mislukt
Weer Zuidafrikaan
dood in gevangenis
In verband met grensgeschil
Gematigde zwarte leider
waarschuwt Rhodesië
Overleg in
Teheran
Ecevit krijgt opdracht tot
vorming nieuwe Turkse regering
mentsverkiezingen van verleden jaar juni:
214 van de 450. Een minderheidsregering-
Ecevit, die daarop steunde, werd afgelo
pen zomer door de rechtse meerderheid
zonder mankeren ten val gebracht.
JA, NU ARIE!
Tegenslag
Aan vooravond overleg
KLACHT
Emir Koeweit overleden
VUURWERK
Wreedheden
Voorlopige autonomie
voor het Baskenland
Student op Ambon
doodgestoken
BINNEN- EN BUITENLAND
3
19 7 8
JANUARI
MAANDAG
2
2
door Nico Scheepmaker
;en
itie
keg
cht
Ier
md
tuis
ina
|ng
’Isa
taid
Welkom
(Van onze redacteur in Grieken
land, Frans van Hasselt)
ISTANBOEL. Nadat op ou
dejaarsdag de rechtse regerings
coalitie onder Demirel volgens de
verwachtingen met 228 tegen
218 stemmen ten val was ge
bracht, werd gisteren oppositielei
der Ecevit door president Koru-
turk belast met de vorming van
een nieuw kabinet. De grote vraag
is: zal het hem lukken een parle
mentaire meerderheid te vinden?
SALISBURY (AP). Morgen
wordt in Rhodesië het overleg
hervat tussen de blanke minder
heidsregering en de gematigde
zwarte leiders over een interne
regeling voor een meerderheids-
bewind dat voor beide partijen
aanvaardbaar moet zijn. Een van
de deelnemers aan dat overleg, de
voorzitter van de Afrikaanse Na
tionale Raad bisschop Abel Moe-
zorewa, waarschuwde in zijn
nieuwjaarsboodschap echter, dat
als „wij in 1978 geen vrede berei
ken, er geen hoop is voor dit
land”.
BANGKOK (AP). De Cam
bodjaanse regering heeft zater
dag de diplomatieke betrekkin
gen met het naburige Vietnam
verbroken en haar vroegere bond
genoot van „woeste en barbaarse
agressie” beschuldigd.
De regering waarschuwde dat
de betrekkingen niet hersteld zul-
slag
hauf- len worden voor alle Vietnamese
militaire eenheden van het Cam-
bodjaans grondgebied zijn terug
getrokken.
(Van onze redactie buitenland)
BEIROET. In Teheran heeft het afgelopen weekeinde de belang
rijke ontmoeting tussen president Carter en de Jordaanse koning
Hoessein plaats gehad. Carter is er niet in geslaagd koning Hoessein
over te halen zich bij het vredesoverleg, zoals dat nu nog als een
duidelijk Israelisch-Egyptisch onderonsje in Cairo plaats vindt, aan te
sluiten.
1
asf
1
i i
trijfël
Carter krijgt Hoessein niet
Cambodja verbreekt banden met Vietnam
n ge
in de
ie de
dijk.
>vje>
wan-
tend-
i4,25
te de
r dat
oor-
i het
iten-
con-
[ang
iuk-
rho-
ir is
>ers-
c en
>ven
ven-
leen
igen
nog
is in
mo-
t uit
n te
Sint
n de
den
zor-
on-
rna-
zich
ver-
i de
een
De Amerikaanse diplomatieke druk op
Jordanië is de laatste weken bijzonder
groot geweest, maar zoals nu blijkt zonder
resultaat. Koning Hoessein vindt het resul
taat van de kerst-topontmoeting tussen
president Sadat en de Israëlische premier
Begin namelijk te mager, en Jordanië
heeft de Israëlische autonomieplannen
voor de westelijke Jordaanover als „bela
chelijk” van de hand gewezen.
Toch is juist Jordaanse medewerking
vereist, willen de Israëlische plannen gera-
liseerd kunnen worden. In het scenario
van Begin krijgt Jordanië niet de westelij
ke Jordaanoever terug, maar wel duidelij
ke politieke en administratieve bevoegd
heden, die niet zozeer gegeven worden om
koning Hoessein een plezier te doen, maar
veeteer bedoeld zijn als veiligheidsmaatre
gelen om te voorkomen dat de Palestijnse
provincie ooit naar een werkelijke soeve
reine, onafhankelijke staat zou evolueren.
