voor water gas en licht. De heer
des huizes is een gepensioneerd ingenieur
en krijgt 70 procent van zijn laatste salaris,
150,- in de maand. Hij behoort tot de
beter gesitueerden, ook al verdienen top
functionarissen ongeveer tweemaal zoveel
(en de president of de premier of de partij
voorzitter ruim viermaal zoveel).
Eerste vice-premier Teng die vorig jaar
als „rechts” werd afgezet maar inmiddels
een tweede come-back heeft gemaakt,
kondigde ondertussen aan dat van nu af
aan een jaarlijkse algemene loonsverho
ging zal gelden. In oktober zou twee vijfde
van alle werknemers al 15 tot 20 procent
meer hebben gekregen en de laagste inko
mensgroepen zouden daarvan het meest
profiteren. Sterker nog: China zou belang
stelling hebben getoond voor het Joegosla
vische systeem van arbeidèrszelfbestuur
en winstdeling Tegelijk worden echter
allerlei vormen van bedrijfsdemocratise-
ring die de laatste jaren ingang hadden
gevonden teruggedraaid en worden mana
gementmethoden van vóór de Culturele
Revolutie grotendeels weer ingevoerd.
Hoe onwaarschijnlijk het ook mag
klinken, het was pas in de jaren vijftig
dat de behoefte werd gevoeld aan
internationale afspraken om orde in
de chaos van het Kanaalverkeer te
scheppen. Het werd toen dan ook
hoog tijd. De schepen werden groter,
ze waren sneller, hun ladingen ge
vaarlijker. Er wordt nu, bijvoorbeeld,
anderhalf miljoen ton ruwe olie per
dag door Het Kanaal aangevoerd
naar olie-arme Westeuropese landen.
Maar de wet heeft ook nieuwe pro
blemen gecreëerd: hoe houdt men toe
zicht op het in acht nemen van de
verkeersregel, welke straffen moeten
worden uitgedeeld, en door wie? De
radarpost in. Dover heeft vastgesteld
dat er dagelijks gemiddeld 20 schepen
zich niet aan de regels houden: ze
varen tegen het verkeer in, verande-
de van vier” en verdedigt men het principe
van hoger loon voor meer werk, maar
toch
naar de boer. De overheid neemt het ver
voer voor haar rekening”. En varkensvlees
bijvoorbeeld? „Ruim een gulden per pond
met bot, anderhalf zonder”.
Zoals vaak voert een vrouw het woord
voor het buurtcomité. Een katoenen over
hemd kost 4,50, een broek en een paar
plastic schoenen ook. Een gids verwijst
dan ook ijverig naar een propaganda-bro
chure: „Waarom China geen inflatie
heeft”. Maar welke dingen zijn nou sinds
de vestiging van de volksrepubliek goed
koper geworden en welke duurder? Eerste
levensbehoeften, zoals meel, zijn omlaag
gegaan. Sommige exportartikelen zoals
noten omhoog. En luxe goederen? Die zijn
nog steeds hetzelfde. Naar verhouding zijn
ze zelf? erg duur: fietsen en naaimachines
kosten 200 tot 300. Toch zijn ze in de
grote steden al tamelijk verbreid (in Kan
ton telde ik op een spitsuur verscheidene
malen dat ruim 60 van de 100 voorbijgan
gers een horloge droeg, hoewel je natuur
lijk niet weet hoe representatief zo’n uit
komst is).
De Britse radarposten leggen de
koersen van deze „schelmen” op de
film vast, en het bewijsmateriaal
wordt naar Londen gestuurd (waar er
overigens weinig gebruik van wordt
gemaakt, omdat de overtredende
schippers bijna altijd schuld beken
nen). Voor Britse overtreders gaat er
dan eerst een pittige vermaning naar
de scheepvaartmaatschappij. In een
later stadium kunnen de schippers
zelf worden vervolgd en boetes wor
den opgelegd.
Het pleit niet voor de Nederlandse
scheepscommandanten dat Neder
land, op West-Duitsland na, de groot
ste overtreder van de regels is (Enge
land is nummer drie). De „schelmen”
zijn doorgaans niet de grote, maar de
kleinere schepen die vaak onderbe
mand zijn (vooral het geval met
olietankers). Niettemin heeft de ra
darcontrole het aantal overtreders in -
de afgelopen jaren bijna gehalveerd,
en is ook het aantal ernstige aanvarin
gen aanzienlijk verminderd (6 in
1976).
De Britse kustwacht zette vanaf die
tijd een radarwacht op, die Het Ka
naal 24 uur per dag controleert tot op
20 mijl buiten de kust. Ook in Frank
rijk werd op Cap Gris Nez een radar
post opgezet. Beide uitkijkposten zen
den om de twee uur en bij slecht weer
vier keer per uur een radiobericht uit
over weersomstandigheden, dicht
heid van het verkeer, en geven inlich
tingen die van belang kunnen zijn (ter
vervanging van de post nabij Dover
wordt op enkele kilometers afstand
nu een kostbaar radarstation ge
bouwd, dat het volgend jaar in ge
bruik zal worden genomen).
baders die liever elders zonder smee
rolie om hun enkels door het water
lopen.
De Britse kustwacht zal binnenkort
zijn taken uitbreiden tot milieube
scherming. Er wordt ook geprobeerd,
zoals op snelverkeerswegen, een
vaarsnelheidsverbod op te leggen in
Het Kanaal. Er zou een passeerver-
bod moeten worden ingevoerd, en een
„parkeerverbod” (voor schepen die
even hun anker willen uitwerpen). Er
zouden vaarkanalen voor snelle en
langzame vaartuigen moeten komen,
en vooral een wettelijk bepaalde af
stand tussen schepen met gevaarlijke
ladingen (het tekent deze tijd dat het
dan in de eerste plaats niet gaat om
ladingen explosieven, maar om olie).
