j
ta
EUROCRATIE WERKT ONTMOEDIGEND
Commissaris
omscholing
en een beetje
mobiliteit"
„Monsieur
Veledingen”
terug naar
Den Haag
Door Jan Gerritsen
Extra belang
Hoogovens
Aarzeling
Lj? 3
8
;rk
„Persconferentie Monsieur Veledingen". Zo stond het aangekondigd voor 13
oktober op het publikatiebord van het internationaal perscentrum aan de Brussel
se boulevard Charlemagne. Maar in de perszaal van het belendende Berlaymont-
nebouw van de Europese Commissie wachtte de meer dan tweehonderd
toegestroomde journalisten een teleurstelling. „De heer Vredeling komt niet, hij is
ziek”, deelde de woordvoerder van de Commissie mee.
Vera Vegetti, correspondente van „Unita”, partijkrant van de Italiaanse commu
nisten, vertolkte de lichte wrevel die de mededeling bij het gezelschap had
veroorzaakt, met een vraag: wat is de precieze aard van de ziekte? De
woordvoerder, die zelf ook niet meer dan de kale mededeling had gekregen,
maakte in zijn antwoord een tactische omtrekkende beweging van het soort
waarin woordvoerders geschoold dienen te zijn.
De vraag naar de aard van Vredelings ziekte was trouwens niet van goede
grond ontbloot. Acht dagen eerder had dezelfde woordvoerder namens de
Nederlandse commissaris officieel ontkend dat er enige waarheid school in het
bericht dat het Franse persbureau AFP had verspreid: dat Vredeling overwoog zijn
Brusselse post op te geven voor een plaats in het tweede kabinet-Den Uyl, dat
toen nog naderbij leek te komen.
H
IB?'
53.
Henk Vredeling
teleurgesteld
man in Brussel
Roy Jenkins
Kleine incidenten als deze zijn niet be-
.orderlijk voor je reputatie, zeker niet bij
iet Brusselse perskorps dat gehard is in
het wegslikken van Europese frustraties.
Ontkenningen zijn bovendien minister
Luns was er bekend om vaak aanwijzin
gen voor het tegendeel. Een tactisch „ziek-
zijn” was ook te rijmen met het feit dat al
begin dit jaar het gerucht de ronde deed
dat Vredeling terug wilde naar Den Haag.
En dit alles krijgt nog scherpere contou
ren tegen de achtergrond van de oorlogs
kreten die de oud-minister van defensie
liet horen direct na de verdeling van de
portefeuilles door de nieuwe commissie:
Voortaan zijn de Europese vakbonden
welkom bij ons. Europa zal een sociaal
gezicht krijgen. En de werkgevers kunnen
de borst natmaken, riep hij na die uitput
tende januari-nacht in de radio-micro-
foons. Maar het balsturig gesnuif verstom
de snel daarvoor is het tempo van het
Europese overleg, laat staan besluitvor
ming, te langzaam en ontbreekt te zeer
goede wil bij de EG-landen zelf.
In ogenblikken van relatieve moedeloos
heid liet Vredeling zich eens ontvallen dat
commissaris van sociale zaken een al te
weidse benaming is. Beter is, zei hij, com
missaris van omscholing en een beetje
mobiliteit (het vrij verkeer van werkne
mers is een EG-beginsel). Want het sociale
fonds dat Vredeling beheert, wordt ge
bruikt om mensen om te scholen, een nutti
ge activiteit, maar slechts van zeer betrek
kelijk belang in het licht van de werkloos
heid in de Negen zes miljoen sinds begin
november.
De Europese Gemeenschap beschikt
over slechts één en weinig effectief, instru
ment om een werkgelegenheidsbeleid te
voeren: het zogenaamde tripartite-overleg
tussen regeringen, vakbonden, werkge
vers en Europese Commissie. In juni vond
een tripartite-conferentie in Luxemburg
plaats, ondanks het verzet van Vredeling
die voor een langere tijd van voorberei
ding was. Het werd een vrijblijvende ver-
Een jaar geleden stelde het kabinet-Den Uyl zijn toenmali
ge minister van defensie ir. Henk Vredeling kandidaat als
Nederlands lid van de Europese Commissie, „dagelijks
bestuur” en uitvoerend orgaan van de Europese Gemeen
schap. De strijd om de enige voor een Nederlander gereser
veerde stoel in het dertien man sterke Brusselse college had
weken geduurd. Vredeling, Europees idealist van reputatie
sinds zijn langjarig lidmaatschap van het Europees parle
ment, won ten slotte het pleit van partijgenoot mr. Max van
der Stoel, de minister van buitenlandse zaken.
