GISCARD
Westduits protest bij
Oostduitse regering
Baader-Meinhof-
Sjah van Iran
naar Egypte
gevangenen in
hongerstaking
achtergrond
r
1
Bedoeling van Braziliaanse
militairen nog onduidelijk
Israëlische regering
achter nieuwe joodse
nederzettingen Sinaï
’OP KORTE TERMIJN NIEUW SALT-AKKOORD
5
f
■1
b
Onafhankelijk
AMERIKAANSE PRESIDENT SLOOT WERELDTOERNEE IN BRUSSEL AF
Niet toelaten correspondent 'Der Spiegel'
Druk
Amerikaans rapport:
Noch Sovjet-Unie
noch VS kunnen
kernoorlog winnen
Stabiel
Onvrede
Lockheed-onderzoek
in West-Duitsland
nu afgesloten
Derde Wereld
w--
iS
7
2
3
19 7 8
BINNEN- EN BUITENLAND
JANUARI
7
ZATERDAG
lukt
rika
FAP
iken
jtest
iden
lode
natie
fstal
ring
(Van onze redacteur in België,
Jan Gerritsen)
BRUSSEL, President Jimmy Carter wil spoe
dig met de Sovjet-Unie een gesprek op gang bren
gen over de tactische kernwapens die in Europa
zijn opgeslagen. De Amerikaanse president ont
hulde dit initiatief in een gesprek met de ambassa
deur van de NAVO-landen in Brussel, waarmee hij
gisteren zijn wereldtoernee afsloot.
Am-
RIO DE JANEIRO (UPI).
Generaal Joao Baptista Figu
eiredo, de persoonlijke keuze
van president Ernesto Geisel als
kandidaat, voor zijn opvolging,
is een man die met zorg is uitge
kozen. Alleen is niet duidelijk
voor wat hij speciaal is uitge
zócht. De afgelopen maanden
heeft Geisel informele bespre
kingen gevoerd met burgerlijke
politici om deze te betrekken bij
de militaire regering. Ook heeft
de president duidelijk gemaakt
dat de speciale maatregelen om
de politieke oppositie monddood
te maken wellicht hun tijd gehad
hebben.
M
Unie over tactische kernwapens
Zoals bekend zijn de autoriteiten in
I
In Zweibrucken in Rijnland-Palts zijn
Klaus Jünschke en Manfred Grashof, die
beiden levenslang uitzitten, in hongersta
king. Zij protesteren tegen hun al zes jaar
durende „gesoleerde gevangenhouding",
en verlangen dat ze met tenminste vijftien
gevangen medestanders „uit de guerrilla”
bijeengebracht worden.
ranck
ntreal
auto-
e zich
an de
eater.
ivond
□ring.
:oring
onder
ver-
duis-
rgden
raadplegen over „SALT-onderhandelin-
gen, tactische wapens, begrotingen of de
gezondheid van de dollar”.
De boodschap van Breznjev had hem dinsdag
middag bereikt.
Giscard zei dat hij Carter gewaarschuwd had dat
Frankrijk zich verzette tegen het verstoren van het
strategisch militair evenwicht in Europa. Ik vroeg
De Amerikaanse president, die tegen het
middaguur in Brussel was aangekomen
uit Frankrijk, was het met de Europese
Commissie eens dat de betrekkingen tus
sen de Gemeenschap en Japan verbeterd
dienen te worden en dat de handelsbespre-
kingen in Genève in het kader van het
GATT een keuze vragen, zoals Jenkins zei,
„tussen voorwaarts-gaan of meer protec
tionisme”.
de afhankelijkheid van Europa op het ge
bied van kernbrandstof van Amerika als
betrouwbaar leverancier.
De presidentskandidaat zal kunnen
rekenen op stevige kritiek van zowel de
burgerpolitici alsook leden binnen de
de president zijn beleid op het gebied van de Euro
pese veiligheid opnieuw te bevestigen. De president
gaf te kennen dat hij rekening zal houden met onze
zorgen als hij het nieuwe SALT-akkoofd sluit.
Giscard maakte verder bekend dat hij en Carter
het erover eens waren dat een niet nader genoemde
groep landen moet trachten via internationale orga
nisaties een bestand tussen Ethiopië en Somalië tot
stand te brengen „President Carter is het met ons
eens dat er pogingen moeten worden gedaan om
vrede te brengen in de Hoorn van Afrika”.
Ook waren de presidenten het er over eens dat er
(Van onze redacteur in West-Duitsland,
Hans Amesz)
In de DDR is de 41-jarige strijder voor de
burgerrechten Rolf Mainz gisteren tot vijf
jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens
„staatsvijandelijke hetze en staatsmisdrijf
tegen een ander socialistisch land”. Het
proces is achter gesloten deuren gevoerd.
