BEGIN IN ENGELAND
Smith praat met
zwarte nationalisten
EMOTIONELE DISCUSSIE MET EERSTE
RMS-PRESIDENT ALBERT WAIRISAL
A
Europese Commissie
samenwerking bij Scheepsbouw
Staking in Spaans
Baskenland
I
I
Betere
VLIEGTUIG
MET PELGRIMS
VERONGELUKT
metaalarbeiders
Radicale Zuidmolukkers sloten bezoek aan Ambon af
Verdere evacuatie
Rellen in Bermuda
Betoging door
Italiaanse
bij Gothenburg
1
3
ZATERDAG
MOGELIJK LICHT OP ISRAËLISCHE VOORSTELLEN
99
2
BINNEN- FN BU'TNIJ'Nn
(Van onze redacteur in België, Jan
Gerritsen)
steun moet worden ingepast in
een gemeenschappelijke stategie,
die uitgaat van een bepaald aan
deel in de wereldproduktie en ge
richt is op modernisering Van de
scheepswerven. Dit werd gisteren
verklaard door de Belgische burg
graaf Etienne Davignon, de Euro-
rijs
iek
pese commissaris, die belast is met
het industriebeleid.
cht
lalt
ing
ijk
11a
TRIPOLI. Palestijnse en Iraakse afgevaardigden hebben gisteren \de VN heeft de PLO een vertegenwoordi-
gepleit voor een volledige diplomatieke en economische boycot van
Egypte. Zij deden dit op de eerste officiële zitting van een Arabische
conferentie van tegenstanders van het bezoek van president Sadat aan
Israel.
SALISBURY (UPI, Reuter). Premier Ian Smith van het blanke
minderheidsbewind in Rhodesië is gisteren in Salisbury besprekingen
begonnen met twee gematigde groeperingen van zwarte nationalisten.
De derde partij die aan het overleg zou deelnemen, liet verstek gaan
omdat zij een periode van rouw in acht neemt naar aanleiding van de
doden als gevolg van de Rhodesische gewapende overvallen op het
aangrenzende Mozambique.
(Van onze speciale verslaggever
Bob Mantiri)
AMBON - STAD. Theo The
nu en Noes Solisa, de twee radica
le Zuidmolukkers uit Bovensmil-
de, hebben hun bezoek aan de
Zuid-Molukken afgesloten. „Het
probleem is erg complex”, zei
Noes ons. „Ik kan nog weinig zeg
gen over mijn indrukken. We
moeten de informatie die wij heb
ben gekregen, de ervaringen die
wij hebben opgedaan, eerst nog
verwerken. Pas dan zullen we in
staat zijn een oordeel te geven
over de werkelijkheid op de Zuid-
Molukken.”
’en
cht
?rs
(Van onze redactie buitenland)
es”
mag'
erst-
nder
van
Dit
;per-
ogen
e pa-
;en
Ophouw
bijeenkomst in de „operations
room” van de Bapperda, de instantie die
zich bezighoudt met de ophouw van de
Molukken. We krijgen uitleg over de
(sociaal-economische) problemen van de
eilandengroep. Woordvoerder dr. Secotta
noemt de geografische ligging van de 998
eilanden „een handicap voor de ontwik
keling". De eilanden liggen wijd ver
spreid, reizen van het ene eiland naar een
ander neemt vaak een hele dag.
BRUSSEL. De Europese
Commissie wil dat de Europese
Negen nauw gaan samenwerken
bij de herstructurering van de Eu
ropese scheepsbouw. Nationale
oorspronke-
Boycot Egypte geëist
te zien krijgen door de ramen van taxi’s.
Theo Thenu
Noes Solisa
ous-
itge-
nde-
inke
Ria
>orn
idse
;cla-
iger
age-
Bij zijn aankomst op het vliegveld in
Londen werd de Israëlische premier Begin
begroet door de Britse minister van Bui
tenlandse Zaken, David Owen. De premier
strijkt hier een meisje over het haar dat
hem ook was komen verwelkomen.