Koning Hoessein - en dat is een tegenslag
voor de Amerikaanse diplomatie - wil hier,
op dit moment althans, niet aan meedoen.
Er valt voor de Jordaniërs te weinig te
haten onder de huidige politieke omstan
digheden, en bovendien zou Hoesseins
gang naar Cairo een breuk met bondge
noot Syrië inhouden.
De Cambodjaanse regering beschuldig
de de Vietnamezen ervan dat zij haar
grondgebied met enkele divisies, honder-
De radiouitzending vormde de eerste
officiële bekendmaking over de grensoor-
log tussen beide landen, waarvan al eerder
melding was gemaakt door goed ingelichte
kringen in Washington en Bangkok.
tevoren moet zijn verlost van wat zij noe
men de „junta van Demirel”.
Zij verwijten Demirel dat hij de roem
ruchte GP aan de leiband heeft laten lopen
van twee kleinere, extreem-rechtse partij
en, de mohammedaanse Partij van Natio
naal Behoud onder Erbakan en de fascis-
tisch-georiënteerde Partij van Nationalis
tische Actie onder Turkesj.
Deze partijen, die over niet meer dan 14
prpcent van het electoraat beschikken,
De weifelende houding van Navarra om
zich bij de drie andere Baskische provin
cies aan te sluiten had de goedkeuring van
de regering van de overeenkomst van vori
ge maand tussen de regering en Baskische
vertegenwoordigers opgehouden.
Voor de provincies Guipuzcoa, Vizcaya
en Alava zal nu een „Algemene Raad van
het Baskenland” komen. Navarra, dat half
Baskisch is, is zeer verdeeld over de kwes
tie van zelfbestuur.
De ETA, een organisatie die met geweld
dadige methodes de volledige onafhanke
lijkheid van het Baskenland probeert te
bewerkstelligen, heeft verklaard dat de
Basken niets met Spanje te maken hebben
en door zullen vechten tot zij volledig
onafhankelijk zijn
MADRID (Reuter). De Spaanse regering
heeft zaterdagochtend vroeg, na langduri
ge kabinetsberaad, voorlopige autonomie
verleend aan Baskenland, maar de pro
vincie Navarra krijgt de mogelijkheid tot
het houden van een referendum daarover.
hebben jarenlang het leven in Turkije be
hekst, zo zeggen de dissidenten, die echter
daarmee nog geen aanhangers zijn gewor
den van Ecevit.
Zulten de „twaalf” nu hun voorkeur
voor een grote coalitie zover laten reiken,
dat zij een nieuwe poging van Ecevit tot
een RVP-kabinet andermaal zulten laten
mislukken? Wellicht zouden zij tot andere
gedachten komen als Ecevit hun een flink
De Vietnamese regering heeft gisteren
verklaard dat Cambodja de agressor in de
grensoorlog tussen beide landen is. Vol
gens Hanoi hebben Cambodjaanse inval
len en wreedheden tussen de burgerbevol
king Vietnam gedwongen zich tegen zijn
communistische buur te verdedigen.
I
hadden platgebrand, vrouwen hadden ver
kracht en met hun gevechtsvliegtuigen
burgers hadden beschoten.
De „twaalf” nemen al met al momenteel
in het parlement de sleutelpositie in, die tot
nu toe werd bekleed door de mohamme
daanse Partij van Nationaal Behoud, een
partij die ook kon kiezen tussen een coali
tie met de GP en de RVP. Het enige ver
schil is, dat de „twaalf” niet meer terug
kunnen naar Demirel. De door hen voorge
stane coalitie zou onder een partijloze pre
mier moeten komen, waarbij het grote
vraagteken blijft, welke positie de twee
onverzoenlijken, Ecevit en Demirel, erin
zouden moeten innemen.
aantal ministerportefeuilles in zijn nieuwe
kabinet zou aanbieden, maar dat zóu geen
fraaie start betekenen en bovendien kan
Ecevit dan in moeilijkheden komen met de
linkervleugel in zijn partij.
maand de laatste internationale discussie
over Namibië zou zijn, omdat Zuid-Afrika
dit jaar bepaald heeft als het doel voor het
bereiken van onafhankelijkheid van het
gebied. Zuid-Afrika zal van dat doel niet
afwijken.
