PRESIDENTSVERKIEZINGEN IN
GUATEMALA: EEN LACHERTJE
EINDPUNT
Nationale eenheid nog altijd ver te zoeken
Zweden gebruikt
als proefkonijnen
(Van onze redacteur in
Heyerdahl
weer
op reis
SI
001
i
7
er
F
19
51
nd
/lelt
an te
IJm
,r
lil
jna
DL
g st. f
50
V-
o
in
104
m1
27
BUITENLAND
2 VRIJDAG
o
DECEMBER
19 7 7
t
Sleutelpositie
Fraude
Onrust
c
BOIS
irkt 20-2
Precedent
GUATEMALA-STAD (Reuter).
De bevolking van de Midden-
amerikaanse staat Guatemala re
ageert apathisch op de presidents
verkiezingen van maart volgend
jaar. Zij weet ook wel dat er in
feite geen sprake is van verkiezin
gen. Het staat namelijk nu al vast
dat het land, dat de afgelopen
twintig jaar bijna onafgebroken
geregeerd werd door uiterst con
servatieve militaire regeringen,
ook nu weer te doen krijgt met
een president die hoog staat aan
geschreven bij de militaire leiding
en het etablishment. Er zijn drie
kandidaten, die allen al de kneep
jes van het vak geleerd hebben in
(Van onze redacteur in Hong Kong, Christian Roll)
KOEALA LOEMPOER. In de Maleisische hoofdstad Koeala
Loempoer willen de mensen geen Maleis spreken met buitenlanders.
De Maleiers en Maleisische Indiërs willen laten merken dat zij Engels
kunnen spreken, terwijl de Chinese ingezetenen de landstaal óf niet
beheersen óf deze uit protest niet willen spreken. Vraagt men een
inwoner van de stad naar zijn nationaliteit, dan krijgt men als
antwoord: „Maleisiër”. En dit tekent de hele problematiek van dit door
mensen met uiteenlopende huidskleur bewoonde land.
LONDEN (Reuter) Ergens in Engeland worstelt Roger Parker,
rechter bij het Hooggerechtshof, zich door drie miljoen woorden van
getuigen, om tot een besluit te kunnen komen over de toekomst van de
kemindustrie van het land. De regeringen van Japan, Frankrijk,
West-Duitsland en de VS kijken over zijn schouders mee en zijn vurig
geïnteresseerd in het rapport dat hij aan het schrijven is.
leJ
-
hetzij de huidige regering, hetzij
vorige regeringen. Een kandidaat
is zelfs al president geweest.
EN
röisi
SS
-
maken elkaar het leven zuur
el o:
’7
ang
Veel belangstelling voor rapport
over toekomst Britse kernenergie
Van deze situatie zullen drie opposi
tiepartijen profiteren, de Democratische
Actie Partij, de „Pekemas” (Sociale Ge-
f 125&
Hoewel onder leiding van minister-presi
dent Datoek Hoessein Onn, een echte libe
raal, pogingen in het werk worden gesteld
om de Chinese en Indische landgenoten tot
medewerking te bewegen, nemen deze
voorlopig nog een afwachtende houding
aan. Datoek Hoessein verklaarde kort ge
leden nog dat de „United Malay National
Organization” (UMNO) voor alle bevol
kingsgroepen en niet alleen voor de Ma-
Perak is eerste minister Tan Sri Ghazali
Jawi afgetreden, na een driejarige strijd
met de plaatselijke sultan, die zijn baard
liet groeien en zwoer deze niet eerder af te
zullen scheren dan nadat de eerste minis
ter zou zijn ontslagen. In aanwezigheid
van hoogwaardigheidsbekleders liet de
sultan op een feestelijke bijeenkomst zijn
baard weer afscheren.
Op Malakka verloor de eerste minister
van deze deelstaat zijn sleutelpositie als
voorzitter van de United Malay National
Maar Engeland, Frankrijk en West-
Duitsland zien in opwerking, en het ge
bruik van kweekreactors die meer plutoni
um maken dan verbruiken, een manier
waarop zij zich op energiegebied onafhan
kelijk kunnen maken.
