rW
Treinreis van Hank Dussen
vlijtig uitgewerkte inval
Tom Eyzenbach verbeeldt zijn
verwondering om gewone mens
Overtuig een ander
VARA-tv in
Elisabeth Voigt
overleden
In
5
DDR onderscheidt uitgeverijen
Harry Belafonte „Mijn songs moedigen mensen aan om recht in eigen hand te nemen”
ZATERDAG
NOVEMBER
19 7 7
13
1 2
AMSTERDAMSE MIMELIGA IN SHAFFY
door John Oomkes
ILLUSTRATIEWERK IN BEECKESTUN
Voor u
een prachtig
•(pletina)
miniatuurtje
Bewogenheid
I BESTUUR VRAAGT SUBSIDIE AAN VERENIGING
KUNST
(Van onze RTV-redacteur)
u
VN
VERHUISLIFT
HILVERSUM. De financiële
positie van de VARA-televisiesec-
tor is dusdanig slecht dat het be
stuur en hoofdbestuur van de VA
RA hebben besloten om vandaag
I tijdens de besloten zitting van de
verenigingsraad van die omroep
'een voorstel in te dienen waarin
wordt gevraagd om een eenmali
ge subsidie, die ruim één miljoen
moet gaan bedragen.
Rock is volksmuziek van deze tijd
Belafonte wekt nauwelijks de indruk
een beetje op je tandvlees. 41 concerten op
HARRY BELAFONTE
52
CONRAD VAN DE WEETERING
(ADVERTENTIE)
CEES STRAUS
Naam nieuwe abonnee
Adres:
Plaats:
Naam aanbrenger:
VARA-VOORZITTER KLOOS
Adres:
Plaats:
t
overheidsuitgaven in de culturele
De VARA-voorzitter: „Het beleid
De nieuwe abonnee maakt eerst 2 weken gratis kennis met de krant en wil
daarna kwartaalabonnement Stuur hem/haar: Haarlems Dagblad
jaarabonnement IJmuider Courant
Beverwijkse Courant
Vandaar ook een geconditioneerd pu
bliek dat een mateloze bewondering koes-
Het werk van Tom Eyzenbach sluit heel
goed aan op de opvattingen uit die tijd. Hij
legt een grote interesse aan de dag voor
mensjes die op de een of andere manier
Stuur mij
als dank voor de „moeite” miniatuurtje:
Uit de serie fietsen van Tom Eyzenbachdeze bergbeklimmende pedaleur die te zien is
in het Noordelijke Koetshuis van Beeckesteijn.
Een wat definitievere oplossing van de
financiële problemen, die overigens niet
alleen bij de VARA bestaan, ziet Kloos in
het verhogen van de directe programma
kosten. Het uurbedrag dat een omroep
ontvangt en dat nu zo’n 25.000 gulden
bedraagt, zou drastisch omhoog moeten.
De anderhalf percent verhoging van de
visie. Zeker niet waar deze media het g
le Nederlandse publiek bestrijken, u
onder een groot percentage mensen
educatieve, informatieve en culturele
terstanden,” aldus Kloos.
miljoen gulden en de acties die zijn
voerd om nieuwe leden te krijgen heb
de kas ook aardig aangetast. Vand
moet blijken of men zich een dergel
uitgave kan veroorloven.
„Toen heb ik uitgelegd dat ik vind dat je
met volksmuziek de straat op moet, naar
de mensen toe. Volksmuziek behoort ei
gentijdse muziek te zijn, niet iets voor een
kleine groep. Nu zien we het nog niet zo,
maar de rock is in feite de volksmuziek
van deze tijd. Het is muziek die bij het
grootste deel van de massa’s aanslaat. Het
is derhalve volksmuziek. Nu zien we het
nog niet zo, maar over enkele jaren, wel
licht later, over tweeduizend jaar, zullen
mensen van deze tijd zeggen dat rock de
volksmuziek is.”
