Van riolen
I
99
tot thee
lepeltjes
Jen
fc
I
Na de champagne nu het werk voor Ballast Nedam in Saoedi-Arabiè
iar.
door Theo Klein
K
Maanden cijferen
Moeilijk punt
Meeprofiteren
Averechts
Na een maand van inspannende onderhandelingen kwam op zondagavond 13
november uiteindelijk het verlossende bericht; de onderhandelaars van Ballast-
Nedam werden diezelfde avond nog in het paleis van de betrokken Saoedi-
Arabische minister verwacht voor de ondertekening van een monsterovereen-
komst, waarmee de Nederlandse maatschappij zich verplichtte tot de bouw van
complete wijken en stadjes tot een waarde van 4,7 miljard. De spanning was
gebroken, de champagne in Nederland kon koel worden gezet, want met het
binnenhalen van deze grootste opdracht ooit door een onderneming in één keer
verkregen, werd de orderportefeuille van de Nederlandse projectontwikkelaar voor
de eerstkomende jaren dik gevuld. In De Pijler, het huisblad van Ballast-Nedam,
beschrijft ir. C. J. Louw, hoofd van de divisie Middle East, die samen met ir. Ph.
Diderich zijn handtekening onder de kostbare overeenkomst zette, hoe die
plechtigheid in zijn werk ging.
„Wij hadden het geluk dat we toevallig een gehuurde jet klaar hadden staan,
toen we telefonisch werden opgeroepen om het contract in een van de paleizen
van de minister (een prins van koninklijke bloede) te komen ondertekenen We
hadden dat vliegtuig eigenlijk voor heel andere doeleinden gehuurd, maar nu
kwam het ons goed uit, want we moesten er wél meteen zijn”, aldus ir. Louw, die
de bijeenkomst van die avond niet licht zal vergeten. De prins zat in een enorme
leren fauteuil. De documenten lagen op een zeer laag bijzettafeltje. De minister
tekende eerst, gevolgd door de heren Diderich en Louw, met ten slotte de heer
Kristensen, van het Zweedse Ingenieursbureau VBB, dat namens de regering van
Saoedi-Arabië optreedt, als getuige. Ir. Louw: „Het lage tafeltje dwong ons op de
knieën. Het was onmogelijk om op een andere manier onze handtekeningen te
zetten. Dat ritueel herhaalde zich tien keer. Tien keer moesten we voor het front
van de minister op onze knieën. Maar als ik voor dit contract duizend keer had
moeten knielen, dan had ik het nog met het grootste plezier gedaan".
2Qj
*flex
elektr
an bed
il, uit
at stoe-
II), sla-
Engel-
vouw-
t; koel-
250 L,
251674
1 I
Voor dit contract had ik wel
duizendmaal willen knielen
Ir. Ph J. Diderich
Een riolering leggen in een
Arabische stad.
Een Zuidkoreaanse werker
heeft zich tegen de zonne
stralen beschermd door een
handdoek aan zijn helm te
bevestigen.
Bizar gezicht: een praatpaal
midden in de woestijn, vlak
langs een verlaten weg
De vorige opdracht werd geheel volgens
plan op tijd afgeleverd. Ondanks forse
tegenslagen bij de aanvoer van materia
len, zoals de Libanese burgeroorlog,
waardoor Beiroet, de voornaamste stapel
plaats van het Midden-Oosten onbruik
baar werd. De wachttijden in de Saoedi-
Arabische havens liepen daardoor op tot
zestig of honderdtwintig dagen. Het werd
noodzakelijk steeds meer over land of
door de lucht te vervoeren.
Het begin van een project. De tenten en barak
ken (met aircondioning) zijn opgezet en vormen
een soort Mash-kamp. midden in de woestijn.
