Optreden in Amsterdam trekt vooral ouder publiek
Dirigent Kox in
Teheran benoemd
TERUGBLIK OP BIJNA
EEN EEUW CARRE
Musical Hair
nu verfilmd
2
I
5
kir
Herinneringen
aan Pisuisse
J
I
I
I
boeken over
Don Carlos als jubileumpremière bij
tweede eeuwfeest Scala van Milaan
I
w
Dolf de Vries
over oorlog en
ander onrecht
EUROPA MEUBEL
BEVERWIJK
w
OPERATRADITIE VAN HET HOOGSTE NIVEAU
M
Strijdbare tonelisten
en musici achter
hoofdinspecteur Raima
KUNST
NOVEMBER
19 7 7
3 0
15
WOENSDAG
4
tionale reputatie op. Aanvanke-
2
en
Van maandag 5 t/m donderdag 8 december
a.s. is Europa Meubel Beverwijk gesloten.
Om op vrijdag 9 december om 9.00 opnieuw
voor u open te gaan. 2000 m2 groter,
2000 m2 gezelliger.
AMSTERDAM. Nikita Maga
lov is' een haast legendarische
naam. Niemand minder dan Mau
rice Ravel, die deze pianist als
zeventienjarige op het Parijse
conservatorium hoorde spelen,
was verbluft over diens artistieke
lijk ook als componist veelbelo
vend hij was op dat gebied een
leerling van Prokofjev wijdde
hij zich overigens naast de con-
certpraktijk ook meer en meer
aan de pedagogiek en viel hem in
1949 de grote eer te beurt opvolger
te worden van Dinu Lipatti, als
leider van de meesterklasse aan
het concervatoriüm van Genève.
s
grote toekomst. Ravel kreeg ge
lijk. Magalov bouwde een intern a-
i
door
Ln-/I lx—Ko van Leeuwen
J
prestaties en voorspelde hem een
Kom dit zelf eens bekijken. Op het
uitgebreide gebied van wonen vindt u dan bij
ons méér dan waar ook. Uw geduld wordt
dus beloond.
I
Pianist Magalov nog altijd subliem
JOHAN VAN KEMPEN
Schrijver-reiziger-acteur-enzovoorts
■fr Interieur van de Scala van Milaan
(ADVERTENTIE)
GESLOTEN
I
DEN HAAG. Frits Kox gaat met
ingang van 1 januari werken als co-diri-
gent van het Symfonieorkest van Teheran
(Iran). Hij heeft daar tevens de functie
aanvaard van hoofddirigent van he,t koor
van het orkest. Zijn vrouw, Ans Kox-
Beverdam, is bij dit koor benoemd tot
zangpedagoge. Zij hebben een contract
getekend voor voorlopig twee jaar.
Maar die inzet verwacht ik ook van mijn
medewerkers. Ook in Teheran”.
MILAAN (DPA). De viering van het
200-jarig bestaan van het Scala-theater in<
Milaan in 1978, wordt op 7 december
geopend met een feestelijke opvoering van
Giuseppe Verdi’s „Don Carlos”.
EUROPA
MEUBEL
Nikita Magalov tijdens zijn optreden van gisteravond in de grote zaal van het
Concertgebouw in de hoofdstad.
name te beluisteren in de Nocturne in cis,
opus 27, met het stormachtige midden
deel). Magalov treft door een zeldzaam
mooi evenwicht tussen beide handen met
geraffineerd gebruik van het toucher,
waardoor tussenstemmen nooit verwaar
loosd, maar prachtig geproportioneerd
naar voren gebracht worden.
En ook al weet hij in zo’n Grande Valse
Briljante opus 42 precies de bijbehorende
atmosfeer van virtuoos bravbur te treffen;
de klasse van deze schijnbaar half verge
ten musicus is te groot om er nog een spoor
van effectbejag bij in het spel te kunnen
ontdekken. Dat maakt Magalovs uiterst
beheerste voordracht (altijd in feilloos
juist gekozen tempi), ondanks een soms
ook waarneembare emptionele afstande
lijkheid, extra imponerend.