Ook het vonnis is niet openbaar gemaakt.
Rolf Mainz was al eerder tot 4‘/z jaar
gevangenisstraf veroordeeld, omdat hij op
1 oktober 1976 in het weekblad „Die Zeit”
een artikel over „Berufsverbote” in de
DDR had gepubliceerd. Het jongste proces
tegen Mainz is gevoerd vanwege zijn „ge
drag in de gevangenis van Brandenburg”.
’ister-
post-
man-
twee
;el op
il ver-
Iden.
Texel
j gave
jk om
ijdens
In de
anten
e gra-
sloop-
g jaar
lie bij
begin
lezelf-
lagen,
start-
eding
visie”
rr een
nt ten
de lag
?ent.
ielsle-
■rdam
an de
eidse-
lor de
heids-
>4 een
Rob-
n ere-
i jaar
stolen
A mil-
aarde
rgelij-
ts- en
velijk
FRANKFORT/HAMBURG (DPA).
Vijf leden van de Baader-Meinhofgroep
in Westduitse gevangenissen zijn sinds
enige tijd in hongerstaking, zo hebben
hun advocaten gisteren meegedeeid.
onald
irlijke
zin in
ling in
delijk
aldus
rloren
vast
te.
,1|
De militaire regering is in de ogen van
politici en andere waarnemers bereid
een grotere burgerlijke participatie aan
het beleid toe te staan. Hoe zal men dit
echter willen bereiken? Hoe lang zal het
duren? Welke vorm zal er uiteindelijk
uitkomen? Allemaal vragen waarop nog
geen antwoorden zijn gegeven.
Geisel heeft tot nu toe angstvallig
vermeden bijzonderheden te vermelden
over de mogelijkheid van een „herdemo-
cratisering”. Hij praat liever in duistere
algemeenheden en het Portugees, niet
zo'n rijke taal, leent zichzelf niet tot de
omschrijvingen die populair zijn bij de
Spaanssprekende buren van Brazilië.
Herdemocratisering of niet, Brazilië
zal waarschijnlijk tot zeker 1984 een
militaire regering houden. Dan is name
lijk de termijn van vijf jaren voorbij,
waar Figueiredo volgend jaar maart aan
E
WASHINGTON (UPI/DPA). Volgens
een studie, die kennelijk president Car
ters militaire strategie heeft beïnvloed,
kunnen noch de Verenigde Staten noch de
Sovjet-Unie een kernoorlog winnen.
De Franse president maakte bekend dat Frank
rijk begonnen was met een herwaardering van zijn
nucleaire politiek met het oog op een „vermindering
van de risico’s van verspreiding van kernwapens”.
Hij weigerde berichten tegen te spreken dat Frank
rijk al had besloten niet zijn besluit uit te voeren
voor het bouwen van een installatie voor het opwer
ken van kernafval in Pakistan.
De Amerikaanse economie is gezond en
stabiel, betoogde Carter zowel tegen de
ambassadeurs van de NAVO-landen als
tegenover de Europese Commissie, het
„dagelijks bestuur” van de Europese Ge
meenschap, die hij als eerste Amerikaan
se president een officieel bezoek bracht.
De Europese commissaris van Finan
ciën Ortoli wees op het belang van stabili
teit in de wisselkoersverhoudingen met de
dollar. Carter deed echter geen specifieke
toezeggingen om de dollarkoers overeind
te houden.
Op het gebied van de kernenergie moe
ten alle opties openblijven, dus ook die van
de (Europese) snelle-kweekreactors, die
plutonium gebruiken. Dit noemde voorzit
ter Roy Jenkins van de Europese Commis
sie de belangrijkste conclusie van de dis
cussie met Carter over het energievraag
stuk. De Amerikaanse president en de
Commissie gaan de onderlinge contacten
een meer institutioneel karakter geven,
aldus Jenkins, die Carter had gewezen op
Dat er toch nog onvrede bestaat met
de lijn van Geisel en diens keuze voor
Figueiredo, bleek echter deze week toen
generaal Hugo Abreu, de regeringslei
der, aftrad. Abreu gaf geen reden voor
zijn vertrek, maar het is bekend dat hij
een aanhanger was van Frota en niet
gelukkig is met aanwijzing van Figuei
redo als presidentskandidaat. De twee
strijd binnen het militaire regime is
kennelijk nog niet voorbij.