VELSEN. Het is op zich een typerend
verschijnsel voor onze tijd dat van het
rijke potentieel aan illustratoren in de
jaren ’60 relatief zo weinig kwaliteit is
overgebleven. De top is momenteel be
paald smal te noemen met een Peter Vos
en enkele andere routiniers nog steeds
onbetwist als de meest gereputeerden. Wie
op een zo’n hoog niveau staat als Vos kan
de nodige navolging tegemoet zien, maar
het lag juist in de lijn der verwachting dat
de overdadig geëtaleerde creativiteit van
het vorige decennium eerder tot originali
teit dan tot imitatie zou leiden.
In het Noordelijke Koetshuis van Bee-
ckestijn in Velsen is nog tijdens dit week
einde (van 14-17 uur) een tentoonstelling te
zien van een tekenaar die tien jaar geleden
zou behoren tot die golf die de aandacht
wist te trekken met bladen die bevolkt
worden door allerlei fantastische, wreed-
sprookjesachtige figuurtjes. De illustra
tieve kunst van de jaren ’60 staat immers
voor een groot deel in het kader van de
verwondering om de hebbelijkheden van
de gewone mens.
„Daarom geloof ik eigenlijk dat we kun
nen hopen op een betere toekomst. Het is
tegenwoordig namelijk zo dat we niet
meer kunnen doen alsof we niets met
elkaar te maken hebben. De wereld is
klein geworden. Wat vandaag de een bezig
houdt, kan morgen met jou te maken
hebben.”
Het gewenste vakje aankruisen en deze bon, in pen open envelop, zonder
postzegel sturen naar Damiate Pers, Antwoordnummer 416, Haarlem.
Als abonnee kent u onze krant. U weet dus hoe prettig het is om elke dag uit de
eerste hand te vernemen hoe het gaat in de wereld, in ons land en in de buurt
Toch zijn er mensen die onze krant nog niet lezen! Uw beste vriend of vriendin,
buurman of kennis misschien? Breng daar gewoon even verandering in. Maak
hem of haar abonnee. Zo gefikst. En mooi beloond! Want voor die kleine
moeite krijgt u van ons een van die prachtige miniatuurtjes kado. Kijk eens om u
heen. Heeft u al een abonnee op het oog? Vast wel.
een marginaal bestaan leiden. Je kunt ze
nauwelijks intelligent noemen, eerder heb
ben ze een spontaan volkskarakter behou
den dat zowel ontroert als intrigeert omdat
het een inzicht geeft in een afgesloten en
geïsoleerde wereld die niet voor iedereen
toegankelijk is.
Een niet onbelangrijke rol vervult in dit
spel het decor. Naar een ontwerp van Igor
Kucsmirak verbouwden Bert Keijzer en
Wim van de Hulst de Zuilenzaal tot iets dat
het midden houdt tussen een serie trein-
coupé’s met bagage-rekken, schuifdeuren
en een noodrem en een stilstaande draai
molen. Daarnaast werd Steve Austen, di-
rekteur van het Schaffytheater, via een
fraai blauw uniform, vakkundig omgeto
verd tot conducteur.
AMSTERDAM. Donderdagavond om
20.29 uur vertrok in het Shaffytheater na
enige proefritten dan eindelijk de trein
van Uitgeest naar Amsterdam C.S. Hank
Dussen zat in die trein. Een zenuwachtige,
onzekere knaap, een geschiedenisleraar
die geen orde kan houden en die net als
zijn leerlingen soms met zijn gedachten
wegdwaalt, naar vroeger (een jongen huilt
niet), naar later (wat wil je worden?) of
naar die onmogelijke situatie nu (hij zou
die huilende Anja eigenlijk best willen
troosten, maar wat zou men daar wel van
zeggen?).
Het geheel is een produktie van de Am
sterdamse Mimeliga. De tekst werd ge
schreven door Tjerk Risselada, die ook de
rol van Hank Dussen speelt, de regie is van
Elkske van de Hulst en de begeleidende
geluiden onder andere tromroffels die
een voortsnellende trein suggereren) wor
den aangereikt door Yvon Fadda.
