EUROPESE PARLEMENT WIL
GRONDRECHTEN IN VERDRAG
Bondskanselier op partijcongres SPD:
Biko is
1200 km
naakt
vervoerd
Tijdens Engelse brandweerstaking:
I
VN tegen de
ontwikkeling
nieuwe wapens
Overwinning socialisten
in Spaanse parlement
1
1
KI
w^O
I
GIESSEN-NIEUWKERK
VOLKSKRACHT
Sovjet-Unie over slotverklaring:
KICK GEUDEKER
Nieuwe vliegstaking
in Spanje op komst
2
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 7
DONDERDAG
NOVEMBER
1 7
3
len
O
ers
;red
nden
f
iium
Zelfverbranding
(Van onze redacteur in
West-Duitsland Hans Amesz)
HAMBURG. De Bondsrepu
bliek kan niet van kernenergie
afzien. Nog minder dan bijvoor-
nd
rijk
rijn
ko-
Verkiezingen
ezen
I
door Nico Scheepmaker
*oofd
lag
geval
luk
ijk
beeld de Verenigde Staten. Aldus
kanselier Helmut Schmidt giste
ren op het congres van de West
duitse Sociaal-Democratische
Partij (SDP) in Hamburg.
Schmidt sprak ruim drie uur en
roerde 80 thema’s aan. Wat be
treft kernenergie gaat ook de
bondskanselier ervan uit dat die
pas moet worden aangewend als
het hoogstnoodzakelijk is. Dat be
tekent voorrang geven aan ener
gie uit steenkool en maatregelen
nemen om energie te besparen,
joen
aan-
Hongerstaking
By-
|L
T
Pleidooi voor kernenergie
Strijd om blusmateriaal
En Geudeker besluit zijn stuk voor Het
Leven dan als volgt:
„Mogen wij zwijgen?
De steenen zouden antwoorden. Van de
daken wordt het gepredikt: Het Neder-
landsche volk wil recht!
Tweeënzeventig dagen wordt Vermeer
vastgehouden. Doch hij persisteert erbij
dat hij den hamer niet kent.
Dan volgt meer. De Kroon’s leggen plot
seling zeer bezwarende getuigenissen af
jegens Teunissen en Klunder, die volgens
hen den moord hebben gepleegd en.
dezen ook aan hen hebben bekend.
Vijftien jaar gevangenisstraf.
Waarvan zij er thans vier uitgezeten
hebben”.
Los
ïzen
ir de
lUSZ-
it te
jede
n ge-
id te
neter
iiitge-
ak in
m het
nog
anium
luiten-
giste-
aleken
tarden
an an-
tiateri-
rapens
ington
1 de 50-
mto ge
beurde
:rhoek.
In een kerk in Hamburg heeft een tegen
stander van kernenergie zichzelf in brand
gestoken. Hij zou voor 80 procent zijn
verbrand en verkeert in acuut levensge
vaar. De man, Hartmut Gründler (45), een
leraar uit Gottingen, was tot zijn daad
gekomen wegens het compromisvoorstel
dat aan het congres van de SPD over de
In tegenstelling tot de linkse oppositie
binnen de eigen partij gelooft Schmidt dat
er geen bouwstop van enkele jaren voor
kerncentrales mag komen. Ten eerste om
dat anders de energievoorziening in de
jaren ’80 in gevaar komt en ten tweede
omdat de Bondsrepubliek het zich, aldus
Schmidt, niet kan veroorloven een hoog
ontwikkelde industrie en daardoor ook
honderdduizenden arbeidsplaatsen in ge
vaar te brengen.
Aangenomen wordt dat het congres zal
instemmen met een compromisvoorstel.
Dat houdt in dat er slechts dan kerncentra
les mogen worden gebouwd als het echt
niet meer anders kan. In feite betekent dit
dus dat er geen bouwstop komt en dat niet
eerst het probleem van de opslag van
radioactief afval moet worden geregeld.
