i
E
9.^
I
NA
Hekel aan gebruikelijke bla, bla
,,Q EN Q” NU
door
Klaas
Pieter
Rieksen
Herbert von Karajan
Kijkcijfers
Vrij zijn
Rudolf Noerejef
Franco is Truffaut
Zo’n prijs, zegt die je nou nog iets?
en dat was bij de AVRO vanaf het begin
natuurlijk al tot mislukken gedoemd”)
en raakte in de reclamewereld verzeild,
waar hij filmpjes ging maken. Een niet
zo gelukkige omwenteling in zijn car
rière en Bram verzucht dan ook: „Dat
was de grootste fout uit mijn leven”. De
KRO bracht uitkomst en sinds 1968
houdt hij zich daar bezig met het maken
van kinderprogramma’s.
„Het is natuurlijk wel leuk zo’n prijs,
maar erkenning is natuurlijk wel een
groot woord. Alleen is het erg fijn om te
merken dat de mensen zien dat je iets
in je programma hebt willen stoppen”.
Naast de „Prix Danube”, die dit jaar
voor de vierde maal werd gehouden, is
er ook nog het veel oudere festival, de
„Prix Jeunesse”, die uit München komt.
Bram: „De „Prix Danube” is wel een
goed festival, maar het blijft natuurlijk
een moeilijke zaak om criteria voor de
beoordeling vast te stellen. München
deelt bijvoorbeeld in leeftijdsgroepen
in, terwijl ze in Tsjechoslowakije met
categorieën werken. Het blijft natuur
lijk een moeilijke zaak om program
ma’s te gaan indelen”.
Hoe ligt de kwaliteit van de inzen
dingen?
stonden ze natuurlijk wel even vreemd
van te kijken. Eerst namen ze een wat
afwachtende houding aan, maar na ver
loop van tijd vlogen de stoelen door de
klas en werd het jongetje waar ze al een
hele tijd de pest aan hadden eens lekker
gepakt. Het werd een janboel. Na af
loop is die leraar met de kinderen over
het begrip vrijheid gaan praten en zo
kwamen ze op de oorlog, de concentra
tiekampen. Het hele programma is ei
genlijk bedoeld als aanzet om er thuis
nog eens verder over te gaan praten”.
Bram van Erkel. „Het maken van een
serie is goedkoper en het effect is veel
groter dan bij een op zichzelf staand
„Ik stelde voor Willem Nijholt voor
de hoofdrol aan te trekken. Toen ik dat
aan Anton voorstelde vroeg hij of ik
gek was. Dat zag hij helemaal niet
zitten. De mensen zien Willem Nijholt
geloof ik ook niet zo als acteur. We
hebben het toch gedaan en ik vind dat
hij werkelijk meer dan voortreffelijk
werk heeft gedaan. Ik weet zeker dat
hij over zal komen bij de kinderen”.
„We zijn er trots op dat het zo weinig
heeft gekost. Carl Tewes heeft een pro-
duktiemethode waardoor je heel effec
tief kunt werken. Voor een kinderpro
gramma vindt men het helaas een hele
boel geld. Dat mag toch nooit veel
kosten, maar daar moeten we maar
eens vanaf. Het geld bij de omroepen
moet maar eens verdeeld worden naar
de belangrijkheid van de programma’s
en men moet niet steeds zeggen: dit is
een jeugdprogramma, dus het hoeft
maar weinig geld te krijgen. Je hoort
vaak „Het is maar een kinderprogram
ma”, maar dat is onzin. Kinderen heb
ben net zoveel recht op een goed stuk
televisie als volwassenen”.
De hele produktie heeft zo rond de
900.000 gulden gekost. Veel of niet veel?
nu in de beste houding ligt om te kun
nen zien waar hij van hield: de benen
van de vrouw.
„Der Ring des Nibelungen” wordt
maar slecht uitgevoerd. Althans dat is
de mening van de eerste dirigent van
het Philharmonisch Orkest, Herbert
von Karajan. Daarom wil hij van dit
stuk nu een tv-registratie maken zodat
het voor eens en voor altijd op een
degelijke manier vast ligt. De dirigent
zei ook dat de toekomst van de opera
bij de tv ligt. „Men kan op het scherm
dingen laten zien, die op het toneel
niet mogelijk zijn, maar die voor het
doorgronden van de psychologie van
een opera dikwijls van wezenlijk be
lang zijn”, aldus Von Karajan.
land) zijn volgens mij duidelijk verder
met het idee hoe ze een kinderprogram
ma moeten aanpakken. De Zuideurope-
se landen zijn heel anders gericht. Vier
jaar geleden zag ik tijdens de „Prix
Danube” een Frans magazine voor
tieners, waarin voorbeelden werden ge
geven hoe ze hun kamers konden in
richten. Zo deden ze dat bij ons dus
jaren daarvoor al”.