Een modderlawine verwoestte woens
dag 65 huizen van de voorstad Tuve. Tot
dusver zijn de lijken, van vijf slachtoffers
geborgen. Drie vrouwen worden nog ver
mist. Het aantal gewonden bedraagt circa
80. Volgens de politie is nog niet bekend,
hoeveel woningen nu gevaar lopen. Het
aantal wordt op 150 tot 200 geschat. De
evacués worden ondergebracht in nood
woningen. Het reddingswerk moest giste
ren worden onderbroken wegens het ge
vaar van nieuwe modderlawines. Eerst wil
men nu in het getroffen gebied vaste we
gen aanleggen om zwaar materieel te kun
nen aanvoeren.
In de Zweedse pers is inmiddels de
schuldvraag aan de orde gesteld. Naar
verluidt zouden de plaatselijke autoritei
ten 13 jaar geleden tegen het advies van
deskundigen in toestemming hebben gege
ven om op de nu getroffen plaats huizen te
bouwen. Ook zou men een grondig bodem
onderzoek achterwege hebben gelaten
Er staat ook nog een anti-Sadat-cohfe-
rentie in Bagdad op het programma. Zoals
nu Assads Iraakse rivaal, president Bakr,
niet naar Tripoli is gekomen om een ont
moeting met de Syrische leider uit de weg
te gaan, zal Assad waarschijnlijk niet naar
Bagdad gaan
De bijeenkomst in Tripoli is er een waar
op Jasser Arafat zich nog eens kan doen
gelden als de enige vertegenwoordiger van
de Palestijnen. Maar ook hij zal beseffen
dat aan Israels gretige instemming met
een conferentie in'Cairo toch tenminste de
verzekering ten grondslag moet hebbc'n
gelegen dat daar voor de Palestijnen (ook)
andere vertegenwoordigers aan tafel zou
den zitten En zodoende heeft Israel dus
geweigerd in te gaan op, een uitnodiging
van de secretaris generaal van de Verenig
de Naties, Kurt Waldheim, om op zoge
naamd „neutrale grond van de VN” met
alle betrokkenen over vrede in het Mid-
den-Oosten te komen praten Want binnen
bliek dei’ Zuid-Molukken uit te roepen. Ik
zou zijn gedood als ik het niet zou hebben
gedaan
Voor de twee elkaar beconcurrerende
RMS-presidenten, ir. Manusama en gene
raal Tamaela, zegt Wairisal weinig respect
te hebben. „Manusama heeft ons op het
kritieke moment in de steek gelaten Hij is
vertrokken toen wij de strijd nog voortzet
ten op Céram (in de zomer van 1950-red
Evenals Taela is hij naar Europa gegaan
om voor wapens te zorgen. Maar we heb
ben er nooit meer iets van gezien Wij
hebben de kastanjes uit het vuur, moeten
halen terwijl zij het strijdtoneel verlieten",
aldus Wairisal.
Met minachting spreekt Wairisal ook
over dr. Chris Soumokil, de later leider
van de opstand tegen Indonesië, die in 1964
ter dood werd veroordeeld en in 1966 werd
gefusilleerd.
Hoogtepunt van het bezoek aan de Zuid-
Molukken was voor Theo Thenu en Noes
Solisa hun ontmoeting met hun familie in
Donderdagavond hadden de diverse de
legaties elkaar informeel ontmoet. Naar
verluidt zou president Assad daarbij een
matigende invloed hébben uitgeoefend.
Volgens een Arabische waarnemer zou de
Syrische president niet zo zeer gekant zijn
tegen Sadats strategie,, maar wel tegen
diens aanpak
de dorpen waar hun ouders oorspronke
lijk vandaan komen.
Het bezoek van Begin zoi
lijk eerder hebben plaatsgebonden, maar,
werd uitgesteld door hét plotselinge be
zoek van de Egyptische president Sadat
aan Jeruzalem.
Na de bijeenkomst zei een regerings
woordvoerder dat er enige „constructieve
voorstellen" waren gedaan, waarover de
partijen zich zouden beraden. Volgende
week vrijdag komt men opnieuw bijeen.