Het zuivere illustratiewerk laat Eyzen
bach van zijn meest literaire kant zien. Hij
is de tekenaar met lange stoeten figuurtjes
die allemaal weer een verschillend type uit
de bevolking voorstellen, maar in hun uit
drukking toch veel gemeen hebben. Zijn
toon is van de lichte spotter die toch wel
houdt van de mens, maar een zekere' dis
tantie zit er voortdurend in.
die de handeling tot gevolg heeft. Soms
poseren zijn figuren heel duidelijk maar ze
zijn altijd in actie, hoe klein de beweging
is. Het grappige bij Eyzenbach is dat hij
zijn eigen toeschouwers weer in de teke
ning terug brengt door altijd wel de een of
andere mens de handeling te laten be
kijken.
Deze trein blijft in het Schaffytheater
rijden tot en met 19 november. De voor
stelling heet: Hank Dussen dus.
BERLIJN (DPA). De Duitse schilde-
res en grafische kunstenares Elisabeth
Voigt, die vooral bekend werd door haar
bijbelillustraties, is volgens een bericht
van het Oostduitse persbureau op donder
dag, op 79-jarige leeftijd in Leipzig over
leden.
3.
Hand
persje
e-
>r-
1.
Laurens
Jansz
Coster
e!
u-
iS
ta
Gijs-
(0);
ians,
•eek,
t 16.
nan-
852,
Lind
lem-
tevr
oud-
ckel-
laes-
BUW-
irlies
:um;
Kru-
Een
Hoij-
ters-
k,
sn
□r
haast te hebben, eerder een lichte tegenzin.
„Ja, aan een eind van een toernee loop je
i een rij. Hoe langer je bezig bent des te
meer verlies je het gevoel voor tijd. Na-
terde voor surrealisten als Jeroen Bosch,
een Melle of Joop Moesman die net als
bijvoorbeeld Escher de verbeelding aan
het werk zetten. Er zijn inmiddels nieuwe
en minder speelse tijden aangebroken die
weinig bestaansreden geven aan een illu
sierijke kunst waarin nog op een plezierige
manier kan worden weggevlucht, dagdro
men hoe de ideale maatschappij van de
spelende mens er uit kan zien.
Time-Life Books uit Am
sterdam kreeg een zilveren
medaille voor „The great
Cities Londen, Venice,
Rome, Jerusalem”, uitgerij
Kosmos, eveneens in Am
sterdam, een bronzen me-
Hij geeft ze in zoverre een intelligentie
niveau door ze te laten bezig zijn, soms met
allerlei beslist moeilijke handelingen,
soms ook met bewegingen die op een be
paald automatisme zijn gebaseerd. Het is
voor Eyzenbach niet dé handeling die be
langrijk is, maar de psychische ervaring
nitaire samenwerking tus
sen de 25 landen die deelne
men aan de Europese con
ferentie over veiligheid en
samenwerking.
Felison, die deze tentoonstelling ver
zorgt, heeft uit het werk van Eyzenbach
naast een aantal zelfstandige tekeningen
de illustraties gekozen die representatief
voor zijn werk zijn zoals dat te zien is in
boeken als de „Zeven Verhalen” van Jac.
van Hattum, „De Tovervinger” van Roald
Dahl en het „Verhalenboek voor de
Jeugd” dat bij Spectrum verscheen.
over? Als je dat letterlijk doet, klinkt het
belachelijk. Afrikaanse zang is gebaseerd
op het grote aantal klinkers die die taal
rijk is. In het Engels nemen de medeklin
kers een grote plaats, de teksten worden
ook veel sneller uitgesproken.”
„Het is met de Afrikaanse situatie pre
cies hetzelfde. Amerika nam zijn eigen
onafhankelijkheid in 1776, Frankrijk be
stormde even later de Bastille en nu zou
den de negers in Zuid-Afrika anno 1977
niet in opstand mogen komen tegen het
blanke regime?” Na afloop van de bijeen
komst dankte Belafonte de pers omdat hij
had kunnen zeggen wat hij op zijn lever
had. Later in het Congresgebouw waar hij
zou optreden, loop ik hem tegen het lijf.
