Zuid-Afrika wil zelf uranium gaan verrijken
CONCLUSIE NA EERSTE DAG VOORBEREIDEND OVERLEG:
Steun Carter
van Russische
dissidenten in
Oproep in Belgrado tot steun
aan streven naar ontwapening
Ernstige ongeregeldheden bij Grunwick
SITUATIE ROND STAKINGEN IN
ENGELAND WORDT GRIMMIGER
Nieuwe wapens
op Rode Plein
ballingschap
MAN GEWOND
SCHOORSTEEN
VAN NEUTRALE EN NIET-GEBONDEN LANDEN:
KOETERWAALS
Libië akkoord met
Westduitse controle
op vliegvelden
Britse vliegvelden
moeten zelf voor
bewaking zorgen
EEG
1
n
ie
rs
lia
ur
Irak
-■
(Van onze redacteur in Groot-Brittannië,
Henk Leffelaar)
Nieuwe tanks en geleide anti-tankraketten vormden de nieuwtjes
tijdens een défilé op het Rode Plein, die de afsluiting vormde van de
festiviteiten ter gelegenheid van de viering van de 60ste verjaardag
van de Russische Oktoberrevolutie. Voor het eerst was de nieuwe
gevechtstank T-72 te zien.
ml
;en
;st
LONDEN. Het Britse kabinet heeft in een
spoedvergadering besloten militairen in te
schakelen wanneer de 32.000 brandweerlieden
in Engeland, Schotland en Wales volgende
week maandag inderdaad in staking gaan. De
kabinetsbeslissing volgde enkele uren nadat
8000 demonstranten een betoging hielden
voor een politiebureau in Willesden, omdat er
harde klappen waren gevallen bij hun blokka
de van het Grunwick-filmverwerkingsbedrijf.
WENEN (Reuter). De economische commissie van de Organisatie
van Olie Exporterende Landen (OPEC) is gisteren in Wenen begonnen
met het voorbereidend overleg over de prijzen van ruwe olie in 1978.
In diplomatieke kringen in de Oostenrijkse hoofdstad werd verno
men dat de meeste van dertien aangesloten landen voorstanders zijn
van een bescheiden prijsverhoging. Saoedi-Arabië zou liever hele
maal geen prijsverhoging zien.
BINNEN- EN BUITENLAND
heeft
nodig
Indien
OPEC-landen zouden bescheiden
verhoging olieprijs nastreven
t
1
r
2
1
1
BONN (DPA). De regering van Libië
heeft toestemming gegeven voor het con
troleren van passagiers door Westduitse
beambten op de Libische vliegvelden.
Hij kon zich niet herinneren wat hij
gezegd had (en dat hij iets gezegd had) toen
hij weer uit zijn verdoving bijkwam. „Je
zei: de schoorsteen is omgevallen!” ver
telde mijn moeder. Tijdens de laatste grote
st orm, anderhalf jaar geleden schat ik,
was de schoorsteen op het huis in de
Plantage Middenlaan omgewaaid en door
het dak gedonderd, een calamiteit waar
oom Jan (verzekeringsgedoe, reparaties
etcetera) veel weet van heeft gehad
De jongen die „Heinz” genoemd werd,
leek de leider. Toen mijn moeder vroeg
hoe ze binnen waren gekomen, had hij
„Niks zeggen!” gezegd. Hij was het ook die
alle laden opentrok, Het gouden horloge
en geld van oom Jan confisqueerde, naar
beneden ging om ook daar, op zoek naar
de sleutels van de kluis van de onderhu
rende diamantslijperij, alle laden en kas
ten open te maken, waarbij geld wel, maar
enkele sieraden van mijn moeder niet ge
stolen werden, en hij was het ook die
opeens teruggekomen van zijn speurtocht
door het huis, in een geheel vreemd taaltje
begon te spreken waar mijn moeder geen
chocola van kon maken. Zij kent haar
Engels, Frans en Duits, maar dat zat er
niet bij. Een dialect was het evenmin, zei ze
tegen de rechercheur. Maar de anderen
hadden wel de indruk gemaakt dat zij
begrepen wat hij zei.
