filmhuizen
De Reddertjes, Disney-produktie voor jong en oud
Roger Moore wederom omringd
door geweld en mooie vrouwen
haarlem
Nederlandse Filmkeuring lijkt
papieren commissie te worden
Schilder veroordeeld tot huisarrest
DAKBEDEKKINGSMATERIALEN
KLEEFMIDDELEN
DAKSINGLES
■w*771
Nachtvoorstellingen
Hout- en Bouwmaterialen
ALLE SOORTEN
TEGEN ZEER CONCURRERENDE PRIJZEN
■Hl
Harmenjansweg 19
19
FILM
19 7 7
DECEMBER
1 6
Charles Boost
r
Tel. 023-310612-310214
TEERVILT
BITUMENVILT
ASFALTPAPIER
NEDIOL PASTA
Openingstijden: dagelijks van 7.00-17.00 uur
zaterdags van 8.00-12.00 uur
M 4
J
Ook met zijn derde film, de met veel publiciteit en reclamemate
riaal omgeven „Rembrandt, fecit 1669” verandert niet veel aan het
jeeld dat men zich naar aanleiding van zijn beide vorige films,
Mariken van Nieumeghen” en „Elckerlijk” van regisseur Jos Stelling
leeft gemaakt. Zijn werkwijze, zowel in de film als bij de totstandko
ming ervan zijn niet wezenlijk veranderd en het eindresultaat laat een
«•gelijkbaar gevoel van leegte, onbevrediging en doelloosheid achter
as bij dat vroegere werk.
□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□DnnnDDDnnonnnoDnnnDDDoaoDDDDDDauDuuaaDDDDDDDaDDDDDDDaaDaDDDaDDaDaGDaGauDUDGDDaaGCinnpDDc
VRIJDAG
□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□oannoaoDDDDnnDDDDaDDDODDDDDauuDuaaaDDDaaunaDDDG
Jos Stelling
mist visie
op Rembrandt
Frans Stelling als de jongere Rembrandt met Aya Gil als Hendrickje Stoffels in Rembrandt fecit 1669.
(ADVERTENTIE)
KEUR b.v
De reden waarom madame Medusa en
meneer Snoops (die in het Nederlands
Soeps niet veel Soeps heet) het meisje
vasthouden is dat ze haar nodig hebben
om uit een nauwe rotsspleet een knots van
een diamant op te vissen. Ze is al enige
malen aan een touw naar beneden gelaten
maar de sterke stroming heeft het slagen
van de onderneming steeds belet. Het is
dus zo’n beetje „The Deep” maar dan voor
kinderen. Ten einde raad heeft Penny
’s nachts een fles over boord gegooid met
op papier een bede om hulp en die fles
wordt aan de wal gevonden door twee
muizen. Van dat ogenblik af komt een
reddingsactie van bevriende dieren op
gang die met spanning en humor verloopt
tot een gelukkig einde.
maar steeds weer tekort schiet in het reali
seren van de film die hem ongetwijfeld bij
voorbaat voor ogen staat.
Tenslotte brengt Studio in de nachtvoor
stellingen maar ook op maandagavond
een ongewone en technisch perfect ge
maakte Franse film die twee jaar geleden
op de Arnhemse Filmweek de aandacht
trok. „La Chair de l’Orchidée” heet dit
debuut van regisseur Patrice Chéreau,
waarin twee intriges parallel verlopen en
elkaar beïnvloeden. Het ene verhaal gaat
over een jonge vrouw (Charlotte Ramp
ling) die in afzondering is grootgebracht
door een tante, waarna deze haar krank
zinnig wil laten verklaren om zelf een
erfenis in de wacht te kunnen slepen.