„In de Noordeuropese landen is de
manier waarop de kinderprogramma’s
worden gemaakt vrijwel gelijk. Maar in
de Scandinavische landen is men wel
veel meer gericht op de belevingswe
reld van het kind, terwijl wij weer een
stuk informatie moeten verpakken in
een wat luchtig geheel. En dat heeft in
ons land dan toch weer te maken met de
kijkcijfers, want er moet een element
in je programma zitten waar je kijkers
mee naar het toestel trekt. Anders
heeft het geen zin om programma’s te
gaan maken”.
„De Scandinavische landen waren
erg tevreden over het programma. Ik
zit met dat produkt dan ook meer in hun
stijl, die me persoonlijk erg aan
spreekt. Ik heb altijd al geprobeerd om
een beetje opvoedend te zijn. Bij Oebe-
le werkte dat wat versluierend, maar
daarmee hebben we getracht het ple
zier voor kinderen op een wat hoger
niveau te brengen. Niet het gebruikelij
ke bla, bla. Het is noodzakelijk om de
'kinderen via een televisieprogramma
iets mee te geven. Op volwassenen heb
je geen invloed meer, die zijn al verlo
ren. Kinderen zijn nog bevattelijk voor
dingen die ze horen of zien”.
„Er zijn een paar omroepen in ons
land die bewust programmeren en re
delijke kinderprogramma’s maken. De
rest maakt ze ook wel, maar die vind ik
slecht. In de vooravond staat vaak een
„familieprogramma” gepland en onder
dat motto lukt het de omroepen dan
weer om geen kinderprogramma uit te
zenden. „De man van zes miljoen” vind
ik duidelijk geen kinderprogramma,
hoewel gebleken is dat ze er graag naar
zitten te kijken”.
Voor „De kris Pusaka” trok een klein
groepje de afgelopen zomer naar Indo
nesië om opnames te maken. Daarna
werden in Holland de afleveringen vol
tooid. Men heeft ditmaal meer rekening
gehouden met het feit dat er in het
buitenland wel eens belangstelling voor
het produkt zou bestaan dan bij „Q en
Q”. Ditmaal heeft men zodanig gewerkt
dat er ongelimiteerd copieën kunnen
worden gemaakt van de serie. Vanuit
Duitsland (dat ook „Q en Q” kocht) is al
belangstelling getoond. Waarom heeft
hij weer gekozen voor de vorm van een
serie?
In het winnende programma „Waar
kinderen sterven, raken dromen zonder
huis”, dat Bram van Erkel samenstelde
en waarvan Nico Hiltrop de regie had,
wordt onder meer getoond de „Kinder
mis” van Tilo Medek en Dorothea
Siewert en een gesprek van kinderen
over het begrip „Vrij zijn en niet vrij
zijn”. Daarnaast toont Bram tekenin
gen van kinderen die tijdens de Tweede
Wereldoorlog gevangen zaten in het
concentratiekamp Auschwitz. Op twee
de kerstdag komt de produktie op het
KRO-scherm.
Bram van Erkel: „Ik zag die „Kinder
mis” uitgevoerd door het kinderkoor
van de Rundfunk van de DDR en was er
meteen door gegrepen. Als programma
op zich viel het moeilijk te plaatsen. We
zijn toen verder gaan denken en kwa
men op het idee om kinderen over het
begrip vrijheid te laten praten. We zijn
naar een school gestapt, waar een le
raar op een gegeven moment tegen zijn
leerlingen zei: jullie mogen nu gaan
doen waar je zin in hebt, als jullie de
boel maar niet helemaal afbreken. Daar
„De Noordeuropese landen (de Scan
dinavische landen, Engeland en Neder-
De beroemde danser Rudolf Nureyev
heeft onlangs een van de merkwaardig
ste dansen uit zijn leven gemaakt. Hij
was in Londen in de studio’s van ATV,
waar hij te gast was in de „Muppet-
show”, een programma dat in ons land
door de KRO op het scherm wordt
gebracht. Hij voerde een „pas-de-deux”
uit met een varken, dat de naam van
Miss Piggy draagt. Miss Piggy is één
van de poppen uit de show. Het zingen
van Miss Piggy is niet wat het zou
moeten zijn en hoe het met het dansen
gesteld is zal ongetwijfeld ook in ons
land te zien zijn in de „Muppet-show”.
„Een programma maken voor de
jongste kijkers is wel een zeer moeilij
ke zaak. De „Film van Ome Willem”
van de VARA is dan wel een uitstekend
programma, maar daarbuiten hebben
we verder ook niets. Een echt kleuter-
programma hebben we zelf niet, daar
hebben we de mensen niet voor. In het
buitenland stopt men veel geld in on
derzoekwerk, maar dat kennen we hier
nauwelijks. Alleen bij „Sesamstraat”
zijn ze daar nu eindelijk mee be
gonnen”.