„Wij staan voor de keus”, schreef on
langs het dagblad „La Repubblica”, „ten
minste één theater op het hoogste niveau
van de operatraditie te hebben of te ver
vallen toLeen idiote democratie die van de
Scala een opera maakt zoals die in Rome
of Napels”.
generaties: Toon Hermans, Jasperina de
Jong, Herman van Veen, Willem Nijholt
en Ferd Hugas en André van Duin.
handen kwamen! Ik had ze goed kunnen
verkopen, als ik gewild had. Maar ik
stelde mij voor dat ze misschien nog eens
voor de kar zouden moeten lopen. Dat
wilde ik niet”.
dy, Johan Buziau in de Bouwmeester
Revue met Willy Walden en Piet Muyse-
Een fragment uit het verhaal Tastbare
vijanden: „Ik kijk weer naar beneden,
naar dat stuk loodrechte rots, waar sol
daten 48 uur lang geprobeerd hebben
naar boven te klimmen en ik probeer me
voor te stellen wat dat betekend moet
en
een stukje kauwgom. Waar hebben ze
aan gedacht? Wat was hun doel? Deden
ze het werkelijk voor hun koningin, pre
sident of vaderland? Mijn zoontje van
vier geeft me een hand, hij heeft nog zijn
duim in de mond en geen enkel doel. Een
bunker is niets anders dan een hol om in
5000 m woonsfeer
parallelweg 43
Aan de weg
Velsertuonel
Zaandam
Tel 02510-29018
•plan. Twyla
Choreografie
Nikita Magalov, die zich na de Tweede
Wereldoorlog zeer dikwijls ook op de po
dia in ons land liet horen in een veelzijdig
repertoire, liet de laatste jaren wat dat
betreft om onbekende redenen verstek
gaan. En al was deze pianist in het verle
den onder meer geliefd als Chopin-vertol-
ker, het was toch niet helemaal duidelijk
waarom hij zich gisteravond opnieuw in
Nederland presenteerde met een uitslui
tend aanChopin gewijd programma. Maar
hij was er, de grote Nikita Magalov. En het
publiek in de grote zaal van het Amster
damse Concertgebouw, waar hij zijn reci
tal gaf (waar anders zou het kunnen zijn)
heeft kunnen constateren dat het niveau
van deze meesterpianist nog steeds van
een sublieme hoogte is.
Magalov, die tijdens de eerste stormen
van de politieke omwenteling in Rusland
(St. Petersburg) werd geboren en dus al
weer tot de oudere generatie behoort
moet zich gisteravond' tijdens het afdalen-
van de hoge trappen die naar het podium
vari de Grote Zaal voeren wel gerealiseerd
hebben hoe snel de roem vergaat. Hij was
blijkbaar te lang weggeweest om voor
jeugdig publiek nog een trekpleister te
zijn: de zaal was hoogstens voor éénderde
gevuld, met voornamelijk ouder publiek.
Concertbezoekers van Magalovs eigen ge
neratie, die hem waarschijnlijk voor het
merendeel eerder gehoord hebben en nu
de kwaliteit van destijds opnieuw en met
vreugde herkend zullen hebben.
Nikita Magalovs kracht ligt, artistiek ge
sproken, vooral in het fijne werk. Niet
zozeer in de voordracht van bijvoorbeeld
de Tiende Etude (van de twaalf stuks opus
25, die integraal werden uitgevoerd) met
zijn donderende dubbeloctaven en eigen
lijk evenmin in de Fantaisie in f, of het
Petersen, het Carré Showorkest van Jeff Zo’n stukje proza geeft in alle eenvoud
de Winter, Johan JKaart. Van de jongere de betrekkelijkheid aan van hét helden
dom van welweer. Wat toen belangrijk
was, lijkt ridicuul geworden. De Beul en
het geweren gelijk kost ƒ9,90.
Scherzo in cis. Maar wél in de Impromptus
opus 36, de drie Mazurka’s opus 50 en
zeker in een teder mijmerend liefdeslied
als de Nocturne in Des, opus 27.
Natuurlijk is het goed om te bedenken
dat ook Chopins monumentale werk ten
slotte toch kamermuziek is en al zijn we
er de laatste jaren een beetje aan gewend
geraakt. hier eigenlijk in een te grote
zaal klinkt. Een omstandigheid die nu dub
bel ongunstig uitwerkte vanwege de slech
te bezetting. Want een tipje pedaal werkte
meteen overeffectief en veroorzaakt dan
bij sriel fortissimospel al gauw een enigs
zins vertroebeld klankbeeld.
Wat je ondanks die minder helder uitko
mende passages, toch overal kon horen,
was dat Magalov alles structureel sterk
opbouwt en dat zijn gevoel voor het aan
leggen van contrasten in dynamisch op
zicht zeer fijn ontwikkeld is (zoals met
In 1776 was het Koninklijk-Hertogelijk
theater in Milaan in een carnavalsnacht
afgebrand. Keizerin Maria-Theresia gaf
opdracht tot de bouw van een nieuw thea
ter. Onder de naam „Scala” zou het een
(Van onze kunstredactie
NEW YORK. Anderhalf decennium
na de eerste opvoering op de planken
wordt de musical Hair als film opgeno
men. Dat gebeurt momenteel in New York
onder regie van Milos For,
Harp heeft zich met de I
belast.
