achtergrond
Arabische conferenties: veel
verwarring, weinig uitzicht
Sr
Bij AH op
de koffie
J
r
voor
MENTEN
Antwoord
HOND EN KAT
Toppositie
BLUNDERS
Tyfoon geselt Java
Australië levert
vluchtelingen niet
uit aan Vietnam
it
Bedreiging
I
I
a
r
SIPRI waarschuwt
I gevolgen moderne
I wapens op milieu
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 7
DECEMBER
DONDERDAG
1
door Nico Scheepmaker
)J
k
ll
d
'■JhTj
Het j
Je ruikt ’t gewoon. Moet
u dan ook eens lekker
ouderwets zetten.
Gewone koffiepot,
filtertje, en scheutje voor
scheutje opy—x /V --
Kleine koffie-
wijsheden van AH.
Da’s nou ’n super-
zondags kopje koffie.
7 I
als een schrikbeeld dat catastrofale I
le
at
n
n
n
e
(Door onze redacteur in Beiroet,
Rienko Wilton)
BEIROET. De reis van de
Egyptische president Sadat naar
Israel heeft eerder grote verwar
ring in de Arabische wereld te
weeggebracht dan de door heel de
wereld verwachte politieke door
braak en concessies van Israëli
sche zijde. De juistheid van deze
stelling wordt in alle pijnlijkheid
onderschreven door het feit dat er
niet minder dan vier conferenties
voor de deur staan als reactie op
Sadats gang naar Jeruzalem, twee
die tegen de Egyptische leider zijn
gericht, één als neutrale benade
ring op Sadats „schokdiploma-
tie”, en ten slotte de Caïro-confe-
rentie zelf. Deze moet begin vol
gende week beginnen, maar tot nu
toe hebben van „alle betrokken
partijen in het Midden-Oosten-
conflict” zich slechts vier gemeld,
namelijk Egypte, Israel, Amerika
en de Verenigde Naties. Syrië en
de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO verwierpen het Egypti
sche voorstel, nog voordat de offi
ciële uitnodigingen om naar Cairo
te komen, de deur uit waren.
De politieke betekenis en eventueel ef
fect die deze historische bijeenkomst aan
de Nijl zou kunnen hebben, is op voorhand
beperkt door de beleefde maar duidelijke
weigering van sleutelland Jordanië, om
naar Cairo te komen. „Jordanië doet graag
mee aan het vredesoverleg, in Cairo of
later in Genève, maar alleen indien alle
betrokken partijen bij het conflict, inclu
sief de PLO, deelnemen”, aldus koning
Hoessein van Jordanië.
Op dit moment zijn er vier stromingen in
de Arabische wereld te onderscheiden:
- Egypte, Soedan, Tunesië, Marokko en
Oman, landen die achter Sadat staan;
- Jordanië, Saoedi-Arabië, Koeweit en de
Verenigde Arabische Emiraten. Deze
landen keuren Sadats vredesmanoeu
vres niet geheel af, maar vinden dat er
schade is toegebracht aan de Arabische
solidariteit;
- Syrië en de PLO (gematigde vleugel o.l.v.
„Fatah”). President Assad en PLO-chef
Arafat zijn het oneens met Sadats me
thodes om vrede te bewerkstelligen, en
wensen dat Israel geconfronteerd wordt
met één krachtig Arabisch front, dat
moet onderhandelen over vrede;
- Libië, Irak, Algerije, Zuid-Jemen en het
ne. Eind 1978 kan Stemerdinks opvolger -
als hij dat Wil - een bestelling plaatsen. Het
geld is er dan voor. Of die beslissing dan
ook valt, hangt natuurlijk af van de priori
teiten die de nieuwe regering stelt.
