ISRAEL BLIJFT POPULAIR IN VS
Zuid-Libanon heeft
situatie vertroebeld
Egypte soepeler dan Syrië
door Jaap van Wessel
■IM1
Vuile werk
Machtsstrijd
Koude oorlog
W 1
in*
-
Geneve is
ver weg
In december 1974 gaf de toenmalige Amerikaanse
Henry Kissinger
George Ball
over zou doen. Ook was Israel veel sneller en effec-
del zolang er olie en zolang er gebied is. Als het
deman, „dat het een bliksemoorlog kan voeren vertegenwoordigen en niet aan een partijprogram-
ZOTlHfiT’ •ycsl 'fe AmnriVo moor roodnlarrnn” Til r—.■—4.
was Israel in die tijd op Franse wapens aangewezen.
crisisjaar procent van de Amerikaanse bevolking pro-Israel invloed in het Midden-Oosten beperkt tot de conser- Midden-Oosten heeft moeten prijsgeven. Egypte heeft bewezen dat de Arabieren bij gebrek
I
De recente gebeurtenissen in Zuid-Libanon maken deel uit van de voorbereidingen van
de conferentie in Tunis. Dat heeft echter een lange voorgeschiedenis. Op 26 juli sloot de
Libanese regering met de PLO in het Libanees-Syrische grensplaatsje Shtoura de
zoveelste overeenkomst die de status van de PLO in Libanon zou moeten regelen. Zoals
ook bij vorige gelegenheden het geval was geweest, was de belangrijkste partij, Syrië,
slechts „waarnemer".
ring, escaleerde de strijd snel. Israel stuur
de openlijk troepen om met de christenen
samen de Palestijnen te verdrijven.
Het is niet voor het eerst dat de Amerikaans-
Israëlische alliantie ter discussie staat. De vraag wat
het werkelijke Amerikaanse belang in het Midden-
Oosten is, is zo oud als de staat Israel zelf.
Hef Amerikaanse belang is niet alleen maar een
so al niet waar zij hun petrodollars moeten beleg
gen, vrij van inflatie. Alleen politieke omstandighe
den kunnen de Saoedi’s tot vergroting van de
olieproduktie aansporen en het verband tussen olie
en de door Israel bezette gebieden ligt daarom voor
De Israeli’s beseften heel goed dat de
Palestijnen, zo zij ooit van plan waren
geweest Zuid-Libanon te verlaten, daar
zeker niet mee in zouden stemmen als
Israel via zijn christelijke bondgenoot wel
Dat er voorlopig niet gesproken
werd over sluiting van de grens, was de
winst voor Israel en de christenen. Dag in,
dag uit wist de Libanese pers in Beiroet te
melden dat het nu toch zou gebeuren: 1200
man Libanese troepen zouden het grensge
bied gaan vullen en voor orde en rust
zorgen. Maar het was ook Jeruzalem al
heel snel duidelijk dat ook de uitvoering
van dit akkoord niet zo’n vaart zou lopen.
Daarom zeiden regeringsfunctionarissen
dat zij al tevreden waren met de wapenstil
stand zelf, zonder Libanees leger en zon
der Palestijnse terugtocht.
De christenen waren van het begin af
aan tegen het bestand geweest, en zij raak
ten ook weldra weer slaags met de Pales
tijnen. Israel en Libanon probeerden in
tussen de legering van het Libanese leger
te regelen via besprekingen tussen Libane
se en Israëlische officieren. Vorige week
een entree hield in Zuid-Libanon. Zo bleef
het wankele evenwicht voorlopig gehand
haafd.
vond de laatste bespreking plaats resul
taat hebben ze niet gehad en daarbij
was het opvallend dat de Libanezen niet
met de auto uit Beiroet naar de grens
kwamen, maar met een VN-vliegtuig naar
het vliegveld van Haifa. Reden: de weg
Beiroet-grens via Sidon en Tyrus was on
veilig door de aanwezigheid van Palestijn
se commando’s. Precies het gebied van
waar zondag en woensdag de raketten
werden afgeschoten op Naharia.
De raketaanvallen op Naharia waren
een waarschuwing aan Egypte en de Ara
bische broeders die het Amerikaans-Israe-
lisch werkdocument zonder PLO willen
aanvaarden. En de Israëlische represaille
was het antwoord. Zuid-Libanon is de
minder vreedzame tegenpool van Genève.