Synchroon hiermee zien we de door Bru
no Gremer gespeelde gentleman-avontu-
rier opgejaagd door twee moordenaars die
hem als getuige van een hunner misdaden
uit de weg willen ruimen. Door toevallige
omstandigheden vermengen zich beide
werelden en er ontstaat dén gemeenschap
pelijke belangenstrijd waarbij ieder zijn of
haar eigen leven tracht te redden. Een
gecompliceerd maar uiterst enerverend
drama waarin naast de genoemde rollen
Edwige Feullère als de boze tante en Simo
ne Signoret als een voormalige trapeze-
werkster voortreffelijke acteursprestaties
leveren.
staan? Overziet men de fragmentarische
film dan domineert de indruk dat Stelling
zijn subjet voornamelijk heeft laten zien in
zijn sombere buien, bij dood en teleurstel
ling in zijn verhoudingen met zijn drie
vrouwen, als de schuldeisers hem niet met
rust laten of als zijn werk bekritiseerd
wordt.
die verongelijkt en vol zelfbeklag rond
loopt en nooit eens de bevlieging of de
werkkoorts van een creatief kunstenaar
toont. Rembrandt wordt in deze opvatting
een oninteressante burgerman, geplaagd
door geldzorgen en huiselijke moeilijkhe
den van iedere dag. Het kan een aspect van
de schilder geweest zijn, maar een aspect
waaruit geen van zijn schilderwerken te
verklaren valt.
Trouwens met dat actieve deel van zijn
leven houdt Stelling zich ook maar vaag en
terloops bezig. Een enkele maal gaat een
Bovendien komt het regelmatig voor
dat films die op 12 jaar of „alle leeftij
den” zijn gekeurd, alsnog door de dis
tributeur van het stempel „16 jaar”
worden voorzien. Argument daarbij is
bij door een harde en weldoordachte mon
tage de toeschouwer voortdurend sterk
emotioneel betrekkend bij het gebeuren.
HET MELKWOUD (Zijlstraat 63) in
Haarlem vertoont op vrijdag, zaterdag en
zondag twee klassieken van de Duitse ex
pressionistische film in één programma.
„Nosferatu” van Marnau stamt uit 1922 en
is een eerste poging de vampier als schrik-
element in de film te introduceren. Niet
voor niets luidt de ondertitel „eine Symp
honic des Grauens”. Aansluitend hierop
Ditmaal hebben de scenarioschrijvers
van deze Disney-produktie afgezien van
het zoetige sprookje of het lieve kinderver
haaltje maar een opwindende „plot” be
dacht, een avontuurlijk jeugdverhaal dat
jong en oud sterk zal aanspreken.
De toenmalige staatssecretaris van
CRM, Wim Meijer, heeft de Nederland
se Filmkeuring op 24 juni ge3nstal-
leerd. Vanaf 5 juli, de datum waarop de
Wet op de filmvertoningen van kracht
werd, is de commissie met haar werk
zaamheden begonnen. Deze omvatten:
ter keuring aangeboden films beoorde
len op hun toelaatbaarheid voor perso
nen beneden 16 respectievelijk 12 jaar.
Met het van kracht worden van de
nieuwe wet werd de oude filmkeuring
voor volwassenen afgeschaft en kwam
er tevens een einde aan het preventief
toezicht door de burgemeester op ver
toningen die in strijd zijn met de zede
lijkheid.
verbergt hij een tekort of een onmacht om
binnen het geheel van een doordachte
filmproduktie te kunnen werken.
Voor „Mariken” filmde Stelling onge
veer drie jaren, „Rembrandt” werd vol
gens eigen opgaven opgenomen tussen 4
april 1976 t.m. 1 mei 1977 nadat met de
voorbereidingen in november 1974 een
aanvang was genomen. Maar in dat jaar
van opname waren maar 62 draaidagen
waarin op 14 lokaties, inclusief buitenop
namen gedraaid werd. Als men dan nog
weet dat het aantal medewerkers 755 be
droeg en de technische crew uit 32 perso
nen bestond krijgt men een indruk van de
enorme organisatie en hoeveelheid werk
die aan de film ten grondslag hebben gele
gen. Voegt men daaraan toe dat de filmer
nog kans zag een produktieboek vopr de
pers te laten samenstellen dat geen Ameri
kaanse superproduktie aan zijn onkosten-
lijst zou durven toevoegen en dat het hem
lukte koningin en kroonprinses op de pre
mière van zijn film in het Amsterdamse
Tuschinski als eregasten te mogen begroe
ten, dan heeft men misschien enig idee van
het doorzettingsvermogen van Jos Stelling
die op vele punten slaagt in wat hij wil
Men kent zo langzamerhand wel de won-
ierlijke wijze waarop Stelling films
naakt. Hij kiest zijn onderwerp uit het
rerre verleden waar hij een schilderachti-
;e figuur ontdekt die dan niet zo zeer het
tentrum van een dramatische verbeelding
ïordt maar meer een aanleiding vormt
een historisch milieu met veel fantasie en
realistische details te doen herleven. Het is
een camouflage-systeem van iemand die
net over een verhaaltechniek beschikt en
ni door aankleding, veel actie van figuran-
en en beweeg van camera de illusie wekt
iat er van alles aan de gang is.