In een verklaring die door het officiële
Vietnamese radiostation werd uitgezon
den, zei de regering dat duizenden Vietna
mezen zijn gedood of gewond bij aanval
len in het grensgebied.
De beschuldigingen aan het adres van de
Cambodjaanse regering waren min of
meer dezelfde als door het bewind in
Phnom Penh tegen Vietnam waren geuit,
toen Cambodja zaterdag de diplomatieke
betrekkingen met Hanoi verbrak. Radio-
Hanoi maakte overigens ook bekend dat
het op korte termijn met Cambodja wil
onderhandelen over oplossing van het
grensgeschil.
Eigenlijk houd ik niet zo van dat soort
woordspelingen, tenzij ze een goed doel
dienen, zoals „ja, nu Ariel” Maar bijvoor
beeld „Kortsjnoi’s complaint", de variatie
op de titel van het befaamde boek „Port
noy’s complaint” (Portnoy’s klacht), zou ik
nooit in deze rubriek hebben opgenomen,
als ik niet toevallig gehoord had hoe prof,
dr. Karei van het Reve deze woordspeling
aan dr. Hugo Brandt Corstius overreikte
met het verzoek haar aan de redactie van
Vrij Nederland te doen toekomen voor „de
zetter”. Ik ken Hugo, ik weet hoe vergeet
achtig hij is; het teek me daarom het
veiligst om het ideetje even via deze ru
briek aan Vrij Nederland door te speten,
dan weten we tenminste zeker dat het de
redactie nog bijtijds bereikt.
;r uit
niolo
hoge
leuw
men
zakt.
In heel de Arabische wereld, ook door
het overgrote deel van de lokale leiders op
de westelijke Jordaanoever en de Gaza-
strook, is het Begin-vredesplan verwor
pen. In Arabische ogen is het een kwasi-
autonomie, die op de buitenwereld als een
geweldige concessie aan de Palestijnen
wordt gebracht, maar in werkelijkheid
blijvende Israëlische dominantie in de be
zette gebieden inhoudt.
Functionarissen in' het gevolg van de
Amerikaanse president, die nu in India is,
zeggen dat de belangrijkste reden voor
Carters bezoek aan Saoedi-Arabië mor
gen, het overreden zal zijn van de Saoedi-
Arabische leiders om op een of andere
manier ook deel te gaan nemen aan het
vredesoverleg. De Amerikanen zien de
kans op stagnatie van het Israelisch-Egyp-
tisch vredesoverleg en daardoor de groei
ende isolatie van Sadat in de Arabische
wereld toenemen, en zij proberen dit pro
ces tegen te gaan door gematigde Arabie
ren, zoals de Jordaniërs, gematigde Pales-
tijnen en de Saoedi’s, erbij te betrekken.
De Amerikaanse president Carter is gis
teren bij zijn aankomst in New Delhi, de
hoofdstad van India, door duizenden men
in een uitzending van radio Phnom Penh
werd gezegd dat de luchtverbindingen tus
sen beide landen tijdelijk gestaakt zijn en
dat de Vietnamese diplomaten bevel heb
ben gekregen voor 7 januari uit Cambodja
te vertrekken.
Toen Orwell zijn boek in 1948 schreef,
léék het niet alleen, maar was het in werke
lijkheid ook nog ver weg. Hij was toen 45
jaar, zal niet geweten hebben dat hij al één
jaar na het verschijnen van zijn beroemd
ste boek (in 1949) zou overlijden, maar
misschien had hij toch al het gevoel dat hij
geen 81 zou worden en het jaartal 1984 in
ieder geval niet een jaar lang zou hoeven
doormaken. Maar de meesten van ons zul
ten 1984 zeker haten! Een jaar lang zullen
wij onze bankcheques en brieven dateren
met dat wereldberoemde jaartal, en dan
zal het voorgoed voorbij zijn. 1985 Dat
is natuurlijk helemaal niks, dat is niet eens
het jaar vóór 1984! Geen mens ter wereld
heeft dan nog het Orwell-jaar 1984 te
goed, en de magie die van het boek en zijn
titel tientallen jaren lang is uitgegaan, zal
dan verbroken zijn, waardoor het boek
nauwelijks meer verkocht zal worden of
niet meer verkocht zal mógen worden.