„Hoe ik er in slaag om mijn mening te
blijven uitspreken en blijf opkomen voor
de Derde Wereld bedoel je? Als ik dat niet
deed, weet je, het leven zou zo saai
zijn.
tuurlijk bereid ik me nog wel geconcen-
I treerd voor op een concert, zeker vana
vondook al lijkt het er nu even niet op
l want we nemen de show helemaal op.”
„Na deze toernee gaan we namelijk naar
Canada, waar ik samen met allemaal ver
schillende symfonische orkesten een veer
tiental concerten zal gaan geven. Die tape
is nodig om de Canadezen een indruk te
geven hoe Don mijn arrangeur en ik
de bedjes uitwerken en arrangeren. We
zullen voor die toernee kunnen putten uit
een bestand van ver over de honderd num
mers, merendeels volksmuziek, met name
I uit Griekenland, Frankrijk en het Cara-
ïbisch gebied. Het wordt iets fantastisch,
i het brengen van volksmuziek met een
symfonieorkest.
te herstellen, zodat wij onze
makers weer in staat kunnen stellen een
kwaliteitsprodukt te leveren waar de kij
kers en luisteraars recht op hebben en dat
in overeenstemming is met de beste tradi
ties van de VARA.”
Een aardige grap bij dit geheel is, dat er
twee grote klokken op de stations staan
opgesteld. Bij het begin van de rit staan die
klokken precies gelijk met de radio-tijd,
maar aan het eind van de rit staan die
klokken slechts één kwartier later, terwijl
er voor de toeschouwers inmiddels wel vijf
kwartier is verstreken. Die klokken lopen
namelijk alleen als de trein rijdt en niet als
Hank Dussen met zijn gedachten aan het
dwalen is.
Er zijn momenten, dat je je erg bij de
actie voelt betrokken bijvoorbeeld als
Hank Dussen zijn kaartje kwijt is en de
conducteur dreigt hem uit de trein te zet
ten. (Het publiek heeft een echt treinkaar
tje gekregen op verzoek te tonen). Ook
nadereri' de vier spelers (de vijfde was
uitgevallen door een verzwikte enkel opge
lopen bij een repetitie) veel dichter bij het
publiek dan bij elke andere voorstelling.
Iedereen zit samen in de trein en de ac
teurs wisselen nogal eens van plaats. Hier
door ontstaan er wel interessante spannin
gen je wil als toeschouwer best meespe
len maar je weet aan de andere kant dat de
loop van het stuk al vaststaat, ook al wordt
er door de spelers best af en toe nog wat
geïmproviseerd.
Toch komt dit spel eigenlijk niet boven
een bijzonder vlijtig uitgewerkte, erg leuke
inval uit. Het is een momentopname, die
als de eerste grap ervan af is, nogal wat
lege momenten vertoont en zeker geen
dramatische ontwikkeling laat zien. Wat
we wel zien zijn een aantal indrukwekken
de valpartijen, wat vechtwerk en bijvoor
beeld het gebruik van een treinraam als
televisiescherm. Wat we horen zijn wat
tekstflarden uit de realiteit en wat slag
werk, dat in het begin erg effektief is,
maar op den duur toch ook te eentonig
werkt.
Die bewogenheid heeft Belafonte in feite
nooit verloren. Ook nu op zijn nieuwe
album maakt hij er gewag van: Turn the
World around; de titel spreekt voor zich
zelf. „Veel gekleurde artiesten, vooral uit
Afrika heb ik gecoacht, Miriam Makeba en
Hugh Masekela zijn er voorbeelden van.
Maar ze hebben volgens mij nooit de waar
dering gehad die ze verdienden. Ik heb me
vaak afgevraagd hoe dat komt. Ik geloof
dat het beter zou zijn als de mensen hun
teksten ook zouden begrijpen, maar dat is
het probleem juist. Hoe zet je het in Engels
2.