De woestijn verandert mef de opmars van de
moderne techniek. Een kraan in de woestijn is
tegenwoordig geen uniek schouwspel meer
In die kleine dorpjes wordt veel gedaan
om het de werkers en hun gezinnen naar
de zin te maken. Er zijn schooltjes voor de
kinderen, zwembaden en ontspannings-
ruimten. De Zuid-Koreanen vormen verre
weg het grootste contingent. Ze staan be
kend om hun vakbekwaamheid en het ligt
in de lijn der verwachtingen dat ook voor
de verwezenlijking van de nieuwe negen
woonwijken voornamelijk van deze ar
beidskrachten uit het Verre Oosten ge
bruik gemaakt zal worden.
Al die ervaringen zijn nu bijzonder
nuttig bij het opzetten van het nieuwe
project. Zodra' er sprake was van de
nieuwe order hebben honderdvijftig man
zich bij Ballast-Nedam bezig gehouden
met de voorbereidingen. Vier maanden
lang werd er gecijferd en gepland. Om uit
te kunnen rekenen tegen welke prijs het
bedrijf aan de wensen van de Saoedi’s zou
kunnen voldoen, werd een complete ver
dieping van het riante hoofdkantoor in
Amstelveen vrijgemaakt voor honderd
twintig medewerkers, die alles tot in de
details berekenden. Van de theelepeltjes
Ir. Diderich: „Het was een moeilijk punt
in de onderhandelingen. De regering wilde
aanvankelijk een vaste prijs met ons afma
ken, die was daar erg fel op. Maar zij zag
Relatief zijn er slechts weinig Nederlan
ders bij de werkzaamheden in Saoedi-
Arabië betrokken. Net als bij de vorige
grote order uit Saoedi-Arabië verwacht
Ballast-Nedam echter dat enkele tientallen
Nederlandse bedrijven mee kunnen profi
teren. Zij zullen toch enkele honderden
miljoenen aan opdrachten kunnen vangen
uit het totaal van ongeveer 1,6 miljard die
Ballast-Nedam uit denkt te besteden.
Hoewel er nog geen inzicht is in de
omvang van de winst, hoopt men bij Bal
last-Nedam op een hoger percentage dan
doorgaans bij projecten in Nederland mo
gelijk zou zijn. Al met al voldoende om de
onderhandelaars na hun terugkeer uitbun
dig in de bloemen te zetten.
tot de brandweerauto’s en van stoelen tot
rioleringen.
Men kwam uiteindelijk tot een bedrag
dat in de buurt gelegen moet hebben van
de 4.700.000.000.-. Als basis diende een
enorm pakket tekeningen van het Zweed
se architectenbureau VBB, een stapel pa
pier van 250 kilo. Van de groepen die zich
met de calculatie bezig hielden werd een
grote nauwkeurigheid verlangd, omdat bij
zulke grote aantallen een verrekening van
een paar kwartjes in een eenheidsprijs aan
het slot van de begroting meteen in de
miljoenen kan lopen.
Uiteindelijk werd uit die berg van gege
vens het totaalbedrag samengesteld, waar
mee de onderhandelaars op pad gingen.
Het is beslist niet zo dat de Arabische
opdrachtgevers het bij het vaststellen van
hun prijzen niet zo nauw zouden nemen
omdat ze toch over enorme kapitalen kun
nen beschikken. „Er wordt messcherp ge
calculeerd. Dat is een van de dingen die ze
de laatste jaren erg snel geleerd hebben”,
aldus een woordvoerder van Ballast-Ne
dam.
ploeg onderhandelaars naar Saoedi-Ara
bië. Daar culmineerden de onderhandelin
gen uiteindelijk in een duel over de vraag
wie de risico’s van de tussentijdse loon- en
prijsontwikkeling moest dragen, de aanne
mer of de opdrachtgever. Als beide partij
en bikkelhard^ op hun standpunt waren
blijven staan, dan was de zaak toch nog
afgesprongen. Uiteindelijk kwam er ech
ter toch een compromis uit, waarbij er
volgens Ballast-Nedam éen redelijke risi
codekking voor de aannemer uit de bus is
gerold. Dat is van enorm groot belang
omdat de aannemer door tussentijdse on
gunstige ontwikkelingen op het loon- en
prijsfront bijzonder gevoelig getroffen
kan worden.