De NAVO-ministers zullen van Stemer-
dink (als hij tenminste zelf gaat, want als
er begin volgende week een nieuwe rege
ring is dan blijft Stemerdink natuurlijk
thuis) geen concreet antwoord op deze drie
vragen krijgen. Nederland zal nogmaals
duidelijk maken dat het eerst een duidelijk
overzicht op tafel wil hebben van de hele
nucleaire situatie binnen het bondgenoot
schap. Dat overzicht moet dan vergeleken
worden met de huidige conventionele ver
dediging. Voor Nederland is van groot
belang de vraag welke atoomtaken eventu
eel door conventionele wapens kunnen
worden overgenomen. Dat past geheel in
het beleid van de (huidige) regering om de
Het was met het oog hierop nog de vraag
of de conferentie vandaag in Tripoli wel
zou beginnen, omdat de bijeenkomst in
de Libische hoofdstad wordt bedreigd
door die in Bagdad, een situatie die,
paradoxaal genoeg, de positie van Sadat
en zijn vredesproefgesprek in Cairo ver
sterkt. Sadats positie wordt eveneens, zij
het indirect, versterkt door de weigering
van Saoedi-Arabië en Koeweit - twee
verontrustend. Hij zal zijn collega-minis-
ters erop wijzen dat Nederland wat de
De kwestie van de neutronenbom staat
officieel niet op de agenda van de vergade
ring van de NAVO-ministers van Defensie,
maar het is vrijwel zeker dat een van hen
deze zaak toch aan de orde zal stellen.
Nederland zal dan nogmaals duidelijk ma
ken dat het nu geen beslissing wil nemen
en dat ook deze zaak bezien zal moeten
worden in het licht van het overzicht van
de nucleaire bewapening dat Nederland zo
DJAKARTA (AFP). Op Midden- en
West-Java zijn vorige week door een ty
foon meer dan duizend huizen verwoest,
zo is gisteren in Djakarta vernomen. Er
zou één dode zijn.
n
f-
it
is
is
t.
k
n
e
IKJUW Wi.'
MM»-'
ts
>e
?n
le
el
•n
0
;a-
in
de
an
o-
Je
as
n
p
j-
te
sn
e-
at
•n
>e
li
jf
;n
•k
k
*S
se
at
se
le
jr
a-
?r
le
In de SIPRI-uitgave „Massa-vernieti-1
Vrijwel alle 15 NAVO-landen hebben
hun Defensie-inspanning in vergelijking
tot een jaar geleden opgevoerd. Dit blijkt
uit een overzicht dat is opgesteld op het
Brusselse NAVO-hoofdkwartier. De Ne
derlandse Defensie-uitgaven komen over
een met 3,3 procent van het bruto-natio-
naal produkt. Daarmee komt Nederland
op een gedeelde vijfde plaats met België en
Portugal en na Turkije (6 pet), de Verenig
de Staten (5,5 pet), het Verenigd Konink
rijk (5,pet) en de Duitse Bondsrepubliek
(3,4 pet).
Woensdagochtend 10 over 10, het plei
dooi van Pieter Menten in eigen beheer.
Een hele schoolklas zorgt ervoor dat de
publieke tribune overbelast raakt en een
deel van de belangstellenden met de televi
siekamer genoegen moet nemen. Meta
Menten wordt met een kus begroet door
haar blijkbaar vaste begeleider, die tegen
de pers niet wil zeggen wie hij is. Mr. Van
Heijningen heeft een grote fles Spa meege
nomen, waaruit hij beurteliings zijn eigen
glas en dat van Menten vol schenkt. Jaap
van Meekreri van AVRO’s Televizier Ma
gazine zit ook op de perstribune; hij knipt
met zijn nagelschaartje een artikel over
Vorster en Steve Biko uit de Volkskrant.
Waarlijk niets blijft voor mij verborgen!
De president zegt tegen de 78-jarige Men
ten: „Gaat u zitten, want n hebt nogal wat
tijd nodig, heb ik begrepen”.
waarschijnlijk om dezelfde reden, met
een verworpen.
Bij de conferenties in Tripoli en Bagdad
zal het wel bij verbale protesten blijven.
In dit stadium moet van de Caïro-confe-
rentie, die nota bene als voorbereiding
voor Genève bedoeld is, niet veel ver
wacht worden. Het is onwaarschijnlijk
dat Egypte in staat zal zijn - de opties
voor een separate vrede zijn uitgesloten -
een totale regeling, d.w.z. ook ten aan
zien van de Golan, de westelijke Jor-
daanoever een Palestijnse identiteit, met
Israel af te kunnen sluiten.
Jeruzalem kent Sadats zwakke positie in
de Arabische wereld, en zal die natuur
lijk uitbuiten. Ook voor de Palestijnen is
er weinig hoop: het woord „Palestijn”
bestaat volgens Menachim Begin niet in
het Hebreeuws.