West-Duitsland hoopt een fabriek zoals
in Windscale te bouwen te Gorbelen in
Neder-Saksen. Frankrijk wil zijn opwer
kingsfabriek te Cap de la Hague in het
noordwesten van het land uitbreiden.
Tijdens de verhoren is aan het licht
gekomen dat de VS een bom hebben laten
ontploffen die van dat soort plutonium
gebruik maakten, iets wat volgens BNFL
onmogelijk zou kunnen.
In de lente van dit jaar beloofde presi
dent Carter dat de VS zich niet met com
merciële opwerking bezig zouden houden
en sindsdien hebben de VS diplomatieke
druk op andere landen uitgeoefend om dat
voorbeeld te volgen.
De fabriek in Windscale moet uit de
verbruikte brandstof uranium en plutoni
um terugwinnen, die dan weer opnieuw in
reactors gebruikt kunnen worden. Maar
plutonium is uiterst giftig en er kunnen
wapens van gemaakt worden.
rechtigheidspartij) en de Socialistische
Volkspartij, die een stembusakkoord wil
len sluiten. Hoewel de huidige federale
regering nog tot augustus 1979 aan de
macht kan blijven, moet in het komende
jaar met verkiezingen rekening worden
gehouden.
Een overwinning in deze verkiezingen
zou het „Nationale Front” van Datoek
Hoessein de macht verschaffen om funda
mentele hervormingen door te voeren,
met als einddoel het herstel van de natio
nale eenheid. Dat lukte niet na de ver
kiezingen van 1969, waarbij de Chinees
georiënteerde Democratische Actie Par
tij met een belangrijke stemmen- en zetel-
winst uit de bus kwam.
Toen waren er bloedige onlusten, en een
herhaling daarvan niet waarschijnlijk
in het licht van de huidige onenigheid
tussen de verschillende bevolkingsgroe
pen zou een groter gevaar vormen voor
de Maleisische Federatie dan de in de
jungle opererende communistische guer
rillastrijders.
Japan heeft er meer rechtstreeks belang
bij. Het stond op het punt met Engeland
een contract te ondertekenen waaronder
de BNFL voor meer dan een miljard dol
lar aan materiaal zou gaan opwerken.
Maar Engeland werd gedwongen dit con
tract anderhalf jaar uit te stellen in af
wachting van de besluitvorming en sinds
dien is al een deel naar de Franse concur
rent van BNFL, Cogema, gegaan.
nier hebben gevonden voor het opruimen
van kernafval.
Conroy heeft van medestanders in de VS
vernomen dat de regering-Carter de gang
van zaken rond Windscale nauwlettend
volgt en aan de hand van die uitslag zelf
besluiten zal nemen.
Een definitieve beslissing wordt midden
maart verwacht, tenzij de Labourregering
dan voor nieuwe verkiezingen staat. In dat
geval zal er nog wel even mee worden
gewacht. Intussen heeft het hoofd van de
BNFL, Con Allday, geklaagd dat het on
derzoek van 99 dagen zo duur is en dat het
volgens hem niet de beste manier is voor
het regelen van kwesties van nationaal
belang.
Maar er staat al een tweede onderzoek
op stapel, of Engeland al of geen commer
ciële snelle kweekreactor moet bouwen.
President Carter heeft onlangs de geld
kraan voor een dergelijk project in de VS
dichtgedraaid. Conroy en anderen vinden
het Windscale-onderzoek van onschatbare
waarde als wetenschappelijke conferentie,
waarop aan het licht komt wat er wel en
wat niet bekend is omtrent de kernbrand-
stofcyclus.
Het land heeft al een aantal jaren te
maken met politiek geweld van rechts en
links. Zo werd in mei van dit jaar de
ambassadeur van El Salvador ontvoerd
door een guerrilla-beweging. Later kwam
hij weer vrij. In september werd de voor
malige minister van Defensie, kolonel Ra-
fal Arriaga Bosque, doodgeschoten door
linkse guerrilleros uit wraak voor zijn har
de campagne tegen de guerrilla-strijders.
