Geslaagde Beethoven
in kleine bezetting
^an de hand van 18e eeuwse inventaris
oppenhuis teruggebracht in
authentieke staat
Concertserie
initiatief van
van allure op
De Hoeksteen
komende
exposities
verzorgd
FESTIVAL OVER LIEFDE EN TRAGIEK IN DE LANTAREN
Scapino Ballet
naar Frankrijk
OVERZICHT VAN DRIE JAREN ACTIVITEIT IN VISHAL
I
IM
Kamerorkest alert en geïnspireerd
|j|
M
13
KUNST
19 7 7
NOVEMBER
1 5
IN S D A G
die met het daglicht als
ELKE LAATSTE ZATERDAG VAN DE MAAND
g-
12
HAARLEM. Bepaalde terreinen in
de beeldende kunst lijken zo voor de hand
te liggen dat het bijna verwonderlijk is
dat ze nog nauwelijks geëxploiteerd zijn.
Zo toonde bijvoorbeeld het Frans Hals
museum (Vishal) enige maanden geleden
een project over schaduw en lichtval van
Zoltin Peeter
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilimnminimimin
basisgegeven tot heel doordachte en con
sequent uitgevoerde ideeën kan komen.
In diezelfde Vishal is thans onder auspi
ciën van het museum een tentoonstelling
te zien op het thema van een al even
alledaags gegeven, namelijk dat van de
groei, een gegeven dat sterk laat naden
ken over het uiterlijk van het procesmati
ge karakter.
I n
Keramiek van
A Een bananense
rie van Peter
Hoogland van
gaaf stukje fruit
tot triest hoopje
schillen. Te zien in
de Vishal.
raakvlakken er wel niet zijn: van
zelfvernietiging tot de prostitutie
en van: „ojee, ze is weggelopen”,
tot het grimmige: „wat hebben we
het toch gezellig samen” van men
sen, die juist niet uit elkaar gaan”.
resteyn, Tim Hardin, Armand, drs.
P. en een operettegezelschap.
Hensen: „Aan de inhoud stellen
we geen eisen, dat wil zeggen, dat
het natuurlijk wel ongelukkig moet
zijn. We hebben ook veel bekend
heid gegeven aan het festival op
middelbare scholen, want daar zit
natuurlijk ook nogal wat ongeluk
kige liefde. De onbereikbare liefde
voor de leraar, of wat je ook terug
vindt in zo’n Valentino-cultus, of
rond figuren als Mick Jagger.
Daarbij ontkomen we ook niet aan
Siertsema opende de reeks op 29 oktober
met een door hemzelf gegeven orgelcon
cert. En het ligt in de bedoeling dat deze
laatste zaterdag van de maand als regel
wordt genomen om de „Hoeksteen-concer-
ten” te laten plaatsvinden. Wanneer er
reden is om daarvan af te wijken zoals
in de komende maand maart, wanneer het
Paasfeest wat die planning aangaat een
spaak in het wiel steekt doen de organi
satoren zulks ook en laat men dit principe
(incidenteel dus) varen.
(Van onze kunstredactie)
SANTPOORT. Onlangs werd in de
Nederlands Hervormde Kerk van Sant-
poort-Zuid, bijgenaamd „De Hoeksteen”,
een nieuwe concertserie begonnen. Han
Siertsema, cantor-organist van de betref
fende kerk (die behalve als liturgische
ruimte ook uitstekend bruikbaar is als
concertzaal) is de initiatiefnemer van de
ze klassieke serie waarmee beoogd wordt
in dit genre „elk wat wils” te bieden.