I
Hair is als musical enorm populair ge
weest en werd in vele landen in verschei
dene bezettingen opgevoerd. Het was de
eerste rockmusical op Broadway die spoe
dig gevolgd zou worden door Jesus Christ
Superstar.
halve mijn lievelingspaarden”. Op de
vraag: heeft u die gehouden?, antwoordt
Carré: „Neen, ik heb ze doodgeschoten
na mijn laatste optreden in Schevenin-
gen. Ik wou niet hebben dat zij in andere hebben. Niets anders dan je geweer
Op 26 november 1927 werden op het
Rembrandtsplein de cabaretier Jean
Louis Pisuisse en zijn vrouw vermoord.
Toen ze hotel Schiller verlieten werden
ze doodgeschoten door de schrijver Tjak-
ke Kuiper, die daarna zichzelf eveneens
van het leven benam. De moord op Pi
suisse was een zogenoemde „crime passi-
onel”, want Kuiper was waanzinnig ver
liefd op de vrouw van Pisuisse. Kuiper
was zelfs eens met bravour het kantoor
van Pisuisse binnengestapt met de me
dedeling dat hij diens vrouw wilde trou
wen. Pisuisse moet hem geantwoord heb
ben: „Als u mijn vrouw en kinderen het
bestaan kunt verschaffen waaraan zij
gewend zijn, dan mag u ze hebben”.
Pisuisse een halve eeuw geleden ver
moord. „De vader van het Nederlandse
cabaret” wordt hij genoemd op de oms
lag van het boek „Jean-Louis Pisuisse”
dat zijn dochter Jenny over hem schreef
en onlangs is verschenen bij de Gooise
Uitgeverij, begeleid door een langspeel
plaat met successen die de cabaretier
eens moet hebben gezongen. Driemaal
slechts is Pisuisse op die plaat zelf te
beluisteren, de overige liedjes en teksten
komen van andere stemmen, waaronder
die van de acteur Cruys Voorbergh en
ook van de actrice Fie Carelsen, een van
de drie vrouwen waarmee Pisuisse ge
trouwd is geweest.
Het boek dat Jenny Pisuisse geschre
ven heeft bevat de herinneringen van een
kind aan haar vader. Maar door die her
inneringen heen ontstaat er een knap
ontrafeld beeld van zowel de mens als de
artiest Pisuisse. De schrijfster geeft haar
herinneringen dikwijls op ontroerende
wijze door en vult ze aan met veel histo
risch materiaal, verzameld uit oude plak
boeken en bijeengebracht door talloze
gesprekken met familieleden en oud-col-
lega’s.
Jenny Pisuisse heeft haar vader ge
kend tot haar zevende levensjaar. De
herinneringen die zij over Jean-Louis
Pisuisse opschreef zijn dan ook die van
een kind en juist dat maakt ze zo gewel
dig. In Fie Carelsen heeft de jonge Jenny
Pisuisse later veel steun ondervonden.
Wat zij miste aan wezenlijke kennis van
het karakter van haar vader, moet Jenny
van Fie Carelsen, die haar leven lang
ook na de breuk van haar huwelijk met
de cabaretier veel van Pisuisse is blij
ven houden.
Van een zekere levenswijsheid getuigt
overigens het voorwoord van Willy Cor-
sari, die op jeugdige leeftijd met Pisuisse
optrad. Haar mening over Pisuisse als
Han Peekei laat mensen praten over
doorgedrongen dat het oude circus- een groot theater, zo luidt de ondertitel
van het boek dat gekoppeld aan de plaat
voor 29,90 te koop is (tot 1 januari ’78,
Kox, die onder meer 10 jaar lang tweede
dirigent van het Forum-operaorkest is ge
weest en in verschillende delen van het
land koren en orkesten heeft geleid, is
thans nog dirigent van het conservato-
riumorkest van het Utrechts Conservatori
um, medewerker van het Sweelinck-con-
servatorium in Amsterdam en dirigent
van het christelijk gemengd oratorium-
koor Asaf in Den Haag. Formeel is Kox
ook nog steeds muzikaal leider en dirigent
van het Gewestelijk orkest van Zuid-Hol-
land (Delft), maar als gevolg van menings
verschillen is hij al bijna anderhalf jaar
niet meer in functie.
mens was aanvankelijk niet zo rooskleu
rig. Maar, Willy Corsari schrijft onder
meer: „Nu ik oud ben, nu ik hem zie van
zo’n grote afstand, begrijp ik hoe ver
keerd ik hem steeds heb gezien, al naar
mijn leeftijd, al naar de omstandig
heden”.