Het voorstel gaat minder ver dan het
besluit dat de Vrije Democratische coali
tiepartner FDP op haar congres heeft ge
nomen. Maar het is in ieder geval duidelijk
dat de bondsregering in haar energiepoli-
tiek nauwelijks meer wordt gehinderd
door de partijbasis van SPD en FDP. Dat
was enkele maanden geleden nog wel het
geval.
Hem zouden speciale rechten als het
recht van petitie, het recht van verblijf, het
De vertegenwoordigers van de 35 landen
die aan de bijeenkomst deelnemen zijn
begonnen met het bespreken van de vorm
waarin die verklaring zal worden opge
steld. Zij doen dit aan de hand van de
voorstellen die tijdens de eerste zes weken
der conferentie zijn ingediend.
De chef der Russische delegatie, Voront
sov, zei gisteren dat er in totaal 83 voor
stellen zijn ingediend en deelde mee dat er
slechts aandacht moet worden besteed aan
die welke handelen over onderling begrip,
Wede en ontspanning. Daarbij wil hij de
meeste aandacht besteden aan het voorstel
van zijn land over een verdrag inzake het
„niet als eerste” gebruik maken van kern
wapens en andere maatregelen de ontwa
pening betreffend.
De landen die de Europese Gemeen
schap vormen over een aantal jaren
waarschijnlijk twaalf zouden in een
akkoord moeten vastleggen dat het Euro
pees verdrag tot bescherming van de rech
ten van de mens (1950), het VN-verdrag
over burgerrechten en politieke rechten
recht lid te zijn van een vakbond moeten
worden toegekend. De vorming van een
Europese Unie zou gepaard moeten gaan
met het afkondigen van „een handvest van
de burgerrechten”.
(Van onze redacteur in Engeland,
Henk Leffelaar)
LONDEN. De staking van de Britse
brandweerlieden heeft tot confrontaties
geleid met de militairen die ter vervan
ging zijn ingezet en met beroepsblussers
die weigeren aan de staking mee te doen.
In sommige gevallen werd rollend mate
rieel dat door militairen uit verlaten
brandweerkazernes was gehaald, terug
gekaapt door stakers om vervolgens
weer door soldaten met steun van de
politie heroverd te worden.
Sinds de staking maandag begon wer
den door het noodcentrum in Londen 540
brandmeldingen ontvangen, waarvan er
239 gefingeerd bleken te zijn. De grootste
brand woedde in een elektriciteitscentra
le in Essex. Na 15 uur was men het vuur
nog met meester. De ongeoefende mili
tairen worden gehandicapt door verou
derde brandweerauto’s uit het wagen
park van de bescherming bevolkings-
dienst. Sommige van deze auto’s blijken
over te weinig water te beschikken, ande
re hebben mechanische defecten.
De stakers hebben via een radiozender
in een van hun kazernes een netwerk
opgezet voor het doorgeven van gege
vens om de eenheid aan het stakings-
front te bewaken. De reacties van de
burgers zijn gemengd. Enkele brand
weerkazernes melden dat er spontane
handtekeningenacties zijn georganiseerd
om de looneisen van de stakers te onder
steunen, elders dat door burgers, zelfs
door politieagenten, fondsen zijn opgezet
voor de stakingskas.
Een gerespecteerde nieuwslezer van
Bondskanselier Schmidt tijdens het
uitspreken van zijn rede op het SPD-
congres.
(1966) en de in de grondwetten en wetten
van EEG-landen vervatte civiele en poli
tieke rechten worden beschouwd als een
integrerend deel van de verdragen waarbij
de gemeenschappen zijn opgericht.
De niet-politieke gevangenen voelen zich
gefrustreerd omdat politieke moorde
naars relatief snel op vrije voeten zijn
gesteld. Een aanzienlijk aantal sociale de
linquenten brachten zichzelf verwondin
gen toe .uit protest tegen de totale amnestie
van de politieke gevangenen.