De PLO heeft het Afwijzingsfront van
dr. Habasj de schuld gegeven van die
raketaanvallen. Het Afwijzingsfront wil
aansturen op een Syrisch-Israelische oor
log in Libanon, zo hopen zij. Israel daaren
tegen heeft de PLO en Syrië verantwoor
delijk gehouden. De PLO voor schending
van het bestand, Syrië voor medeplichtig
heid, en qualitate qua omdat Syrië in Liba
non verantwoordelijk is voor rust en orde.
De „schuld” van het Afwijzingsfront wees
de Israëlische opperbevelhebber generaal
Goer van de hand.
kaans belang dat het opgeven van gebied door Israel
Na de Jom-Kippoeroorlog van 1973 is Israels uiterst langzaam verloopt, terwijl dat proces nooit
Ook hier speelde het grote politieke spel
op de achtergrond mee. Amerika toonde
tekenen dat het bereid was de PLO bij
Genève te betrekken. Escalatie van de
strijd in Libanon was een van de middelen
om de Amerikaanse vredesinitiatieven te
ondermijnen. Op 26 september kwam het
tot een wapenstilstand, onder Amerikaan
se bemiddeling. Het was min of meer een
herhaling van het Shtoura-akkoord van
drie maanden daarvoor. Met één uitzonde
ring: inplaats van de sluiting van de Liba-
nees-Israelische grens bedongen de Pales
tijnen de aftocht van het Israëlische leger
uit Libanon.
Als de Palestijnen een hele middag lang
18 Katjoesha-raketten kunnen afschieten
op Naharia, dan moet dat met medeweten
zijn van de Syriërs, die de wegen en be
voorrading naar Zuid-Libanon beheersen.
En als het Afwijzingsfront zo op zijn ge
mak een actie kan uitvoeren op plaatsen
waar overwegend Fatach-mensen zijn,
dan gebeurt dat niet tegen de zin van de
Fatach en de PLO in.
De PLO en Syrië koppelden nog een
politieke afspraak aan die Shtoura-over-
eenkomst: Syrië en de PLO zouden een
I gelijkluidende positie innemen ten aanzien
van Genève. De uitvoering van die over
eenkomst zou op 26 september beginnen.
Maar intussen liep er van alles mis. Israel
en de christenen in Libanon waren het
eens mét alle voorwaarden van het Shtou
ra-akkoord, behalve de sluiting van de
grens. Zij eisten uitvoering van de over
eenkomst zonder de grenssluiting. En toen
de Palestijnen op hun beurt bezwaar
maakten tegen zo’n gedeeltelijke uitvoe-
en maar 5 procent pro-Arabisch. Een verhouding vatieve oliestaten Jordanië en Libanon,
van 1 op 9. Geen andere zaak in de Amerikaanse
Israel. Een volledige inzet van het Egyptische leger militaire actie tegen de olielanden.
James Schlesinger, Carters energieman, heeft on-
Het was voor Syrië een heel slimme
constructie want er werd een aantal
vliegen in één klap geslagen: Palestijnen
ver van de grens zou moeilijkheden met
I Israel voorkomen. Het was verder juist
Israel geweest, dat de komst van het Liba
nese leger had geëist en de terugtrekking
van de Palestijnen. Bovendien zou het
„goede hek”, voor velen in de Arabische
wereld een steen des aanstoots, verdwij
nen zonder dat de Syriërs er iets voor
behoefden te doen. Syrië zou ook zelf geen
troepen naar Zuid-Libanon hoeven te stu-
i ren, een daad die onvermijdelijk een con
flict met Israel tot gevolg zou hebben.
Vandaag komen in Tunis de Arabische ministers van buitenlandse zaken bijeen. Op de
agenda staat een gemeenschappelijke Arabische strategie voor Genève. Achter de
schermen wordt al hard gelobbyd over een compromis tussen het Egyptische en Syrische
standpunt, Egypte is bereid veel water in de yvijn te doen om Genève van de grond te
krijgen. Dat betekent dat Egypte niet staat op een zelfstandige Palestijnse delegatie in
Genève. Syrië daarentegen houdt vast aan een gelijkberechtigde Palestijnse delegatie.