De positie van de Sovjet-Unie blijft am
bivalent. Moskou heeft de Caïro-uitnodi-
ging afgeslagen, maar volgens sommige
berichten niet voor 100 procent. Opval
lend in dit verband was het slotcommu
niqué bij het gisteren afgesloten bezoek
aan de Russische hoofdstad van de Syri
sche minister van Buitenlandse Zaken
Khaddam. Hierbij werd Sadat niet met
name als boosdoener genoemd, een aan
wijzing dat Moskou de deur naar Cairo
op een kier wil houden.
Onze redacteur in Moskou, Koen Cor-
ver, tekent hierbij aan: tijdens de- be
sprekingen met z’n Syrische collega,
heeft de Russische minister Gromiko er
Moeilijker ligt het met de nucleaire taak
van de Nederlandse strijdkrachten. Bij de
NAVO wil men duidelijkheid hebben over
de mogelijke atoomtaak van de opvolger
van de Starfighter, de F-l 6, over de vraag
of Nederland het nieuwe Lance-raketsys-
teem een atoomtaak wil geven en of wij
bereid zijn, zoals de NAVO wil, ook een
afdeling veldartillerie een atoomtaak toe
te bedelen.
Principiële tegenstanders van Sadat, of
beter gezegd, zij die om uiteenlopende
redenen zijn bezoek aan Israel respec
tievelijk te voorbarig, onnodig of ver
raad noemden, schenen bij hun voorbe
reiding voor een anti-Sadat-conferentie,
gepland voor vandaag in de Libische
hoofdstad Tripoli, op moeilijkheden te
stuiten. In Tripoli werden verwacht: Sy
rië, de PLO, Algerije, Irak, Zuid-Jemen
en gastland Libië. De anti-Sadat-confe-
tentie ontleent zijn betekenis enkel en
alleen aan het feit dat Syrië en de PLO
er aan deeelnemen, de overige landen
spelen, althans voor het directe Ara-
bisch-Israelische geschil, geen grote rol.
Immers, de medewerking van Syrië, en
vooral die van de Palestijnen - waarbij
de PLO beslist niet genegeerd kan wor
den, ondanks de huidige pogingen daar
toe van Sadat - is vereist, wil een echte
vrede in het Midden-Oosten mogelijk
zijn. Een afzonderlijke regeling tussen
Israel en Egypte zal de crisis in het
Midden-Oosten tijdelijk verdoezelen,
maar nooit oplossen. Het gaat dus om
Syrië en de Palestijnen, ook in de huidi
ge anti-Sadat-trend.
Nu heeft de Iraakse president Al Bakr
bekend gemaakt dat hij alle deelnemers
aan „Tripoli” voor een anti-Sadat-confe-
rentie volgende week in Bagdad uitno
digt. Omdat het zeker is dat Syrië hier
aan niet zal deelnemen - vanwege de
ideologische geschillen met Irak - is de
conclusie gerechtvaardigd dat de onder
linge ruzies in het anti-Sadat-kamp niet
meer te onderdrukken zijn. De toenade
ring Bagdad-Damascus is mislukt, door
dat Syrië, ondanks haar huidige anti-
Sadat-standpunt, nog steeds tot de ge
matigde groep van Arabische landen
behoort, die vrede wil en Israel de facto
wil erkennen. Irak weet dit en be
schouwt de Syrische leider Assad als
een even grote „imperialistisch-zionisti-
sche hielelikker” als Sadat.
Hetzelfde geldt ten aanzien van de Fr16.
Aangezien het eerste exemplaar van dit
nieuwe vliegtuig pas medio 1979 wordt
afgeleverd, kan Nederland wachten met
de beslissing of deze vliegtuigen ook een
atoomtaak moet worden gegeven. Voorals
nog zegt de huidige regering neen.
De NAVO-ministers zullen volgende
week ook praten over de zogenoemde
drieprocents-norm, het streven van de NA
VO-landen om hun defensie-uitgaven elk
jaar met 3 procent te laten stijgen. Neder
land haalt dat vooralsnog niet. In 1978 zal
de stijging weliswaar precies 3 procent
zijn, maar in 1980 is dat maar 1,8 procent
en het jaar daarop nog lager. In 1982 moet
de stijging dan weer 2,7 procent zijn.