Een uiterst rechtste groepering, die zich
zelf het geheime anti-communistische le
ger noemt (ESA), is vorig jaar opgericht
om linkse guerrilleros en politieke activis
ten uit de weg te ruimen. De groepering
heeft al de verantwoordelijkheid geëist
voor de moord op een aantal vooruitstre-
venden. De ESA heeft recentelijk twaalf
professoren van de San Carlos-universi-
teit in de hoofdstad Guatemala-stad met
de dood bedreigd, omdat deze er linkse
sympathieën op na zouden houden.
Het onderzoek heeft ook een precedent
geschapen voor het publiek. Huisvrouwen,
studenten e.d. hebben allen hun woordje
gezegd in het kerndebat inzake Windscale.
Er wordt nu zelfs al besproken of er geen
onderzoek moet komen naar de beste ma
nier waarop dergelijke onderzoeken in de
toekomst kunnen worden uitgevoerd.
Er is echter ook geweld, dat niet zozeer
in het oog springt, maar dat op veel grotere
schaal geschiedt. Een plaatselijke journa
list zegt daarover: „Er worden hier wel zes
moorden per week gepleegd. Het is moei
lijk om de politieke en criminele moorden
nog langer uit elkaar te houden. Het loopt
allemaal doorelkaar”.
In 1974 werden ook al verkiezingen ge
houden. De kandidaat van de oppositie,
Efrain Rios Monti, kreeg veel bijval van
het volk voor zijn programma van sociale
en economische hervormingen. Wonder
wel echter werd hij toch verslagen door
de huidige president, generaal Kjell Lau-
gerud Garcia.
Dat leidde tot heftige beschuldigingen
van fraude, maar deze werden van de
hand gewezen. De inwoners van Guatema
la zijn ontmoedigd geworden door derge
lijke gebeurtenissen. Het is duidelijk dat
het militaire „continuismo” gehandhaafd
moet blijven. Volgens waarnemers is er
een groeiende groep jongeren met een
redelijke opleiding die zich danig ergert
aan het feit dat er in werkelijkheid geen
keus is bij de presidentverkiezing. Het
steeds groter wordende aantal talentvolle
mensen voelt zich dwarsgezet door de con
servatieve militairen. Deze sfeer zou de
voorwaarden kunnen scheppen voor een
versterking van links.
Generaal Ricardo Peralta Mendez, een
neef van Peralta Azurdia, is kandidaat
voor de christen-democraten, die in de
oppositie zitten. Hij staat nauwelijks be
kend als iemand die ook maar iets heeft
aan te merken op de huidige regering.
De laatste kandidaat is generaal Romero
Lucas Garcia, voormalig stafchef van het
leger en minister van Defensie. Hij is kan
didaat voor de conservatieve PID. Hij ge
niet de steun van de huidige president
Laugerud.
De verkiezingen wordén gehouden op 5
maart. Behalve een nieuwe president
moeten er dan ook een nieuwe vice-presi
dent, de 61 leden van het parlement en 360
gemeenteraden uit de bus komen. De kan
didaten beloven allemaal een einde te
maken aan het heersende geweld. De man
op de straat meent echter: „Ze hebben
zoveel tijd gehad om er iets aan te doen.
Toen deden zij het niet. Waarom zouden
zij het nu wel doen”.
Het Guatemalaanse volk kan niet overlo
pen van enthousiasme voor de verkiezin
gen. Zijn invloed is zeer gering en de
mensen hebben wel andere problemen aan
hun hoofd. Na de aardbeving van 4 februa
ri vorig jaar, toen 25.000 mensen om het
leven kwamen, zit 1,5 miljoen van de 6
miljoen mensen nog zonder huisvesting.
Vooral in de hoofdstad Guatemala-stad
zijn veel mensen gedoemd op straat te
leven. Het militaire regime „heeft nog geen
kans gezien” dat probleem aan te pakken.