Begin januari verdeelden de nieuwe Europese commissa
rissen hun taken. Vredeling kreeg de portefeuille van sociale
zaken en werd tevens belast met het werkgelegenheidsbe
leid. - Voor het eerst na twintig jaar viel het Europese
landbouwbeleid niet meer onder de verantwoordelijkheid
van een Nederlander. Vredeling, boven Van der Stoel verko
zen omdat deze niet en hij wel verstand heeft van het
gemeenschappelijk landbouwbeleid in de Negen, toonde
zich niettemin tevreden. „Vijf miljoen werklozen in de Euro
pese Gemeenschap zijn belangrijker dan de landbouw zei
hij. Het aantal werklozen is inmiddels tot boven de zes
miljoen gestegen. Van Vredeling is echter niet zo veel meer
vernomen. Hoe is het hem vergaan? Onze Brusselse corres
pondent Jan Gerritsen maakt een balans op.
Ondanks helpende handen op een affiche wil de samenwerking niet
zo lukken
Maatregelen tegen jeugdwerkloosheid zul
len pas volgend voorjaar genoemd wor
den. Dit slakketempo maakt de Europese
Gemeenschap er niet geloofwaardiger op.
De regeringsleiders van de Europese Ne
gen riepen tweemaal, in maart in Rome en
in juni in Londen, op tot extra maatregelen
tegen de werkloosheid onder jeugdigen en
vrouwen. Deze maand komen de eerste
concrete voorstellen van de commissaris
(met betrekking tot de vrouwen) op tafel
bij de negen ministers van sociale zaken.
Dit is allesbehalve een indrukwekkende
balans, gemeten aan de strijdbare voorne
mens aan het begin van het jaar. En ze
slaat niet naar de positieve kant door om
dat de plannen van de Europese Commis
sie inzake herstructurering van de Europe
se staal-, scheepsbouw- en textielindustrie
Vooralsnog bevat Vredelings potje voor
de opvang van de sociale gevolgen van
inkrimping in de staalsector slechts 150
miljoen gulden. Dat kwam ook als een
koude douche voor een groep Nederlandse
kamerleden die kwam informeren wat
Brussel kan doen voor de ontslagen die bij
Hoogovens gaan vallen. De deur staat
open, had Vredeling gezegd, maar op een
vraag of hij zich binnen de commissie
sterk zal maken voor uitbreiding van zijn
veel te kleine potje gaf hij een aarzelend en
ontwijkend antwoord. En dan blijft de
gastvrijheid tamelijk onverplichtend.
Er is een verzachtende omstandigheid
het directoraat-generaal van sociale zaken
dat de commissaris ter zijde staat, geniet
in Brussel de reputatie van een van de
slechtste afdelingen bij de Europese Com
missie te zijn. De commissarissen zijn er
bovendien niet in geslaagd een hecht colle
ge te vormen, integendeel, ze lijken steeds
meer in groepjes te opereren. In politieke
moed blinkt het gezelschap niet uit, niet in
het minst vanwege het aarzelende en zeer
voorzichtige optreden van voorzitter Roy
Jenkins.
Er is nog een heel ander aspect aan het
optreden van de Nederlandse commissaris
in de Europese Commissie dat van het
behartigen van het Nederlands belang. In
voortaan ook een sociale paragraaf krij
gen, iets wat Vredeling met enige moeite
bij zijn collega’s aanvaard kon krijgen.
Toch geen al te grote luxe omdat het bij de
herstructurering om het verlies van vele
tienduizenden arbeidsplaatsen gaat.
In dit gebouw zetelt „rode” Henk
Vredeling
Ir. Vredeling heeft zich na zijn Brusselse
benoeming van Den Haag afgewend naar
het voorbeeld van Sicco Mansholt die zijn
medewerkers inprentte hun Nederlander
schap maar te vergeten. Het aantreden
van een regering zonder socialisten in Den
Haag zal in die houding zeker geen veran
dering brengen. Mogelijk alleen al omdat
Vredeling zijn kabinet elke commissaris
heeft een groep persoonlijke medewerkers
nogal eenzijdig heeft samengesteld: vier
socialisten en CDA'er.
Maar in hetzelfde artikel wordt ook be
paald dat elke lidstaat een onderdaan in de
commissie dient te hebben die op basis van
algemene bekwaamheid verkozen moet
worden. Want: de commissie beslist als
college. Elke commissaris dient zich per
definitie met de vakgebieden van zijn col
lega’s bezig te houden. Hij dient zonodig
het nationaal belang van zijn thuisland in
te brengen om de commissie als geheel in
staat te stellen het algemeen-Europees be
lang zo goed mogelijk vas te stellen.