Papier-
schepper
„Als ik muziek zing die uit het Caraïbi-
sche gebied afkomstig is, ben ik me bewust
van een politiek-sociale plicht, dat heb ik
toen ook tegen die musici gezegd. Het
beeld dat de Amerikanen ten tijde van
Island in the Sun van de Caraïbische eilan
den hadden, was geromantiseerd. Het
beeld van gelukkige, weliswaar arme in
boorlingen, die verrukt over hun prachtige
eiland renden. Dat klopte zo weinig met de
werkelijkheid, dat Island in the Sun grote
groepen in de Amerikaanse samenleving
choqueerde. Blank en gekleurd samen in
de hoofdrollen, nou!”
De vraag lijkt gerechtvaardigd of
verenigingskas zich zo’n uitgave ten
hoeve van de VARA-tv wel kan veroo
ven. Alleen het in stand houden van
„Ook de titelsong van de film was poli
tiek geladen, al beseften we dat niet meer.
Mijn kinderen herkennen dat althans niet,
maar toen Dai Zalai bij me kwam en vroeg
of ik niet eens wilde proberen, speelde
juist dat aspect een belangrijke rol. Oh,
Island in the Sun, willed to me by my
Father’s Hand, betekende eigenlijk dat
iemand op Trinidad of waar dan ook in het
Caraïbische gebied tegen de Amerikaan
zei: dit is mijn eiland. Mijn vader heeft het
me gegeven.”
„Daarom ook is het probleem Zuid-Afri
ka, ook het probleem van Nederland en
dat van de Verenigde Staten. Niet dan? Ik
militant? Het is maar wat je daar onder
verstaat. Als je bedoelt dat mijn songs
mensen kunnen aanmoedigen om het
recht in eigen hand te nemen, dan heb je
gelijk. Dat deden Bob Dylan en Joan Baez
in de jaren zestig ook. Ze riepen op tegen
de oorlog in Vietnam, ze waarschuwden
jongeren om niet in dienst te gaan.”
Inderaad slaat Belafonte daarmee de
spijker op zijn kop. De eisen van het vak
wegen zwaar. ,s Middags op de persconfe
rentie bleek al hoe sterk zijn toch al wat
hese tenor geleden had onder de verplich
tingen van het zware toerschema. Vooral
in het begin is hij nauwelijks te verstaan,
maar wat feller en gedrevener reageert hij
als het commercialiseren van de volksmu-
ziek ter sprake komt. „Op precies zo’n
persconferentie als deze heb ik me zo’n
twintig jaar geleden eens moeten verdedi
gen tegen aanvallen van Caraïbische musi
ci die vonden dat ik hun muziek exploi
teerde.”
Ambassadeur Wa-
schewski noemde in ver
band met de onderschei
dingen, en het feit dat de
DDR in de jaren 1975-1976
negentien boeklicenties
van Nederlandse schrij
vers heeft aangekocht, na
drukkelijk de zogenoemde
derde mand van de slotak
te van Helsinki, die aanbe
velingen omvat voor huma-
Si
1. Laurens Jansz Coster
O 2. Papierschepper
3. Handpersje
Verhuisonderneming
Specialist op gebied van kantoor
inboedelverhuizingen met
Korte Spaarne 21, Haarlem,
tel. 023-326099/075-171700.
DEN HAAG (ANP).
De Oostduitse ambassa
deur in Nederland, Ger
hard Waschewski, heeft
onderscheidingen uitge
reikt aan de medewerkers
van Nederlandse uitgever
ijen wier boeken op de en
kele maanden in Leipzig
gehouden „Internationa
len Buchkunst-Ausstel-
lung” zijn bekroond.
Van 1945 tot 1976 zijn
werken van 86 Nederland
se en Vlaamse auteurs in
Oost-Duitsland uitgegeven,
soms in meer oplagen.
Hiertoe behoren ook de ca
techismus van Frederik
van der Meer en werk van
prof. Edward Schille-
beeckx, die slechts voor
verspreiding in de DDR of
de socialistische landen
zijn bestemd.