ER R
km 1
Organization aldaar. Hem werd verweten
dat hij bij de verdeling van staatsgrond
zijn familie bevoordeeld zou hebben. Ook
in de deelstaat Serawak (Noord-Borneo)
is het grondvraagstuk een politiek pro
bleem geworden, dat inmiddels in de
plaatselijke coalitie een breuk teweeg
heeft gebracht.
groot!
garant
tailing
>ouwja|
)00 krt
77774
nixstn
■2556)
iL en
Dirt
van ti
14.01
At) NI
er, Le
100. m
vr.[
02
t.k.a
4 ver
-3345:
set
>art. Al
inZbl
_uuj_|
Naast deze interne strubbelingen in de
regeringscoalitie zijn in enkele deelstaten
van de federatie bijna alle ontwikkelings
projecten tot stilstand gekomen, die er
juist toe moesten bijdragen de levens
standaard van de Maleisische bevolking te
verhogen. Corruptie, steekpenningen, ne
potisme en bevoordeling door de politici
hebben het prestige van de regeringscoali
tie bij de bevolking niet bepaald verhoogd.
Daarbij komt nog de verslechtering van de
sociale toestand; de kloof tussen stad en
platteland groeit gestadig. En in de stad
zijn het vooral de rijke Maleiers die rijk
dom en luxe ten toon spreiden.
Kolonel Peralta Azurdia is de kandidaat
van de Nationale Bevrijdingsbeweging
(MLN), die in de regering een alliantie
vormt met de Grondwettelijke Democrati
sche Partij (PID). Beide partijen zijn ui
terst rechts. Peralta Azurdia was presi
dent van 1963 tot 1966 en daarvoor minis
ter van Defensie.
De achtergrond van de
bekend geworden feiten
is, dat op verzoek van de
grote geneesmiddelenin
dustrieën artsen in de ei
gen praktijken of zieken
huizen experimenten uit
voeren met nieuwe of
veranderde geneesmid
delen. In de jaren 1971 tot
en met 1975 waren ruim
85.000 mensen bij deze
T( in de negen Maleisische deelstaten aan het
hoofd staan van de islamitische bevol-
een tamelijk grote in
vloed. Het heeft onaer de Maleiers echter
ergernis gewekt, dat de sultan van Kelan
tan voor 12 miljoen gulden een nieuw
paleis liet bouwen op een groot stuk land,
zonder dat de boeren schadeloos werden
gesteld.
Maar ook in andere staten van de Maleisi
sche federatie kraakt het in de regerings
coalitie. De oorzaak is veelal gelegen in de
verdeling van de land- en bosconcessies. In
c
Mocht het eindpunt van deze spoorlijn
C worden bereikt, dan kan de reis per heli-
kopter worden voortgezet. Het is overi
gens wel de bedoeling dat deze Baikal-
Amoerlijn in het district Khabarovsk in
de Sovjet-Unie uiteindelijk wordt vol
tooid.
De rieten boot van de prominente I
Noorse onderzoeker Thor Heyerdahl, J
de „Tigris", heeft de plaats El-Koema i
in het zuiden van Irak verlaten voor
een nieuwe reis. Heyerdahl heeft met
zijn internationale bemanning, bij wie
de Russische doctor Joeri Senkevitsj,
de Perzische Golf verlaten om aan te i
tonen dat de oude Mesopotamische be- i
volking in staat was de wereldzeeën te
bevaren in hun Sumerische schepen. I
De onbekende, niet zui
ver gediagnosticeerde,
komen daar nog bij en
we rekenen hierdoor op
iuw, p
binne
000
121336
Maleisische bevolkingsgroepen
kingsgroep, nog
□rdefec
leen a
lan vif
semsti
)1
Vermoedelijk heeft de Franse firma ook
al contracten gesloten met West-Duitsland,
Zweden en Zwitserland die aanvankelijk
naar de BNFL zouden zijn gegaan.
Tijdens de hoorzittingen heeft Sir Roger,
die door beide partijen geprezen wordt om
zijn tact en eerlijkheid, niet laten blijken
aan welke kant hij staat. Trouwens, de
groep milieubeschermers die zich
„Vrienden van de aarde” noemt en als de
best gedocumenteerde en intelligentste te
genstander van kernenergie wordt be
schouwd, meent dat de regering precies
zal doen wat zij zelf wil, wat het rapport
van Sir Roger ook zal zeggen.