Men kent ook het werksysteem van Stel
ling. Hij filmt met amateurs en met hon
derden figuranten die op
„aandeelhoudersbasis” zich op weeken
den en vrije dagen beschikbaar houden
voor opnamen van massascènes die mees
tal als losse „items” gedraaid worden en
later hun plaats wel vinden in het geheel.
Het is op zichzelf een originele manier om
voor Nederlandse begrippen goedkoop
een dure en gecompliceerde film te maken
en Stelling bezit ongetwijfeld bijzondere
kwaliteiten op het vlak van organiseren en
enthousiastmeren. Maar ook op dat punt
„Rembrandt” is opnieuw een film van
mooie beelden, prachtige close-ups, soms
zelfs suggestieve of intrigerende opnamen
die echter los uit elkaar liggen en innouds-
loos worden omdat ze geen aantoonbaar
onderling verband bezitten. Een basis
vraag blijft bijvoorbeeld onbeantwoord:
aan welke visie van de filmer op zijn
onderwerp dankt „Rembrandt” zijn ont-
dat jongeren zich bij „moeilijke”, overi
gens in het geheel geen schadelijke
films snel vervelen, hetgeen ten koste
zou kunnen gaan van de concentratie
bij de rest van het wel ge3nteresseerde
publiek. Allemaal redenen waardoor
de jeugd, waar de commissie juist zo
voor op wil komen, films aan haar neus
voorbij ziet gaan, waar zij wettelijk
nota bene recht op heeft ze te zien.
Daarnaast worden er nog andere
foefjes door filmproducenten en -distri
buteurs uitgehaald teneinde de werke
lijke intenties van de Ned. Filmkeuring
te omzeilen. De film „Soldaat van
Oranje” bijvoorbeeld is door de com
missie op 12 jaar gekeurd als er tenmin
ste één scène (het „angstwekkende
beeld” van een afgerukte voet) uit zóu
worden verwijderd. De producent liet
de scène er gewoon in staan en de film
werd op „16 jaar” gesteld. Nu de pu
blieke belangstelling iets afneemt,
wordt de scène er toch nog uitgeknipt
en kunnen jongeren vanaf 12 jaar als
nog de film gaan zien.
wikkeling in de tolerantie ten aanzien
van schadelijke invloeden op jongeren.
Palace heeft „Soldaat van Oranje” naar Roxy afgeschoven en er de nieuwste James
Bond voor in de plaats genomen. Van oorlogsspionage dus naar „The Spy who loved
ne”, de film waarmee ten onrechte de Filmweek Arnhem destijds werd afgesloten. Wat
nets ten nadele van „The Spy” wil zeggen die alles geeft wat de echte Bond-liefhebber
naar kan wensen, snelheid, spanning, technisch speelgoed en een onmenselijke tegen
stander voor de smetteloze 007,onze Westeuropese spion die over dit deel van de wereld
waakt. Roger Moore speelt hem nu voor de derde maal en tegenover deze perfecte heer
die alles kan behalve acteren staat Curt Jürgens als een teleurgestelde nazi Stromberg
die nog altijd droomt van wereldmacht en pittig terzijde wordt gestaan door een
onaandoenlijke reus met een vals gebit uit goud die zeer toepasselijk Jaws heet.
Een auto die op tijd in een onderzeeër
kan veranderen, machtige science-fiction-
decors die alle in vuur en bliksem ten
onder gaan, geweld en gevechten met bos
jes dooien en natuurlijk mooie vrouwen
met wie 007 zich zo tussenbeide afzondert,
een mooiere kerstboom, opgesierd met
veelkleurig filmdivertissement zal men de
komende weken niet gauw tegenkomen.