Na een tijdje begreep ik dat ik mijn
stiefvader aan de telefoon had, dat er op
de Plantage Middenlaan een overval was
gepleegd waarbij een man was gewond, en
dat hij (ten onrechte) dacht dat ik daar als
journalist om zes uur ’s ochtends wel in
geïnteresseerd zou zijn. Pas toen mijn
moeder naar de telefoon in de keuken was
gegaan kon er een verstaanbaar gesprek
worden gevoerd, en kon ze vertellen dat zij
en Oom Jan en de juffrouw (zoals de
huishoudster genoemd wordt die al 32 jaar
bij mijn moeder in huis is, „maar of ze nu
nog langer blijft vraag ik me af!”, zei mijn
moeder tijdens het opmaken van het pro-
ces-verbaal) een uur tevoren door drie
jongemannen waren overvallen, vastge
bonden, en ten dele verdoofd. De telefoni
sche mededeling van oom Jan (die toen
minuten bewusteloos had gelegen, overge
geven had en natuurlijk nog niet honderd
percent was) had geluid: „Overval op de
Plantage. Niemand gewond”.
Zou het misschien Koeterwaals zijn ge
weest om de drie vastgebondenen te mis
leiden, zoals de zo met nadruk genoemde
namen „Heinz” en „Peter” er alleen maar
op wezen dat ze in ieder geval niet Heinz en
Peter heetten? Oom Jan had het idee dat
hij een Surinamer in diens hand gebeten
had, maar zeker wist hij dat niet. De juf
frouw zou niet verbaasd zijn als het Mo-
lukkers waren geweest, omdat ze wat lang
zaam praatten. Maar mijn moeder wist wel
zeker dat de jongen die haar had pogen te
verdoven, haar had vastgebonden en ook
enkele zinnen met haar gewisseld had, een
blanke was geweest. Ondanks het duister
en de kous op zijn kop. Ze had zich ook al
weten los te wringen voordat de drie ver
dwenen waren, maar had dat niet laten
merken: wie durft nog te beweren dat de
televisie geen heilzame invloed heeft? De
overvallers waren na een half uurtje weg
gegaan met de mededeling dat ze mijn
moeder, oom Jan en de juffrouw over vijf
minuten zouden komen losmaken, maar
dat was natuurlijk niet waar. Ze hebben
zichzelf moeten bevrijden. Maar daarover
vertel ik morgen verder
tiet
nd
ige
Aan de driedaagse conferentie is deelge
nomen door een tiental bekende Russische
intellectuelen. Het beleid van Carter „geeft
aan de tot slavernij gebrachte volkeren de
hoop terug die zij meenden verloren te
hebben. De rest van de taak zullen deze
volkeren zelf vervullen”, aldus de verkla
ring.
De conferentie in West-Berlijn was be
legd door het Russisch-talige emigranten
blad Kontinent, drie jaar geleden opge
richt door de verbannen schrijver Vladi
mir Maximov. De deelnemers spraken hun
waardering uit voor de Amerikaanse pre
sident „die een historische verantwoorde
lijkheid voor het lot van vrijheid en demo
cratie in de moderne wereld op zich heeft
genomen”.
De indruk bestaat dat de regeringen van
de OPEC-landen in elk geval willen voor
komen dat er een zelfde situatie ontstaat
als begin dit jaar, toen Saoedi-Arabië en
de Verenigde Arabische Emiraten (VAE)
besloten tot een prijsverhoging van vijf
procent en de andere elf landen tot een
verhoging van tien procent met de aankon
diging van een volgende verhoging van
vijf procent op 1 juli. Van deze laatste
verhoging werd afgezien toen Saoedi-Ara
bië en de VAE alsnog tot een verhoging
van tien procent besloten.
Naar schatting zullen de vliegvelden
1.500 man moeten aantrekken voor de be
wakingsdiensten.
De Amerikaanse regering heeft de afge
lopen weken sterke druk op de regeringen
van diverse OPEC-landen uitgeoefend om
te bereiken dat de prijzen niet worden
verhoogd. Minister van Financiën Michael
Blumenthal verklaarde vorige week tij
dens zijn bezoek aan de hoofdsteden van
een aantal olie-exportlanden begrip te
hebben gevonden voor zijn opvatting dat
een verdere prijsverhoging van olie scha
delijk zou zijn voor de wereldeconomie.