Voordat ik verder kan vragen veert Be-
I lafonte lastig te benaderen voor de pers
op en beweegt zich in de richting van
1 zijn kleedkamer, slechts door een vraag te
stoppen. „Hoe zit ’t met de vrije tijd, va-
kantte?” Harry draait zich om. „Drie da
gen tussen de beide toemees, da’s alles.”
En als hij de verbazing op mijn gezicht
ziet: „Ja, je zit in dit vak of niet.”
directe programmakosten op de begroting
over 1978 is volgens de VARA-voorzitter
dan ook veel te laag.
De laatste bliksemactie van de VARA,
om te ontkomen aan de degradatie tot B-
omroep, heeft tot nu toe 19.000 nieuwe
leden opgeleverd, aldus André Kloos vrij
dagavond. Van het totaal zijn er 9000 zoge
naamde tien-gulden-leden en 10.000 leden
abonnees
Vrijdagavond liet VARA-voorzitter An
dré Kloos tijdens de bijeenkomst van de
verenigingsraad al weten dat er te weinig
j «eld is om programma’s te maken. Steeds
niinder geld voor de directe programma-
I kosten heeft geleid tot een onaanvaardba
re verschraling van tv-programma’s, aldus
Hoos. „Televisie wordt gemaakt met be
hulp van drie produktiesegmenten: man
kracht, technische faciliteiten en geld in de
vonn van didecte programmakosten. Er is
i door een te geringe verhoging van de laat
ste post een wanverhouding aan het groei
en tussen deze drie segmenten,” zo zei de
VARA-voorzitter.
.Minder dan vroeger zijn we nu in staat
om kwalitatief hoogwaardige program
ma’s te produceren door gebrek aan geld.
Er is geen communicatiemedium dat tegen
zulke geringe kosten een zo groot publiek
ontspanning, cultuur en educatie kan
I brengen als radio en televisie. Men mag de
daille voor „Sandberg a
Documentary”. Eervolle
onderscheidingen gingen
naar Het Spectrum in
Utrecht voor „De twaalf
maanden van het jaar” en
prof. Kurt Loeb te Amster
dam voor „The Novaks”.
DEN HAAG. „30 minutes to go, 30 minutes”, klinkt het in de artiestenfoyer van het
XTXCUCXIXg lYlUUYL VIC OL.C111 VOH XJClCtXOllLC lllcUldgei UUU1’ at?
luidsprekers, die opgehangen in de kouwelijk aandoende gangen van het zalencomplex,
nog sterker de indruk wekt van een andere planeet te komen. Harry Belafonte, zijn
geruite pet in de hand, zit naast ons aan tafel, speelt alsof een wesp hem steekt, veert op
en laat het hoofd dan hangen. „De stem van mijn meester”, spreekt hij met een gespeelde
plechtstatigheid. Er lijkt een spoedig eind te komen aan de aardige conversatie, want
binnen een half uur moet de 51-jarige, jongogende zanger op de planken staan, terwijl hij
zich nog moet omkleden.
„We hebben dus een melodie ietwat aan
gepast er een vijfkwartsmaat ingebracht
en het oorspronkelijke volksverhaal zo
zuiver mogelijk proberen te vertalen. Dat
is gebeurd met het titelnummer van deze
plaat. De tekst zegt: ik ben gemaakt van
vuur (dat is de zon), ik b^n gemaakt van
aarde, ik ben gemaakt van water (zonder
dat zouden we immers niet kunnen leven).
Jij ook. Straks vergaan we allemaal weer,
straks zijn wij weer aarde, water en vuur.
Zullen we elkaar voor die tijd hebben
leren kennen. We kunnen toch niet langs
elkaar leven? Anders is dit hele bestaan
zinloos geweest. Laten we het veranderen
zolang we kunnen. Turn the World
around!”
Haags Congresgebouw. Metalig klinkt de stem van Belafonte’s manager door de