„Functionarissen van de commissie voor
atoomenergie zeggen dat de kans vijf te
gen een is dat de BNFL krijgt wat hij
wenst”, aldus de Tsjech Conroy, de man
van de groep die zich met energiekwesties
bezig houdt. „Ik denk dat de kans meer
half om half is”.
Het standpunt van de groep kwam tij
dens de hoorzittingen nagenoeg overeen
met dat van president Carter: wacht met
de opwerking, sla verbruikte brandstof op
en wacht tot de geleerden een betere ma-
De getuigenissen zijn onlangs over een
periode van 99 dagen verzameld in het
noordwesten van Engeland bij Windscale,
waar de staatsinstelling British Nuclear
Fuels (BNFL) N.V. een grote fabriek wil
bouwen voor opwerking van verbruikte
kernbrandstof van het soort waarop de
meeste kernreactors in de wereld draaien.
Officieel waren de verhoren voor een
„planonderzoek”, een soort vergadering
die wel gehouden wordt wanneer de rege
ring bijvoorbeeld een nieuwe verkeers-
brug wil bouwen en de omwonenden daar
bezwaar tegen maken. Door aanmoedi
ging van Sir Roger werd het al gauw een
proefproces voor kernenergie.
In dat proces is geen uitspraak gedaan
en Sir Roger is nu aan zijn rapport bezig.
Hij hoopt het eind dit jaar voltooid te
hebben. Verwacht wordt dat de Britse
regering het zal publiceren wanneer zij in
de lente een definitief besluit heeft
genomen.
De andere landen tonen grote belang
stelling, aan de ene kant omdat er grote
handelsbelangen mee gemoeid zijn en aan
de andere kant omdat de zaak een proef
proces kan blijken voor de twee grote
denkrichtingen over de ontwikkeling van
kernenergie in de wereld.
Vooralsnog blijft het gezag van het mili
taire regime nog onaantastbaar. Er zijn
drie kandidaten naar voren geschoven,
waaruit de nieuwe president tevoorschijn
moet komen. Het zijn kolonel Enrique Pe
ralta Azurdia, generaal Ricardo Peralta
Mendez en generaal Romero Lucas
Garcia.
Het bergachtige Guatemala is een agra
risch land. Verreweg het grootste gedeelte
van de landerijen en rijkdom is in het bezit
van enkelen. Ongeveer 70 percent van de
zes miljoen mensen die in Guatemala wo
nen, zijn inheemse indianen. Politiek ge
zien hebben zij echter weinig of niets in te
brengen. Op dat terrein heersen de blan
ken en de gekleurde „Ladinos”. Slechts
twee leden van het 61 zetels tellende parle
ment zijn indiaan.
likte ri
verge
id 29
50 eit
el 02
Irirt 20-21
proeven betrokken. Het
grootste gedeelte daar
van wist niet dat ze als
proefkonijn voor de ge
neesmiddelenindustrie
werden gebruikt.
Een rapport over deze
gang van zaken is nu
door het ministerie van
Sociale Zaken openbaar
gemaakt. Kjell Anders
son, de woordvoerder
van de Zweedse pa-
tiëntenbond. zei hier
over: „We hebben deze
zaken onderzocht en er is
gebleken dat bijna geen
enkele patiënt voor dit
soort proeven toestem
ming had gegeven. De
meesten wisten er niets
van en vertrouwden op
hun dokter. We weten
ook dat er gemiddeld 40
mensen per jaar sterven
aan de bijverschijnselen
van geneesmiddelen. Dat
zijn de bekende gevallen.
Scandinavië, Henk
Ruyssenaars)
STOCKHOLM. Elke
week sterft er in Zweden
iemand door de onbe
kende nevenwerking
van geneesmiddelen. Elk
jaar worden er 17.000
mensen gebruikt als
proefkonijn in medische
experimenten, waarvan
het grootste deel zonder
dit te weten. Het minis
terie van Sociale- en Ge
zondheidszorg in Zwe
den heeft, nu dit bekend
is geworden, besloten zo
snel mogelijk maatrege
len te nemen.