MADRID. Op voorstel van de Spaan
se socialistische arbeiderspartij heeft de
Tweede Kamer een motie aangenomen
waarin een parlementaire commissie een
onderzoek zal instellen in de Spaanse ge
vangenissen. Voor het eerst in de ge
schiedenis van het nieuwe Spaanse parle
ment is een motie door de Kamerleden
unaniem aangenomen.
(Van onze redacteur in Spanje,
Peter Hattink)
Biko stierf op 12 september in een poli
tiecel in Pretoria tengevolge van hersenlet
sel en onvoldoende functionerende nieren.
De Landrover raasde de hele nacht door
richting Pretoria en stopte alleen om ben
zine in te nemen. Biko kwam het voertuig
niet uit. Hij lag achterin op een aantal
celmatrassen. Af en toe was zijn ademha
ling moeilijk, maar soms was zij ook nor
maal, zo zei Siebert.
Dit zei kapitein1 Daniel Siebert gisteren
in Pretoria op de derde dag van het horen
van de getuigen in het gerechtelijk onder
zoek naar de dood van Biko. Siebert, die
lid was van het team dat Biko op 6 en 7
september in Port Elizabeth verhoorde, zei
dat geen van de begeleiders van Biko in de
Landrover over enige medische bekwaam
heden beschikte.
PRETORIA (UPI). De Zuidafrikaan-
se zwarte leider Steve Biko maakte de
reis van 1.200 kilometer van Port Eliza
beth naar Pretoria ’s nachts naakt achter
in een Landrover van de politie. Hij werd
daar naar toe vervoerd voor verdere me
dische behandeling.
„De Kroon’s, die wroeging gevoelden
over wat zij misdeden, doch niet durfden
spreken, na alles wat zij ondervonden had
den, stelden vertrouwen in den vertegen
woordiger van dit blad (Het Volk).
En zij legden de verklaring af, eerst aan
den ondergeteekende en zijn collega Wink
ler van het Rotterdamsche SDAP-orgaan
„Voorwaarts”, later ook aan mr. Roobol,
dat zij gelogen hadden, alles wat zij ten
bewijze van de schuld van Teunissen en
Klunder voor rechtbank en Hof getuigd
hadden! Maar erger.hun verklaringen
zeiden zij, waren hun afgeperst door den
rijkspolitierechercheur De Jong, met me
deweten van verschillende hooge justitiee-
le ambtenaren!.
„Veertig dagen lang houden de Kroon’s,
man en vrouw, vol dat zij den hamer niet
kennen. Dan zwaaien zij om en zeggen, dat
inderdaad de hamer van hen is.
zer-
lor-
dde
ïeuws-
and in
lange
singen-
vaard-
od niet
STRAATSBURG (ANP). Het Euro
pese parlement heeft gisteren in Straats
burg de EEG-regeringen gevraagd de bur
gerlijke en politieke rechten van de bur
gers der negen landen in een verdrag vast
te leggen.
De staats- en regeringsleiders die 5 en 6
december in Brussel bijeenkomen moeten
er, aldus het Europese parlement, bij En
geland op aandringen dat het tijdig klaar
is met de voorbereiding van de Europese
Dat is het geluk van ons volk.
Het is kalm, tenzij het heel duidelijk
gevoelt, dat er onrecht wordt gepleegd.
Met slachtoffers had het steeds medele
ven en zooals onze helden der kust de
stormen niet ontwijken, waar het geldt
mensenlevens te redden, zoo groeit hier de
volkskracht in tegen en boven alle on
recht.” k
oor
be-
van
295
ger-
een
and
Alleen Vermeer, eerlijke, ruwe kerel,
houdt vol dat zij onschuldig zijn.
Teunissen en Klunder worden veroor
deeld.
twee
sn-SS
wa-
voor
boek
van
■x-SS-
hij en
en en
emen-
inter-
oude
lelijk,
de ex-
usst.”
'Jï
NEW YORK. (UPI), De algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties heeft
gisteren twee resoluties aangenomen te
gen de ontwikkeling van nieuwe wapens
voor massavernietiging.