Daarnaast gaat men ook probe
ren een expositie in te richten voor
voorwerpen of foto’s die de ver
gankelijkheid van de liefde symbo
liseren. Trouwfoto’s zullen hoge
ogen gooien, en alles wordt op ere
woord retour gezonden. Verder
zijn er plannen voor een zelf te
maken filmpje a la de beeldroman,
andere schrijnende diaseries als
mede een uitgave van een collectie
prentbriefkaarten, die de ongeluk
kige liefde als onderwerp hebben.
keramiek heeft, hij al een hele weg af ge
legd. Zijn meest recente werk laat een
lichte voorkeur voor een verabstracte
vormgeving zien die waarschijnlijk nog
wel verder wordt uitgewerkt. Een aanzet
daartoe is een van de aardigste series die
zijn expositie te bieden heeft, namelijk die
van de overwoekeringen. Hoe „echt naar
de natuur” deze serie er ook uit mag zien,
Peter Hoogland heeft zich hier een veel
ruimere mate van vrijheid verworven die
elders nog ergens aanwezig is. 'De psycho
logische inhoud die hij aan deze „gezwel
len” kan meegeven, krijgt een licht surrea
listisch karakter dat bij een nadere uitwer
king best wel eens absurdistisch of in ieder
geval vervreemdend kon gaan werken.
Hoogland zou er een diepgang mee ver
werven die aan het oudere werk nog al
eens ontbreekt.
De tentoonstelling „versteend proces" is
verlengd tot en met komende zondag. Da
gelijks van 10-17 uur, op zondag van 13-17
uur)' CEES STRAUS
re geven door deze op te zetten door het
engageren van kunstenaars en ensembles
die reeds bekendheid genieten, terwijl
voorts op beperkte schaal een kans wordt
gegeven aan jonge veelbelovende musici
die nog aan het begin van hun carrière
staan.
Zo komt het Kamerkoor „Doulce Mé-
moire” de 26ste van deze maand met oude
vocale muziek; bespeelt op 28 januari Jan
Out het orgel in een Bach-programma (het
december-concert komt te vervallen van
wege Kerstmis) en zal de jonge pianist Rob
Husslage op 25 februari een romantisch
pianorecital geven, waarna op 18 maart
het Haarlemse duo Johan van Kempen en
Ineke Don een avond met fluit-pianolitera-
tuur uit deze eeuw zal verzorgen, terwijl
voor eind april dan weer een klavecimbel-
recital is gepland.
Het betreft dan steeds concerten zonder
pauze met de tijdsduur van ongeveer een
uur, waarvan de aanvangstijd op half acht
is bepaald om op die manier ook gezinnen
met jonge kinderen in de gelegenheid te
stellen deze „Hoeksteen”-evenementen bij
te wonen.
Het Stedelijk Museum in Schiedam
toont van 17 november tot 12 december
werken van de Amerikaan Hans Hof
mann. De ambassadeur van de Verenigde
Staten Robert J. McCloskey is er bij als de
expositie de 17e wordt geopend.
In Museum Boymans-van Beuningen
wordt van 19 november tot 8 januari een
vrijwel volledig overzicht geboden van het
werk uit de periode 1963-1977 van de Rot
terdamse kunstenaar Woody van Amen
(geboren 1936). Op de tentoonstelling van
„moderne kunstvoorwerpen” is onder an
dere de „elektrische stoel” te zien. In de
zelfde periode is in Boymans-van Beunin
gen een foto-expositie te zien van Ger
Dekkers met als thema „plastic”.
Maar misschien komt men nog
tot andere gedachten, inspiratie
puttend uit het programma, dat
onder meer gevoelvol constateert:
„Het thema moge zich sedert de
Romantiek niet meer zo in de aan
dacht van de kunstenaar verheu
gen, in de praktijk blijkt de onge
lukkige liefde allerminst wegge
vaagd. De Lantaren probeert het
onderwerp, door er een dichterlij
ke vorm aan te geven, weer han
teerbaar te maken en te verheffen
boven de ordinaire ruzie, die zo
kenmerkend lijkt voor de plat
vloerse affaires van de 20e eeuw.
Een hartstochtelijk festival dus,
waarin de verbeelding opnieuw
aan de macht komt”.
Opzienbarend en voor
al indrukwekkend was
het bijna vanzelfspre
kende meesterschap dat
Jeremy Menuhin op de
piano ten toon spreidde.
Van een lid van de fami
lie Menuhin wordt een
grote begaafdheid waar
schijnlijk wel vanzelf
sprekend geacht: in dit
geval gaat deze (aan
vechtbare) stelling zeker
op. Zeer gedetailleerd en
verfijnd (vooral in het
Adagio kon je de legen
darische speld horen val
len), waar nodig ook ker
nachtig en levendig wist
hij het tweede pianocon
cert te vertolken, waarbij
het Nederlands Kame
rorkest, duidelijk geïn
spireerd, alert en boei
end partij bood.
