1
I
pagina
TV-kritiek in
Nederland op
uitzondering
na, bedroevend
Toneel overleefde kunstvorm, een ingeslapen establishment”
or?
I
door
Klaas
Pieter
Rieksen
I
F
Concertagenda
1
mH
Minderwaardig
Absurde humor
Spektakel
35 jaar The Millers
In de 23 jaar dat regisseur Walter van
ar Kamp nu bij de AVRO zit ik werk
Jr te lang om er nog weg te gaan
leeft hij al met al heel wat boeken
mgezet in bewegende tv-beelden
Karakter” van Bordewijk, „Villa des
-/loses” van Willem Elsschot (in ons
Jand bestaan de opnames niet meer,
naar de Belgen hebben ze bewaard en
Jerhalen het op 1 december via het
„jireede net), „Lijmen-Het Been” van
•disschot, „De stille kracht” en „Van
jde mensen en de dingen die voorbij
q|aan” van Couperus, „Uilenspiegel”
jan Charles de Coster, terwijl hij met
Opgang van vanavond „Hollands Glo-
Jb” van Jan de Hartog op zijn naam
lag schrijven. Een aardige staat van
ienst die hem echter niet de erkenning
J'eeft gegeven die hij eigenlijk ver
nachtte. De eerste en tevens laatste
rijs die hij ooit in ontvangst mocht
Jiemen was een plastic ui op houten
■I eetstuk van het theaterblad „Toneel
itiatraal", die hem deze schertsprijs
j«bedacht voor „De stille kracht”, om
at men niet tevreden was met de
tjianier waarop hij drama op de tv
j racht. Dat was in 1974 en Walter van
er Kamp heeft de plastic ui nog steeds
-ij luis staan. Een prijs blijft tenslotte een
rijs.
Opschudding
Runaways
AbdeMoteaaat
f fan Doedel
Li
J
■MMM
voor Walter van der Kamp
I
-iil
LZ1 LLLLCt
Joan Baez
en
2e
Consorten dat zijn bekende namen als
Mat Matthews, Sanny Day, Pia Beek,
Suzy Moller, Eddy Doorenbos, Coen van
Nassou, Herman Schoonderwalt, Tony
Nüsser, Rob Manda, Jan Fens, Harry
Verbeke, Chris Smildiger en wie er ook
maar ooit van The Millers deel uitmaak
te. De feestelijke reunie werd voorts op
geluisterd met muzikale bijdragen van
Roelof Stalknecht en Midgetown’s Billy
„B” Jacket. En duurde derhalve tot diep
in de nacht.
kijken, maar daar vind je ook niets
meer. Het laatste goede dat ik heb
gezien in het theater was Jesus Christ
Superstar, dat was grandioos”. (Die
produktie loopt momenteel voor het
zesde jaar in Londen, red.).
„Ik zal het altijd in kwaliteit blijven
zoeken. Ik krijg toch nooit de kijk
dichtheid van een serie als Bartje. Als
ik met Hollands Glorie geen goede
cijfers haal dan ligt dat aan mij, dat
weet ik zeker. Het materiaal waar ik
mee gewerkt heb is goed, daar zal het
hem dus niet in zitten. Ik vind die
cijfers belangrijk omdat ik het erg
prettig vind om te weten of een lite
rair werk op de televisie ook bekeken
wordt. Ook de waarderingscijfers zijn
voor mij van belang, want ik krijg
tenslotte nooit applaus en een goede
waardering doet me toch wel iets.”
„Vroeger deed ik als regisseur ook
toneelstukken in het theater. Maar
toneel is een overleefde kunstvorm,
een ingeslapen establishment. Er zijn
geen vernieuwingen te bespeuren.
Het enige waar nog de vonken van
afvliegen is de film. De film van de
laatste tien jaar heeft een geweldige
ontwikkeling ondergaan. Er zijn een
aantal taboes doorbroken en er zijn
een aantal grote talenten opgestaan.
We hebben de anti-helden gekregen.
Vroeger liep de held er keurig bij met
een pot brilcream in zijn haar. Nu
mag je best lekker ongeschoren het
beeld in en dat vind ik een goede
ontwikkeling.”
„De verhalen moesten vroeger hele
maal aangepast wordtn. Dat gold ook
voor de tv. Er bestonden verschillen
de codes waar je je aan had te hou
den. Verdovende middelen werden
doodgezwegen, er mocht niet geneukt
worden en vloeken was ook uit den
boze. Een misdadiger móest gestraft
worden. Dat soort dingen, dat moest
je allemaal aanpassen. Dat heb je nu
gelukkig niet meer. Pleuni Touw whs
de eerste die naakt voor de camera
verscheen op het AVRO-scherm. Het
was functioneel en dan moet het ook
voor mij. Bij de opnames van die
scène waren de ouders van Pleuni
aanwezig en die stoorden zich er be
slist niet aan, terwijl die wat dat be
treft toch niet veel gewend waren. Dat
was voor mij een maatstaf. Bloot op
nemen is overigens nooit een prettige
aangelegenheid. Voor de acteurs niet
en voor mij niet. In Hollands Glorie
halen ze een man uit het ijskoude
f
i
tegenop. Ik hou zelf ook niet zo van
spektakels. Ik diep liever de karak
ters uit en die karakters heeft Jan de
Hartog allemaal uitstekend beschre
ven. Ik kon er helden van maken, of
mensen die toevallig hun werk deden
op een boot. Voor dat laatste heb ik
gekozen. Later merkte ik dat ik juist
had gehandeld omdat ik tijdens de
research veel zeelieden heb gespro
ken en dat bleken allemaal heel rusti
ge mensen te zijn die beslist geen
heidenaspiraties hadden.”