Op de elpee heeft Wim lbo veel histo
risch materiaal samengebracht, met als
beste bijdragen Brief van een ongehuw
de moeder aan koningin Wilhelmina bij
de geboorte van haar dochter Juliana on
1909, een gesproken tekst door Fie Carel
sen. Buiten eigen werk van Pisuisse zijn
de meeste bijdragen oorspronkelijk van
anderen en worden ze ook niet door
Pisuisse zelf ten gehore gebracht. De
techniek in die dagen was nog niet zover
dat er veel authentieke opnamen van
Pisuisse voor handen waren, daarom
heeft lbo zich maar beholpen door ande
re artiesten te laten horen. Een beetje
geforceerd is het wel. Zo is het bijvoor
beeld best aardig om nu Multatuli’s Ge
bed van een onwetende, uitgesproken
door Henk van Ulsen, op de plaat te
hebben. Maar de enige verbintenis met
Pisuisse daarvan is dat deze dezelfde
tekst op de honderdste geboortedag van
Multatuli ook heeft gezegd.
Boek en plaat zijn alleen samen te
koop. Tot 1 januari 1978 voor ƒ29,90,
daarna voor ƒ34,90.
DEN HAAG (ANP). Het landelijk
Comité voor Politieke Vorming en Actie
heeft zich achter de Rotterdamse hoofdin
specteur Kalma geplaatst. In een brief
aan minister De Gaay Fortman van Justi
tie, burgemeester Van der Louw, procu-
reur-generaal Van der Feltz en de leden
van de Eerste en Tweede Kamer heeft het
comité geprotesteerd tegen de disciplinai
re maatregelen, welke tegen de hoofdin-
Milos Forman is van origine een Oost-
Europese filmregisseur dié thans in het
westen woont. Hij kreeg een Oscar voor
zijn film One flew over the cuckoo’s nest
waarin onder meer Jack Nicholson
optrad.
van de belangrijkste operatheaters van de
wereld worden.
De eerste uitvoering in de nieuwe Scala
had in 1778 plaats. Op het programma
stond het nu vergeten werk „Het Heront
dekte Europa”. Later werden er de pre
mières gegeven van opera’s van Rossini,
Verdi en Puccini. In het begin van deze
eeuw stond bijna tien jaar lang Artur-o
Toscanini in de orkestbak. In de jaren
vijftig schitterde in de Scala Maria Meneg-
hini Callas in II Trovatore, La Traviata,
Norma.
Tot op de dag van vandaag geeft de
Scala op velerlei gebied de toon aan, voor
al in de perfectie van de enscenering. Min
der door uitzonderlijke experimenteer
drift.
De Scala is bij tijd en wijle door links in
Italië aangevallen als een bolwerk van het
establishment. Dit leidde bijvoorbeeld in
december van het vorig jaar tot geweldda
digheden rond een Othello-première.
Het is aan directeur Paolo Grassi te
danken dat deze exclusiviteit is doorbro
ken. Hij sloot een akkoord met de vakbon
den krachtens hetwelk arbeiders geredu
ceerde toegangsprijzen betalen. Een ak
koord met de radio- en televisiemaat
schappij RAI heeft geleid tot regelmatige
uitzendingen vanuit de Scala.
Alleen hierom is te rechtvaardigen dat
de Scala het leeuwendeel van de rijkssub-
sidie aan de 13 Italiaanse operatheaters
opstrijkt. Niettemin gaan er veel stemmen
op voor een gelijke behandeling van alle
theaters.
specteur getroffen zijn.
Het comité noemt zich een strijdorgani
satie van consumenten en producenten
van politiek theater. In de brief wordt
gezegd, dat vrijheid van meningsuiting
ook voor ambtenaren een onaantastbaar
recht is. Berisping wordt in het geval van
Kalma regelrechte politieke censuur ge
noemd. Overplaatsing of ontheffing uit
de functie zou een concreet beroepsver
bod zijn. Het comité eiste van het Open
baar Ministerie, dat het zich van iedere
activiteit ten aanzien van Kalma zal ont
houden.
Het contract tussen Kox en het ministe
rie van cultuur in Iran, dat zocht naar een
liefst Nederlandse autoriteit op het
gebied van westerse muziek, is tot stand
gekomen via de sopraan Marylin Tyler, die
in Teheran reeds als zangpedagoge werk
zaam is en een goede bekende van Kox is.