Zolang de NAVO dat overzicht niet op
tafel legt, zal Nederland geen, beslissingen
nemen of toezeggingen doen over de rol in investeringen en materieelaankopen be
de kernbewapening, en zal hef de huidige
situatie bevriezen. Het is overigens wel de
verwachting, dat de NAVO uiterlijk eind
1978 een overzicht over de atoombewape
ning op tafel kan leggen. Vooralsnog bete
kent het echter dat de Lance-raket - die
volgend jaar in dienst komt - een conventi
onele taak zal krijgen, terwijl het besluit
over de atoomtaak voor een deel veldartil
lerie uitgesteld zal worden.
Een van de argumenten van Menten
voor zijn bewering dat de „kelderstukken”
vervalst zijn, was het feit dat er in juni 1941
al over „Ostgebiete” werd gesproken, een
term die volgens hem toen nog niet be
stond omdat de Ostgebiete nog veroverd
moesten worden. „Je moet eerst een huis
kopen voordat je het een naam kan ge
ven”, voegde hij daaraan toe. De president
vroeg zich vervolgens af, of de Polen (of
Russen) zulke domme vergissingen zouden
hebben gemaakt als zij inderdaad de
meestervervalsers waren waar Menten
hen voor uitmaakte. Wat dat betreft moet
het antwoord toch „ja” luiden, want ook in
het verleden zijn zulke blunders wel dege
lijk begaan. In het proces in 1936 tegen
Zinovjev en Kamenjev zej ene Holtzman
dat hij in de jaren dertig de zoon van
Trotski in Kopenhagen had ontmoet en
toen gelogeerd had in Hotel Bristol. Het
orgaan van de Deense Sociaal-Democrati-
sche Partij meldde toen, dat dit hotel al in
1917 was afgebroken. En in het proces in
1937 tegen Pjatakov werd gesteld dat deze
in december 1935 vanaf het vliegveld Tem
pelhof in Berlijn naar het
Kheller-vliegveld van Oslo was gevlogen
om daar Trotski te ontmoeten. De Noorse
kranten hebben toen uitgezocht dat in die
maand december 1935 niet één vliegtuig op
dat vliegveld geland was en ook niet had
kunnen landen.
Af en toe trad Pieter Menten op als
wijlen dr. P. H. Ritter jr. door de president
de lectuur aan te bevelen van „Schuld en
Boete” van Dostojevski, „Ik verkoos de
vrijheid” van Viktor Kravchenko, „Nacht
in de middag” en „De Yogi en de Volks
commissaris” van Arthur Koestier, en de
verzamelde werken van Sokgenitsyn. De
met de Duitsers heulende Oekrainers ver
geleek hij voorts met de Watergeuzen en
met Piet Hein, die eveneens tegelijkertijd
misdadigers en idealisten waren. Zo werd
het toch nog een leerzame culturele
ochtend.
SYDNEY (DPA). De 178 Vietnamese
vluchtelingen die dinsdag aan boord van
een koelschip in de haven van Darwin
aankwamen, zullen door de Australische
regering niet worden uitgeleverd aan Ha
noi. Minister van Buitenlandse Zaken An
drew Peacock deelde gisteren mee dat
afwijzend is beschikt op een Vietnamees
uitleveringsverzoek.
De Vietnamese regering stelt dat de
vluchtelingen het koelschip, de 120 ton
metende „Song Be 12”, in Ho Tji-Minhstad
(het vroegere Saigon) hebben gestolen. De
„piraten”, aldus Hanoi, overmeesterden
drie soldaten en dwongen die de reis, uit
eindelijk naar Darwin, mee te maken.