De voorstellen zouden betrekking hebben
op procedurekwesties bij het voorberei
den van een constitutionele conferentie,
zoals de samenstelling van een agenda.
Er zijn aanwijzingen dat bisschop Abel
- t
palla (nootmuskaat) komen uit Haruku
Saparua en Nusa Laut. Samen met Am
bon vormden deze eilanden vroeger het
kruidnagelHjk en de Nederlanders. Dat
werd met man en macht verdedigd tegen
de inlanders, getuige de vestingen Duur
stede op Saparua en fort Victoria op Am
bon In dit fort werden (in 1817) de Neder
landers uitgemoord door Pattimura, die
op de Moukken wordt beschouwd als een
van de eerste vrijheidsstrijders. Bijna alles
op A.mbon is naar hem vernoemd.
Moezorewa, die de andere groepering van
de ANC leidt, volgende week aan de be
sprekingen .zal deelnemen. Hij boycotte de
eerste bijeenkomst omdat zijn partij een
week rouw in acht neemt voor de slachtof
fers van de Rhodesische acties in Mozam
bique. Daarbij zouden volgens de officiële
Rhodesische gegevens meer dan 1.200 do
den zijn gevallen. Bisschop Moezorewa zei
echter over inlichtingen te beschikken, dat
het dodental wel 2.000 zou bedragen.
Het voorbereidend overleg met de gema
tigde zwarte leiders kwam tot stand, nadat
premier Smith vorige week zich bereid
had verklaard met het beginsel van alge
meen kiesrecht voor volwassenen in te
stemmen, mits er bepaalde waarborgen
zouden komen voor de blanke minderheid.
De militante zwarte leiders die het blanke
bewind gewapenderhand bestrijden, zijn
in het buitenland gevestigd. Zij willen al
leen van een onvoorwaardelijk overdra
gen van de macht aan de zwarte meerder
heid weten
eede
ono-
het
wor-
i het
Irma
oen.
ig te
i de
adat
erlo-
rden
I van
STOCKHOLM (DPA). In het gebied
bij Zweedse stad Gothenburg dat woens
dag door een aardverschuiving werd ge
troffen, zijn gisteren opnieuw huizen ont
ruimd, omdat verse scheuren in de muren
duidden op het gevaar van nieuwe grond
bewegingen.
de
heb-
;n in
Die
;trij-
taat.
ge-
laar
tief.
iter-
ven,
zul-
iber
ios"
der-
nde-
stre-
hun
tex-
ilek,
tot
ten.
ting
men
rrij-
.err-
3en
Ier,
3etl
;en.
md
moeten nachtclubs, restaurants, biosco
pen e.d. vroeger sluiten. De maatregel is
direct van kracht geworden.
Het toestel wilde op de luchthaven van
Jalilah landen, maar slaagde daar niet in
als gevolg van het slechte zicht. Het veron
gelukte vervolgens bij een noodlanding
enkele kilometers ten zuideVi van de stad
Burnaah in Libië, vlak bij de Egyptische
grens Volgens het persbureau voor het
Midden-Oosten was het toestel gecharterd
van Bujgarije.
„De Molukken kunnen zichzelf bedrui
pen. Ze hebben hun kruidnagelbomen, vis
ligt voor het oprapen en sago, natuurlijk
voedsel, groeit in het wild. Maar langza
merhand is de bevolking ook hier overge
stapt op rijst."
„Dat is ons grootste probleem”, verzucht
dr. Freddie Latumahina, 30 jaar, een in
vloedrijk politicus die ons als gids is toege
voegd. Dr. Latumahina, die voor de partij
Golkar zitting heeft in het parlement, zegt
„De Molukken zijn door hun geografische
ligging niet geschikt om rijst te verbou
wen Van het totale areaal is maar tien
procent grond, de rest is zee.”
Hij toont zich pessimistisch over de toe
komst van de Molukken. Kruidnagelen en
Smith, terzijde gestaan door zijn vice-
premier en minister van Financiën, David
Smith, en de minister van Justitie, Hilary
Squires, sprak gedurende een uur en een
kwartier met een afvaardiging van de
„verepigde volksorganisatie van, Zimbab
we” (ZUPO) onder Jeremiah Chirau en
een delegatie van de groepering van de
Afrikaanse nationale raad (ANC) die ge
leid wordt door ds. Ndabaningi Sithole.