Tot ernstige onrust is het al gekomen in
de aan de noordkust van Malakka gelegen
deelstaat Kelantan, waar de orthodoxe
Pan-Maleisische Islamitische Partij de
meerderheid in de plaatselijke coalitie
heeft. De roerselen in Kota Baroe, de
hoofdstad van Kelantan, begonnen nadat
eerste minister Datoek Mohamed Nasir uit
de partij gestoten en van zijn post onthe
ven werd. Datoek Mohamed Nasir werd
weggestuurd omdat hij de concessie voor
het kappen van bomen aan een houtfirma
- uit Singapore ingetrokken had, nadat ge
bleken was dat deze steekpenningen aan
invloedrijke Maleisische politici betaald
had. In heftige demonstraties in Kota Ba
roe werd de rehabilitatie van Datoek Mo
hamed Nasir geëist.
In de demonstratie komt ook de onvrede
tot uiting over de onder de Maleise politici
heersende corruptie. De voornamelijk
door Maleiers bewoonde oostkust van het
schiereiland Malakka is arm maar ook
conservatief. Hier hebben de sultants, die
een dode per week. Het is
zelfs dikwijls gebeurd
dat patiënten hun ziekte-
verslag wilden zien en
dan te horen kregen dat
het was opgestuurd voor
medische research”.
Alleen al in 1975 wer
den 281 nieuwe prepara
ten uitgeprobeerd op
nietsvermoedende pa
tiënten. In het nu ver
schenen rapport wordt
dit ethisch en moreel ver
werpelijk genoemd en
eist men dat er maatrege
len worden genomen,
ook al omdat het aantal
klachten over nevenwer
kingen dit jaar al bijna
de 2000 haalt.
In een kort commen
taar hebben de betrok
ken artsen en geneesmid
delenindustrieën laten
weten dat er geen reden
tot ongerustheid bestaat
voor deze klinische proe
ven. Een dode per week
schijnt blijkbaar als ac
ceptabel beschouwd te
moeten worden.
Ol. F
Ovei leiers is. Hij benadrukte dat iedere burger,
zonder aanzien van zijn afstamming, reli
gie of cultuur, recht heeft op een gelij
kwaardige plaats in de Maleisische samen
leving.
Zijn plaatsvervanger dr. Mahathir deed
een beroep op de Maleiers om nu eindelijk
eens op eigen benen te leren staan en niet
steeds om hulp bij de UMNO aan te klop
pen. In mei dit jaar werd door de UMNO
een nieuwe nationale coöperatieve maat
schappij opgericht, die voornamelijk de
Maleiers moet helpen zich met een aandeel
te verwerven in de industrialisering van
het land. Aangezien het de Maleiers zelf
aan geld hiervoor ontbreekt, kunnen leden
ol van alle bevolkingsgroepen deelnemen in
Ranf. deze staatsorganisatie.
De slogan die minister-president Datoek
Hoessein Onn steeds weer bezigt, luidt
„Eenheid”. Maar die nationale eenheid is
in Maleisië nog altijd ver te zoeken. In de
n.o.t) gelederen van het regerende Nationale
nuiden Front, waartoe tien partijen behoren, is
tweespalt ontstaan. Zelfs de leidende UM-
304 die de regering vrijwel in handen
heeft, is in twee groepen gesplitst, waarbij
Ted i de liberalen, die momenteel de toon aange-
17 ven, zich steeds meer van de conservatieve
kringen verwijderen. Dat zelfde geldt voor
de tot de regeringscoalitie behorende Ma-
leisisch-Chinese Associatie, die vooral de
belangen van de Chinese zakenwereld be
hartigt.
BRITS-
HQNDURASÊËËË
=Shtle Oceaan.
Zacopa
HONDURAS
J«Nentón
C. "s
y Qu'fhé Salama
Chiqujmula,
Guatemala^
-Champs no EKmntla
aSorJow
EL SALVADOR
1