Nog zes jaartjes slapen en het is 1984,
het juk onder de jaartallen dat we nog zes
jaar moeten meeslepen, voordat we zulten
weten of George Orwell gelijk had toen hij,
met dit jaar als titel van zijn befaamde
toekomstroman, het tijdstip aangaf waar
op we onder een geoliede dictatuur zouden
teven. Amalrik heeft jaren later dit jaartal
nog wat extra gewicht gegeven door zijn
essay over de ondergang van de Sovjet
unie „Haalt de Sovjet-Unie 1984” te noe
men, met het gevolg dat het jaar 1984 nu
al vele jaren voor mij, maar voor mij niet
alleen, een even magische betekenis heeft
als 1600, 1648, 1914-1918 en 1940-1945.
Gol-
Pge-
Idus
zou
uit
ster-
iken
eide
nor-
toen
den.
los-
•ries
t uit
sg
Ik heb weinig geschoten in mijn teven,
en dan nog bitter weinig raak. In de twee
jaar dat ik in dienst zat, heb ik, doordat ik
op een gelukkige plaats terecht kwam,
maar een paar keer hoeven schieten. Maar
ik heb er nooit aardigheid in gehad. Zo’n
zwaar geweer, en dan dat rijzende en da
lende vizier alsof het continu eb en vloed
was Ik dacht al gauw: zodra die punt
van mijn vizier die roos in de verte pas
seert, trek ik aan de trekker en dan zien we
wel! Ze kunnen me hooguit ontslaan! Het
effect was, dat ik als enige op een snel
bewegend voorwerp moest schieten en
daardoor mèestal mis schoot. Wel schrok
ik steeds weer van de knal, en van het
gezwaai in de verte waarmee aangegeven
werd dat mijn kogel spoorloos verdwenen
en waarschijnlijk gedeserteerd was. Waar
om nooit eens toevallig erin, en altijd toe
vallig ernaast, dacht ik dan. Ik heb ook
nooit in een schiettent op de kermis ge
schoten, en nooit een vuurpijl of een rotje
afgestoken. Een lamp aansteken vind ik
wel zo mooi: geen lawaai, en hij brandt
veel langer! Ik denk wel eens: als al die
mensen nu eens geen vuurwerk afstaken,
dan zouden al die bespaarde miljoenen
naar Hongkong gestuurd kunnen worden
als werkloosheidsuitkering aan de door
ons werkloos geworden vuurwerkmakers
aldaar
uitse
I ge-
ame-
zitei-
Met
•sbu-
1 ge-
ubli-
iden-
par-
ngen
com-
lifest
JDR,
e in-
inis-
iter-
»k is
ieri-
isch
o.a.
- om
n in
n na
CKK
ex-
zich
inke
Jordanië heeft wel te kennen gegeven
aan het vredesoverleg deel te zullen ne
men, wanneer Israel bereid is een „princi-
peverklaring over de Palestijnse rechten
en terugtrekking van de westelijke Jor
daanoever” af te leggen. Hoessein wil de
westoever terug, welke tot 1967 onder Jor
daans gezag stond, maar dan wel via vrije
keuze van de lokale bevolking (verkiezin
gen dus), en niet onder de geweerloop van
het Israëlische leger en zonder inmenging
van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO en Jordanië zelf, en in ieder geval
eerder dan de vijf jaar die de Israëli’s
voorstellen.
DJAKARTA (AFP). Een Indonesi
sche student is tijdens een geschil met een
politieman op Ambon doodgestoken, zo is
zaterdag in Djakarta vernomen. Het is
deze week onrustig geweest in veel Indone
sische universiteitssteden.
Het blad „Merdeka” schreef zaterdag
dat honderden studenten van de universi-
teit van Ambon na de dood van de student
bij het militair gezag in de stad hebben
geprotesteerd.