Iran, dat zich verleden jaar december
sterk maakte voor een forse prijsverho
ging. zal nu geen belangrijke initiatieven
nemen. De sjah heeft dezer dagen in een
interview in Newsweek gezegd, dat zijn
land in Caracas alleen maar als toeschou
wer aanwezig zal zijn.
Irak is het enige lid van de organisatie
dat voorstander is van een drastische
prijsverhoging. Het zou het liefste zien
dat de prijzen zodanig werden verhoogd,
dat de inflatie in de westerse indus
trielanden erdoor ongedaan zou worden
gemaakt. Volgens Irak zijn de prijzen van
fabrieksprodukten uit de geïndustriali
seerde wereld sedert de vorige olieprijs
verhoging met ongeveer twintig procent
gestegen.
Volgens de zegslieden in Wenen zou Sa
oedi-Arabië, dat zoals gezegd een prijsver
hoging van tien procent aan het begin van
dit jaar teveel vond, genoegen nemen met
een besluit de prijzen per 1 januari 1978
niet te verhogen. Aangenomen wordt ech
ter dat het land ook wel akkoord zal gaan
met een verhoging van vijf procent. De
VAE hebben al laten weten dat ze zich
zullen neerleggen bij een meerderheidsbe
sluit. Er zijn een paar landen die naar tien
procent streven.
Tussen de acties van de brandweerlieden en de Grun-
wick-demonstranten bestaat geen direct verband, behalve
dat het illustratief is voor de moeilijkheden waarin Enge
land en de Britse regering zich bevinden. De brandweer
lieden eisen een kortere werkweek en een loonsverhoging
van 30 percent 20 percent meer dan wat de regering
bereid is toe te staan. Het Grunwick-conflict gaat om het
feit dat het filmverwerkingsbedrijf zich op het standpunt
stelt dat zijn werknemers het recht hebben om lidmaat
schap van een vakbond te weigeren.
De proeffabriek voor
verrijking van uranium
te Valendaba bij Pretoria
werkt uitstekend met een
revolutionair en betrek
kelijk zuinig procédé, zei
hij.
zal zijn kernprogramma
enkele jaren achterop ra
ken, aldus Roux.
Het pleidooi was afkomstig van Cyprus,
Finland, Joegoslavië, Liechtenstein, Mal
ta, Oostenrijk, San Marino, Zweden en
Zwitserland. In delegatiekringen van de
neutrale deelnemers verluidde, dat er
naast de bestaande onderhandelingen
De 330 scholen in Bedfordshire bijvoorbeeld, waren
gedwongen hun leerlingen naar huis te sturen omdat de
leerkrachten staakten. De treinverbindingen tussen St.
Pancras in Londen en Elstree werden lamgelegd omdat
treinpersoneel het niet eens was met de introductie van
een nieuw spoorwegsignaalsysteem dat arbeidsbesparend
is. Negenduizend forensen zijn daardoor getroffen.
Maar Grunwick en de aangekondigde staking van de
brandweerlieden zijn alleen maar symptomen voor wat er
in Engeland werkelijk aan de hand is. Nog afgezien van
het personeel van de elektriciteitscentrales, dat al in
staking is (maar er morgen mee zal ophouden omdat de
bevolking er genoeg van heeft en zich tegen de stakers
keert), zijn er letterlijk dagelijks nieuwe stakingen te
melden.
De Grunwick-affaire duurt nu al ruim een jaar. De
vakbonden die eerst dagelijks, en nu iedere maandag, hun
strijders erop uit sturen om de toegang tot de fabriek te
blokkeren voor de Londense dubbeldekkerbussen die de
niet-vakbondsleden naar hun werk brengen, raakten gis
teren verwikkeld in een ernstige confrontatie met een
politiemacht van 4000 man. Ruim 100 demonstranten
werden gearresteerd en negen man van de politiemacht
raakten gewond.
In westelijke kringen beschouwt men
het voorstel van de genoemde negen staten
als een afwijzing van de Russische sugges
tie, dat de deelnemers aan de bijeenkomst
in Belgrado zich moeten bezig houden met
de Russische voorstellen om zich te ver
plichten niet als eerste kernwapens te ge
bruiken en om het maximum van de troe-
over ontwapening, zoals de besprekingen
tussen Washington en Moskou (SALT), het
overleg tussen het Warschaupact en de
NAVO (MBFR) en de discussie in de ont
wapeningscommissie van de VN in Genè
ve, geen nieuwe ontwapeningsorganen no
dig zijn en dat men zich in Belgrado niet
aan „ontwapeningsretoriek” moet schul
dig maken.