Krachtige avonturen bieden ook Frans
Hals met zijn karatefilm „De Wraak van
de Black Dragon” en Studio- met „Het
Eiland van Dr. Moreau”, vol science ficti
on hoewel het hier gaat om de verfilming
van ëen roman van H. G. Wells uit het
begin van deze eeuw. Burt Lancaster
speelt in deze film van Don Taylor een
gevaarlijke geleerde die zich teruggetrok
ken heeft op een verlaten eiland om er
proeven met mensen en dieren te doen.
Het lukt hem beesten in mensen en om-
gekeerd te maken, maar hij wordt in zijn
goed bedoelde waanzinsexperimenten ge
stoord door de komst van twee schipbreu
kelingen in een van wie we Michael York
herkennen. Welk onheil een paar gezond
denkende mensen kunnen aanrichten in
een laboratorium dat al beestmensen of
mensbeesten heeft afgeleverd en nu pro
beren aan dat heilloze gedoe een einde te
maken, krijgt men uitvoerig te zien even
als de uiteindelijke vlucht van het eiland
van dr. Moreau op het moment dat Mi
chael York al bezig is dier te worden. Dus
spanning tot het laatste moment.
Spanning op kinderniveau waarmee vol
wassenen zich ook best kunnen amuseren
levert Luxor dat een van de 20 theaters is
waar de nieuwe Walt Disney, „The Rescu-
DEN HAAG. De nog geen half jaar geleden ingestelde
Nederlandse Filmkeuring dreigt een papieren commissie te
worden. Enerzijds worden er erg weinig films ter keuring
aangeboden, anderzijds worden adviezen over films die wèl
gekeurd zijn terzijde gelegd. Toch zijn de filmkeurders („Wij
zijn géén controleurs”) 20 mannen en 20 vrouwen, onder
voorzitterschap van de sociaal-geneeskundige dr. C. P. J. Le
Nobel, noch gefrustreerd, noch uit het veld geslagen.
ers” oftewel „De Reddertjes” in première
is gegaan.
Laat ons voorop stellen dat „De Redder
tjes” een voorbeeld is van een traditionele
maar perfecte tekenfilm, vol meesterlijke
vondsten, opgepakt met spanning en hu
mor en van'een niet te verbeteren anima
tietechniek. Waarbij zich een na-synchro-
nisatie in het Nederlands voegt die zo
feilloos verloopt dat men geen ogenblik
aan een „vertaling” denkt. Het verhaal dat
door de beproefde staf van Wolfgang Rei-
therman in beeld is gebracht, werd ge
schreven door Margery Sharp die een
goedsluitende intrige heeft bedacht over
het weesmeisje Penny dat door twee gewe
tenloze mensen, madame Medusa en Mr.
Snoops gevangen wordt gehouden op een
aan de grond gelopen ouderwetse Missis-
sippi-stoomboot met twee pijpen zoals die
nog steeds in Disneyland rondvaart.
(Van onze Haagse redactie)
schetsje of een groep mensen over in een'
algemeen bekend schilderij, de Anatomi
sche les, de Nachtwacht, de Staalmeesters.
Soms kijkt Rembrandt in een verweerde
spiegel en vermoedt men het geëtste zelf
portret dat zal volgen, maar niets verraadt
een op gang komend proces. Doordat met
niet beroepsacteurs gewerkt wordt, wor
den gesprekken en sterke speelscènes zo
veel mogelijk vermeden. Wat in dit geval
een winstpunt voor de film betekent.
Over het algemeen heeft Stelling een
goede neus voor het uitzoeken van „eigen
tijdse” gezichten en ook nu, zelfs bij de
hoofdrolspelers ziet men koppen die men
als zeventiende-eeuws zou kunnen om
schrijven. En ook de fotografische kant
van het camerawerk van Ernest Bresser is
meestal sfeervol, ook in zijn gebruik van
goudgeel Rembrandtiek licht en vooral
tegenlicht.
Maar het blijven uiterlijkheden en in een
film waarin weinig en vaak onverklaar
baar weinig gesproken wordt doet het bij
zonder onevenwichtig aan zo uitvoerig
aandacht te besteden aan rechtszittingen
en veilingen omdat in die gevallen het
voorlezen van een wat lange tekst voor de
hand ligt en volkomen natuurlijk is.