„Ik heb het script voor driekwart
zelf moeten schrijven. Boeken zijn
vaak onvolledig omdat er regelmatig
stukken openvallen waar jezelf dan
een monoloog voor moet schrijven.
Het is zeker het lastigste boek dat ik
tot nu toe heb bewerkt. Zo moest ik
onder meer rekening houden met het
feit dat de boten die werden beschre
ven er niet meer waren en ook niet
meer nagebouwd konden worden.”
„Ik vind dat een televisiemaker erg
ver mag gaan met het bewerken van
een boek. Je moet natuurlijk wel de
grote lijnen heel laten. Men verwijt
me weleens dat ik te dicht bij de
boeken die ik verfilm blijf, maar dat
is klinkklare onzin.”
Het punt is, dat veel Nederlandse
schrijvers ten eerste vinden dat de
televisie te weinig betaalt voor het
werken aan een script en ten tweede
vinden schrijvers het nooit erg aange
naam als een tv-maker aan de gele-
„Hier vinden de schrijvers de tv
gewoon een minderwaardig medium.
Maar zo gebeurt er bijvoorbeeld op
het toneel ook weinig spectaculairs.
Daar hebben we ook geen schrijvers
voor. En dat beperkt zich dan niet
alleen tot ons land, dat is een wereld
wijde malaise. Ik kom nu al jaren in
Londen om daar stukken te gaan be-
Op wat voor een gronden kiest Wal
ter van der Kamp zijn werken uit? Hij
zegt: „Een belangrijk criterium is na
tuurlijk de dramatische stof die een
boek biedt. Dat kom je natuurlijk bij
de gekste schrijvers tegen, maar ik
kies dan altijd voor de groten. Een
Couperus, Elsschot en De Hartog. Bij
De Hartog kwam nog dat die man een
absurde soort humor heeft en zijn
wijze van beschrijven van die karak
ters natuurlijk: een geile stoker, een
looiige machinist, een kok die overal
maar zo’n beetje tussendoor schuift.”
„De sleepvaart op zich is niet zo
spectaculair als Jan de Hartog toch
wel beweert. Alleen als er een storm is
en er een sleep losslaat. Ja, dan wel
natuurlijk. We hebben het nu zelf
meegemaakt en het is vastmaken en
slepen maar. Het verhaal maakt het
daarom ook interessant, niet het on
derwerp. We zien wel wat er van te
recht komt. Ik heb mijn best gedaan
en de serie moet nu de rest doen.”
Over zijn jongste tv-drama zegt hij:
Het is nooit de bedoeling geweest om
r een spektakel van te maken. Je
ebt tegenwoordig allemaal van die
ampenfilms en daar kun je toch niet
F
is
a
water en dan stoppen ze hem in bed.
Er gaat een andere man naakt bijlig
gen om zodoende zijn lichaamswarm
te over te brengen. Dat wordt waar
schijnlijk wel even wennen voor de
kijker, maar zo ging het ook in de
werkelijkheid en als je dat niet over
brengt ben je hypocriet aan het
werken.”
verde tekst gaat zitten sleutelen om
het geschikt te maken voor het me
dium televisie.
De Nederlandse schrijvers van van
daag de dag staan toch al niet zo hoog
aangeschreven bij Walter van der
Kamp. „Zolang er geen schrijvers in
ons land zijn die iets gelijkwaardigs
kunnen maken, zal ik altijd blijven
teruggrijpen naar oudere boeken. In
het buitenland hoor je daar niemand
over. In Nederland interesseert de
schrijvers het medium televisie geen
moer. Ze willen er doodeenvoudig
niet voor schrijven. In een forum heb
ik ooit eens gezegd dat ze het ook niet
kunnen en daar hoorde ik de schrij
vers dan helemaal niet meer over. Dat
werd alleen maar geouwehoer. Mu
lish zegt: ik schrijf voor de eeuwig
heid. Nou dan ben je vlug uitgeluid.
Neem dan een Harold Pinter in Enge
land. Die schrijft regelmatig voor de
televisie en daar wordt hij dan beslist
niet rijk van.”
Een flits in de wereldgeschiedenis
noemt Skip Voogd de 35 jaar dat Ab de
Molenaar en het naar hem genoemde en
door hem geleide ensemble The Millers
nu al zijn sporen in het Nederlands mu
ziekleven nalaat. Of je inderdaad zo
geestdriftig de verdienste van The Mil
lers moet beoordelen is nog de vraag,
maar feit is dat veel Nederlanders van
laten we zeggen middelbare leeftijd
vorige week present waren toen De Mole
naar en consorten in stijl jubileerden in
het Amsterdams Hilton.