Veertig maanden heeft Ballast-Nedam
nu de tijd om op negen plaatsen, verspreid
over het uitgestrekte Arabische land, hele
woonwijken te bouwen. In totaal beslaan
die een oppervlakte van vijftig vierkante
kilometer, ongeveer de omvang van de
hele bebouwde kom van Haarlem. En
daarbij gaat het niet slechts om het neer
zetten van woonblokken. „Nee, we zijn van
begin tot eind verantwoordelijk voor alles.
We beginnen met een zandvlakte en als we
klaar zijn hoeven de gezinnen alleen nog
maar een tas met boodschappen mee te
nemen om er te kunnen leven”, aldus ir.
Diderich.
Dat houdt onder meer in het aanleggen
van wegen, waterleiding, rioleringen, een
electrisch net, de zorg voor brandbeveili
gingssystemen, garages compleet met
brandweerauto’s klaar om uit te rukken,
sportcentra, ziekenhuizen, bruggen enzo
voorts. Maar ook het bezorgen van duizen
den asbakken, onafzienbare lappen gor
dijnen, vloerbedekking, 2800 lantarenpa
len, 2900 telefoonsets, 700 kilometer ka
bel. Er moeten in totaal 1.400.000 kubieke
meter grond en 85.000 kubieke meter rots
worden verzet. Kortom, letterlijk alles wat
een mens in een moderne samenleving
nodig heeft moet picobello in orde zijn, op
zijn plaats staan, wanneer de bewoners
zich over enige tijd melden. Voor een des
kundige al een onvoorstelbare opgave, laat
staan voor een leek. Zelfs nu kan men bij
Ballast-Nedam nog niet overzien of er
winst uit dit project zal rollen. „Het zal nog
wel een jaartje duren voor we daar enig
idee van hebben”, aldus de heer Diderich.
Ballast-Nedam graaide deze grote kluif,
of ’ie ook vet is zal dus nog moeten blijken,
weg onder de neus van grote Nederlandse,
currenten, die zich sinds de oliecrisis als
horzels op de rijke oliestaten hebben ge
worpen. Werkelijk opboksen tegen die me
dedingers was in dit geval echter niet
nodig.
De regering van Saoedi-Arabië kwam di
rect met haar opdracht bij Ballast-Nedam
terecht en de onderhandelingen werden
tot een goed einde gebracht, zonder dat
daar een ander een vinger tussen kon
krijgen.
„En dat is niet gebeurd omdat wij nu
zulke goeie vrindjes bij de overheid zou
den hebben”, zegt een woordvoerder van
het bedrijf, „zo gaat dat allang niet meer.
De mentaliteit is daar in het Midden-Oos
ten ook niet naar. De Arabische opdracht
gevers zijn niet gevoelig voor lobbies of
voor propaganda, dat heeft een averechtse
uitwerking. Het beste dat je daar kunt
doen is, je mond dichthouden en heel goed
werk afleveren”.
Dat goede werk heeft het Amstelveense
bedrijf de afgelopen maanden kunnen to
nen, onder andere bij de uitvoering van de
bouworder van anderhalf miljard, die het
eerder in Saoedi-Arabië verwierf. Maar
ook al lang daarvoor was de naam Ballast-
Nedam in het Midden-Oosten goed be
kend. Aanvankelijk natuurlijk als bagger-
maatschappij, want daar is het allemaal
mee begonnen. In 1963 verscheen de Am-
sterdamsche Ballast Maatschappij flater
gefuseerd met Nedam) voor de eerste maal
in Saoedi-Arabië. Aanvankelijk dreigde
dat werk op een financieel debëcle uit te
lopen. Desondanks bleef men op de markt
tenslotte ook in dat het een onmogelijke eis
is bij een werk van deze omvang. Dat zou
zelfs onze ondergang kunnen worden”.