Peacock zou de Vietnamese zaakgelas
tigde in Sydney vandaag mededelen dat
Hanoi de drie soldaten kan terugkrijgen
en ook het schip als inderdaad blijkt dat
het eigendom is van Vietnam. Volgens
Peacock zal Australië op dit standpunt
blijven staan, ook als het een „diploma
tieke confrontatie” met Vietnam tot gevolg
heeft.
de nadruk op gelegd dat het nog te vroeg
is om de conferentie van Genève af te
schrijven. De Russische minister van
Buitenlandse Zaken meent, dat men
eerst moet afwachten wat de diverse
bijeenkomsten in het Midden-Oosten de
komende dagen zullen opleveren. In een
officiële verklaring van het Russische
persbureau Tass werd later verklaard,
dat „indien de conferentie van Genève
niet zou worden voortgezet, dit een grote
verantwoordelijkheid betekent voor
diegene die daarvoor dan verantwoorde
lijk zijn”. Moskouse politieke waarne
mers beschouwen dit evenzeer een
waarschuwing voor Israel en Egypte als
voor die radicale Arabische leiders die
weinig verwachten van hervatting van
het overleg in Genève.
Moskou ziet in zo’n conferentie van alle
partijen het beste middel om optimale
invloed uit te oefenen op een definitieve
vredesregeling. Ofschoon de Sovjet-
Unie zich terughoudend heeft uitgelaten
over Sadats bezoek aan Israel, kon men
uit de Russische commentaren daarop
opmaken dat de Kremlin-leiding vooral
vreesde dat dit eenzijdige Egyptische
optreden de Arabische gemoederen he
vig in beroering zou brengen en daar
mee de radicale elementen in beweging
zou brengen. Hierdoor zouden de kan
sen op hervatting van de Geneefse con
ferentie stellig kleiner worden, zo rede
neerde men in de Rusische hoofdstad.
zeer machtige oliebaronnen achter de
schermen, wier invloed er op gericht is
de radicalen en gematigden in het Arabi
sche kamp te verzoenen - de anti-Sadat-
conferenties in Tripoli of Bagdad bij te
wonen.
Toch kunnen de Caïrp-besprekingen -
zoals gezegd - door de afwezigheid van
de meerderheid van de belangrijkste be
trokkenen - de Syriërs de Jordaniërs, de
Palestijnen (burgemeester of vrijheids
strijder), de Libanezen en de Russen -
niet veel meer opleveren dan een uitbrei
ding van de Egyptisch-Israelische con
tacten. Contacten, die wat de in Cairo
aanwezige Amerikanen betreft, zelfs
niet het begin mogen zijn van een aparte
Egyptisch-Israelische vredesregeling,
een constructie die lijnrecht ingaat te
gen de alomvattende vredesbenadering
ten aanzien van het Midden-Oosten van
president Carter.
VN-secretaris-generaal Kurt Waldheim
ziet het gevaar van de „afwezigen” in
Cairo ook, vandaar zijn uitnodiging aan
alle Caïro-Tripoli-, en/of Bagdad-deelne-
mers, elkaar te ontmoeten op neutrale
grond in het VN-hoofdkwartier in New
York. Een gedachte die meteen door de
PLO - wiens „centrale raad" gisteren in
Damascus bijeen was - werd verwel
komd. Gezien de officiële status die de
bevrijdingsorganisatie binnen de Ver
enigde Naties heeft, een verklaarbare
reactie. Israel heeft Waldheims idee,
Achter en boven de president hangt aan
de muur een portret ten voeten uit van H.
M. Koningin Juliana. Zij kijkt, van zichzelf
uit gèzien, naar rechts, dus yanuit de zaal
gezien naar links. Dat houdt automatisch
in dat zij zich afwendt van de verdachte.
Zou met zoiets nog rekening worden ge
houden bij het bepalen van de plaats van
het verdachtenbankje? De koningin glim
lacht sereen. Die glimlach botst met de
ernstige gezichten van de leden van de
rechtbank, maar krijgt af en toe toch een
functie als Pieter Menten iets zegt waar
mee hij wat gelach uit het publiek los
peutert.