Aangezien Sithole zelf in het buitenland
verblijft, werd de afvaardiging geleid door
de plaatsvervangend voorzitter Elliot Ga-
bellah
HAMILTON j (UTPI). De gouverneur
van Bermuda, sir Peter Ramsbotham,
heeft gisteren de noodtoestand afgekon-
digd en een uitgaansverbod van 18 tot 6
uur, dat voorlopig voor twee dagen geldt.
Aanleiding zijn de ongeregeldheden die
door zwarte jongelui zijn ontketend als
protest tegen het ophangen, gisterochtend,
van twee wegens moord ter dood veroor
deelden.
De jongens sloegen donderdagavond
ruiten in en stichtten minstens twee bran
den. Ook de duizenden toeristen op het
eiland moeten zich aan de avondklok
houden.
De burgerwacht van 300 man is gemobi
liseerd om zonodig de politie bij te staan.
Na de terechtstelling was het overigens
rustig in Hamilton
ger, die status ontleent aan de verouderde
Arabische verzekering slechts die PLO als
woordvoeder van het Palestijnse volk te
zullen erkennen.
Met dit al valt te vrezen dat de toestand
na Sadats reis naar Jeruzalem uit de hand
loopt en dat zodoende een nieuwe periode
aanbreekt van vruchteloze besprekingen
over besprekingen waarin een hernieuwde
manipulatie niet is uitgesloten En dat niet
alleen van Amerikaanse zijde, maar ook
van Russische kant omdat de Amerikanen
tot grote woede van de Amerikaans-joodse
gemeenschap en van Israel voor de Sovjet
unie plotseling meer plaats in het gebeu
ren heeft ingeruimd dan voorheen waar
schijnlijk leek
„Het probleem is echter niet alleen geor-
grafisch”, zegt Latumahina, „maar ook
sociologisch. Grote conflicten doen zich
vooi' in families, vooral tussen oudere en
jongere broers: wanneer een van de ou
ders sterft krijgt de oudste volgens de
traditie een stuk grond. Dat pikken de
jongere broers niet. Het komt vaak tot
gevechten met dodelijke afloop. Met deze
problemen moetfen de Molukkers die naar
hun land willen terugkeren, rekening
houden."
De Westeuropese scheepsbouwers ver
wachten dat de produktie zal dalen van 4,4
miljoen ton in 1975 tot circa 2,4 miljoen ton
in 1980. De reden hiervoor is drieërlei: er
is een grote overcapaciteit aan scheeps
ruim te, de produktiecapaciteit van de wer
ven is veel groter dan de door de economi
sche recessie gedrukte vraag naar schepen
en het aandeel van'de Negen in de wereld-
scheepvaart is teruggelopen. De handels
vloten van de Negen maken nog maar 20
procent van de wereldvloot uit tegen 33,5
procent in 1966.
Het aantal werknemers in de scheeps
bouw in de Negen vermindert als gevolg
van de herstructurering van 180.000 in
totaal in 1975 tot 165.000 eind dit jaar en
vervolgens de komende drie jaar telkens
met rond 15.000 man. Dit zal gepaard moe
ten gaan met de schepping van nieuwe
arbeidsplaatsen, aldus een sceptische Da
vignon die de verantwoordelijkheid van de
EEG-landen beklemtoonde.
Volgend jaar heeft de Eruopese Ge
meenschap 36 miljoen gulden beschikbaar
voor rentebonificaties voor scheepswer
ven die leningen aangaan om te moderni
seren. Dit wil Davignon aangrijpen om
tussen de Negen tot afspraken te komen
over een strategie. Voorkomen moet wor
den dat nationale steunmaatregelen - dit
jaar in de Negen in totaal ten bedrage van
ruim 2 miljard gulden - de onderlinge
concurrentie vervalsen, aldus de Europese
Commissie.