Men ontkomt na het zien van „Rem
brandt fecit 1669”, een titel waarmee op
diens laatste zelfportret gezinspeeld
wordt, niet aan de indruk dat men gekeken
heeft naar een uiterlijk verzorgde maar
inhoudelijk lege, onduidelijke en bij vla
gen vervelende film. Een film die niets van
de kunstenaar duidelijk maakt, hem tot
huisarrest veroordeeld door hem niet in
contact te tonen met collega’s, modellen of
vrienden en niet met de natuur. Rem
brandt blijft geïsoleerd van een buitenwe
reld die hem toch voortdurend geïnspi
reerd moet hebben.
Voor ieder filmer is het maken van een
film over Rembrandt een opgave die hij
zichzelf niet zo makkelijk zal opleggen.
Voor Stelling die zeker niet lichtzinnig de
taak wèl aangedurfd heeft kon de film
nauwelijks anders uitvallen dan nu is ge
beurd. Zonder visie, zonder constructie,
zonder duidelijke verklaring van het
„waarom”. Een slag in de lucht!
Tijdens een algemene ledenvergade
ring van de commissie in november zijn
beleidslijnen voor de keuring opge
steld. Woensdag heeft het dagelijks be
stuur van de Ned. Filmkeuring deze
toegelicht. In de beleidslijnen staat on
der meer dat de Filmkeuring moet deel
nemen aan acties van organisaties die
gericht zijn tegen schadelijke invloeden
op jeugdigen; de filmkeuring acht zich
zelf geen censuurorgaan, eerder een
welzijnsinstelling; de commissie wil
niet in moralistische bemoeienis ver
vallen en vooral aandacht schenken
aan schade voor jeugdigen op het ge
bied van de pedagogie en de gezond
heid; bij het nemen van een keurings-
beslissing kan de commissie niet altijd
exact te werk gaan door onvoldoende
„harde” (wetenschappelijke) gegevens
waaraan men een en ander zou kunnen
toetsen; een keuringsbeslissing is
slechts een grove begrenzing van uiter
sten en is dus geen „maatkleding maar
confectie”; de commissie zal zich moe
ten aanpassen aan de geleidelijke ont-
F
De grote meester die toch ook in zijn tijd
de nodige erkenning vond is, als gespeeld
door Jos Stellings broer Frans en later
door Ton de Koff een misantropische man
IN FILMHUIS VELSEN, ondergebracht
in het zojuist verbouwde Witte Theater
(Kanaalstraat 257) in IJmuiden kan men
woenrdag 21 en donderdag 22 december
.twee hoogtepunten van Russische film-
kunst zien, een recent hoogtepunt „King
Lear” in 1972 geregisseerd door Grigori
Kozintsev (1905-1973) en „Staking”, de eer
ste revolutiefilm van S.M. Eisenstein, ge-
jmaakt in 1925. Kozintsev maakte van Sha
kespeare’s aangrijpend koningsdrama een
[beklemmende filmversie die hier en daar
theatraal aandoet maar vooral dankzij Yu
ri Yarvet in de titelrol een voortreffelijke
[kennismaking met de klassieke tragedie
mogelijk maakt.
Bij Eisenstein geen doorlopend verhaal
maar een reeks zwaar geladen gebeurte
nissen die tezamen het begrip staking in de
meest agressieve zin in beeld brengt, daar-
een twee jaar vroegere film, ditmaal van
Robert Wiene, getiteld „Das Kabinett des
Doktor Caligari”. Via zijn medium Cesare
(Conrad Veidt) laat hypnotiseur Caligari
(Werner Krauss) een vrouw (Lil Dagover)
ontvoeren en vlucht als de onderneming
mislukt in een krankzinnigengesticht,
waarvan hij in de beginbeelden als direc
teur optrad.
Zodat verondersteld mag worden dat
het hele verhaal het verzinsel van een
angstige krankzinnige is die in de direc
teur van de inrichting een gevaarlijke hyp
notiseur vermoedt. Met grillige decors,
scheve huizen en geschilderde schaduwen
suggereren de decoristen Hermann Warm
en Walter Röhrig de verontrustende we
reld van de geestelijk gestoorde. Daardoor
werd Caligari het zuiverste voorbeeld van
een expressionistische film.