Gezien het standpunt van Israel en Amerika betekent dat in de praktijk: geen Genève.
een status quo, die alleen maar tot nieuwe Barbarendom
oorlog kan leiden. Een nieuwe uitbarsting in het
Midden-Oosten is levensgevaarlijk, zowel voor
Amerika en Israël als de rest van de westelijke
wereld".
dat tegen het jaar 1985 de Verenigde Staten, net als
de andere landen in het Westen, volstrekt afhanke
lijk zullen zijn van olie uit Saoedi-Arabië. De pessi
misten geloven zelfs dat 1980 al een
wordt. Nu al moet Amerika 50 procent van zijn olie
invoeren. Saoedi-Arabië is het enige land in de
wereld dat voldoende voorraden heeft om aan de politiek 'ligt zo duidelijk als Israel. Zelfs de Vietnam-
verplichting en de politieke belangen inderdaad staat om zo nodig als waakhond op te treden,
botsen.
Palestijnse commando’s hadden de strijd aangebon
den met koning Hoessein van Jordanië en Syrische
tankeenheden waren Jordanië binnengevallen te-
tankeenheden waren Jordanië binnengevallen ten
einde het pro-westerse hasjemititsche koningshuis
Israel troepen samen op de hoogten van Golan.
Israel stond op het punt om Syrië binnen te vallen,
teneinde de troon van Hoessein te redden, toen Syrië
hoeft de morele verplichting van Amerika voor zich alsnog bedacht onder zware Russische druk
Israels voortbestaan en veiligheid niet altijd voor en zijn troepen uit Jordanië terugtrok. Op dat
Volgens die overeenkomst in Shtoura
zou de Libanese regering de soevereiniteit
in Zuid-Libanon weer gaan uitvoeren. De
Palestijnen zouden zich dan uit Zuid-Liba
non 10 tot 15 kilometer terugtrekken, en
met de intrede van het Libanese leger zou
I de open grens met Israel dicht gaan. Een
logisch gevolg van die overeenkomst was
verder dat de christelijke falangisten in
Zuid-Libanon hun posities zouden over
dragen aan het Libanese Leger.
school van Amerikaanse politici. Zelf was Ball na
Vance Carters tweede keuze voor buitenlandse za-
ken. De onrust van Ball is begrijpelijk. Steeds meer Palestijnen in Amerika niet de underdog-positie van
overgenomen.
De beschuldiging van generaal Goer
past wonderwel in het grote politieke
beeld. Het zijn Syrië en de PLO die belang
hebben bij een explosie teneinde Egyp-
tisch-Amerikaans-Israelische plannen
voor Genève zonder PLO, en wie weet
zonder Syrië, te voorkomen. Wat de PLO
betreft, is dat niets nieuws. Die heeft altijd
vredespogingen waar het zelf geen deel
aan heeft, willen frustreren. Maar Syrië
heeft sinds zijn betrokkenheid in de Liba
nese burgeroorlog zorgvuldig provocaties
van Palestijnse kant weten te voorkomen.
middelen”, bestaande uit een militaire bliksemactie i
van parachutisten die de Saoediarabische olievel- I
den moeten aanvallen en onbeschadigd in handen I
krijgen. Het is een van de opties in geval van een I
nieuwe crisis. En teneinde dat dreigement tegen een
olie-embargo levend te houden, heeft Amerika Is-
Ook voor de NAVO-strijdkrachten in de Middel- rael nodig als mogelijke uitvalsbasis en afhankelijk
landse Zee was Israel een waardevolle aanvulling van de politieke omstandigheden, ook als waakhond
die het vuile werk kan opknappen.
Israel vervult in dit pokerspel nog een andere rol
rika’s steunpilaren. rucht interview aan het blad Business Week. Daarin
De oorlogsinspanningen van Nasser in Jemen waarschuwde hij de olielanden voor een nieuwe
moesten beperkt blijven, omdat hij niet al te veel olieboycot. In zo’n geval dreigde Kissinger zou
troepen kon vrijmaken van het Sinai-front met Amerika wel eens gedwongen kunnen worden tot I
zo ver van huis zou Israel (toen nog binnen zijn oude j 7 1
grenzen) vrij spel geven. Het Saoedische konings- langs dat dreigement in wat mildere woorden her-
huis werd dus indirect beschermd door Israel. haald, door er op te wijzen dat Amerika in een
Veel directer deed zich een vergelijkbare situatie positie kan komen waarin het zijn oliebelangen in
voor in 1970, bij de Jordaanse burgeroorlog. De het Midden-Oosten veilig moet stellen.