In Oejoengpandang op Zuid-Celebes
heeft de politie veertig aanplakbiljetten
verwijderd die door studenten op het uni
versiteitsterrein waren aangebracht en
waarop de corruptie in het land aan de
kaak werd gesteld.
KOEWEIT (AP). De heerser van het
oliestaatje Koeweit, sjeik Sabah Salem Al-
Sabah, is zaterdagochtend op 65-jarige
leeftijd aan een hartaanval overleden.
Kroonprins sjeik Jaber Ahmad Al-Sabah
is tot nieuwe emir benoemd.
De overleden emir kwam in 1965, na de
dood van zijn broer, aan de macht. In 1976
stuurde hij de vijftig leden tellende Natio
nale Vergadering naar huis, waarna hij
zijn land bij decreet bestuurde.
President Carter en koning Hoessein
schudden elkaar de hand in de Iraanse
hoofdstad Teheran. Zij hielden daar be
sprekingen over het Midden-Oosten.
JOHANNESBURG (AP). Een Zuidaf
rikaan van Indische afkomst is op eerste
kerstdag enkele uren na zijn inhechtenis-
name in een politiecel overleden, zo is
gisteren door de Sunday Times in Johan
nesburg bekendgemaakt.
Verwanten van de overledene, de hande
laar Moonsamy Pillay, hebben tegenover
de krant meegedeeld dat hij op kerstavond
in de woning van een oom en later op de
avond in een arrestantenwagen, door de
politie was mishandeld. Pillay, die in de
Indische woongemeenschap Lenasia bij
Johannesburg leefde, is voor zover bekend
de 23ste persoon sinds maart 1976 die in
hechtenis is overleden. De meeste slachtof
fers, alten negers, kleurlingen of Aziaten,
waren zonder aanklacht krachtens de vei-
ligheidswetgeving opgepakt.
De Zuidafrikaanse hoofdredacteur Do
nald Woods, aan wie onder meer bewe-
gingsbeperkingen waren opgelegd, is erin
geslaagd naar Lesotho te vluchten en heeft
van de Britse autoriteiten asiel gekregen.
Woods, hoofdredacteur van de in East
London verschijnende Daily Dispatch en
scherp criticus van de Zuidafrikaanse ras
senpolitiek, mocht East London niet uit en
mocht maar één persoon tegelijk ontmoe
ten. Bovendien was hem sedert 19 oktober
de leiding over zijn blad ontzegd.
Wat Zuid-Afrika betreft is er geen pro
bleem inzake de toekomst van Zuidwest-
Afrika (Namibië), zo heeft de Zuidafri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Botha, zaterdagavond in een televi-
sievraaggesprek meegedeeld.
Botha zei dat hij een uitnodiging had
aanvaard voor een bezoek aan New York
voor besprekingen over de toekomst van
het gebied „om te zien wat een oplossing
voor Zuidwest-Afrika zo moeilijk en on
mogelijk zou maken”.
Hij zei dat de besprekingen later deze
Het zetelaantal van Ecevits links-geo-
riënteerde Republikeinse Volkspartij is
nog even groot als na de succesvolle parle-
sen verwelkomd. In zijn toespraak sprak
het Amerikaanse staatshoofd van de hech'
te banden van de vriendschap tussen zijn
land en India en over de gemeenschappe
lijke doelen die de twee landen nastreven
op het gebeid van de wereldvrede, de de
mocratie en de menselijke rechten. Carter
arriveerde in New Delhi uit Teheran, in
het kader van zijn wereldreis die hem
langs een groot aantal landen voert.
In Teheran sloten president Carter en de
sjah van Iran zaterdag een principeak-
koord over de aankoop in de VS van zes tot
acht kernreactoren. Amerikaanse functio
narissen die dit zaterdag bekend maakten,
wezen erop dat dit akkoord pas geratifi
ceerd kan worden na goedkeuring door
het Amerikaanse Congres. Iran, zo zeiden
zij, zal alle internationale controlebepalin-
gen moeten naleven die ervoor moeten
zorgen dat het kernafval van de reactoren
niet voor militaire doeleinden wordt ge
bruikt.
„Wij zijn alten verdoemd en het lot van
de blanken zal een stuk erger zijn dan de
huidige vooruitzichten bieden”, zei hij.