De commissie wil opk de vraag naar
schepen stimuleren door een gemeen
schappelijk optreden van de Negen tegen
oneerlijke concurrentie van reders van
buiten de gemeenschap. Ze meent dat
krachtiger moet worden opgetreden tegen
schepen die niet voldoen aan minimale
veiligheidseisen of waarop minimale soci
ale regels niet worden gerespecteerd. In
dit verband wordt ook nog gewezen op de
zeer goedkope vrachttarieven van de Oost-
blokreders.
Theo Thenu vertrok daarvoor in een
kanovormige boot met buitenboordmotor,
naar het stameiland Awuru. Met Noes
Solisa gingen wij, in een gehuurde speed
boot, naar Saparoa. het eiland waar de
negorij Ulat ligt, het stamland van zijn
moeder.
Enkele uren later is ook het bezoek aan
Ambon voorbij, we moeten weer terug
naar Djakarta. Het is een kort bezoek
geweest. Te kort, gezien het overladen
programma en de te geringe mogelijkhe
den voor gesprekken met gewone mensen.
Het lijkt bijna of er in Ambon-Stad alleen
autoriteiten wonen en of we het lantjl alleen
De conferentie, in Tripoli bijeengeroe
pen door de Libische leider Moammar
Kaddafi, begon élén dag later dan was
afgesproken, kennelijk als gevolg van de
late komst van een delegatie uit de volksre
publiek Zuid-Jemen. Aan het overleg ne
men o.a. president Assad van Syrië, diens
Algerijnse ambtgenoot Boumedienne en
enkele Palestijnse leiders deel, onder wie
de leider van de overkoepelende Palestijn
se bevrijdingsorganisatie (PLO), Arafat,
het hoofd van het Volksfront voor de Be-
vrijding van Palestina, Habbasj, en de
leider van de guerrilla-organisatie El Fa
tah, Iyad Voorts zijn er afvaardigingen uit
Zuid-Jemen en Irak.
(Van onze redacteur in Groot-Brittannië, Henk Leffelaar)
LONDEN. De Engelse premier Callaghan en zijn Israëlische collega Begin zitten
vanavond rond de tafel voor hun eerste officiële gesprek. Verwacht wordt dat Begin,
die een vijfdaags werkbezoek breng aan Londen, een hint zal geven over de voorstellen
waarmee Israel op de a.s. conferentie in Cairo ter tafel zal komen.
Op de laatste avond van hun bezoek aan
Ambon, dat plaatsvond op uitnodiging
van de Gemeenschappelijke Pers Dienst,
de organisatie van regionale bladen waar
bij ook deze krant is aangesloten, hadden
Thenu en Solisa nog een gesprek met de
eerste minister-president van de Repu
bliek der Zuid-Molukken. Albert Wai
risal.
ilan-
’ang
aars
han-
jaar
st in
ifor-
ïkse
icht.
Bin-
i.
njg-
>nó-
tbli-
icht
jro-
i de
irii-
dat
ïrkt
kin-
door Palestijnen en Irak
vor- I
ime-
ieze
g de
van
ROME (DPA). Ongeveer 100.060 me
taalarbeiders zijn gisteren uit alle hoeken
van Italië naar Rome getogen voor een
massale betoging voor schepping van
nieuwe arbeidsplaatsen, in het bijzonder
in Zuid-Italië, en tegen de talrijke terreur
daden van de laatste tijd van uiterst linkse
en rechtse zijde.
De betogers kwamen met veertig extra
treinen en 800 autobussen en marcheer
den in drie stoeten naar het Piazza San
Giovanni.
De betoging in Rome is de grootste sinds
die van de herfst van 1969, aan het einde
van de Italiaanse economische hoogcon
junctuur
Bij zijn aankomst op de luchthaven
Heathrow, waai’ hij gisteren werd opge
wacht door de Britse minister van Buiten
landse Zaken David Owen, was Begin wat
gereserveerd in zijn opmerkingen over het
bezoek. Hij noemde de relaties tussen Is
rael en Engeland „goed” en zei te hopen
dat het „40 jaar geleden gesloten verbond"
tussen het Britse en Israëlische volk ver
sterkt zou worden.