Pretoria zou internati
onale garanties kunnen
briek te leveren, die bijna
een miljard dollar gaat
kosten.
Het is niet overdreven te constateren dat Britse dagbla
den dagelijks pagina’s besteden om het lopende stakings-
nieuws uit geheel Groot-Brittannië bij te houden. De
Labour-regering heeft tot nog toe weinig meer gedaan dan
op incidentele gevallen ingaan en andere te negeren. De
vraag blijft wat de regering zich voorstelt van haar
destijds veel geprezen alliantie met de vakbonden, vooral
nu de geruchten steeds sterker worden dat premier Cal
laghan bereid zou zijn algemene verkiezingen tut te
schrijven.
Reizigers naar Engeland, per boot of vliegtuig, moes
ten er vandaag op rekenen dat zij in havens en op
vliegvelden langer dan vier uur moesten wachten door
een staking van douane en immigratiedienst. Op het
vliegveld Heathrow lag van half twee tot half vijf
plaatselijke tijd alles stil.
BELGRADO (DP A/AFP). Negen neu
trale en niet-gebonden landen hebben gis
teren op de toetsingsconferentie in Bel
grado inzake de veiligheid en samenwer
king in Europa de 35 deelnemende staten
opgeroepen, het streven naar ontwape
ning in de Verenigde Naties en andere
ontwapeningsconferenties aan te moedi
gen en de speciale zitting van de VN over
ontwapening in 1978 ten volle te onder
steunen.
Onder de monteurs van de roltrappen voor de nieuwe
ondergrondse verbinding tussen Heathrow en het Lon
dense West End wordt gestaakt, zodat koningin Elizabeth
de officiële opening, die op 16 december zou plaatsvinden,
heeft uitgesteld. Hier gaat het om meer weekloon. De
monteurs willen ruim het dubbele van de 240 gulden die
zij nu verdienen voor een 40-urige werkweek.
Mijn moeder praatte er een uurtje later
al heel nuchter over, maar oom Jan zat het
niet lekker dat hij niets had kunnen uit
richten om haar te verdedigen. Tussen het
moment waarop hij was gaan slapen, en
het moment waarop hij, aan zijn handen
met elektriciteitssnoer vastgebonden op
de grond liggend weer bij kwam, kon hij
zich niet herinneren. De theedoek met
ether, vertelde de rechercheur, want chlo
roform blijf je ruiken) was kennelijk op
zijn gezicht gedrukt terwijl hij lag te sla
pen. Toen hij bijkwam had hij zijn bewa
ker echter in de hand gebeten, en een van
diens duimen tegen de grond omgedraaid
„zodat het kraakte”, „dus dat is in ieder
geval een aanwijzing, als u ze te pakken
krijgt!”
u
l-
e
d
WEST-BERLIJN (Reuter). Een bij
eenkomst van Russische dissidenten in
ballingschap heeft gisteren steun betuigd
aan president Carters campagne voor de
Irechten van de mens.
ui-
an
en
en
en
Ier
ar
en
ten-
•eld
ast-
10e-
bij
-xas
een
de
en-
ris-
nds
•k-
25
10
en
op
ijf
le-
im
1.
i-
i in
i in
en
lag
oor
m.
e-
ie
os
•ft
ie
ls.
ir-
t.
i,
r-
n
i-
t-
trijfël
door Nico Scheepmaker^
t-
IS
e.
sr
y
pensterkte bij oefeningen van 50.000 tot
60.000 man te verhogen. Dit overleg zou
zich moeten afspelen naast de onderhan
delingen in Wenen over een evenwichtige
troepenvermindering in Midden-Europa.
De negen lid-staten van de Europese
Gemeenschap dienden gisteren zes voor
stellen in betreffende samenwerking op
het gebied van wetenschap en techniek,
verbetering van de economische en han-
delsvoorlichting, samenwerking op indus
trieel gebied en de faciliteiten en contacten
op handelsgebied.
