JS
Milieudefensie
«5
Vloeken
Honderd pop
en het doek kan op
1
HB
Oude tramkaarten
i
i
f
gbushalte
19 7 7
DONDERDAG
1 7
NOVEMBER
9
1
Monumenten
Scholen
Jü
ONDER REDACTIE VAN INGE CRUL
Uitkopen
GOD HOORT UV
VLOEK NIET
i
BB»*»'
spScsj».
O
HBS
-
CT
Turnhallen
worden omgetoverd
tot jeugdtheater
ti- De staf van de Stichting Jeugdtheater: van links naar rechts Jetty, Erik en Xandra.
umcon
derkfoderensiraai
daden-
Kies je niet voor sociale woningbouw
circuit op te heffen of over te hevelen, dat
blijft gewoon bestaan en er kunnen ook
voorstellingen van in dit theater komen.
De bedoeling is vooral, nu ook overdag
scholen binnen te halen en vooraf of
achteraf begeleiding in klassen te kun
nen geven - misschien in de toekomst met
eigen mensen, maar vooralsnog is dat
een taak die bij de gezelschappen ligt.
rf- Chaos en steigers waar straks theater
wordt gemaakt (boven).
■fr Zo moet de speelzaal er uit gaan zien
(rechts).
Hij is niet alleen blij dat het Jeugdthea
ter kinderen naar het theater kan bren
gen, maar ook om het omgekeerde, dat
groepen door deze uitkopen in staat zijn
iets te doen waar ze anders door geldge
brek wellicht niet aan toe zouden kunnen
komen. De droom van de stichting blijft
ten dele overeind: niet alleen een Amster
dams Jeugdtheater - ook een landelijk,
een Nederlands Jeugdtheater.
Nou, dat moet toch mogelijk zijn
bovendien helpen alle kwartjes, guldens,
riksen en zo ook om het bedrag te berei
ken. Kortom, er wordt een beroep op uw
portemonnee gedaan via gironummer
3555727, van de penningmeester van de
Vrienden, Herengracht 81, Amsterdam.
tPK'N
EP-
De speelzaal heeft vaste zitplaatsen én
losse, zodat er verschillende opstellingen
mogelijk zijn bij het open speelvlak. Er
komt een soort schoolbanken te staan
en daar op kunnen circa 250 kinderen
zitten, maar zegt Erik „het kunnen er
minder zijn, als we stoelen weghalen, of
meer, als ze op de grond zitten bijvoor
beeld.” Speciaal is rekening gehouden
met rolstoelen.
Het nieuwe gebouw dat vlak bij de
Leidsekade en Marnixstraat ligt, en ook
alle aanpalende stichtingsactiviteiten
(kantoor, documentatie) herbergt, heeft
faciliteiten die andere theaters nooit kun
nen bieden. Hier kan een decor nu eens
blijven staan, hier kan een serie gespeeld
worden. „Het Jeugdtheater is al zo vaak
het kind van de rekening van de volwas
senen”, zucht Erik, met realiteitszin voor
het enorme zalentekort.
In het Roothaanhuis kan men bij de
informatiestands kennis nemen van
alle activiteiten van milieudefensie.
Dat laatste is nou net niet de stijl van
het Jeugdtheater, het laatste wat men wil
is kinderen in rotten van drie in opdracht
van school het theater in te jagen opdat
ze er na hun schooltijd nooit meer weer
zullen keren. Het is een stichting in de
hoofdstad die in vier theaters, de Brakke
Brond, Centrum Bellevue, Shaffy en de
rotonde van de schouwburg, op woens
dag-, zaterdag- en zondagmiddagen voor
stellingen organiseert. Dat wil zeggen:
men koopt een voorstelling uit, dat kan
dan uit een heel scala van theatermoge
lijkheden zijn, b.v. ballet, toneel of pop
penspel, verzorgt de zaal, publiek, orga
nisatie, publiciteit.
Veel van de oude sfeer kon bewaard
blijven, de pilaren die de fraaie galerij
steunen, met hun ornamenten van
dierenkoppen, de poortjes met hun togen
in de zalen. Hier en daar moesten offers
gebracht worden: gipsplaten tegen het
houten plafond, een opgehoogde vloer.
Het is niet zo dat de architekten in dit
boekje aan komen zetten met pasklare
plannen op het gebied van de woning
bouw. Het is vooral een inventarisatie en
een benadering van een. aantal knelpun
ten. „Eigendomsverhoudingen en finan
ciële problemen zullen beheerst moeten
worden door overheden die eerder poli
tiek dan vakmatig te motiveren zijn”
aldus de BNA-leden, die juist vooral vak
matige aanbevelingen willen geven. Door
de vrij algemene zienswijze van de archi
tekten, en ook door de opmerkingen van
de wethouder bij de overhandiging van
het boekje wordt de problematiek van
deze wijk veralgemeniseerd voor andere
buurten in Amsterdam of daarbuiten.
