Jerzy Katlevicz kan orkest ten zeerste stimuleren
Ingmar Bergman terug
na verzoek Stockholm
Première verzet
premières
Langs kermissen en hoven:
boeiende toneelhistorie
na ongeval
KvanVEELEN
toned
I
boeken over
f
Milde zelfspot
in bespiegelingen
van Bob de Lange
I
I
I
Zweden willen
I
I
Koolhaas voorzitter
filmproduktiefonds
I
I
I
Uitzonderlijk
Toekomst
Dynamiek
I
BEN ALBACH OVER ONTSTAAN
j VAN GEZELSCHAP IN 17E EEUW
I
nationale schande" uitwissen
COME Dl ANTEN
Van Zijn
11
19 7 7
3
DECEMBER
ZATERDAG
KUNST
M
F
L
EERS
MARKJEZENFABRIÉK
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Met de benoe
ming van de Poolse dirigent Jerzy
Katlevicz tot vaste dirigent met
ingang van 1 september 1979 heeft
het Noordhollands Philharmo
nisch Orkest gekozen voor een
zeer sympathieke, geliefde en
vakmatig zeer complete, nieuwe
„chef”. De vijftigjarige Katlevicz
is binnen het orkest zeer gezien
vanwege zijn psychologisch te
noemen aanpak en benadering
van elk afzonderlijk lid, alsmede
van de zeldzame combinatie van
warme menselijkheid en vakman
schap die hij in zijn persoon vere
nigt. De talrijke muziekminnaars
die gewoon zijn de concerten van
het NPO te bezoeken, zullen dan
ook met instemming vernomen
hebben dat hij zich in principe
bereid verklaard heeft het orkest
in de komende jaren artistiek lei
ding te geven.
YEMANT N1EMANT,
door
Ko van Leeuwen
W1BB HBS
van
KER
lllllllll
typerende repetitiefoto van Jerzy Katlevicz voor het Noordhollands Philharmonisch Orkest.
(ADVERTENTIE)
krant.
er, tv-
d even
i ik te
of
ist
ag.
over
00 Jour-
iforma-
■ogram-
10 Jour-
ericht.
Halb-
tv-serie.
king,
-serie.
van de
erie.
3 jarig,
■holing
(Van onze correspondent in Stockholm,
Henk Ruyssenaars)
STOCKHOLM. De Zweedse regering
heeft verwoede pogingen gedaan om de
beroemde filmregisseur Ingmar Bergman
over te halen naar Zweden terug te keren
en is daar nu in geslaagd. Bergman verliet
in januari 1976 boos zijn vaderland van
wege het zijns inziens schandalige optre
den van de politie en belastinginspectie.
„Ik had toen wel hun nekken kunnen
omdraaien", zei Bergman deze week in
een eerste officieel commentaar over deze
voor hem zo pijnlijke kwestie.
alles probeert het publiek duidelijk te ma
ken wat de draad is dat door een bepaald
stuk loopt. Een enkele foute noot doet er
dan in een dergelijk geheel niet zo veel
meer toe, althans: schaadt nooit de intentie
van het stuk en de wijze waarop het uitge
voerd wordt.
Momenteel speelt Radier de rol van
Orestes met een arm in het gips. De behan
delende arts heeft hiertegen geen bezwaar,
maar heeft wel gewaarschuwd dat het
voor hem veel moeilijker zal worden wan
neer omstreeks 8 december het gips ver
wijderd wordt. Aanvankelijk zou de pre
mière op 9 december worden gegeven.
DEN HAAG (ANP). Anton Koolhaas
is de nieuwe voorzitter van het produk-
tiefonds voor Nederlandse films. Het be
stuur van de gelijknamige stichting heeft
hem benoemd. Albert Koolhaas volgt in
deze functie dr. Jan Hulsker op.
MIDDENHAVENSTRAAT 27
IJmuiden - tel. 02550-14108
Met Katlevicz kan het NPO op een nog
hoger peil worden gebracht, zo is alom de
overtuiging. Zijn rijke ervaringen, verkre
gen gedurende een indrukwekkende le
vensgang, die werd begonnen in zijn ge
boorteland en die hem naar vele mu
ziekcentra overal te wereld voerde, zullen
mede zijn beleid voor het orkest bepalen.