GEMMA COEBERGH
(Van onze kunstredactie)
IAARLEM. Het fraaie 18e eeuwse
ppenhuis dat sinds 1959 deel uitmaakt
n de vaste collectie van het Frans Hals-
iseum in Haarlem, is in zijn oude luis-
r hersteld. Uit een inventarisatie die in
18e eeuw werd opgesteld en thans nog
het bezit van het museum is, blijkt dat
opvattingen over de inrichting tot nog
e onjuist zijn geweest. Het pronkkabi-
t is nu in zijn authentieke staat terugge
acht en ziet er charmanter dan ooit uit.
(ook traditionele) slotfeest wilde
men Katendrecht, nog steeds het
bolwerk der betaalde liefde in Rot
terdam, kiezen, maar daartegen
heeft de actiegroep Redt Katen
drecht, die de prostitutie poogt te
verdrijven, fel geprotesteerd.
Nu, in de Vishal, heeft hij zijn eerste
solo-expositie die een overzicht geeft van
de afgelopen drie jaar. Die periode moet
haar ups en downs hebben gehad, want
het werk is heel verschillend van tech
nisch karakter. Wel proef je uit het
werk voortdurend een grote liefde voor de
materie die niet in esthetische zin wordt
aangewend, maar steeds ondergeschikt is
aan datgene wat de objecten in hun serie te
vertellen hebben. Het ligt, bij de weergave
van „natuurlijke” gegevens als appels, ba
nanen, tomaten of ander fruit wellicht
sterk voor de hand om he;n zuiver natura
listisch te verbeelden. Immers, naarmate
de suggestie van de natuur sterker is, zal
ook de bedoeling van het proces (van groei
tot verval, van heerlijk fris tot viesrottend)
duidelijker overkomen.
Peter Hoogland is er in geslaagd om met
behoud van zijn eigen inzichten (wat de
glazuren betreft) toch het gegeven van die
suggestie een zekere spanning mee te ge
ven, zonder dat de kitsch van het naturalis
me om de hoek komt kijken. Soms blaast
hij zijn vormen ook op, waardoor een
bepaald gegeven een humoristisch trekje
meekrijgt. In andere gevallen wórden zijn
vormen haast abstract weergegeven waar
door ze aan monumentaliteit en plasticiteit
winnen.
Dat dat niet altijd lukt, bewijzen de
objecten die geen onderdeel van een pro
cesmatige serie zijn. Het lukt Hoogland
dan maar heel zelden die spanning mee te
geven die zo sterk in de series aanwezig is.
Kennelijk gaat hier het gebrek aan „inner
lijke spanning” die verdwenen is met de
simpeling van vorm en glazuur, een ge
ducht woordje meespreken.
In de drie jaar dat Hoogland bezig is met
Wat zonder meer ple
zierig is het in deze bezet
ting horen begeleiden
van een intiem en gra
cieus werk als Beetho
vens tweede pianocon
cert (al is het alleen maar
omdat de verhouding so-
lo-instrument en orkest
zo harmonieus verloopt).
Terwijl het beroemde vi
oolconcert juist weer, ge
zien de kloeke omtrek
van het werk, beter ge-
De in Amsterdam woonachtige Suri
naamse schilder Frank Creton exposeert
van 20 november tot en met 20 januari
1978 in het Utrechtse café „Black and
White”. Creton maakt voornamelijk realis
tische portretten en schilderijen.
Hoogland met
groei als thema
Meer dan anders is men bij dit
festival in staat om de medewer
king van een breed publiek te vra
gen. Dat’moet onder meer tot ui
ting komen in een speciale uitgave,
„het „Boek der ongelukkige
liefde”, waarvoor iedereen bijdra
gen kan sturen. De bijdrage moe
ten worden getypt op een vel van
18 bij 25 centimeter (dit in ver
band met het fotograferen) en men
mag maximaal drie van die vellet
jes insturen aan Theater de Lanta
ren, Gouvernestraat 133, Rotter
dam (tel. 362016).
