tv-film morgen
F Paulus. Eendracht maakt macht
Ferdinand
Panda en de deugziener
jn
J1
programma's van
radio en televisie
tv vanavond
99
RADIO ZATERDAG
TV ZATERDAG
TV VRIJDAG
-ja
'ETER HOFSTEDE EN DE HEKSEN- EN COMMUNISTENJACHT
IG
Radioprogramma’s in
historisch archief
ISTEIN
21
VRIJDAG
DECEMBER
1 6
19 7 7
RTV
;LEN
na
J
irantie
SMUK1
nne
door
Charles
Boost
(Van onze RTV-redactie)
HILVERSUM. Is het de angst voor het onbekende, voor wat niet
op het eerste gezicht begrepen kan worden, of zijn er subtiele mecha
nismen nodig om een volksmassa op te zetten tegen dissidente enkelin
gen. Hoe laat die massa zich dan manipuleren, en hoe worden vervel
ens de manipulators gevangen in hun eigen machinaties. Dat is
ngeveer het gegeven van het drieluik „Des duivels trawanten”, dat de
Jroninger mediasocioloog Peter Hofstede voor de IKON samenstelde.
Iet heet een drieluik te zijn over de „demonie van het Westen”, en het is
en bijdrage aan het thema dat de IKON het lopende winterseizoen aan
ie televisie heeft meegegeven: Oost-West in Europa. (16, 23 en 30
ecember, Nederland 1, 23.10 uur).
O
L^-159
Drieluik van IKON over
(Van onze RTV-redactie)
12 1O 61
I
(3).
21.15-22.15
)lt
|ks
goed
gen,
to
HILVERSUM. De actualiteitenru
briek VARA-Visie zal vanavond aan
dacht besteden aan de handel en wan
del van de heer Nollen, een Nederlan
der die vanwege „het slechte belas-
tingklimaat" van ons land, naar België
is uitgeweken.
70. Toen de twee kabouters de achter
tuin van Eucalypta bereikten, stond
Krakras hen daar al op te wachten. „Ik
heb nieuws", zei ze met een gewichtig
gezicht. „Die twee kollen gaan jullie
een loer draaien. Ik heb het zelf ge-
43 - Al die klachten begonnen Panda
teveel te worden, en hij draafde er mee
naar het kantoor van de heer Duiter.
Maar de secretaresse hield hem tegen.
„Meneer kan niet gestoord worden”, zei
ze. „Hij is in konferentie”. „M-maar dit
is belangrijk!” riep Panda. „Hij moet
z’n machines stopzetten, want alles wat
Vorige week zijn we regisseur Ray
nog tegengekomen als de maker van
„55 Days at Peking” die in Spanje was
opgenomen. Voor „Inuk de Eskimo”
moest hij met zijn filmploeg naar de
Hudson Baai bij Canada met als gevolg
dat de buitenopnamen een zekere reali
teit suggereren. Voor de primitieve es
kimo was natuurlijk Anthony Quinn de
aangewezen acteur. Ook hij was on
langs op het scherm als een (eveneens
primitieve) bokser in „Requiem for a
Heavyweight” maat* nu is hij helemaal
in zijn element, evenals cameraman
Aldo Tonti die zijn hart op kan halen
aan mooie natuuropnamen die het ver
haal moeten ondersteunen.
Inuk, een levenslustige eskimo weet
de mooie Asiak (Yoko Tani) van haar
familie los te kopen. De zoon die ze hem
daarna schenkt, maakt zijn geluk com-
„The savage Innocents", „Ombre Bl
anche”, „Les dents du Diable” en „In
uk de Eskimo” zijn allemaal titels voor
een en dezelfde film die Nicholas Ray
in I960 maakte naar de roman die „Top
of the World” heette.
ze maken deugt niet!” Zijn woorden
werden echter overstemd door een bo
ze stem uit het direktiekantoor. „We
moeten forse maatregelen nemen!”
hoorde hij de heer Duiter roepen. „Des
noods sturen we er onze nieuwe scha-
de-expert op af. Heh is een schandaal.
Als de pers er lucht van krijgt, kunnen
Pas enige jaren later komt de overheid
hem voor dit ongewilde vergrijp- ar
resteren en onder bewaking van twee
man wordt Inuk naar een politiepost
gebracht Een lange en barre tocht
waarbij een der bewakers verongelukt
en de andere nog net op tijd door Inuk
kan worden gered. In ruil waarvoor
Inuk zijn vrijheid krijgt.
maar het klonk niet zo erg bereidwillig,
want in werkelijkheid klopte zijn veld-
kabouterhart hem in de keel. „Niet
bang zijn”, zei Paulus. „Dat ben ik ook
niet”.
we wel sluiten”. Panda draaide zich
opgelucht om en liep de deur uit. „Ge
lukkig,” zei hij. „Hij werkt er ai aan, zo
te horen”. „Als ik u was, zou ik maar
naar huis gaan,” raadde de secretares
se hem aan. „Het is nu al vijf uur - en dit
kan wel eens laat worden”.