In de eerste wordt alle landen gevraagd
geen wapens te ontwikkelen die een ver
nietigingskracht hebben die vergelijk
baar is met die van de atoombom, de
waterstofbom of dodelijke chemische of
biologische wapens.
De tweede 'vraagt de Geneefse ontwape
ningsconferentie de tekst uit te werken
van een overeenkomst ter voorkoming van
de ontwikkeling en aanmaak van nieuwe
typen wapens en wapensystemen.
J
(Van onze redactie buitenland)
BELGRADO. Namens de Sovjet-Unie
is gisteren op de toetsingsconferentie van
de Helsinki-verdragen meegedeeld, dat zij
zal trachten te voorkomen dat in de slot
verklaring der conferentie nadruk wordt
gelegd op de zaak der mensenrechten.
„Ze trachtten wel een vliegtuig te rege
len om hem naar Pretoria te vliegen, maar
er was geen machine beschikbaar, zodat
de Landrover maar werd gebruikt”, zo zëi
Siebert in antwoord op de vraag van de
advocaat van de familie Biko waarom er
geen ambulance was gebruikt.
Het parlement deed dit op initiatief van
het Tweede Kamerlid Cees Berkhouwer
(Lib.), volgens wie het „hoog tijd” is dat
deze datum (een periode van vier dagen)
definitief wordt vastgesteld. Men behoeft
Het was een Sacco en Vanzetti-zaak (die
duurde in Amerika van 1920 tot 1927), en
Kick Geudeker (toen nog „de heer C. G.
Geudeker”) werd de Woodward en Bern
stein van wat later bekend werd als „de
zaak-Giessen-Nieuwkerk”. Terwijl ook an
deren bewijsmateriaal tegen de Kroons en
ten gunste van Klunder en Teunissen ver
zamelden, slaagde Geudeker er vier jaar
na de veroordeling in zoveel belastend
materiaal te vergaren, dat hij als redacteur
van Het Volk een bekentenis van de
Kroons wist los te krijgen. Ik citeer Geude
ker weer:
De parlementaire commissie zal een on
derzoek instellen naar de mate waarop
men de gevangenen kan voorbereiden op
de terugkeer naar de maatschappij. Te-
In de acht andere EEG-landen is de
overeenkomst al bekrachtigd of gebeurt
dit binnenkort en is men het praktisch
eens over de manier waarop de verkiezin
gen zullen worden georganiseerd.
De westerse landen wensen dat de ten
uitvoerlegging van de in 1975 te Helsinki
getekende akkoorden grondig wordt be
handeld en hechten daarbij veel belang
aan de mensenrechten. De Oosteuropese
landen hebben iedere zinspeling op de
schending van mensenrechten in deze lan
den evenwel afgedaan met de mededeling
dat dit ongehoorde inmenging in binnen
landse aangelegenheden was.
vens wil de commissie het gevangeniswe
zen humaniseren.
De Spaanse Tweede Kamer nam gister
avond eveneens unaniem een motie aan
waarin men het toekomstige lidmaatschap
van de Raad van Europa goedkeurde.
Spanje zal op 24 november volwaardig lid
worden van de Europese Raad. Het lid
maatschap van de Raad van Europa wordt
door veel Spaanse politici gezien als de
toegangspoort tot de Europese Economi
sche Gemeenschap.
In de verdragen over de oprichting van
de'Europese Gemeenschap, Euratom en
de Kolen- en Staal Gemeenschappen
thans gefuseerd tot de Europese Gemeen
schappen zijn de grondrechten niet op
genomen. Tot nu toe, aldus de Italiaanse
oud-premier Mario Scelba, heeft men zich
te zeer geconcentreerd op en beperkt tot,
de rechten en plichten van de burger als
burger van de gemeenschappelijke markt
en te weinig aandacht geschonken aan zijn
positie als burger van de gemeenschap.