Ook heeft men het oog laten val
len op de hal van het Centraal
Station, omdat dat toch een plaats
is waar veel Afscheid de inleiding
vormt tot ongelukkige liefdes,
maar waar ook velen uit de zelf
kant van de maatschappij Ansch
luss” pogen te vinden. Voor het
llllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllllllllllHIHIIIIIIinillllllllllllHIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIHHMIUIIIIIIIIIIMH
Twee kamers in het 18e eeuwse poppen
huis die grote veranderingen ondergingen.
Door het weghalen van de gedekte eetta
fel is in de pronkkamer een beter uitzicht
verkregen op de vele zilveren voorwerpen
die onder meer de wapens van de familie
Ploos van Amstel bevatten.
Dokter Ludeman verdween uit de tuin
zaal, tezamen met voorwerpen die bij de
vrijmetselarij behoren, (rechts)
4
Exposant Peter Hoogland, uit Haarlem
afkomstig, is van oorsprong een huis- en
kunstschilder. Om zijn expressiemogelijk
heden te verbreden begon hij in 1974 met
keramiek te werken waaruit als eerste
objecten series fruit kwamen. Heeft Peter
twee jaar schilderstudie aan de Vrije Aca
demie (het zogenaamde Psychopolis) in
Den Haag doorlopen, als keramist is hij
autodidact. Hij begon eindeloze proefjes
voor de juiste glazuren te nemen hetgeen
tot steeds betere resultaten leidde.
De hiertoe in het leven geroepen muzika
le evenementen-commissie, met Han
Siertsema aan het hoofd, wil de serie allu-
In het Rembrandthuis in Amsterdam
worden tot 16 januari 1978 naast een
aantal prenten naar Rubens etsen van
Rembrandt tentoongesteld die dezelfde
onderwerpen behandelen. De in totaal 30
prenten naar Rubens en van Rembrandt
zijn per onderwerp naast elkaar gezet
waardoor verschillen en overeenkomsten
in de behandeling van de onderwerpen
aan het licht komen.
de muziek. De hele popmuziek gaat
zo’n beetje over ongelukkige
liefdes”.
Men wil er wel voor waken, dat
het festival niet eenzijdig een
manifestatie over eenzaamheid
wordt. Hensen: „Dat hebben we
gemerkt: als je erover gaat praten
met een groepje, dan zit je voor je
het weet alleen nog maar te praten
over het alleen zijn. Het mag alle
maal wel tragisch zijn, maar het
moet zeker ook vanuit de speelse
kant worden benaderd. Dus niet
dat we een soort opvangcentrum
zouden zijn voor verdoolden met
Het thema voor het festival is
gekozen als eerste van een serie
„werkelijkheidsonderwerpen” na
dat de Lantaren eerder furore
maakte met festivals over de „ver
beelding”, dus de science fiction,
de horror en de crime. Verder in de
reeks, die nu begint met de onge
lukkige liefde, denkt men a'an een
festival over de dood en een over
het avontuur.
Traditioneel is de medewerking
van een respectabel aantal theater
groepen (de Lantaren is uiteinde
lijk een toneelzaal), die niet zelden
speciale produkties voor het festi-
val in elkaar zetten. De voorlopige
lijst van deelnemers aan het festi
val over de ongelukkige liefde is
i lang, maar om er een paar te noe
men: de Bloemgroep, Hauser Or-
kater, het Crystal Theatre, en na-
tuurlijk ook muziek en daarbij
1 wordt gedacht aan o.a. Hans Dor-
Het festival speelt zich meer dan
voorheen ook buiten de Lantaren
af. Zo heeft men de bioscopen ’t
Venster en het Filmhuis, die beide
tot het Lantarencomplex behoren,
ingeschakeld, maar ook de
Schouwburg, de kleine zaal van de
Doelen, het vrouwencafé Sjaan en
de jongerenclub Eksit. Behalve dat
organiseert de Erasmus Universi-
teit deze weken een serie lezingen
over de liefde, die begin december
culmineert met de bijdrage „Is
liefde ergens goed voor?” van prof,
dr. A. de Froe.
gebroken harten. We richten ons,
wat de bijdrage betreft zeker, toch
niet op mensen die nu in de proble
men zitten, maar op de groep die er
al wat afstand van heeft ge
nomen”.