Een beleid, waaraan de programma-com-
DEN HAAG. De première van de
Oresteia door toneelgroep „De Appel” is
een week verzet. De eerste openbare voor
stellingen worden gegeven op 16 en 17
december. Dit besluit is genomen omdat
acteur Roelant Radier tijdens de laatste
generale repetitie zijn arm brak.
0 Jour-
nforma-
11. 21.15
tv-spel.
lans
akte
jker
leef-
terk
i het
was
>ter”
nstl,
unst
Het is moeilijk in dit bestek Katlevicz’
artistieke en menselijke capaciteiten uit de
doeken te doen, maar de manier waarop
hij met het orkest tijdens de repetities
omspringt, schijnt uitzonderlijk te zijn.
Natuurlijk, Katlevicz. is een vakman zoals
er weinigen zijn; iemand die bovendien
geporteerd is voor de grote namen uit. de
klassieke muziek (vooral uit de roman
tiek), maar ook zich een voorstander toont
van hedendaagse componisten. In Polen
geldt hij als de man onder wiens directie
nieuwe werken van Lutoslavsky en Pen
derecki in première gaan.
Nog in november voerde het NPO onder
zijn leiding Penderecki’s „Als Jacob er-
wachte” uit. Op de eerste repetitie voor
deze compositie, zo weet eerste concert
meester Gijsbert Beths te vertellen, moes
ten de orkestleden nogal lachen om een
fantastisch effect, dat twaalf occarino’s in
het begin van het stuk weten te creëren,
maar dat zeer komisch aandoet. Katlevicz
tikte begrijpend af: „Lacht u maar even
tjes, dat gebeurt bij dit stuk altijd de eerste
keer”.
Katlevicz is zich zeer bewust van de vele
kanten van zijn vak: zakelijk, muzikaal,
forma-
en.
De heer Koolhaas is directeur van de
Nederlandse filmacademie en schrijver
van verscheidene romans en van diverse
filmscenario’s. Met hem zitten nu in het
bestuur van het fonds: J. Th. van Taalin-
gen, dr. A. G. van Deelen, M. Gerschtano-
witz, J. Nijland en J. Wiegel.
Dr. Hulsker heeft het voorzitterschap
onlangs beëindigd. Hij heeft het tien jaar
vervuld, nadat hij al elf jaar lid van het
bestuur van het fonds was geweest.
1.30 TV-
aterpro-
oor Ita-
teporta-
s. 20.00
15 Muzi-
lef pro-
agazine.
a, opera
Binnen het orkest wordt ten zeerste ge
hoopt dat Katlevicz snel van de Poolse
autoriteiten zijn fiat krijgt en zijn benoe
ming kan aanvaarden, want men weet hoe
zeer Katlevicz het oog op de toekomst
richt. Zo zou hij graag zien dat de stijkers-
groep wordt uitgebreid (een zaak van de
subsidiënten van het NPO), dat er onder
zocht wordt in hoeverre het NPO groter
werken (met koor) kan uitvoeren en is hij
een voorstander van kleine, jaarlijkse
tournees van het orkest naar andere delen
van het land en buiten de grenzen.
Bergmans advocaten hebben overigens
alle zaken gewonnen die door de belasting
dienst tegen hem werden aangespannen.
De Zweedse regering kan de naam Berg
man dan ook niet meer horen in dit ver
band. Stockholm wil een geruisloos einde
aan dit schandaal dat internationaal de
aandacht krijgt. Bergman heeft een draai
boek klaar waarin hij zijn kijk geeft op de
manier van doen van de Zweedse
belastinginspectie. Op die film wordt door
veel Zweedse kunstenaars met belasting-
moeilijkheden in spanning gewacht.
Niettemin is Katlevic? op en top een
werker, zo vertelt de andere eerste don-
certmeester, Jan Hesmerg. Hij benut repe
tities helemaal en weet die ook voor een
ieder zo volledig inhoud te geven, dat ze
vaak afgelopen zijn voordat men er erg in
heeft. Evenals Vandernoot beschikt Katle
vicz over een bruisende dynamiek, die zich
ook manifesteert in zijn dirigeerstijl.