.e van
n ver-I
en, zJ
nbur j
heefl
le wel
egend
>r van
inden
tegen
n. De
m en
gt U”
eind”,
n dat
iwen-
id be-
;e be-
„Sap-
vrou-
Op 28 december gingen Annerose Rei-
che en Christa Eckers in Lübeck in hon
gerstaking, op 30 december gevolgd door
Inga Hochstein in Hamburg. Ze willen
daarmee bereiken dat er een internationa
le commissie van onderzoek naar de toe
dracht van de dood van drie vooraan
staande BM-leden in de gevangenis van
Stuttgart-Stammheim tot stand komt.
de belangrijkste rivaal van Figueiredo
bij het aanwijzen van de nieuwe presi
dent.
Na het ontslag van Forta werd er door
de Braziliaanse pers druk gespeculeerd
over geringe kansen voor Figueiredo,
omdat deze onmogelijk zou zijn voor de
voorstanders van de harde lijn. Er werd
zelfs rekening gehouden met een staats
greep door Frota.
Zover is het echter niet gekomen en
aan het einde van vorig jaar scheen het
dat de aanhangers van Frota niet meer
zoveel in te brengen hadden. De beschul
digingen van Frota dat er communisten
in de regering zitten, vonden weinig ge
hoor meer.
Geisel en Figueiredo hebben rjuim een
jaar de tijd om de wonden te helen van
het gevecht over de presidentsopvolging.
Mocht dat in die tijd niet lukken, dan kan
de nieuwe Braziliaanse president reke
nen op flinke kritiek van links en rechts,
waar hij zijn handen vol aan kan hebben.
De Braziliaanse militaire hiërarchie
houdt zich echter aan haar gewoonte om
opvolgingskwesties in een zo mistig mo
gelijke sfeer te regelen en het ontslag van
Frota wijst erop dat orders van bovenaf
geaccepteerd worden, ook al gebeurt dat
dan schoorvoetend.
aerso-
maat-
r een
ichten
n Ma-
soneel
ilsnogi
mgen,
ns de
ia te
De V.S. zouden moeite hebben een con
ventionele oorlog in Europa of in het Verre
Oosten te winnen.
In Amerikaanse regeringskringen is gis
teren verklaard, dat de studie, die 117
bladzijden beslaat en in juni werd vol
tooid, de grondslag vormt van een beleids
onderzoek, waarmee Carter rekening ge
houden heeft om meer nadruk te leggen op
conventionele strijdkrachten in Europa en
het vermogen om crises in het Midden
oosten aan te pakken.
In genoemde kringen is verder ver
klaard, dat de conclusie van het rapport,
volgens welke de V.S. minstens 140 mil
joen mensen zullen verliezen bij een grote
kernoorlog en de Sovjet-Unie 113 miljoen
en dat driekwart van de economie van
beide landen zal worden vernietigd, gelijk
is aan die van vorige beleidsrapporten.
begint. De keuze van Geisel betekent
vrijwel zeker dat deze ook de definitieve
opvolger wordt.
Joao Baptista Figueiredo is een afkeri
ge kandidaat die te kennen gaf alleen
president te willen worden als Geisel
hem persoonlijk daarvoor zou vragen.
Hij is hoofd van de Braziliaanse inlich
tingendienst, maar verder is er niet zo
veel over hem bekend. Burgerpolitici
verwachten dat hij voorstander is van
een soort herdemocratiseringsproces en
hij behoort niet tot degenen die voorstan
ders zijn van de harde lijn, en iedere
deelname van burgers aan de regering
afwijzen met de verklaring zo communis
ten in huis te halen. Hoewel Figueiredo
dus een meer gematigde figuur is voor
Braziliaanse begrippen, kan van hem
toch niet worden verwacht dat Brazilië
onder zijn leiding zal terugkeren tot een
democratie naar Westerse maatstaven.
De Braziliaanse inlichtingendienst is
door verscheidene mensenrechtenorga
nisaties beschuldigd van politieke ter
reurdaden. Ook zouden er banden be
staan met de fascistische „eskaders des
doods”, die al de nodige tegenstanders
van het militaire regime uit de weg heb
ben geruimd. Het leiderschap van deze
inlichtingendienst lijkt dan ook moeilijk
te rijmen met vergaande democratische
opvattingen.
Figueiredo staat niet bekend als een
groot redenaar en hij heeft weinig of
niets verteld over hoe hij de politieke
zaken zou aanpakken.
President Carter wees daarbij op de
Russische SS 20-raket (voor middellange
afstand), die hij de „meest de-stabiliseren-
de factor” in de militaire krachtsverhou
ding tussen Oost en West in Europa noem-
I de. Een groot aantal van deze wapens is
I volgens Amerikaanse inlichtingen thans
I op Westeuropese steden gericht.