Gisteren vertelde ik u al dat ik zaterdag
morgen om zes uur uit mijn bed werd
gebeld. Mijn eerste gedachte is dan: „Een
gek”!”, maar ik nam toch op. Heel zacht,
en heel in de verte, kon ik heel vaag iets
horen als: „Overval op de Plantage, man
gewond”.
Witwatersrand en Oranje
wanneer de
uraniumprijs blijft stij
gen zoals tot dusver.
Pretoria heeft dat voor
al gedaan omdat ver
scheidene landen gewei
gerd hebben de nodige
uitrusting voor zo’n fa-
Enkele luchthavens hebben op het mo
ment al contracten met particuliere bewa
kingsdiensten. Deze assisteren voorname-
lijk bij het doorzoeken van bagage en het
visiteren van verdachte passagiers. Moge-
I lijk zullen deze diensten gaan samenwer-
i ken met de nieuwe bewakingskorpsen van
de luchthavens.
Het land heeft een re
serve van naar schatting
200.000 ton en het ver
vaardigt momenteel 3000
ton uranium per jaar
(Namibië niet meegere
kend).
„Ik kan niet geloven
dat een land als de VS
zijn beloften en verplich
tingen niet zou nako
men”, maar als Pretoria
niet kan rekenen op
Amerikaanse leverantie
Dat is gisteren meegedeeld door een
woordvoerder van het ministerie van Ver
keer in Bonn. Ook Algerije heeft begrip
getoond voor de wensen van Bonn inzake
de beveiliging van vluchten, zo is de in
druk in Bonn.
verschaffen voor vreed
zaam gebruik van zijn in- Vrijstaat,
stallaties, waar westelij
ke hulp bij de bouw
daarvan tegenover zou
moeten staan.
Volgens waarnemers
zijn de verklaringen van
de Zuidafrikaanse lei
ders bedoeld om eventue
le handelsbesprekingen
met de westelijke landen
voor te bereiden.
De economische commissie van de
OPEC kan geen besluiten nenïen. Zij kan
slechts aanbevelingen opstellen voor de
raad van ministers van olie van de organi
satie. Deze komt op 20 december in de
Venezolaanse hoofdstad Caracas bijeen.
De dertien leden van de OPEC, die samen
ongeveer dertig miljoen vaten (van 159
liter) per dag produceren, hanteren in
principe één basisprijs voor een vat olie
van standaardkwaliteit (Arabian Light
Crude). Op het ogenblik bedraagt deze
12,70 dollar.
De regering heeft haar
besluit tot de bouw van
een verrijkingsfabriek,
die het land op dat gebied
onafhanekoijk maakt,
een half jaar uitgesteld,
zo is van diplomaten in
Johannesburg ver
nomen.
Roux liet dóórscheme
ren dat Zuid-Afrika de
tweede uraniumprodu
cent van de wereld zou
kunnen worden, na de
VS, met de ontginning
van nieuwe mijnen in
Zuid-Afrika over tien
jaar ook de nodige indus
triële en technische capa
citeit om zelf kerncentra
les te bouwen, zei hij zon
dagavond voor de Zuid
afrikaanse radio.
JOHANNESBURG
(AFP). Zuid-Afrika zal
i zelf in staat zijn zijn
eigen uranium te verrij-
ken voor de atoomcen-
I trale te Koeberg, wan
neer Washington besluit
geen verrijkt uranium
meer te leveren, zo heeft
Ample Roux, voorzitter
van de Zuidafrikaanse
commissie voor atoom
energie, verklaard.
LONDEN (Reuter). De Britse regering
heeft de grote vliegvelden in het land op
dracht gegeven zelf een bwakingsdienst te
vormen, speciaal gericht op het voorko
men van kapingen. De kosten daarvoor
zullen worden vergoed door een nieuwe
heffing die passagiers moeten gaan
betalen.
Eerder had de minister
van Binnenlandse Zaken,
Connie Mulder, voor-
Verscheidene persbe
richten hebben de laatste
week gewezen op een mo
gelijk verbod van uitvoer
van verrijkt uranium
naar Zuid-Afrika, uitge
vaardigd door president
Carter.
speld dat zijn land „het
monopolie van de tech
nisch hoog ontwikkelde
landen” zal breken met
de verrijking van
uranium.