Bij repetities en bij de uiteindelijke uit
voeringen valt het de musici op hoezeer
Katlevicz geobsedeerd is door de zeggen
schap van een bepaald werk. Het is een
dirigent die vooral de grote lijn van een
compositie in de gaten houdt, die voor
*4ARK^tEN/ZONNEacWERM«
OUAiWlUXAMjR JAlflUZlÊëh
NPO krijgt een sympathieke „chef
Verdacht van belastingontduiking werd
hij midden in de repetities van Strindbergs
„Doodsdans” door potige politieagenten
van het toneel van de Dramatum-schouw-
burg in Stockholm gesleept. Terwijl hij
daarna vastzat op het politiebureau werd
zijn hele woning onderzocht, zijn accoun
tant gearresteerd en het meeste van zijn
boekhouding in beslag genomen. Hij
mocht geen advocaat opbellen en werd
volgens zijn zeggen als een misdadiger
behandeld.
Bergman klapte volledig in elkaar en
moest worden opgenomen in een zieken
huis. „Of ik vermoord er een paar, óf ik
vertrek uit dit rotland, dacht ik toen alleen
nog maar”, zo vertelde Ingmar Bergman
na de officiële bekendmaking dat hij vol
gend jaar naar Zweden terugkeert. Hij
begint dan weer opnieuw met het opzetten
van dezelfde Doodsdans voor dezelfde
Dramatum.
Vorige week heeft de minister van onder
wijs en cultuur Jan Erik Wikstroem nog
een geheime ontmoeting gehad met Berg
man en erop aangedrongen „de nationale
schande” uit te wissen en terug te komen
naar Zweden. Hij heeft sedert het belas-
tingschandaal in München gewoond waar
hij zijn laatste depressieve epos „De eieren
van het serpent” heeft geproduceerd.
i.). 9.30
Tv-cur-
Infor-
ostfach
lerfilm.
a. 19.00
Prisma
gionaal
veerbe-
ie. 21.05
e show,
serie.
missie - die zich overigens met meer zaken
bezighoudt dan de naam aangeeft - sinds
kort al actief meewerkt. Hoewel er nog
maar sprake is van een heel vage schets,
een voorlopige opzet, bestaat het streven
om in de Moderne Serie van seizoen
1978/1979 tenminste 1 werk van een eigen
tijdse, Nederlandse componist uit te voe
ren, naast composities Van modernen uit
het buitenland en semi-modern repertoire.
Het is niet uitgesloten dat Katlevicz
slechts toestemming krijgt voor een perio
de van drie jaar dirigentschap. Dat bete
kent dat het NPO de komende twee jaar al
uit moet gaan zien naar een eventuele
opvolger van de nu aangetrokken Pool. Zo
zullen ongetwijfeld nog onbekende gastdi-
rigenten hun opwachting komen maken.
Hoe het ook zij, niet alleen voor de stad
Haarlem, haar regio en de provincie
Noord-Holland, maar ook voor ons hele
land, waar men zich Katlevicz’ magistrale
uitvoering van Penderecki’s „Utrenja” in
juni 1973 te Rotterdam met diepe bewon
dering blijft herinneren, zal zijn benoe
ming van ontzaglijk grote betekenis kun
nen worden.
18.15
19.00
»rzicht.'
Begeg-
2145
amma.
0 Jour-
18.05
i appar-
15 Open
dedelin-
jurnaal.
kleine
ssiepro-
>n Wet-
lllllllll
05 Pro-
„11.
19.45
r.-’l Hw.
Aanplakbiljet van een voorstelling
op 9 februari 1676 in het huis Eenbeek
(Einbeck) te Hamburg.
„Het repertoire dat de Hollanders in
ia. 9.30
istievie-
'0 Jour-
.30 Cul-
School.
erserie.
is. 16.30
tslagen.
i -liede-
Laurel
ef pro-
n. 19.45
lag ik u
tv-spel.
40 Jour-
4- Bergman: plannen voor film
Zweedse belastinginspectie.
urnaal.
eporta-
jericht.
Tatort,
e. 22.45
1 weer-
gold een mogelijke plotselinge dood van
zijn vader.