Hoogtepunt van de reunie was natuur
lijk het optreden van The Millers zelf,
die met hun op de Hot Cub de France
gebaseerde swingende muziek nog
steeds van wanten weten, al lijkt de
conclusie zeker na het beluisteren van
het speciaal ter gelegenheid van de 35ste
verjaardag uitgebrachte jubileumalbum
gerechtvaardigd dat de ontwikkeling
van hun eigen geluid aldoor achter ge
bleven is.
Walter van der Kamp zegt over die
ebeurtenis: „Ik heb het eigenlijk
ooit begrepen, maar ik heb ooit eens
1 een interview de toneelgroep Pro-
)og afgewezen vanwege haar dogma-
ische oppervlakkigheid. En dat zal
4 et dus wel geweest zijn. Ik hou het er
laar op dat ik die prijs van een stel
itwits heb gekregen. Het is de enigste
(jirijs die ik ooit heb gekregen. Mijn
taat van dienst is blijkbaar niet ge-
oeg voor een prijs. Mijn grootste
oldoening is dan ook dat ik in onver-
i achte vakkringen wel wordt gewaar
deerd. Hollands Glorie is natuurlijk
weer niet literair genoeg, dus ik weet
/van te voren dat het niets doet. Prij
ken vallen nou eenmaal niet gauw op
,bij de AVRO, die ligt niet zo goed bij
He recensenten. Maar ik ben niet bit-
ler als ik verlies van Koot en Bie”.
pie wonnen de laatste Nipkow-schijf,
j e prijs van de tv-critici, red).
„Die Nipkow-schijf heeft'alle waar-
•n e verloren omdat vooral jongeren de
ienst uitmaken en die geven die prijs
/[ever aan bijvoorbeeld Barend Ser-
et. Alleen al om gewoon dwars te
ggen. Het gaat blijkbaar niet om
akkennis, maar om iets anders, ik
/eet het niet. Daarbij komt nog dat de
iritiek in Nederland, op een enkele
dtzondering na, bedroevend slecht
jl.”
Van der Kamp is het eens met het
eit dat hij natuurlijk niet meewerkt
an een vernieuwende stroming bin-
- en de vaderlandse televisie en zich
j ezighoudt met het regisseren van
o rama, zoals dat al jaren gebeurt,
laar hij houdt van zijn vak, dat hij
ïerde in de vijftiger jaren door een-
oudigweg naar anderen te kijken en
aat onverstoord verder, met of zon-
ler erkenning. Zijn allerlaatste werk
Hollands Glorie” gaat vanavond in
I remière met in de hoofdrollen Hugo
(etsers, Teuntje de Klerk, Jan Teu-
ings, Rudi Falkenhagen, Lex van
lelden en Jan Blaaser.
Joan die in Amerika voor opschud
ding zorgde door tijdens het hoogtepunt
van de Vienamese oorlog haar solidari
teit met de burgerbevolking van het tel
kens platgebombardeerde Hanoi te on
derstrepen door zelf twee weken in die
geruineerde stad te verblijven, is nog
immer strijdlustig. Een belangrijk ge
deelte concerten komt dan ook ten goe-
ropese concerten komt dan ook ten goe
de van de door haar gesteunde intemati-
önale pacifistische vredesbeweging, de
International Fellowship of Reconcillia-
tion, die ook in Nederland (Alkmaar)een
filiaal heeft.
Joan Baez lijkt nu zeker naar Neder
land te komen. Zondagavond (27 novem
ber) geeft ze een eenmalig concert in de
Rotterdamse Doelen. Lijkt, want met
mensen als Baez moet je altijd een slag
om de hand te houden. Joan is namelijk
nog altijd ongrijpbaar voor die lieden die
haar het liefste zouden zien als een
showbizzzangpresje met een lief stem
metje.
Al Jarreau
In Paradiso baren de punk- en new
wave groepen nog immer onrust en op
zien. De Stranglers concerteren er op
zondag 27 en maandag 28, de meiden
rockgroep The Runaways uit California
op dinsdag 29 november en good old
John Cale.doet de hoofdstedelijke rock-
tempel tijdens een korte Nederlandse
tournee op vrijdag 2 december aan. Vol
ledigheidshalve herinneren wij tenslotte
aan de concerten van Al Jarreau in Carré
(Maandag 28 november) Ten CC in de
Rotterdamse Doèlen (dinsdag 6 decem
ber) en de Franse new wave formatie
Little Bob Story in de Melkweg in Am
sterdam. (vrijdag 2 december).
Hollands Glorie” lastig boek
H m.m.v.
g Sanny Day
i Eddy Doorenbos
i SusiMélter
ïfPiaBeck
g Paul Buys
J Pete Parker
Coen van Nassou
Herman Scboonderwalt
Harry Vetbeke
Eoelof Stalknecht
TonnyNuaser
MatMathewa