Men kan zich daarbij afvragen of een
concretere toespitsing op oplossingen in
de Jordaan niet wat praktischer was
geweest dan alleen maar een toch wat
’s Morgens om half elf is het huis
houdelijk deel van de ledenvergade
ring, dus minder interessant voor de
bezoeker-leek-niet-lid. Om half één
zal Frits Bheréndt, cartoonist van Het
Parool de tentoonstelling „Tekenen
aan de wand” opënen, met een over-
zichttentoonstelling van milieu-ak-
tieaffiches uit binnen- en buitenland,
’s Middags is men vanaf half twee
informeel bezig tot vijf uur, óók voor
niet-leden (die dan natuurlijk lid kun
nen worden). Op het programma
staan een optreden van Jules de Cor-
te, Kladderadats) en het Goois
Atoomkabaret, een forumdiscussie
rond het thema „wanneer hebben mi-
lieu-akties zin,” en de première van de
Duitse film „Liever vandaag actief,
dan morgen radioactief” in samen
werking met de Cineclub Vrijheids-
films.
De Jordaan die al zovelen tot al dan
niet lyrische ontboezemingen heeft ge
bracht, heeft nu de Kring Amsterdam
van de Bond van Nederlandse Architek
ten (BNA) geïnspireerd. Op zeer proza
ïsche wijze overigens, op het terrein
waarop zij thuis zijn, dat van de woning
bouw. Het zal niet iedereen onbekend
zijn dat in de Jordaan nogal wat verkrot
ting heerst, dat er huizen bouwvallig
zijn, dat er achterstallig onderhoud is,
en in de ergste gevallen kaalslag. Er
wordt wel gebouwd, maar vooral op de
economisch haalbare manier, op grotere
terreinen en op particulier initiatief zo
dat er woningen met onbetaalbare huren
komen. De BNA-leden in de hoofdstad
hebben nu dit stadsvemieuwingsterrein
tot onderwerp gekozen van een studie
die dezer dagen werd voltooid. Wethou
der De Cloe mocht een beknopte „ver
kenning" ontvangen onder de titel
„Open Gaten Jordaan”, iets waar hij
zich wel verheugd over toonde, vooral
omdat de architekten tonen aan de kant
te staan van hen die snel een stuk ver
nieuwing in de Jordaan willen.
Architekt Sjoerd Schamhart maakte al
eens in Den Haag een theater van een
kerk (het HOT), en in Scheveningen van
een paardestaKDe Appel) dus was het
hem toevertrouwd van deze sporthal een
volwaardige theaterruimte voor kinde
ren te maken. Hij maakte er niet één, hij
maakte er zelfs twee en trots toont pro-
jectbegeleider Erik Plooyer wat er straks
half februari hier klaar moet zijn en
mogelijk met pasen (niet met kerst zoals
was gehoopt) volledig gebruikt kan gaan
worden.
gelijkheden worden opgesomd); een wir
war van regeltjes, verordeningen, nor
men, veel te stringente eisen in voorbe-
reidings- en uitvoeringsfase waardoor
iedereen gefrustreerd wordt. Conclusie:
er moet een doortastender beleid komen
van overheid, diensten en bedrijven, met
speciale regels voor subsidies en aange
paste voorschriften. Het idee wordt geop
perd begeleidingsteams in te stellen die
al in een beginfase de haalbaarheid van
plannen kunnen beoordelen.
Even het motto vermelden: „honderd
pop”, (ook al geeft u minder). Nadere
informaties in de PC Hooftstraat 55, tele
foon 020-735872 bij de secretaresse Hans
Snoek.’Algemene nadere informaties ov
er de activiteiten van het Jeugdtheater
krijgt u op de Leidsekade 50, tel. 253284.
Er zijn ongetwijfeld nog vele men
sen die met oude Amsterdamse tram
kaarten zitten, uit de pre-zoneperiode.
Weggooien, ongeldig, weggegooid
geld dus? Nou, toch niet helemaal.
Ongebruikte rode vierrittenkaarten
en groene achtrittenkaarten (drie gul
den) en de groene tweerittenkaart van
één gulden kunnen bij de afdeling
Kas op het Hoofdkantoor van het
GVB, Stadhouderskade 1 worden in
gewisseld. Om het u makkelijk te ma
ken: ze kunnen ook worden opge
stuurd, em als u dan uw naam, adres
en gironummer er bij geeft, wordt het
geld overgemaakt. Maar denk erom:
alléén ongebruikte kaarten.