Voor zo’n militaire actie tegen de Saoedische I
olievelden bestaan in het Pentagon „Contingency”- I
plannen. Die plannen bestaan uit twee fasen, de I
zogenaamde „zachte middelen”, bestaande uit het
sluiten van ambassades, uitwijzen van Arabische I
ambassadeurs en studenten en het bevriezen van I
100 procent parallel te lopen met de politieke-strate- moment bewees Israel dat het een belangrijke Ame- banktegoeden en dergelijke en verder de „harde I
1 1 t m 1 - - rind-n ri rt lilt zxzivx 1'] 1-i 1 1-1I
Amerikaanse steun van 2,3 miljard dollar per jaar, i__ovvui m un cc„ euiuexe iui
bijna de helft van het hele Amerikaanse buitenland- Midden-Oosten heeft, wordt zorgvuldig gevoed door geprobeerd via het Bagdad-pakt de Russische in- gon kon ervan uitgaan dat bij een gewapend conflict zonder dat het tot een crisis hoeft te komen. De
1 en Rusland in het oostelijk bekken sleutel tot de Amerikaanse invloed op de Arabische
de Middellandse Zee de Israëlische luchtmacht landen is dat Amerika de enige is die de Arabieren
-1. uur uit te hun bezette gebieden terug kan geven. Amerika kan
slijtageslag. Een uitzichtloze oorlog, die ging tussen in december 1974 gaf de toenmalige Amerikaanse I
Egypte en Saoedi-Arabië, ook toen al één van Ame- minister van buitenlandse zaken Kissinger een be- I
stijgende vraag te voldoen. Maar daartoe zal koning oorlog heeft in zijn pieken nooit een hogere score grote nut van Israel voor de Amerikaanse belangen, voor Amerika is afgenomen, heeft Israel een andere den-Oostenexpert, „als hij maar niet onduldbaar
x. z. -- - - - t een functie gekregen. wordt”.
De landen in het Midden-Oosten hebben volgens koele berekening van Amerikaanse globale interes-
Ball bewezen dat zij niet in staat zijn hun problemen sen. In geen land is de buitenlandse politiek zozeer
zonder hulp van buitenaf op te lossen. „Amerika onderhevig aan overwegingen van binnenlandse
moet daarom zijn enorme overwicht gebruiken om aard als in de Verenigde Staten. In de Amerikaanse
taygenuwaar tetrecht’op^eftende^Aratóere^hun Het MeZa^van d^wf^ do^r vi/andÏn^elLÏgd^ giSChe belangen De vraag is in hoeverre die morele rikaanse bondgenoot was in het Midden-Oosten, in
gebieden. Dat zal ook een Israëlisch belang blijken democratische staat van pioniers, waar de gemid-
te zijn”, aldus Ball. delde Amerikaan zijn eigen historie in terugkent.
George Ball vertegenwoordigt een belangrijke Een democratisch eiland in een zee van Arabisch
olieproducerend barbarendom, begeleid door Pales
tijns terrorisme. Anders dan in Europa hebben de
se hulpprogramma, plus de gigantische wapenleve- professionele propaganda. De publieke opinie is in vloed in het Midden-Oosten in te dammen. Daarvoor tussen Amerika
ranties, wel het Amerikaanse nationale belang de Amerikaanse politiek heel belangrijk, veel be- was Amerika aangewezen op de medewerking van van
-o-- -- conservatieve Arabische staten als Irak, Jordanië, in staat was de Russische vloot binnen 24
lijke belangen heeft in de Arabische wereld. 2.