Toen de regering die voorwaarde liet val
len, stond niets de ondertekening meer in
de weg en kon het voor Ballast-Nedam
historische telefoontje uitgaan.
De gigantische opdracht aan Ballast-
Nedam is slechts een onderdeeltje van het
grote Saoedi-Arabische plan om de noma
den in het land aan een vaste woonplaats
te helpen. De regering vindt het voor de
economische ontwikkeling van het land
van groot belang dat grote groepen van de
bevolking niet langer door de woestijnen
trekken. Over de vraag of die mensen dat
zelf eigenlijk wel willen breekt men zich in
Amstelveen het hoofd niet. Het gaat er de
aannemer slechts om de opdrachten zo
goed mogelijk uit te voeren. Indien moge
lijk, zou men dat zelfs met behulp van de
plaatselijke bevolking willen doen, maar
omdat in Saoedi-Arabië lang niet genoeg
vaklui aanwezig zijn, is men wel aangewe
zen op arbeidskracht van elders.
Over de omstandigheden waaronder die
gastarbeiders in het Midden-Oosten soms
hun werk moeten verrichten, doen verha
len de ronde die bepaald niet voor de
aannemers pleiten. Er zouden er bij zijn,
die hun werknemers uit het Oosten min of
meer als slaven behandelen, ze in hutten
laten slapen en ze afbeulen tegen belache
lijk lage vergoedingen. Ballast-Nedam ont
kent ten stelligste dat dergelijke praktij
ken in zijn kringen voorkomen. Zijn bui
tenlandse arbeiders krijgen lonen waar ze
zich in hun eigen land niet voor hoeven te
schamen en wat de behandeling ter plaat
se betreft wordt, aldus Ballast-Nedam,
niets nagelaten om het de arbeiders zo ver
van huis naar de zin te maken. Tenslotte
wil men graag met werknemers uit die
landen door blijven gaan.
20 V
elboor-
p 220
gtakel;
sukset:
ik. Tel
en kwamen er allengs opdrachten die wel
profijt opleverden.
„Je kunt natuurlijk nooit precies vast
stellen hoe je als onderneming een gigan
tisch werk zoals we nu in Saoedi-Arabië
hebben gekregen binnenhaalt, maar een
aantal redenen is wel te geven. Eén van die
redenen is ongetwijfeld het feit dat we er
in dat land vroeg bij waren”, aldus ir.
Louw. De vorige order van anderhalf mil
jard stelde het bedrijf ook al voor immen
se problemen. Vooral het vervoer van al
het benodigde materiaal, dat absoluut zon
der vertraging moest plaatsvinden en het
aantrekken van vakbekwaam personeel
dat het karwei binnen de gestelde tijd
moest klaren, vormden een probleem.
De werknemers werden uiteindelijk uit
alle hoeken van de wereld aangetrokken.
In het land van koning Khaled werkt Bal
last-Nedam met Koreaanse, Egyptische,
Pakistaanse, Saoedi-Arabische en Jemeni-
tische bouwvakkers, Saoedi-Arabische
klerken, en stafleden uit Nederland, Duits
land en Groot-Brittanië. Voor de uitvoe
ring van de nieuwe opdracht schat men ter
plaatse zo’n tienduizend arbeidskrachten
aan te moeten trekken. Daarnaast is er een
staf van twaalf- tot veertienhonderd man
nodig. De werkers aan deze projecten wo
nen bijeen in kleine gemeenschappen, zo
genaamde compounds, een systeem dat
alle abnormale omstandigheden in acht
genomen, naar wens functioneert.
was-
ien en
023-
Ruim een maand geleden vertrok een
I