HET CHRISTELIJK RESIDENTIE-mannenkoor gaf ter gele
genheid van haar 50-jarig bestaan een concert waarbij het werd
begeleid door de Mariniers kapel. Als solisten traden op Caroline
van Hemert (foto). Germaine Stordeau. Jan van Weelden. Bob van
Maurik en Leo Moerman. De NCRV nam het geheel op en zendt er
vanavond een programma van een uur over uit (Nederland lom
21 .50 uur). i
PETER HOFSTEDE samensteller van
het IKON-programma „Des duivels tra
wanten".
was wat beperkter, het mechanisme is
identiek gebleken
In ieder van deze twee afleveringen
zorgt Henk van Ulsen voor een verlevendi
ging. Hij laat op indrukwekkende wijze
een proces-verbaal van een heksenproces
uit 1672 horen, een kille beschrijving van
de martelingen die een onschuldige vrouw
moest ondergaan. De parallel die Richard
Wormbrand ooit dacht aan te treffen tus
sen Marx en dé duivel, te zien in het deel
dat over Amerika gaat, spreekt aanmerke
lijk minder aan. Maar dat is meer te wijten
aan de gekozen tekst dan aan de talenten
van Van Ulsen.
(Herhaling van het in onze vorige
editie gepubliceerde programma)
ERMINA
pleet. Maar om het kleine gezin te on
derhouden is de jacht onontbeerlijk
Met vrouw en kind trekt Inuk naar de
dichtsbijzijnde handelspost om er een
geweer te kopen. Het is zijn eerste con
tact met de z.g. beschaafde maatschap
pij en in de verwarring die de ongewo
ne situatie bij hem veroorzaakt, doodt
hij per ongeluk een zendeling.
Dat „opbergen” gebeurde echter inci
denteel bij belangrijke gebeurtenissen. Nu
heeft het College van Programmaleiders
besloten eens in de vijf jaar een dergelijke
week aan te wijzen. Niet alleen de banden
zullen in het archief, dat in de fonoteek
van de NOS is opgenomen, worden be
waard. Ook de omroepbladen van de be
treffende wéék, de diverse dagrapporten
van NOS-afdelingen, de BUMA-lijsten
waarop alle uitgezonden muziek nauwkeu
rig wordt bijgehouden, eventueel fotoma
teriaal, recensies en programmaboekjes
van concerten zullen voor het nageslacht
bewaard blijven
Wat echter het klapstuk had moeten zijn,
de versmelting van beide eerste delen in de
derde en laatste aflevering tot een samen
hangende theorie over de Oost-West-ver-
houding, de relaties tussen de tegenpolen
Verenigde Staten en Sovjet-Unie, die ei
kaars als duivels zien en eikaars vertegen
woordigers als heksen, blijkt een anticli
max (vrijdag 30 december). Geen werkelij
ke discussie tussen de twee vertegenwoor
digde wetenschappelijke richtingen gods
dienstwetenschap en polemologie. Wan
neer een zoeken naar een voor de kijkers
zo boeiend mogelijk gesprek over een on
derwerp waarover de deelnemers het
reeds lang eens blijken te zijn geworden.
Veel van de bedoelingen van de
schrijver die het verschil in opvattin
gen omtrent moraal en recht tussen de
primitieve eskimos’s en de westerse we
reld wilde aantonen, komen in deze
geromantiseerde film niet tot hun
recht. Maar daartegenover staat wel
veel spanning en avontuur. (Nederland
1 om 19.55 uur, morgenavond).
De heer Nollen is voorzitter van enke
le inrichtingen voor zwakzinnigen in
ons land, maar is tevens directeur van
diverse toeleveringsbedrijven van deze
inrichtingen. Vara-Visie vond deze
functies niet bijelkaar horen en ging op
zoek naar de achtergronden.
Hofstede zelf zegt: „Deze programma's
graven in het raamwerk van de Oost-
Westverhoudingen naar de diepere drijf
veren van de angst voor het communis
me”. Een graven dat gepaard gaat meteen
verklaring voor het ontstaan, en vooral de
lange duur van de heksenvervolgingen
van de late Middeleeuwen tot diep in de
18e eeuw, en met een analyse van de
oorzaken van de communistenjacht die
senator Joe McCarthy gedurende het laat
ste deel van de jaren '40 en het begin van
de jaren '50 in de Verenigde Staten ontke
tende.