In de loop van december vertrekt het
echtpaar Kox naar Iran. Kox: „Het is een
spannende uitdaging, waar je je erg op
moet instellen. Je weet helemaal nog niet
wat je boven het hoofd hangt. Ik zal moe
ten wennen. De mensen daar zullen dat
aan mij moeten doen. Ik ben een primair
reagerend mens, verlang veel en kan erg
lastig zijn. Maar de muziek heeft altijd
voor de volle honderd percent mijn inzet.
hebben geklonken. Successen van men
sen als Professor Kokadorus, Louis Da-
vids, Esther de Boer-van Rijk, Lou Ban- jeg ik ujt, hier zaten de Duitsers en die
dy, Johan Buziau in de Bouwmeester rots hier, daar moesten soldaten tegenop
Revue met Willy Walden en Piet Muyse- klimmen. „Ook niet hoog”, mompelt
laar, opgenomen in 1936 in Carré, Joe mijn zoontje. Het is onbegonnen werk...”
Petersen, het Carré Showorkest van Jeff Zo’n stukje proza geeft in alle eenvoud
Zo langzamerhand is het wel tot ieder
een
theater Carré dit jaar zijn negentigste
verjaardag viert. Carré, een vitaal monu
ment dat bijna symbolisch is voor alles daarna stijgt de prijs met vijf gulden). Is
wat met theater, revue, toneel, ballet, die uitgave dat geld waard? Ik vind van
circus, te maken heeft. Ter gelegenheid wel. Het boek, dat voorzien is van een
van dit jubileum en misschien wel uit enorme hoeveelheid illustratiemateriaal,
angst dat het theater aan de Amstel de bevat in de door Peekei verzamelde tek-
eeuw niet zal volmaken, want zekerheid sten een schat aan informatiemateriaal
is er nog steeds niet over het voortbe
staan -
verij een boek van Han Peekei en een
elpee waarop tal van artiesten van vroe
ger en nu zijn samengebracht. Kunste
naars uit de wereld van het theater die
hun voetstappen op het toneel van Carré
hebben liggen.
j 1 dat vlot en leesbaar gerangschikt'is. De
"verscheen bij De Gooise Uitge- toon is luchtig gehouden maar gelar
deerd met sentiment, gepaard aan nos
talgie en verre herinnering. De ge
schiedenis van het grootse theater Carré
wordt erin beschreven met heel veel leu
ke details en merkwaardige voorvallen.
Het boek geeft ruimte aan een groot
aantal artiesten, teveel om ze hier te te spelen. Mijn dochters komen naderbij
noemen. De elpee laat allerhande succes- weinig onder de indruk, zij hebben het
sen horen, zoals ze eens in Carré moeten koud, de Tweede Wereldoorlog zegt hen
minder dan Abba. Kijk, daarvandaan
kwamen de Engelsen en de Amerikanen,
Interessant wordt er verhaald over de
stichter van het jarige theater, circusdi
recteur Oscar Carré, die de bouw van het
theater heel eigenwijs forceerde, ook al
waren alle toestemmingen van over
heidswege lang niet rond. Carré moet
een man van ongewoon karakter geweest
zijn, goed voor zijn personeel en met een Dolf de Vries gaf in september 1976 in'
geweldige liefde voor paarden. Verbijste- Den Haag de eerste voorstelling van zijn
rend was dan ook het bericht dat in programma Het Luister-rijk. In dat pro-
vrijwel alle kranten verscheen, toen hij gramma vertelt De Vries enkele verhalen
voor het laatst met zijn circus in Sche- die over oorlog en ander onrecht gaan.
veningen was opgetreden. Carré had al Die verhalen, door de auteur geschreven
zijn paarden doodgeschoten. Later werd vanuit een sterke persoonlijke betrok-
dit bericht tegengesproken, maar Peekei kenheid, zijn nu in boekvorm verschenen
heeft een later interview met Oscar Car- bij Nijgh Van Ditmar. De titel van het
ré gevonden waarin deze zegt: „Mijn boekje: De Beul en het geweren gelijk.
paarden en alles wat tot de troep behoor- Het is aangevuld met nog vijf korte
de heeft Salomonsky overgenomen. Be- verhalen en alle ademen ze dezelfde
sfeer, die misschien het best te omschrij
ven is als een mengeling van bezinning
en teleurstelling. Klinkt misschien pes
simistisch en de onderwerpen van De
Vries zijn ook niet bijster vrolijk, maar
de schrijver bezit een zodanig heldere en
directe Verteltrant, dat z’n verhalen met
plezier lezen. Een plezier dat voortkomt
uit de lichte toon van ontroering.