Begin doelde daarmee op de belangrijke
Balfour-verklaring waarin het recht van
de joden op een eigen grondgebied in het
toenmalige Palestina voor het eerst werd
vastgelegd.
Het bezoek van Begin is niet zonder
ironie, want in 1946 stond hij op de lijst van
de tien door de Britten meestgezochte ter
roristen. Hij was toen het 38-jarige hoofd
van de Irgoen Zvai Lioemi, een geheime
i ondergrondse organisatie die onder meer
een deel van het Britse militaire hoofd
kwartier in het Koning David Hotel in
Jeruzalem opblias. Daarbij raakten ruim
200 Britten gedood of gewond.
BEIROET (UPI). Een passa
giersvliegtuig vol pelgrims die naar Mek
ka waren geweest, is gisteren in Libië bij
een noodlanding verongelukt. Volgens de
eerste berichten werden van de 159 Libi
sche passagiers er 56 gedood en 103
gewond.
Om veiligheidsredenen verblijft Begin
in Londen iédere nacht in een ander niet
bekend gemaakt hotel Ieder van deze ho
tels bevindt zich in de buurt van een syna
goge Voor transport wordt zoveel moge
lijk gebruik gemapkt van helikopters.
In Madrid zagen gisteren 5000 leden van
de gemeentepolitie van een staking af,
nadat de regering hen onder bevel van de
bevelhebber van het militaire district had
gesteld.
De als algemene staking bedoelde actie
in Biscaje had de steun van 15 linkse
politieke groeperingen. De unie van het
democratisch centrum van premier Adol
fo Suarez en de rechtse volksalliantie had
den zich tegen de staking verzet, omdat
deze alleen rrlaar de economische moeilijk
heden zou vergroten. Volgens het blad
,,Ya’ zijn de monetaire reserves blijkens
een vertrouwelijk officieel rapport nog
slechts voldoende om de invoer gedurende
vier maanden te betalen.
De regering had haar besluit om de
staking bij de Madrileense gemeentepoli-
een
■rder
/idu-
MADRID (UPI). Tienduizenden Bas- ue ie voorkomen, donderdagavond geno-
kische industrie-arbeiders hebben giste- men. De agenten wensen een loonsverho-
ren deelgenomen aan een 24-uursstaking ging van ongeyeer 65 pet. Het kabinet
uit protest tegen de inflatie en de werke- keurde voorts een verordening voor ener-
loosheid. Volgens vakbondskringen zou giebesparing goed. Op grond daarvan
in de provincie Biscaje zeker 75 pct. van
de werknemers gehoor hebben gegeven
aan de stakingsoproep. De nationale om
roep sprak echter van een mislukking,
omdat slechts 75.000 tot 100.000 arbeiders
van de 325.000 in Biscaje aan de actie
zouden hebben deelgenomen. De meeste
stakers waren afkomstig uit de scheeps
bouw, de metaal- en chemische bedrijven
en de bouwnijverheid.
ien-
ijzi-
gen
ten.
ijke I
ink.'
ver-
:dag
alen
De
■nde
Een aanvankelijk harde en steeds
emotionele discussie met een man die al
sinds vele jaren het ideaal van een zelf
standige Republiek der Zuid-Molukken
(RMS) heeft laten varen en een oppassend
burger is geworden van de eenheidsstaat,
de republiek Indonesië. De militante Zuid
molukkers uit Bovensmilde, voor wie de
RMS, net als voor vele andere Zuidmoluk
kers, het grote ideaal in hun leven is,
imaken Wairjsal harde verwijten. Hij heeft
een niet erg principiële houding aangeno
men, vinden zij. Wairisal beweert dat hij al
vanaf het begin niet heeft geloofd in de
haalbaarheid van de RMS en in feite
steeds aanhanger is geweest van de RIS,
de Republiek Indonesia Serakat.
„Ik was al republikein (aanhanger van
de RIS, red.) toen de RMS nog niet eens
bestond”, zegt Wairisal. Ik werd gedwon
gen, samen met Manuhütu, de Vrije Repu-