Hofstede houdt het óp demonie. De de
monie, het geloof in een baarlijke duivel
dat aan de bron staat van de heksenvervol
gingen van de Middeleeuwen, van de hek
senjacht van McCarthy, of om wat actue
ler te blijven, van de Berufsverboten in de
Duitse Bondsrepubliek. ..Demonie is het
geloof aan onzichtbare en ongrijpbare
kwade machten, die er op uit zijn het
evenwicht van de enkeling en van de ge
vestigde orde, tussen mensen in de war te
schoppen. Als de dingen uit de hand lopen,
het gezond verstand geen bevredigende
verklaring meer oplevert, worden de men
sen bang. Tegelijkertijd voelen ze zich
machteloos. Demonie geeft een antwoord
op die machteloosheid. Dat antwoord is
tegelijkertijd een alibi. In de demonie capi
tuleren mensen Voor hun zelfgekozen on
mondigheid. De vijand is herkend en heeft
een naam gekregen De jacht op zijn tra
wanten is geopend”. De definitie van de
monie is het die in de drie uitzendingen
van Peter Hofstede voorop blijft staan.
Hofstede heeft om zijn probleem op te
lossen de hulp ingeroepen van twee theolo
gen, dr. L. Leertouwer en prof. dr. Th. P.
van Baaren, en van twee polemologen, drs.
Fenna van den Burg en Hylke Tromp. Om
zo de politieke kant (de communisten
vrees) en de religieus-mystieke kant (hek
senvervolgingen) te koppelen
Er blijken nogal wat overeenkomsten te
zijn. Evenals in het Amerika van de jaren
’50 en het Duitsland van de jaren ’70 was
ook in de Middeleeuwen een simpele ano
nieme verdachtmaking voldoende om
iemand tot heks te bestempelen. Aanvan
kelijk was er nog wel een verdediging
HILVERSUM. Alle radioprogram
ma’s, die deze week (van zondag 11 tot en
met zaterdag 17 december) via de Hilver-
sumse zenders worden uitgezonden, wor
den opgenomen op speciale banden en
opgeslagen in het historisch archief van
de NOS. In dit archief bevinden zich al
vele authentieke historische opnamen van
voor, tijdens en na de tweede wereld
oorlog.
Verder in VARA-Visie een reporta
ge over de fototentoonstelling van
Oscar van Alphen die reportages
maakte over de terreur en contrater-
reur in West-Duitsland. Tevens volgde
VARA-Visie de bezetting van de ban
ketbakkerij Boom in Zwolle. (Neder
land 2 om 21.30 uur).
Net 1
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 Char
lotte, de spin en Wilbur, de big, teken
film. 19.38 Mededelingen. 19.45
Journaal. 20.15 Show. 21.15 Aktuali-
teiten. 22.00 Droomfabrikanten,
Amerikaanse speelfilm. 23.10 Jour
naal.
Nachtexpress (1). 04.02 Nachtexpress
(2). 06.45-07.00 Zondagmorgen.
HILVERSUM IV
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.02 Reveille.
9.00 Nieuws. 9.02 La Fonteinne
Amoureuse (XI). 9.42 Episoden uit
het leven van Peter Paul Rubens (6).
10.00 Voor kleine bezetting. 11.30 Pis
tache. 14.00 Nieuws. 14.02 't Is histo
risch. 14.30 Radio-matinee: orkest en
vrouwenkoor - klassieke muziek.
15.56 Koormuziek uit Rubens’ tijd.
16.30-17.00 Jazzspectrum.
STADRADIO AMSTERDAM
17.00 STAD-Rechtstreeks, vanuit
Hotel Schiller, Rembrandtsplein,
waarin om 17.05 Uit in Amsterdam.
18.30 Zaterdagsport in en rond Am
sterdam.
HILVERSUM I
VARA: 7.00 Nieuws. 7.02 Met Hans
op: muziek en tips. (7.30 Nieuws. 7.41
Dingen van de dag). 8.30 Nieuws.
8.36 Gymnastiek voor de vrouw.
8.45 Z.O. VARA’s Zaterdagoch-
tendshow. 10.30 Nieuws. 10.33 Z.I.
12.26 Mededelingen t.b.v. land- en
tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.41 lp de
Rooie Haan. 14.30 NAR - Nederland
se Artiesten Revue. 15.30 Nieuws.
15.33 Kinderen een kwartje? 16.00
Het zout in de pap. 17.30 Nieuws.