Precies een maand voordat hij overleed
heb ik Kick Geudeker nog in zijn huis
(vlak bij de Jaap-Edenbaan en niet ver van
het Ajax-stadion) geïnterviewd. Het ging
over Han Hollander, Joris van den Bergh,
Meerum Terwogt en andere oude (en over
leden) sportjournalisten en het bleek toen
dat Geudeker (indertijd hoofdredacteur
en directeur van de weekbladen Sport en
Sportwereld en Sportief) niets meer be
waard had dat aan die bladen herinnerde.
„De overname van Sport en Sportwereld
door het Algemeen Dagblad was zo’n nare
ervaring, dat ik dacht: weg met die rotzooi!
En ik heb er geen spijt van. Mijn vader was
ook een bewariër, maar ik heb alles wegge
daan, ook een heel pak brieven van Teu
nissen, ellenlange brieven waarin hij zijn
onschuld bezwoer. Waar moet je met al die
dingen naar toe?”
verkiezingen die in mei/juni volgend jaar
moeten worden gehouden. De minister
raad van de gemeenschap dient vóór de
periode van mei/juni de definitieve datum
voor de eerste rechtstreekse verkiezing
van de leden van het Europese parlement
vast te stellen.
het commerciële televisiestation ITN.,
Gordon Honeycombe, nam ontslag om
dat hij achter de stakers staat en van
mening is dat hij geen objectieve uitzen
dingen over de staking kon verzorgen.
Inmiddels zagen Londenaren gisteren
het onwaarschijnlijke tafereel van dui
zenden professoren die uit alle delen van
het land in hun zwarte toga’s naar West
minster waren gekomen, ook voor een
demonstratie om hogere salarissen. Zij
verlangen een verhoging van 16 percent
de brandweermannen hebben om 30 per
cent gevraagd). De regering heeft echter
duidelijk gemaakt dat zij bij het stand
punt blijft dat geen looneisen kunnen
worden ingewilligd die boven de rege-
ringslimiet van 10 percent uitgaan. Het is
dan ook onwaarschijnlijk dat de eisen
van de brandweermannen zullen worden
ingewilligd.
MADRID. (DPA). De onderhandelin-
gen tussen de Spaanse regering en het
grondpersoneel op de vliegvelden zijn gis
teren op dood spoor aangeland, zodat
voor morgen gerekend moet worden op
een nieuwe staking.
In het afgelopen weekeinde heeft het
luchtverkeer van en naar Spanje door een
staking van 11.000 man grondpersoneel
om hoger loon, ook al stilgelegen.
Volgens de stakingsleider blijft de rege
ring eraan vasthouden dat zij in het kader
van het economisch-herstelprogramma
geen loonsverhogingen van meer dan 22
procent kan toelaten.
Verwacht wordt dat het kabinet zich
morgen opnieuw met het probleem zal
bezighouden.
Een van de grootste uitdagingen waar de
Bondsrepubliek voor staat is volgens
Schmidt het terrorisme. Hij was van me
ning dat het terrorisme de Bondsrepubliek
op een „nauwelijks te beschrijven” proef
stelt. De kanselier vindt dat er een halt
moet worden toegeroepen aan terreurda
den, maar dat dit niet mag betekenen dat
er een overmaat aan staatsautoriteit, aan
zogenaamde „orde” en aan dwang komt.
De Westduitse bondskanselier koos dui
delijk partij voor de door veel van zijn
landgenoten verketterde schrijvers Böll,
Grass,Rienser en de theologen Scharf,
Gollwitser en Albertz. Deze mensen waren
met name door christen-democratische en
christen-socialistische politici ervan be
schuldigd dat zij het geestelijke klimaat
hadden geschapen waarin het terrorisme
kan gedijen.
Helmut Schmidt rekende af met de op
positie. Evenals na hem fractievoorzitter
Herbert Wehner, zei de bondskanselier dat
er sombere tijden voor West-Duitsland zul
len aanbreken als de CDU-CSU aan de
macht is. Als bijna enig land ter wereld zal
West-Duitsland geen lid van de Verenigde
Naties zijn. Vele landen van de Derde
Wereld zouden niet onze vrienden maar
onze vijanden zijn, aldus Schmidt.