Gedeeltelijk gebruikte rittenkaar
ten mogen tot en met 30 november
uitsluitend binnen het Amsterdamse
zonegebied, als drie-zonekaart wor
den opgebruikt indien ze vóór 16 okto
ber (de dag van de invoering van het
zonesysteem), of vóór „week 42” zoals
dat in GVB-taal heet, tenminste een
maal zijn afgestempeld. Rennen dus!
De Bond tegen het vloeken heeft de
naïeve fout begaan de Amsterdamse
tram- en bushaltes te voorzien van de
stichtende tekst „God hoort u - vloek
niet”. Daarbij werd totaal over het
hoofd gezien dat de lastige Amster
dammer bij voorkeur gewapend met
een viltstift, indien enigszins moge
lijk, muren, schuttingen, ruiten en al
wat daar nog meer voor in aanmer
king komt met teksten pleegt te ver
sieren. Zodat de Bond tegen het vloe
ken onder geween en tandengeknars
moet dulden dat haar tekst dankbaar
wordt aangegrepen voor allerlei aar
dige en vooral natuurlijk ontzettend
geestige woordspelingen, zoals deze
voor de hand liggende variatie op de
foto.
■^r
De andere zaal draagt weliswaar de
naam „work-shop” maar kan ook voor
alle mogelijke voorstellingen en ad-hoc-
produkties gebruikt worden. Erik: „Hoe
je ook aan ouders uitlegt dat de mini
mumleeftijd zes jaar is, ze nemen toch
het jongere kind van twee en drie weer
mee, en dat zijn dan altijd natuurlijk
kinderen, die zoet zwijgen, en nooit naar
de wc hoeven Nou biedt de work-
shop-zaal de mogelijkheid om bijvoor
beeld voor die kinderen ook iets te
bieden voor hun leeftijd terwijl hun ou
dere broertjes en zusjes in de speelzaal
zijn. Plechtig: „Zo krijgen ze alvast de
eerste aanzet tot een culturele opvoe
ding”.
Behalve Erik die op half-timebasis pro
jectleider is en voorzitter van de bouw
commissie, zitten in de staf Jetty Bakker,
als zakelijk leidster en verzorgster van
het circuit, en Xandra Beunis als alge
meen assistente. Sinds ’71 werkt het
Jeugdtheater met een steeds groeiende
groep produkties, nu zo’n negentig in
totaal, waarvan de helft uit poppenspe
len bestaat. De gemeente Amsterdam
subsidieert het.
met aanvullende subsidies om de onvoor
ziene kosten op te vangen, dan kom je bij
de al aangehaalde particuliere woning
bouw, met als gevolg import van „buurt-
vreemde” mensen, die de huren wél op
kunnen brengen. Óp zich nog geen ramp
vindt de BNA, maar je moet wel weten
om hoeveel het gaat, de problemen erom
heen signaleren, en overleg houden met
de wijkraad.
De grote droom van het Jeugdtheater
en vooral van mevrouw Hans Snqek, dé
grote naam hier, was altijd de eigen
theaterruimte. Hans Snoek ijverde er al
haar hele leven voor. Toen ze afscheid
nam van Scapino werd haar Marcanti
beloofd - ze kreeg het nooit, maar blééf
.doordrammen. Met succes: toen ze in mei
wegging bij het Jeugdtheater kreeg ze
een afscheidscadeau van CRM: tweeën-
eenhalve ton voor de realisatie van de
plannen die men toen had voor de huur
en verbouwing van de voor de sport
ongeschikt geworden Turnhallen. De ge
meente Amsterdam beloofde tegelijk het
exploitatietekort mee te nemen in de
begroting voor het Jeugdthater.
De hal wordt in tweeën gedeeld, in een
speelzaal en een workshopruimte, die
visueel en akoestisch gescheiden zijn
door een soort pijpela-achtige ruimte in
het midden van de zaal, waarin de tech
niek onderdak vindt. Vernuftig kan men
nu met één lichtcabine in deze schei-
dingskamer (een soort alkoof is het ei
genlijk) beide ruimtes bedienen.
We zijn zo langzamerhand in het
stadium gekomen dat allerlei alterna
tieve organisaties, actiegroepen en
hulpverleners, ontstaan uit pure nood
en bij gebrek aan inzicht van bestuur-
deren, hun lustra moeten aankondi
gen. Zoals de Vereniging Milieudefen
sie, die het nu al vijf jaar heeft uitge
houden en dat gaat vieren „hoewel
er weinig reden is om feest te vieren,”
voegt men er eerlijkheidshalve aan
toe. Een milieuvriendelijk feest, dat
zaterdag 19 november wordt gevierd,
en waarop natuurlijk het milieu cen
traal staat. Plaats: het Roothaanhuis,
Rozengracht' 133, bereikbaar met
tram 13 en 17 vanaf het CS, of bus 33
en 21. Uitstappen hoek Marnixstraat/
Rozengracht.