17.32 Dingen van de dag. 18.30
Nieuws. 18.41 Proeflokaal. 19.30
Zing zomaar simpel een melodie.
20.00 De VARA feliciteert: verzoek
platen. 21.00 Voor wie niet kijken
wil. (22.30 Nieuws). 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM II
TROS: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend
gymnastiek. 7.20 Rustig bijkomen,
lichte muziek. 8.00 Nieuws. 8.11 Ak-
tua-ochtendeditie. 9.00 Coulissen.
(9.35-9.40 Waterstanden). 10.00 De
Tien om kindershow. 10.30 Aktua-
sport. (11.00 Nieuws). 11.30 Kotaeens
langs in Hamdorff, gevarieerd pro
gramma. 12.49 Overheidsvoorlich
ting: Franco huis, informatie voor
het bedrijfsleven. 13.00 Nieuws. 13.11
Aktua II. 13.30 Voorzichtig
breekbaar, oude grammofoonplaten.
DUITSLAND I
18.30 Programma-informatie. Aan
sluitend: Edward VII, tv-serie. 19.15
Aktualiteiten. 19.50 Amusement en
informatie. 20.00 Journaal en weer
bericht 20.15 Docteur Fran<?oise
Gailland, speelfilm. 21.50 Trekking
lottogetallen. Aansluitend Journaal
en weerbericht. Daarna: Das wort
zum Sonntag. 22.10 Das Biest, come-
die. 23.40 Journaal.
DUITSLAND II
18.00 Jongerenmagazine. 19.00 Jour
naal. 19.30 Unser Walter, tv-serie.
20.15 Wensconcert. 21.45 Journaal.
21.50 Sport. 23.05 (z/w) Der Falscher
von London, speelfilm. 0.35 Jour
naal.
DUITSLAND III
18.00 Inleiding in de psychologie.
18.30 Skigymnastiek. 19.00 Econo
misch magazine. 19.30 Programma
overzicht. 20.00 Journaal en weerbe
richt. 20.15 Documentaire film. 21.00
Jeden Sonntag am Ball, blijspel.
21.55 (z/w) Das Lacheln einer Som-
mernacht. Speelfilm. 23.40 Jazz.
24.00 Journaal.
BELGIE (Ned)
14.30 Met de beste wensen, een fees
telijk programma. 15.45 Lichte orgel
muziek. 16.00 Nieuws. 16.03 Europa-
rade. 17.55 Mededelingen. 18.00
Nieuws. 18.11 Aktua-magazine.
19.00 Tross-country. 20.00 Nieuws.
20.05 Concert a la carte: klassiek
wensprogramma. 21.30 Woorden in
de avond, voordracht met muziek.
EO: 21.45 Reflector: informatie met
het oog op de gemeente. 22.00 Laat
ons de rustdag wijden. 22.45 Postlu-
dium, klassieke muziek. 23.45 Goed
nieuws, programma in het Turks.
23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws.
NCRV: 7.02 Pop Station. 8.03 Hap
py Sound. 8.54 Eerlijk gezegd. 9.03
In. 10.03 Muziek bij de koffie. 12.03
Los Vast. 14.03 Bij Barend. 16.03
Sportshow. 18.03 Elpee pop special.
19.02 Pers Vers. 21.02 Sportshow.
23.02 Strictly Country Style. 23.30
Jazztime. 00.02 Late date. 02.02
DUITSLAND 1
8 05 t.e.m. 11.55 WDR: Schooltelevi
sie. 18.00 Regionaal nieuws. 18.05
Programma-informatie. Aanslui
tend: Geschaft mit der Sonne, tv-
serie. 18.40 Unter einem Dach, tv-
serie. 19.15 Aktualiteiten. 19.45 Amu
sementsprogramma. 20.00 Journaal,
weerbericht en weerbericht voor
wintersporters. 20.15 Endstation Pa
radies, tv-spel. 21.45 Der 7.Sinn. 21.50
Politiek overzicht. 22.15 Journaal en
weerbericht. 22.30 Zirkel des War-
tens, speelfilm. 0.05-0.10 Journaal.
DUITSLAND II
17.40 Aktualiteiten en muziek. 18.20
Slapsticks. 19.00 Journaal. 19.30 Re
portages van buitenlandse corres
pondenten. 20.15 Petrocelli, tv-serie.
21.15 Journaal. 21.30 Amusements
programma. 22.15 Sport. 22.45 Dimi
tri - Ein Tag mit einem Clown, film
23 45 Journaal.
mogelijk, maar naarmate de vervolgingen
aanhielden, en het geloof in heksen lees
ook sympathisanten, communisten, papis
ten enz. groeide, diende het proces nog
slechts als afschrikwekkend voorbeeld, en
verdween iedere rechtszekerheid. In die
sfeer is het niet meer van belang of heksen
bestaan, c.q. communisten de samenleving
bedreigen. Volstaan kan worden met de
overtuiging dat dat zo is.