„Nooit wordt er zoveel gelogen als voor
de verkiezingen en tijdens het jacht- en
visseizoen”, was er zo eentje, evenals „God
weet alles, maar de communisten weten
alles beter”. Ook niet slecht was: „Onroe
rend goed heeft de eigenschap daar te
blijven waar het zich bevindt”. En over de
zogenaamde kelderstukken merkte hij op:
„Ze hebben kop noch staart, noch vader
noch moeder, het zijn zwerfkatten”. Maar
ook zichzelf vergeleek hij met een poes:
„Men sluite de liefste poes maandenlang
zonder enige reden op in een klein kooitje
en probere hem dan eens te aaien!” Dit ter
verontschuldiging van zijn uitvallen naar
de officier van jusitie, de rechercheurs en
de deskundige. Ook de hond verheugde
zich in Mentens beeldspraak, alweer in
verband met die bezwarende kelder-
,stukken:
„Iedere notaris had kunnen zeggen dat
je met die stukken geen hond vanachter de
kachel kan weglokken, laat staan een
rechtbank-president”.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG. De NAVO heeft
nogal wat kritiek op het feit dat
Nederland nog steeds geen beslis
sing heeft genomen over de opvol
ging van de Neptune-lange-af-
stands patrouillevliegtuigen van
de marine. Ook vindt de NAVO
dat Nederland nu maar eens dui
delijk moet maken welk aandeel
het wil hebben in de nucleaire
verdediging door het bondgenoot
schap. Die twee kritiekpunten zul
len dinsdag en woensdag aan de
orde komen op de vergadering
van de Defensieministers van de
NAVO-landen in Brussel, het zo
genoemde Defence Planning
Committee. De kritiek komt voor
in het jaarlijkse defensie-over-
zicht, waarin de NAVO een oor
deel geeft over wat de lidstaten op
het terrein van de defensie pres
teren.
De Nederlandse minister van Defensie
Stemerdink kan zijn NAVO-collega’s in
elk geval wat de Neptunes betreft deels
geruststellen. In de financiële meerjaren
planning is vanaf 1979 geld gereserveerd
voor de aanschaf van een opvolger (moge-
treft een toppositie inneemt. Het investe-
ringspercentage van de landmacht zal de
komende jaren zelfs stijgen naar 25 pro
cent (nu 23,4), terwijl dat van de marine en
luchtmacht op respectievelijk 35 en 30
procent komt te liggen, erg hoog in NAVO-
opzicht.
NAVO-kritiek op Nederland over
Neptunes en atoomtaken
schuwd voor de negatieve lange-ter-1
mijneffecten op het milieu, van kern- J
wapens, biologische en chemische
I wapens.
I In de SIPRI-uitgave ,,Mas.«-vci
I gingswapens en Milieu” zegt het Insti-
1
(ADVERTENTIE)
„verwerpingsfront” (extremistische
vleugel binnen de PLO). Zij zijn tegen
iedere politieke oplossing van het Israe-
lisch-Arabisch conflict.
LU U1A.I. XCgCll 11CI gUUl U1IY VClll L.11H111-
sche zowel als biologische strijdmidde-
len pleit het betrekkelijk onvoorspelba-
J re gedrag en hun potentieel lang door- J
werkende gevolgen zowel voor de na-
tuur als voor de mens.
Het voor oorlogsdoeleinden manipu-
J leren c.q. opwekken van natuurrampen
I staat volgens SIPRI nog in de kinder- J
schoenen. Toch beschouwt het Insti-
tuut de mogelijkheid van oorlogvoering
J met wervelstormen, aardbevingen, re- 2
gens, vulkanische aktiviteit of vloedgol- I
I ven
I gevolgen zou hebben voor de „vijand” k
I tegen wie ze zouden worden gebruikt. J
STOCKHOLM (DPA).
I Zweedse Instituut voor Vredesvraag-1
I stukken SIPRI heeft vandaag gewaar-
trijfël O
1 tuut dat het milieu niet op het feitelijke j
gebruik van kernwapens hoeft te wach- J
ten om de ongunstige invloeden van de
nucleaire bewapeningswedloop te on-
2 dervinden. Deze wedloop, zegt het 2
I boek, plundert de uraniumvoorraden I
1 en vervuilt de wereld steeds sterker
met radioactieve isotopen.
k Het gebruik in Vietnam van chemi-
J sche oorlogsmiddelen, zoals ontblader- 2
ingsmiddelen, duidt er volgens SIPRI
op dat dergelijke methoden ook in toe-
2 komstige oorlogen zullen worden ge-
I bruikt. Tegen het gebruik van chemi-
VO
ü- ARAFAT
WALDHEIM
BEGIN
ü- HOESSEIN
SADAT
r_
n
n
t,
a-
m
*n
it
14