Zo konden in oktober de verbouwin
gen starten. Als de hal straks zijn meta
morfose ondergaan heeft wil de stichting
wel haar activiteiten gaan uitbreiden. Er
j is niet naar gestreefd om het bestaande
Wethouder de Cloe vindt dat de essen
tie van de problemen anders ligt. Hij gaat
sowieso uit van de sociale woningbouw
waarin geen mensen verdreven worden.
Die keuze betekent soms een botsing met
de monumentenpanden. Evenals de
Nieuwmarkt is de Jordaan een gebied
waar de gelden voor de vernieuwing cq.
restauratie komen van volkshuisvesting
én CRM. De laatste dan voor monumen
tenzorg. Er kunnen situaties ontstaan
waarin een hele straat bestemd is voor
sociale woningbouw en opeens
daartussenin een pand dat volgens Mo
numentenzorg herbouwd moet worden.
„Het letterlijk nemen van de herbouw-
plicht kan de hele sociale woningbouw
stagneren” aldus de wethouder. Hij filo
sofeerde bij de ontvangst van de Archi-
tektenverkenning over de mogelijkheid
dat Sociale woningbouw én monumen
tenzorg een stapje naar elkaar toe zou
den doen, met aan beide zijden conces
sies, en wellicht herverkaveling van het
terrein.
Daarbij stipte hij ook het grote pro
bleem aan van de stagnatie doordat de
géldstroom van CRM opeens voor nu én
de komende jaren opgedroogd blijkt te
zijn. Zo’n 150 projecten in vergevorderde
staat van voorbereiding zijn daar de du
pe van. „Treurig” aldus De Cloe, die
vond dat het beleid voor de stadsver
nieuwing zó helemaal op de tocht komt te
staan. „Het is moeilijk voor Amsterdam
zo een geloofwaardig beleid te presen
teren.”
L1
Voor de verbouwing van de Turnhal
len tot jeugdtheater kwam geld van het
rijk, en Amsterdam zou inspringen voor
de exploitatietekorten maar bij nauw
keurig rekenen ontdekte men alras dat er
nóg wat extra geld nodig zou zijn, voor
alle mogelijke voorzieningen. Er wordt
gesproken over zo’n 175.000 gulden.
Waar haal je dat vandaan, dacht een
groep mensen verenigd in de Stichting
Vrienden van het Jeugdtheater. Als ware
vrienden hebben zij nu de „Actie hon
derd pop en het doek kan op” ontke
tend, in de hoop dat als er nu wat men
sen, zeg zo’n 1750 honderd pop geven, dat
eeld wel op tafel komt.
„Als het hoofd zwiert sukkelen de le
den”. „Wie hoger klimt dan hem be
taamt, valt lager dan hij had geraamd”.
„Houdt maat, overdaad is kwaad”.
Fraaie zedepreken sieren de wanden in
een immens gebouw aan de Nieuwe
Passeerdersstraat, bij de Amsterdam
mers beter bekend als de Turnhallen.
Een grote, vooral hoge holle ruimte
waar de afgelopen negentig jaar menig
generatie waarachtig niet de leden zal
hebben laten sukkelen. Enkele oude
gymnastiektoestellen, een houten klim-
rek, bijna vervaagde witte lijnen op de
vloer herinneren nog aan het voorbije
verleden. Voorgoed voorbij, de laatste
clubs zijn vertrokken, en de hal galmt
van de bedrijvigheid van de nieuwe
huurder die onder het wakend oog van
de plechtige teksten de
jeugd hier gaat binnen
halen en dan vooral
meer voor de„zwier”;
waar men zich eens in
het zweet turnde worden
straks theatervoorstel
lingen voor de jeugd
neergezet. Het is het Am
sterdamse jeugdtheater
dat in deze „hal” straks
toneel, mime, poppen,
marionetten, dans, bal
let en al wat verder op
theatergebied maar mo
gelijk is binnen gaat ha
len voor de jeugd van 6
tot 12 jaar.
vrijblijvende aanbieding
drang zonder daden.
Vraagstelling voor de architekten was
of en hoe het mogelijk zou zijn woningen
met „betaalbare huren” in de „kleine
gaten” in de Jordaan te realiseren. De
knelpunten veroorzaken hoge (onvoor
ziene) kosten, die in onaanvaardbare ho
ge huren worden doorberekend, zodat
een aanvullende subsidie nodig is, is de
conclusie. Die knelpunten nader gespeci
ficeerd: een grote stagnatie en onzeker
beleid in de afgelopen 25 jaar; een moei
lijk te overzien subsidiesysteem (alle mo-
van
'*V
a*
K.-
f8