Consul-generaal van Zwitserland L.
Scalabrino opent 19 november in het Sin
ger Museum in Laren (NH) de tentoonstel
ling van schilderijen en tekeningen van
Albert Kohier (1883-1946). Het is de eer
ste tentoonstelling van de Zwitserse schil
der in ons land en ze duurt tot en met 18
december.
AMSTERDAM. Een
symfonie van Beethoven
te horen in een kleine
bezetting wat het 38
man tellende Nederlands
Kamerorkest wel kan
worden genoemd in dit
verband is, zonder dat
ik direct een oordeel wil
uitspreken over de juist
heid of onjuistheid hier
van, in ieder geval een
interessante ervaring.
Vooral wanneer het een
werk betreft als de twee
de symfonie, die zich ge
zien zijn structuur hier
voor goed leent.
vrouw des huizes, het heeft nooit de func
tie van speelgoed gehad. Wel kreeg het die
in latere tijden. Zo heeft de particuliere die
het huis in 1953 in permanent bruikleen
aan het Frans Halsmuseum afstond, er
haar kinderen mee laten spelen.
Sara Rothé heeft er niet naar gestreefd
dat het huis een getrouwe afspiegeling
werd van de echtelijke woning. Toch zul
len er wel bepaalde elementen zijn geweest
die rechtstreeks met het eigen huis te ma
ken hebben gehad. De inrichting is voor
die tijd tamelijk conservatief; het betreft
hier de overgang van Louis Quatorze naar
Louis Quinze terwijl het meeste zilver en
sommige meubelen uit de 17e eeuw
dateren.
Het poppenhuis heeft binnen het mu
seum tevens een nieuwe plaats gekregen.
Het demontable object - elke kamer is een
aparte doos - is weggehaald uit een der
veel te kleine voorzaaltjes en staat nu in al
zijn glorie in de Goudleerzaal.
Aanplakbiljetten met de uit de
romantiek afgestofte bitterzoete
tekst „De enige duurzame liefde is
de ongelukkige liefde”, plakstro-
ken met diepsnijdende frases als
„Even een pakje sigaretten halen,
zei hij...” of „Ben jij gelukkig? Ge
lukkig niet!” en ook een hijskraan
met bungelend een gigantische
traan zullen de passant zeker met
de neus op de feiten drukken.
„Tja”, zo spreekt Theo Hensen,
een der organisatoren, „die onge
lukkige liefde spreekt ons daarom
zo aan, omdat we denken dat ieder
een er in zijn leven wel eens mee te
maken heeft gehad. Maar je
schrikt als je bedenkt hoeveel
De vereniging voor samenlevingsop
bouw in Bilthoven heeft voor de vijfde
keer een tentoonstelling georganiseerd on
der de titel „Kunst uit eigen woonplaats”.
Twintig kunstenaars uit de gemeente De
Bilt, waar ook Bilthoven onder valt, zullen
exposeren op de tentoonstelling, die van 23
december tot 9 januari in het gebouw van
de vereniging is te zien.
Het was vijf jaar geleden voor het laatst
>t het poppenhuis werd schoongemaakt,
hder leiding van mevr. J. Pijzel, een
insthistorica die in het kader van een
erkloosheidsregeling tijdelijk in dienst
in het Frans Halsmuseum is, werd het
(hele interieur onder handen genomen,
o werden niet alleen de ramen gelapt, de
eubels in de was gezet en het (vele) zilver
gepoetst, maar ook werd de voltallige
boedel beschreven en bedocumenteerd.
at aan nieuwe stukken in de afgelopen
ren werd aangebracht, is nu wegge-
ald, terwijl tevens oude stukken werden
geknapt.