Minder gevoelig toont De Lange zich
ten opzichte van mensen die aan toneel
vernieuwing doen, die naar nieuwe rich
tingen zoeken of toneel bedrijven uit
politieke overtuiging. Het lijkt erop dat
De Lange nimmer diep onder de opper
vlakte heeft willen kijken als hij zegt:
„De mensen die altijd het meest, het
diepst en het zinnigst over toneel spraken
waren ook altijd diegenen, waarvan ik
dacht: „Tjee, als je nou nog mooi speelde
óók, was alles kits”. Dat komt wat goe-
koop over en Bob de Lange heeft het niet
nodig.
Verder zijn De Langes autobiografi
sche bespiegelingen in aantrekkelijk pro
za gegoten. Zonder al bescheiden te blij
ven spreidt de auteur wat vleugjes zelf
kennis ten toon. Kosten 15,90.
Katlevicz zal niet als een volstrekt onbe
kende persoonlijkheid voor het orkest ko
men te staan. Integendeel! Zeventien jaar
geleden kwam het eerste contact van de
dirigent met het NPO tot stand, dat zijn
afronding kreeg met een concert dat op 5
februari 1960 werd gegeven en werd be
kroond met een grootse uitvoering van de
Vijfde Symfonie van Tsjaikovsky. Toen al
werd begrepen dat men in Katlevicz een
dirigent had ontmoet die het orkest naar
indrukwekkende artistieke hoogtepunten
zou kunnen leiden.
In de jaren na 1960 is Katlevicz telkens
weer gevraagd het Noordhollands Phil
harmonisch Orkest op een aantal concer
ten als gastdirigent te leiden. Zo groeide de
muzikale en menselijke verstandhoüding
van de Pool met het orkest. Het contact
kreeg in meervoudige zin een aanzienlijke
verdieping, waardoor de gedachte aan een
vaste aanstelling als dirigent reeds in alle
opzichten gemotiveerd was.
Hoewel aan deze overweging toen geen
gevolg werd gegeven, bleef Jerzy Katlevicz
jaar in jaar uit als gastdirigent komen. Hij
loste met steeds intensieve overtuigings
kracht de beloften in, die hij met zijn
muzikale leiding had uitgesproken. Van
daar dat er bij de orkestleden opgebogen
geluiden over zijn benoeming kunnen wor
den beluisterd. Weliswaar kan men ook de
verzuchting horen dat de manier waarop
het verschil van inzicht met André Van
dernoot, die medio 1979 opstapt als vaste
dirigent van het NPO, is opgelost, nu niet
de meest bevredigende is geweest.
In Katlevicz meent men echter iemand
gevonden te hebben die de stijgende artis
tieke lijn van het orkest - die zich onder
Vanderhoots leiding duidelijker dan ooit
tevoren manifesteerde - zal kunnen conti
nueren.
menselijk en wat de toekomst betreft. Hij
komt naar büiten als een persoonlijkheid,
die de menselijke kant van het musiceren
aandacht gunt. Een man, die samen met de
musici optrekt, samen met hen tijdens de
pauzes koffie drinkt en zich nimmer af
sluit en vaak na afloop van uitvoeringen
zo’n sfeer om zich heen weet te scheppen
dat het er veel op lijkt alsof er zich achter
de schermer! een gezellige receptie vol
trekt. Een dirigent ook, die er begrip voor
heeft dat iedereen wel eens een mindere
avond kan hebben en dan door heeft dat
andere persoonlijke zaken daarbij de mu
sicus parten speelt.
I
I
In theater De Brakke Grond in de Nes
in Amsterdam gaat op 7 december de
voorstelling Levensboom in première. Het
betreft een muzikaal theaterproject op ini
tiatief van Burton Greene, die daartoe
werd geïnspireerd door schilderijen van
de Haagse fijnschilderes Diana Vanden
berg, één der zeven metarealisten. Levens
boom is een produktie van de Theaterunie.
Ter informatie uit het stencil: „Leven
sboom is een viering van de vijf elemen
ten: water, aarde, lucht, vuur en ether. Het
is de vjering van de natuur, van de harmo
nie van het leven die er aan ten grondslag
ligt en die tenslotte alle wereldse conflic
ten te boven gaat. De regie is van Vincent
Gaeta. De poësie is van Simon Vinkenoog,
Khalil Gibran en Gaeta. Muziek: Burton
Greene met de New Age Jazz Chorale met
onder meer Phil en Marga Arosa. Aan-
vang 20.30. Op 6 december is er een try
out.