Schmidt noemde de voorzitter van de
Beierse CSU, Franz Josef Strauss, ’n man
zonder politiek fatsoen, maar vooral een
man zonder zelfcontrole. „Deze man praat
niet alleen maar zoals hij doet, hij is ook
zo.”
Het congres werd voortgezet met de dis
cussies over de bijna duizend voorstellen
die door de verschillende partij-organen
zijn opgesteld.
gezicht
s, heb-
burgse
de 61-
Nadat
lannen
sloten
;ast en
eg-
Dit is de eerste overwinning van de soci
alisten in het Spaanse parlement. Sinds
1970 is het onrustig in de Spaanse gevange
nissen. De onrust is de laatste twee jaar
aanzienlijk toegenomen door de amnestie
ën gratieverleningen, waarvan vooral de
politieke gevangenen hebben geprofi
teerd. Op het ogenblik zit er nog maar één
politieke gevangene achter tralies in Span
je, die binnenkort wordt vrijgelaten.
Teunissen was een van de twee werk
lieden (de ander was Klunder) die in 1925,
nadat levenslang was geëist, tot 15 jaar
gevangenisstraf werden veroordeeld we
gens de moord op 4 augustus 1923 op de
spoorwegwachter Jacob de Jong te
Giessen-Nieuwnkerk. Met een hamer de
schedel ingeslagen. Een spoor leidt naar
de familie Kroon te Sliedrecht. Kroon
ventte met ijs, een concurrent van hem,
ijsco-venter Mijnster, zegt de hamer te
herkennen: hij is van Kroon. De Kroons
hebben in de avond van de moord een
gezellig avondje gehad met de arbeiders
Teunissen, Klunder en Vermeer. Ik citeer
nu Kick Geudeker in Het Leven van 20
april 1929:
„De Kroon’s ontkennen. Zij worden ge
arresteerd, doch houden hun verklaringen
vol. Anderhalf jaar verloopt. Nog twee
getuigen hebben zich bij Mijnster gevoegd,
die verklaren den hamer bij de Kroon’s
gezien te hebben. Opnieuw worden de
Kroon’s gearresteerd en met hen Vermeer,
Teunissen en Klunder.
cht-
eisi-
iste- I
op
icht
»n haas
innel
'eluk
■dam
het
naar
mo-
een
ver-
jlgde
auto
n de-
niet
t kan
-Cen-
Drie van de tien extremisten die in Ham
burg gevangen zitten zijn een hongersta
king begonnen. Dit heeft een woordvoer
der van het ministerie van Justitie in Ham
burg bekendgemaakt.
Een van de drie is tevens een dorststa
king begonnen. Volgens de woordvoerder,
die de identiteit van de drie niet wilde
onthullen, willen ze met hun actie proteste
ren tegen „de onmenselijke situatie waarin
ze worden vastgehouden”.
De terroriste Ingrid Schubert, die het
afgelopen weekeinde dood in haar gevan
geniscel werd aangetroffen, heeft uit niets
laten blijken dat zij van plan was zelf
moord te plegen en heeft zichzelf in een
opwelling van het leven beroofd, aldus is
gisteren in München verklaard door
Beierse functionarissen.
kernenergie wordt voorgelegd. Hierin
staat onder meer dat er geen bouwstop
voor kerncentrales komt.
Als voorzitter van de EEG-ministerraad
verklaarde de Belgische minister van Bui
tenlandse Zaken Henri Simonet dat de
kwestie van de preciese datum in Brussel
zeker zal worden besproken. De staats- en
regeringsleiders zullen al het mogelijke
doen om van premier Callaghan duidelijk
te horen of Engeland kan deelnemen aan
verkiezingen in mei/juni.
niet te wachten tot het Engelse parlement
de overeenkomst van de negen landen
heeft bekrachtigd waarin deze zich vast
leggen op de periode mei/juni en heeft
besloten hoe deze Europese verkiezingen
worden gehouden.
;sers
»n te
een
dhy-
izing
dan
mensenrechten’
tnjfel O
„Geen nadruk op