Bij de herinrichting werd uitgegaan van
18e eeuwse inventaris. Dat hield een
mplete interne verhuizing in. De groot-
b verandering was die van de vroegere
tkamer, die oorspronkelijk „de kamer
et het rode moor (moiré, dat wil zeggen
de-red.)” heette. Dit is de pronkkamer
worden waar het plotseling veel ruimer
kt nu de tafel niet meer gedekt is. De
neen Anne stoelen staan in afwachting
in de gasten tegen de wand geplaatst,
aar elders wordt nu gegeten. Dat gebeurt
in verdieping lager, op de eerste woon-
ag. Dat vertrek heet officieel het onder-
e voorhuis en bestaat uit een soort sou-
rrain. Het kan echter ook gedacht wor-
en direct achter de huidige pronkkamer
ndat in de opvattingen van de bouwer
le kamers goed zichtbaar moesten zijn
i daarom niet achter elkaar konden
Sgen.
De tuinzaal waar oorspronkelijk de dok-
r zat, werd eveneens opgeknapt zodat de
ure tuinvazen en stoelen in een helder
sarsenlicht zijn komen te staan. De dok-
r, de bekende 18e eeuwse astrologus
undeman, verhuisde naar de bibliotheek
aar hij volgens de oude inventarisatie
oort te logeren. Daarmee is ook een einde
sn de mythe gekomen dat Ludeman een
ïjmetselaar zou zijn. De tuinzaal werd
unelijk beschouwd als een vrijmetse-
arsloge vanwege de aanwezigheid van de
tuele attributen, zodat de aanwezigheid
an de wonderdokter daarmee in verband
'erd gebracht.
Een opknapbeurt kregen ook de schilde
ken, gemaakt door de kleine 18e eeuwse
leester Jurriaan Buttner op welke de
nder het volk zo populaire wonderdokter
e blik richt. Tijdens het bestuderen van
e inventarisatie werd een werkwaardige
afdekking gedaan: de schilderijen in de
ronkkamer zijn portretten van Engelse
orsten die kennelijk de sympathie had-
en van de opdrachtgeefster van het pop
enhuis.
Het huis werd in 1745 gebouwd in op
acht van Sara Rothé, de vrouw van de
nsterdamse koopman Jacobus Ploos
in Amstel die - het echtpaar bezat geen
inderen - resideerde aan de Keizers-
racht waar nu het veilinggebouw De
iwaan is gevestigd. Het poppenhuis was
Üeen bestemd ter meerdere glorie van de
AMSTERDAM (ANP). Op uitnodi-
ling van het vijftiende Festival Intemati-
>nal de Danse de Paris zal het Scapino
tollet van 21 tot en met 27 november in
ld kader van het Forum de la Danse zes
*oorstellingen geven in het Theatre des
Champs-Elysees in Parijs.
Het programma van de dansgroep ver
geldt de balletten „Concerto grosso”,
•Ajakboembie” en „Zonnige dag”. Het op
reden van het gezelschap in Parijs is
®ede mogelijk gemaakt door het ministè
re van CRM in het raam van het Frans-
“ederlands cultureel verdrag.
diend is met een zwaar
dere orkestbezetting.
Deze drie werken van
Beethoven klonken zon
dagavond in de grote
zaal van het Amsterdams
Concertgebouw onder
directie van de jonge
Fransman Philippe Ben
der (in 1970 winnaar van
de gouden medaille bij
het Concours Dimitri Mi
tropoulos in New York),
die het Nederlands Ka
merorkest met tempera
mentvoile gebaren leid
de, zij het dat dit orkest
de soms halsbrekende
tempi (vooral in de finale
van de tweede symfonie)
soms moeilijk kon bijbe
nen. Het ensemble lever
de het meest overtuigen
de spel in de begeleidin
gen van de beide solocon
certen, waarbij Jeremy
Menuhin solist was in het
pianoconcert en Mark
Lubotsky de moeilijke
opgave had het even be
kende als moeilijke solo-
werk in Beethovens vi
oolconcert tot een goed
einde te brengen. Iets
waar deze Russische vio
list (een veel gevraagd so
list op de concertpodia)
zeer respectabel in
slaagde.
Ongelukkige liefde overspoelt Rotterdam
(Door onze correspondent)
ROTTERDAM. Velen zal on
getwijfeld het verschil niet opval
len, maar wanneer begin decem
ber het straatbeeld van Rotter
dam extra bezocht lijkt met aan
kommer en kwel overgeleverde
personen, dan komt dit door het
„Festival van de ongelukkige
liefde”, dat van de 2e tot de He
door de Lantaren wordt georgani
seerd.
MM