Toneelgroep De Appel gaat de complete
Oresteia van Aischylos opvoeren. De duur
van de voorstelling die op 9 en 10 decem
ber in première gaat in het Appeltheater in
Scheveningen, is circa drie en een half uur.
Daardoor is de aanvangstijd bepaald op
19.30 uur. De Oresteia, zo’n 2500 jaar gele
den geschreven, is een bloedige tragedie
over het geslacht Atreus. Vorig seizoen
werd door De Appel al het eerste deel
hiervan, Agamemnon, opgevoerd. Nu wor
den de delen Elektra en Orestes daaraan
toegevoegd.
wa& niet neieinueii ui uvciecusicmiuuig
met de gillende paniek die ik iedere mid-
dag tegen zessen in mij had voelen ont-
staan”. Die paniek Van Bob de Lange
„Het optreden van een troep reizende
komedianten ergens in een stad of dorp
voltrok zich allesbehalve opvallend. Er
ging meestal heel wat gemarchandeer
aan Vooraf om toestemming tot optreden
te verkrijgen. Voorwaarde was altijd dat
een deel van de opbrengst aan de armen
werd geschonken, maar de grootte van
het percentage wisselde dikwijls. Een
toneelleider moest de situatie goed ken
nen om handig te kunnen manoeuvreren:
competentiekwesties over jurisdictie,
machtsverhoudingen tussen stedelijke
overheden en kerkeraden, mogelijkhe
den om invloedrijke relaties in te scha
kelen. Jan Baptist zou blijken een mees
ter te zijn in dit diplomatieke spel".
Zo begint het hoofdstuk In Hoven en
op Trots Sloten uit Ben Albachs histori
sche studie „Langs Kerniissen en Ho
ven”. Begin dit jaar verscheen het boek
bij De Walburg Pers in Zutphen en in de
najaarsaanbieding kwam ik de titel weer
tegen. Schaamte bekroop mij toen, om
dat ik het nog steeds niet had besproken,
dit heerlijke werk over het ontstaan van
een Nederlands toneelgezelschap in de
zeventiende eeuw. Albach heeft er een
kleurrijk beschreven kroniek van ge
maakt, waarin we de heren Jan Baptist
van Fornenbergh en Gillis Nooseman
ontmoeten, komedianten, toneelspelers,
die een avontuurlijk leven leiden in
dienst van het toneel. Dat toneel speelde
zich in die tijd nog veel af op kermissen
en jaarmarkten, al verschijnen de werke
lijke talenten toch op de steviger planken
dan de echte theaters.
Van Fornenbergh en Nooseman leren
elkaar kennen als ze spelen onder rëgie
en leiding van niemand minder dan Joost
van den Vondel en ze blijven hun levens
lang bevriend. Voor vorstelijke hoven
geven ze toneelvoorstellingen in de Ne
derlandse taal, trekken naar Hamburg,
Denemarken en Zweden en verbreiden
in die landen het toneel dat Vondel
schreef, tal van Amsterdamse kluchten
en ook bewerkingen van oorspronkelijk
Spaanse en Franse toneelstukken.
Hoe Nooseman en Van Fornenbergh
met hun uit hechte banden bestaande
troep rondtrekken, het wordt door Ben
Albach treffend en gedetailleerd be
schreven. Zo komen we te weten hoe Jan
Baptist van Fornenbergh in Den Haag
het aandurft om naast de Franse
Schouwburg nog een theater te stichten,
j een eigen schouwburg. Ook hoe hij als
I een handige slimmerik bijna het beheer
van de Amsterdamse schouwburg krijgt.
KONINGL. MAJEST. VAN SWEDEN,
f M ecnydci dcgcdachtcnrcvciluftighcn.cndchctcyndcvandclc
valk iwi vul vriugdc ccbi-l ahii lolullcnvvheden Midweek
J den 9 Fcbruanj.dnfcvvopdcrhjckcSinnc-beelden begrepenin
d aerdige Comedic van
Ons! heater laten bctrcdc.nict t wijdden de ofalle Aenti. houwers lullen b^
kennen noytdicrcclijckcalhicrgcficn hebben,zoom aerdigheyt vanSprccck-
Avoordcn alsandcrs
I Nm.iK Pu. ha»fc.