Op één punt zijn de betrokken lan
den het na jarenlange conferenties
eens geworden: de noodzaak om links
en rechts te varen. Sinds 15 juli is een
internationale wet van kracht gewor
den waardoor het inkomend scheep
vaartverkeer rechts moet houden
(schepen dus die naar het noorden
varen moeten de Franse kust aanhou
den), en het uitgaand verkeer links.
■ir De nieuwe 75-feet geharde polyester
patrouille boot, hier op de foto tijdens zijn
eerste vaart op de Solent, in het zuiden
van Engeland
Beneden in het gebouwtje, ingegra
ven in de grond, zijn hokkige kleine
kamertjes en een stikdonker vertrek
waar iemand gebogen zit over een
radarscherm waarop een onontwar
bare hoeveelheid groenachtige vlek
ken te zien is die zich nauwelijks
schijnen te bewegen. Het zijn schepen
in Het Kanaal, in het nauwste gedeel
te tussen Dover en Calais. Het aantal
is niet eens te schatten, maar uit de
statistieken blijkt dat zo’n 300 sche
pen dagelijks door Het Kanaal varen,
afgezien van de 200 veerboten tussen
Engeland en het vasteland.
De radarbeelden worden op een
film vastgelegd en kunnen versneld
worden afgedraaid met aanduidingen
van uur en dag. Wat men dan te zien
krijgt is bizar. Het is alsof iemand in
een mierennest heeft geprikt. Insek-
ten ijlen van links naar rechts en
omgekeerd. Daartussendoor schieten
van onder naar boven, en weer terug,
kleine witte bollen op en neer. Ze
doen denken aan het elektronische
pingpong-spel dat op een beeldbuis
gespeeld kan worden. Alleen, zijn het
Het minimumloon is overigens 40,-.
Maar bij enig doorvragen blijkt dat er toch
nog wel groepen zijh die daaronder ko
men. Een bejaarde die niet gewerkt heeft
en dus geen pensioen krijgt en die geen
kinderen of familieleden heeft die af en toe
bijspringen, moet rondkomen van een eet-
geld van nog geen 20,- in de maand.
Weliswaar krijgt hij tweedehands kleren
en zijn de medische voorzieningen voor
hem gratis, maar het is toch moeilijk daar
van rond te komen.
Gemiddeld 1 procent, of 50 ple
ziervaartuigen per weekeinde, raken
in moeilijkheden. In 1976 had 27 pro
cent van alle gevallen waarbij de
kustwacht in actie kwam, betrekking
op pleziervaartuigen (waaronder vier
Nederlandse); vergeleken met 8 pro
cent voor commerciële visserschepen,
en 2,3 procent koopvaardijschepen.
nisering van landbouw en industrie. Niet
alleen aandacht voor kwantitatieve voor
uitgang maar ook voor kwalitatieve. En
ook geen overheidshulp vragen maar
winst maken om te kunnen investeren in
technische vernieuwingen.
Hij haalt tierinnerihgen op aan de eerste
Grote Sprong. Tien jaar daarvoor was het
land hier dan weer te droog en dan weer te
nat, grotendeels ongeschikt voor land
bouw en leverde gemiddeld niet meer op
dan 800 kilo graan per hectare: nauwe
lijks genoeg om de eigen bevolking van te
voeden. Toen kwam de campagne waarbij
massaal arbeidskracht werd gemobili
seerd om de infrastructuur te verbeteren.
Nu, bijna twintig jaar later, is de produktie
tienmaal zoveel en worden dagelijks
tientallen tonnen voedsel aan de hoofdstad
geleverd, zegt hij trots en wijst uit de auto
op de onafzienbare groene velden en
boomgaarden afgewisseld door visvijvers
en stallen.
De volgende dag zie ik in Peking hoe hun
kool arriveert bij een winkel in de wijk
Wang Tsji-foen. Wat kost dit nou? „Vier
cent voor verse en acht cent voor oude”.
Waarom? „vanwege het opslaan En
rijst? „Ongeveer 35 cent per kilo, afhanke
lijk van de kwaliteit. Dat gaat helemaal
Op 11 januari 1971 vond een cata
strofale aanvaring plaats die het keer
punt markeerde in het toezicht op het
Kanaalverkeer. De olietanker Texaco
Caribbean en het vrachtschip Para-
cas voeren op elkaar in. De tanker
ontplofte en zonk. De volgende nacht
ramde de Brandenburg het wrak van
De fabrieksreglementen worden weer
streng nageleefd op straffe van boeten en
ontslag omdat de produktie op veel plaat-
sen door gebrek aan discipline ernstig zou
zijn teruggelopen. De rouleersystemen
waarbij directeuren en technici werden
verplicht een deel van de tijd ook zwaar,
ongeschoold werk te doen zijn sterk afge-
zwakt omdat ze tot tijdverspilling zouden
hebben geleid. En veel programmawijzi-
gingen die naar het middelbaar en hoger
onderwijs toegankelijker en praktischer
moesten maken worden eveneens terugge
drongen omdat daardoor te veel talent
verspild zou zijn.
j
geen pingpongballen, maar snelle Ho
overcrafts die tussen Engeland en
Frankrijk de veerdienst onder
houden.
Het is vooral het toenemende aantal
zeezeilers dat de kustwacht en het
Britse reddingswezen steeds meer
zorgen baart. Op een mooi weekeinde
bevinden zich zo’n 5000 zeiljachten in
Het Kanaal, vele bemand door ama-
teur-schippers en vaak uitgerust met
ontoereikende navigatiemiddelen.
i m.
L 1