Kort gezegd: Vredeling zit op een Brus
selse commissarisstoel mede omdat hij Ne
derlander is en hij zou niet bang moeten
zijn Nederlandse belangen te verdedi
gingen of bij zijn collega’s aan de orde te
stellen. Het optreden van de Nederlandse
commissaris is bovendien nog van extra
belang omdat het aantal hoge ambtelijke
posten bij de commissie dat door Neder
landers wordt bezet, veel geringer is dan
het aantal waar Nederland eigenlijk recht
op heeft.
BH
■tal.
Commissarissen zal daar niet vreemd aan
zijn. In artikel 10, lid één, van het fusiever-
drag (waarbij de economische gemeen
schap en de kolen- en staalgemeenschap
opgingen in een Europese Gemeenschap)
wordt bijvoorbeeld bepaald dat een com
missaris geen vraag of opdracht van enige
regering of lichaam zal aanvaarden.
23-
orn
23-
en
ME-
en
>0
PA; VAN l S’A
UW f. >A( t
SMi ^>7
Nederlandse kringen wordt hier door
gaans met de grootste terughoudendheid
over gesproken. Die doet overdreven en
soms zelfs belachelijk aan als men ziet hoe
•commissarissen uit andere lidstaten zowel
in de huidige als vroegere commissies,
nauw voeling houden met hun hoofdste
den en soms onverhuld het nationaal be
lang boven het Europese stellen.
De ex-bewindsman van defensie ontdek
te al spoedig dat het aantal ambtenaren
voor de Europese sociale zaken kleiner is
dan op de afdeling dienstplichtzaken aan
het Haagse Plein. En ondanks zijn jaren
lange ervaring in het Europese parlement
en zijn eindeloos aantal vragen aan de
Europese Commissie, was de werkwijze
van de Brusselse Eurocratie hem vreemd.
En nog iets onwennigs: in vergelijking met
een kabinet hangt de Europese Commissie
als los zand aan elkaar.
Vredeling deed die eerste maanden den
ken aan een goede maar enigszins naïeve
klant die jarenlang had gehoopt eens aan
de andere kant van de toonbank in de
mooie winkel te mogen staan. Verkoper in
plaats van klant, antwoorden geven in
plaats van vragen te stellen, actief je aan
deel leveren dat leek het grote ideaal. De
teleurstelling moest wel groot zijn toen
bleek dat niet de verkoper achter de toon
bank, maar de negen vennoten achter in
de winkel die Europese Gemeenschap
heet, de dienst uitmaken.
toning, die nog dit jaar een vervolg, met
meer concreet resultaat, zou krijgen.
Daarover is echter niets meer vernomen.
Nu heeft ook in Den Haag altijd de
grootste aarzeling bestaan om Nederland
se belangen te bepleiten via het Neder
landse lid van de Europese Commissie. De
v ,v
rechtlijnige uitleg van de in bijbelse ter
men vervatte plichten van de Europese
Op landbouw had je meer wisselgeld. Op
sociale zaken heb je meer tijd om op
andere dingen te letten, zegt een kenner
van het Eurocratisch gebeuren niet zonder
cynisme dat in de hoofdstad van Europa
vaker te bespeuren is. Voor het Nederland
se lid van de Europese commissie is er nog
genoeg om eer te bewijzen aan de naam
die op het publikatiebord stond: „Mon
sieur Veledingen”.
De mate waarin het Nederlands belang
behartigd kan worden is uiteraard sterk
afhankelijk van de relatieve „zwaarte”
van portefeuille. Er is een aanzienlijk ver
schil tussen de zware post landbouw (ze
ventig procent van alle EG-uitgaven) en de
lichte portefeuille van sociale zaken („om
scholing en een beetje mobiliteit”).
Ongeveer 200 topposities op een totaal
van zo’n negenduizend plaatsen bij de Eu
ropese Commissie zouden door Nederlan
ders kunnen worden bekleed, maar in feite
zijn slechts 130 posten van deze aard door
Nederlanders bezet. Ook hier zou Vrede
ling wat aan kunnen doen, zo valt te verne
men, al ware het alleen uit eigenbelang:
meer Nederlanders op topposities bete
kent gemakkelijker beter geïnformeerd
raken. Dit alles klinkt onwezenlijk voor
wie de Brusselse Eurocratie niet kent,
maar voor Fransen, Engelsen of zelfs De
nen en Ieren is dit de gewoonste zaak in
Europa.
I