Dacrnafaldoor vcrfchcvdc Intrcdensgcdanll worden het voortrcftclijck
Ballet van De Gcftraftc Nicuvvsgicrighcyt.
Op< t i'h II a V e u—
tcpciiunc VIai VIe nuiianuvio in
Stockholm spelen is in de eerste plaats
bedoeld als een spiegel van het leven
voor de toekomstige koning. Het toneel 2
laat hem de wisselvalligheden van het lot I
zien zoals vorsten in de oudheid die erva- I
ren hadden, stijgend tot de hoogste top
en daarna diep vernederd; het toont de J
gevaren waartoe vorstelijke almacht kan
leiden, de gevolgen van staatzucht en
tirannie. Het stemt tot nadenken over het
leven dat als een droom voorbij gaat, het
„Het was een tijd van stille straten,
van een handkar en een sleperskar op
blauwe straatkeien, van stil pratende
wandelaars op zondag, van een enkel
vliegtuig us een keertje in de lucht, waar
iedereen voor stil bleef staan en naar
boven keek. Je kon de stemmen van de
mensen in de straten horen, niet overste
md nog door het verkeer. Natuurlijk was
er geslachtsziekte, armoede, eenzaam- b
heid, honger, sociale onzekerheid, de ha-
telijke geborgenheid van de rijkaard aan
wie je zién kon dat hij een rijkaard wds
met zijn keurige hoed, boord, das, ver-
zorgde snor, zijn hele herehouding, te- I
genover de altijd wat bescheiden, krui-
perige, bange en beleefde houding van de
sociaal zwakkere, die geen enkele zeker- J
heid bezat en die van de willekeur, de
neurose, de geestelijke gestoordheid, de j
kwasi-menselijkheid, het inzicht en het J
oordeel van de financieel zekere, afhan-
kelijk was. Maar al deze dingen leefden I
in het verborgene en zo stil als de straten j
waren de mensen”.
Bovenstaand citaat schetst de sfeer in
de oorlogsjaren zoals de acteur Bob de
Lange die heeft ervaren. Zijn aangehaal- J
de'woorden komen uit zijn bij Uitgeverij
In den' Toren verschenen boek „Zo stil
als de straten waren de mensen”. Een
interessant en prettig leesbaar boekje al I
zijn de zinnen soms wat erg lang. De
Lange is er een scherp opmerker in en
dikwijls vol milde zelfspot beschrijft hij I
zijn jeugdjaren. Zijn eerste stappen in de
richting van het toneel, daarbij financi-
eel gesteund door een kleine maandelijk- j
se toelage door de Jiddische liefdadig-
heid, zijn jaren tijdens de Tweede Werel-
doorlog, toen hij het toneelspelen moest
laten en de latere periode van zijn toneel- J
carrière.
Die laatste periode mag voor hem wel-
licht de meest succesvolle zijn, in het J
boek blijft het ’t minst interessante ge-
deelte. Ontroerend schrijft De Lange I
echter oyer zijn kinderjaren, zonder ops-
muk en in sobere taal. Eenvoudige voor-
vallen, die kindeken schijnbaar niet zo
raken worden dóór de auteur gevoelig
weergegeven. Lezen we met betrekking J
tot de vakantie van zijn ouders bijvoor- I
beeld: ik geloof dat ik het wel een-
zaam vond, zo zonder pa en moe, maar J
opoe Renswoude zorgde goed voor mij
en kreeg op een keer een kaart waarop
stond dat ze het heerlijk hadden, dat ze J
uitgingen, aten en dronken, en ik vond I
toen dat mijn ouders heel rijke en heel
bijzondere mensen waren l
Gevoelens zoals ze waren of zoals ze
hadden moeten zijn. De Lange spitst zijn
pen er trefzeker voor. Als zijn vader plots I
is overleden, terwijl het gezin De Lange 2
in z’n geheel samen op reis was per trein:. J
het gekke was dat, toen ik die mid-
dag met moe, de tante en het nichtje
getuige was geweest van pa’s plotselinge
dood en in de treincoupé tegen moe aan
gedrukt naar huis reed, er een stem in
mij zei: „Zie zo, eindelijk alleen”. En dat
was niet helemaal in overeenstemming
ongewisse van de fortuin”. Dat is vor-
mingstoneel uit de zeventiende eeuw. j
Ben Albach heeft met zijn boek „Langs
Kermissen en Hoven” een interessante
bijdrage geleverd aan de geschiedschrij-
ving vun het toneel. De uitgave van het J
boek kon terecht tot stand komen door I
steun van CRM. Een fijn bezit voor elke
meer dan oppervlakkig in toneel geinte-
resseerde. Het kost dertig gulden.