„Het kan de mensen niet zoveel sche
len wat hun kinderen op de televisie te
zien krijgen. Het zal ze een grote rot-
zorg zijn. Er zijn ouders die niet eens
weten wat voor programma’s er voor
hun kinderen zijn. Het gaat ze er alleen
maar om dat hun eigen kinderen geen
kut zeggen. Voor de rest vinden ze het
allemaal wel best. Het kind is niet zo
I belangrijk voor de mensen. Dat zie je
■ook bij de opvoeding. Ze zien er vaak zo
^slecht uit, die kinderen. Ik ben nu aan
Jhet casten voor een nieuwe serie. Ik
zocht een meisje van een jaar of acht
tien, maar als je ziet hoe slecht die eruit
zien met vaak een buikje en dikke
dijen. Je schrikt je dood. (Hij maakt
een hopeloos gebaar). Geef ze maar
frites, het zal ze een zorg zijn”.
De interesse van Bram van Erkel in
kinderen stamt al van zijn vroegere
broodheer, het onderwijs. In zijn vrije
tijd zat Bram bij AVRO’s jongerenom
roep „Minjon” en stapte later definitief
over naar het omroepwerk. Hij verliet
de AVRO (Bram: „We zouden een kri
tisch jongerenprogramma gaan maken
Met Charles Denner, Brigitte Fossey
en Leslie Caron in de hoofdrollen ver
filmde Francois Truffaut zijn eigen
boek „De man die van vrouwen hield”,
dat in boekvorm uitkwam bij Elsevier,
(prijs: f9.90). Het verhaal gaat over
Bertrand Morane, een veertiger, die
werkzaam is bij een technisch insti
tuut bij Montpellier. Hij heeft plezier
in zijn werk, maar nog meer genoegen
heeft hij in de omgang met vrouwen.
Hij is een rusteloze jager op vrouwelijk
wild, maar het noodlot slaat toe als hij
op een dag de straat oversteekt om
twee vrouwen van dichterbij te bekij
ken: hij wordt aangereden. Tijdens de
begrafenis trekt er een stoet aan
vriendinnetjes voorbij. Eén komt tot de
conclusie dat de ongelukkige Bertrand
programma, omdat de personen in het
verloop kunnen groeien en herkenbaar
worden voor de kijker. „Q en Q” was
een puur avonturenverhaal. Dat ele
ment zit ook heel sterk in „De kris
Pusaka”, maar we hebben er ook be
wust iets ingestopt over een andere
cultuur, in dit geval Indonesië”.
„Producent Carl Tewes kwam met
het idee om een serie te gaan maken
met een kris als onderwerp, omdat daar
toch vaak een waas van geheimzinnig
heid omheen zit. Het klonk erg interes
sant en intrigerend en we zijn het idee
toen verder gaan uitwerken. We zijn
naar Anton Quintana (die ook voor on
der meer „Klaverweide” en „Waal-
drecht” schreef, red.) gestapt en heb
ben hem gevraagd een verhaal te ma
ken met dat idee. We zijn naar Anton
gegaan omdat we vinden dat hij een
uitstekend auteur is. Daarbij kwam
nog, maar dat wisten we op dat moment
niet, dat hij ook veel kinderverhalen
heeft geschreven”.
Na de jeugdserie Floris” van de NOS, waarvoor eindelijk eens diep in de buidel
werd getast, viel er een grote stilte in het aanbod van in Nederland gemaakte
jeugdseries. Er was geen interesse of er was niemand die het aandurfde een
jeugdserie voor zijn rekening te nemen, een grote en schrijnende impasse die
werd doorbroken door de KRO-serie „Q en Q”, geschreven door Harry Geelen en
geregisseerd door Bram van Erkel, die met zijn „Oebele” al duidelijk had gemaakt
m dat het maken van programma's voor kinderen ook in Nederland best kon. In
Tsjecho-slowakije ontving Bram van Erkel onlangs de prijs van de stad Bratislava
voor het programma „Waar kinderen sterven, raken dromen zonder huis”, terwijl
aanstaande maandag de nieuwe 13-delige jeugdserie van Bram van Erkel (die
werd geschreven door Anton Quintana) onder de titel „De kris Pusaka” van start
gaat. Zo te zien zit de televisie voor de jeugd dus niet in het verdomhoekje, maar
een duidelijke desintresse verwijt Bram wel deze of gene.
s-
HH fW
IhlL
F-
Bram van E
serieuze wen
aan kinder
L^CLL L LI t
Willem Nijholt (Ben van Rooyen), Dore Smit als Anne en Ben Aerden (professor Smit) in de nieuwe dertiendelige jeugdserie ,De Kris Pusaka
☆Rudolf Noerejef met Kermit (links) en miss
Piggy van Muppet-show.