„Israël is zó sterk geworden”, schreef onlangs een hun tijd ge- en herkozen worden en zijn daarbij Egypte van Nasser. De Arabische steun die Ameri-
George Ball, oud-minister van buitenlandse Economisch heeft Saoedi-Arabië bij een maxima-
zaken in de regering van Lyndon Johnson, heeft ie produktie geen belang. De oliesjeiks weten so wie
onlangs in het invloedrijke blad Foreign Affairs
een pleidooi gehouden voor een politieke
dwangbuis in het Midden-Oosten onder Ameri
kaanse supervisie. „Israël in bescherming ne
men tegen zichzelf”, zegt Ball. Alle elementen de hand, te meer daar Israel zowel economisch als
voor vrede in het Midden-Oosten zijn bekend en militair van Amerika afhankelijk is.
aanwezig. Het is onzinnig dat Amerika nog
langer door moet gaan met het subsidiëren van
Amerika en Rusland betwisten het Midden-Oos-
Amerikaanse politici vragen zich bezorgd af of de Israel overgenomen. ten als invloedssfeer. In de jaren vijftig, in het van de beschikbare strijdkrachten, zonder dat er
Het stereotype - beeld dat de Amerikaan van het Dulles-tijdperk van de koude oorlog, heeft Amerika een formeel bondgenootschap bestond. Het Penta-
dienen in een tijd dat Amerika toch ook heel duide- langrijker dan in Europa het geval is. Senatoren en
--- leden van het Huis van Afgevaardigden moeten op de olielanden en zoals Dulles hoopte ook het schakelen, iets waar de zesde vloot zelf drie dagen handel drijven: olie tegen'gebied. Een lonende han-
„Israel is zó sterk geworden”, schreef onlangs een hun tijd ge- en herkozen worden en zijn daarbij Egypte van Nasser. De Arabische steun die Ameri- over zou doen. Ook was Israel veel sneller en effec- del zolang er olie en zolang er gebied is. Als het
hoge ex-ambtenaar van het Pentagon, Anthony Cor- direct aangewezen op de kiezers van de staat die zij ka nodig had, ging ten koste van steun aan Israel. Zo tiever in staat de verbindingsroute tussen Rusland gebied echter op is, blijven de Arabieren met olie
deman, „dat het een bliksemoorlog kan voeren vertegenwoordigen en niet aan een partijprogram- was Israel in die tijd op Franse wapens aangewezen, en Egypte zo nodig af te snijden. Israel was dus een over; veel meer dan voorheen in staat om de Vere-
zonder zelfs Amerika maar te raadplegen”. ma. Zij kunnen daarom de publieke opinie niet omdat Amerika weigerde aan Israel wapens te belangrijk steunpunt in de Amerikaans-Russische nigde Staten te chanteren. Het is daarom een Ameri-
Energiedeskundigen zijn eenstemmig van oordeel negeren. En Israel is in de Amerikaanse politiek zo leveren. Maar het Bagdad-pakt mislukte. President machtsstrijd in het Midden-Oosten.
dat tegen het jaar 1985 de Verenigde Staten, net als een belangrijke zaak, dat slechts weinigen risico’s Nasser sloot een alliantie met de Russen en het I’
nemen. Iraakse koningshuis werd vermoord. Toen in 1967 steun tegen Rusland van veel minder belang gewor- helemaal voltooid mag worden. Het blijft oppassen
Volgens recente publieke opinie-onderzoeken is 45 de zesdaagse oorlog uitbrak, was de Amerikaanse den, omdat Rusland vrijwel al zijn terrein in het bij dat uiterst subtiele spel. De Jom-Kippoeroorlog
aan
vaart nu onder de Amerikaanse paraplu en ook vooruitgang tot een wanhoopsactie overgaan. „Het
Syrië is niet alleen meer op de Sovjet-Unie aangewe- is niet erg dat de situatie voor de Arabieren onaan-
Juist de groeiende Russische invloed bewees het zen. Hoewel het militair-strategische nut van Israel vaardbaar is”, zegt daarom een Amerikaanse Mid-
Khaled de oliekraan helemaal open moeten draaien, gehaald dan 3,5 op 6,5. Omdat Israel zo populair is, Sinds 1963 voerde president Nasser in Jemen
In oen Palestijns ziekenhuis nabij
Tyrus knielt oen vader neer bij de
stoffelijke overschotten van zes van
zijn gezinsleden, die tijdens hevige
Israëlische beschietingen In Zuld-
Llbanon het leven lieten. De actie
heeft tientallen mensen het leven
gekost.
Afscheid door familieleden van de
Israëlische Risks Luplz, die In Naha-
rlya door oen raketaanval om het
loven kwam.
Sk I