Het uitganspunt van Hofstede’s drie pro
gramma’s is uitnemend te noemen. Hij
begint met de heksenvervolgingen met de’
daarbij behorende verklaringen over het
eeuwenoude geloof aan heksen dat pas
angstaanjagende vormen ging aannemen
toen de Kerk er zich officieel in mengde,
en politieke, sociale en economische facto
ren een onontwarbare verhaspeling te
weeg bracht.
Daarna wordt hetzelfde procédé toege
past op de gebeurtenissen in de Verenigde
Staten, tijdens het vriespunt van de Koude
Oorlog (vrijdag 23 december). Die vervol
gingen duurden weliswaar slechts zo’n vijf
en geen vijfhonderd jaar, en het aantal
doden (al dan niet in maatschappelijke zin)
DUITSLAND III
18.00 Informatief programma.
18.30 TV-cursus Geschiedenis. 19.00
Kleuterserie. 19.05 Voor Joegoslavi
sche werknemers. 19.15 Skigymnas
tiek. 19.45 Regionaal nieuws. 20.00
Journaal en weerbericht. 20.15 Regi
onaal magazine. 21.45 Documentaire.
22.30 Journaal.
BELGIE (Ned.)
NET I
18.00 Tekenfilmserie. 18.15 Open
school. 18.45 Kulturele agenda. 19.10
Sportportret. 19.40 Mededelingen en
weerman. 19.45 Journaal. 20.15 In
formatieve serie. 20.40 Avanti, Ame
rikaanse komedie. 23.00-23.10 Jour
naal.
NET II
20.15 Superstar
Gesprek.
hoord”. „Wat voor een loer?” vroeg
Paulus. „Ja, dat weet ik niet”, zei Kra
kras. „Ze waren nog aan het overleg
gen”. „Mooi", zei Paulus, „dan gaan we
zelf luisteren naar wat ze bespreken.
Kom Pieter”. „Ik kom al”, zei Pieter,
NEDERLAND I
15.30 NOS: Journaal.
15.32 TROS: Vogel der Vulka
nen, natuurfilm.
16.00 Speelplaats.
16.30 Ren je rot.
17.05 TROS Penalty Bokaal.
17.15 NOS: Sport extra.
18.15 TELEAC: Wetenschap in
beweging II, les 16.
18.45 NOS: Fabeltjeskrant.
18.55 Journaal.
19.05 KRO: Bij ons in.As
ten, gevarieerd pro
gramma.
19.55 Inuk, de Eskimo (Ombre
bianche), speelfilm.
21.35 NOS: Journaal.
21.50 KRO: Inuk, de Eskimo,
vervolg.
22.05 De alles anders show.
23.15 NOS: Journaal.
NEDERLAND II
18.40 NOS: Paspoort: informa
tie voor Marokkanen.
18.55 Journaal.
19.05 AVRO: De Bereboot.
19.10 De Nationale Hitparade.
20.00 NOS: Journaal.
20.25 AVRO: Hollands Glorie,
tv-serie.
21.25 AVRO’s Wie-Kent-Kwis.
22.25 Televizier Magazine.
23.10 AVRO’s Sportpanorama.
23.50 NOS: Journaal.
NEDERLAND I
18.15 TELEAC: Les Gammas,
les 13 (herh.).
18.45 NOS: De Fabeltjeskrant.
18.55 Journaal.
19.04 NCRV: Pommetjë Horle
piep.
19.55 Wonderlijke wereld.
20.20 Kojak, politieserie.
21.05 De rechter is linker, co-
medy-serie.
21.35 NOS: Journaal.
21.50 NCRV: 50 jaar Christelijk
Residentie Mannenkoor.
22.50 Tot besluit.
23.00 Praten met de minister
president.
23.10 IKON: Des duivels Tra
wanten, drieluik.
23.35 NOS: Journaal.
NEDERLAND II
18.45 NOS: Paspoort: informa
tie voor Spanjaarden.
18.55 Journaal.
19.04 VARA: Vrouwenplaneet
Medusa, tv-serie.
19.30 De natuur en de mens, na
tuurserie.
20.00 NOS: Journaal.
20.25 VARA: Sonja’s
nieuws show.
21.25 Momenten.
21.30 VARA-Visie.
22.20 Onedin Line, tv-serie.
23.10 NOS: Journaal.
„Des duivels trawanten
j’
Q)
o
o
o
PIB