Gisteren werden in Salisbury in kranten
nieuwjaarsboodschappen van premier lan
Smith, Moezorewa en twee andere gema
tigde nationalistische leiders afgedrukt.
Smith, die tot de onderhandelingen had
opgeroepen nadat hij voor het eerst in
beginsel had ingestemd met kiesrecht voor
alle volwassenen, verklaarde in zijn
nieuwjaarsrede te geloven dat „ondanks
het feit dat wij ons uiteindelijke doel niet
hebben bereikt alle delegaties ermee in
stemmen en dat wij aanzienlijke vooruit
gang hebben geboekt”.
Als voorwaarde voor het verlenen van
algemeen kiesrecht verlangt Smith garan
ties voor de toekomst van de 268.000 leden
tellende blanke minderheid onder een me
rendeels zwart bewind. Hij wil dat wijzi
gingen in de toekomstige grondwet slechts
met instemming van beide bevolkings
groepen worden doorgevoerd. „Ik ben ver
heugd u te kunnen meedelen dat de huidi
ge besprekingen goed verlopen”, zei hij.
Dominee Ndabaningi Sithole, die even
eens aan de onderhandelingen deelneemt,
zei te hopen dat 1978 een echte oplossing
zal brengen voor alle groepen van de sa
menleving. Ik geloof niet dat de problemen
onoplosbaar zijn".
De derde gematigde zwarte leider, het
traditionele stamhoofd Jeremiah Chirau,
voorzag ^en zeer duidelijke regeling van
de enkele resterende punten die nog tus
sen ons staan en een spoedige terugkeer
naar vrede en welvaart”.
Vergeleken met 1984 is ons huidige
jaartal natuurlijk een jaartal zonder kraak
of smaak. Des te moeilijker zal het zijn om
van het automatisme van 1977 af te komen
en voortaan met 1978 te dateren. Mijn
ervaring is, dat je daar ongeveer een
maand voor nodig hebt, de maand januari
dus. 7 januari 197 Ha, bijna weer een 7
gezet in plaats van die 8! Ik zal u helpen er
bijtijds aan te denken. Iedere keer (en
luister en lees nu goed, lees het desnoods
nog een paar keer over), dus iedere keer
als u „januari” schrijft, „januari” dus,
„januari”, dan moet u bedenken dat daar
eigenlijk „ja, nu Arie!” staat. Arie Groene-
velt, die nu, in 1978, met het kabinet-Van
Agt, de kans krijgt van zich te doen spre
ken. JA, NU ARIE! Ik weet nu al dat u er
niet meer onderuit zult komen steeds even
aan Arie Groenevelt te denken als u „janu-
aii” in uw datering schrijft, meteen zekere
irritatie bovendien, óf omdat u geen
liefhebber van vakbonden bent, óf omdat
u zich stoort aan Ari zonder die in
„januari”. In ieder geval legt u de komen
de maand steeds even een verband. En op
hetzelfde moment zult u weten waaróm u
dat doet. Dat was immers dat maffe ezels
bruggetje, waarmee u bijtijds gewaar
schuwd moest worden om niet langer 1977
maar 1978 te schrijven! En zie, u vergist
zich nooit meer! Ja, nu Arie!
den tanks en vliegtuigen waren binnenge
vallen.
De Cambodjaanse president, Khieu
Samphan, hield een 46 minuten durende
toespraak voor radio Phnom Penh, waarin
hij Vietnam er verder van betichtte dat het
een staatsgreep tegen de Cambodjaanse
leiding beraamde ten einde „het strategi
sche verlangen in vervulling te doen gaan
om Cambodja lid te maken van een door
Vietnam overheerste Unie van Indo
china".
De president deelde mee dat de invasie
van Cambodja in september was begon
nen. Hij zei dat de Vietnamezen dorpen
naar vredesoverleg in Cairo
De elf afgevaardigden die in december
uit de rechtse Gerechtigheidspartij van
Demirel zijn gestapt, plus een twaalfde
onafhankelijke, hebben zich uitdrukkelijk
voorstanders betoond van de zgn. grote
coalitie tussen de RVP en de GP, die van
W