V
Met de terugkeer naar Nederland, de
vaste verplichtingen in Den Haag en Am
sterdam (Waar de beide talentvolle ac- 1
teurs met Germez alle hoofdrollen in de
treurspelen van Vondel vertolken) is het
avqnturiersbestaan niet voorbij. Er volgt
teurs met Germez alle hoofdrollen in de
treurspelen van Vondel vertolken) is hei
avonturiersbestaan niet voorbij. Er volgt
nog een nieuwe omzwerving door het
noorden van Europa, waar de troep kor
te tijd in dienst is van de Zweedse rege
ring en waar zij een speciaal voor hen
coihpleet ingerichte schouwburg tot hun
beschikking krijgen.
Zo, in kort bestek bezien, lijkt het alle-
maal erg gemakkelijk gegaan te zijn,
maar niets is minder waar. De aanhef
van dit stukje, het begin van het achtste
hoofdstuk in Albachs boeiend geïllus-
treerde boek, wijst in de richting van heel
wat lasten naast de liefde tot het toneel.
I Moeilijkheden die ook heden ten dage
niet voorbij zijn, al liggen ze op een ander
vlak. Maar niemand zal beweren dat er
J momenteel geen handigheid en diploma-
tie meer nodig zijn om het toneelleven te
houden. Immers, overheden schuiven el-
I kaar de subsidieverplichtingen toe en
I toneelgroepen dreigen maar al te gauw
de dupe te worden van een dergelijke
houding. Met het vormingstoneel voorop,
J juist in een periode waarin duidelijk po-
I sitieve ontwikkelingen in die sector zijn
te vinden (Nieuwe Komedie, Sater, Pro-
J loog, Wederzijds).
Overigens, het gezelschap van Van
Fornenbergh en Nooseman deed ook aan
J vormingstoneel, zo lezen we in Albachs
I boek. Citaat uit het twaalfde hoofdstuk:
AANVULLirTGEN
BEZIGE BIJ
TONEELSTUKKEN
De Bezige Bij Toneel heeft dit seizoen
I weer enkele bundels complete toneel-
i stukken op de markt gebracht. Daarbij
I zijn vooral de Wilde Eend en Hedda
I Gabler van de Noorse auteur Henrik Ib-
I sen interessant, omdat het hier geen her-
drukken betreft. Met steun van de Noor-
se Culturele Raad in Oslo kon deze bun-
I del worden uitgegeven. Amy van Marken
maakte een zo integraal mogelijke verta-
I ling. Hedda Gabler werd dit seizoen op-
I gevoerd door de Haagse Comedie, maar
niet in deze vertaling. De Ibsen-bundel
J kost f 16,50.
De andere twee boeken met integrale
toneelvertalingen, van de Bezige Bij be-
I vatten werken van Genet en Beckett, alle
herdrukken. De bundel van Genet bevat:
J De Meiden (vertaling Hans Roduin), On-
I der toezicht (Jacoba van der Velde), Het
Balkon en De Negers, (beide vertaald
J door Hans Croiset). Het boek kost inge-
I naaid 29,50.
Vijf toneelstukken van Samuel Bec-
kett, ingenaaid in één band, kosten
J 22,50. Het zijn Wachten op Godot, Ge-
i lukkige Dagen, Spel, Krapp’s laatste
band en Eindspel, Alle vertalingen van
J Jacoba van Velde.
I