Hij prees president Carter die ermee instemde
dat Frankrijk als westelijke bondgenoot zijn onaf
hankelijke buitenlandse politiek wil voeren. Hij
zei dat eerdere Amerikaanse regeringen getracht
hadden druk op Frankrijk uit te oefenen teneinde
zijn onafhankelijke houding op te geven.
7W*
Joao Baptista Figueiredo
Op een persconferentie na het bezoek van presi
dent Carter aan Parijs zei hij dat de Amerikaanse
president hem had verzekerd dat de veiligheid van
Europa geen gevaar zal lopen door de verwachte
SALT-overeenkomst.
„Tijdens onze besprekingen over de betrekkingen
tussen Oost en West kwam ik tot de slotsom dat op
Giscard zei dat de overeenkomst met Pakistan
niet rechtstreeks met Carter was besproken. Carter
verzekerde dat de V.S. de normale leveranties van
kernbrandstof aan Frankrijk zullen vobrtzetten.
PARIJS (UPI). De Franse president, Valery
Giscard d’Estaing, heeft gisteren verklaard te ver
wachten dat spoedig een nieuw akkoord ter beper
king van de strategische bewapening (SALT) tus
sen de VS en de Sovjet-Unie zal worden gesloten.
CAIRO (UPI). De Sjah van Iran zal
maandag Assoean in Egypte bezoeken
voor besprekingen met president Anwar
Sadat over de vredesstappen van Egypte.
Dit hebben Egyptische regeringsfunctio
narissen gisteren meegedeeld.
Tot andere leiders die naar verwachting
spoedig Cairo zullen bezoeken, behoren
koning Hoessein van Jordanië en koning
Hassan van Marokko.
basis van de informaties van president Carter en
van een boodschap die ik zojuist van de heer Brezn
jev ontvangen heb, tijdens de SALT-onderhandelin-
gen vorderingen moeten worden gemaakt. Men kan
concluderen dat bij de hervatting van de onderhan-
delingen op 9 januari een positief resultaat zal
worden bereikt”.
Carter wil gesprek met Sovjet
I
De SS 20, die met kernladingen kan
worden uitgerust, kan van mobiele lan-
ceerinrichtingen worden afgeschoten en is
als zodanig zeer moeilijk van tevoren uit te
schakelen. Dit Russische wapen valt tot nu
toe buiten de SALT-onderhandelingen
over beperking van de strategische kern
wapens, omdat het bereik tot ongeveer
I 2000 km is beperkt.
Carter wil met Moskou over de tactische
kernwapens gaan praten, zodra tussen
Amerika en de Sovjet-Unie een akkoord is
bereikt over de beperking van de strategi
sche kernwapens (SALT II), aldus een
welingelichte zegsman in het NAVO-
hoofdkwartier. Daarbij wil de Amerikaan
se leider ook het, zoals hij zei, „grijze
gebjed” tussen strategische en tachtische
kernwapens betrekken. De SS 20 wordt
hiertoe gerekend, evenals de Amerikaanse
I Cruise-raket.
Carter beloofde wederom intensiever
overleg met de Europese bondgenoten
over dit „grijze gebied”. Daarop werd an
dermaal aangedrongen door verscheidene
woordvoerders van de Europese NAVO-
landen, onder wie o.a. de Westduitse am
bassadeur. Dit is voornamelijk een gealli
eerd probleem, aldus nog de Amerikaanse
president, die eraan herinnerde dat over
de tactische kernwapens, waarvan er vele
duizenden in Europa zijn opgeslagen, „nog
nooit langer dan vijf minuten met de Rus
sen is gesproken”.
Carter, die ook het belang van de NAVO
-houd voor de Verenigde Staten onderstreepte,
i zei nog dat de betrekkingen van Amerika
j met de Sovjet-Unie de laatste zes maanden
sterk verbeterd zijn. „Toon en houding”
rval van de Russische onderhandelaars wor
den in Washington overwegend positief
beoordeeld, aldus Carter, die de bondge
noten in zijn slotwoord een direct ant
woord toezegde in geval ze hem wilden
BONN (DPA). Evenals voorheen zijn
er geen bewijzen dat de Amerikaanse
Loekheed-fabrieken direct of indirect
steekpenningen hebben betaald aan per
sonen of partijen in West-Duitsland. Dit is
gisteren meegedeeld door het ministerie
van Justitie als „slotresultaat” van het
onderzoek naar de kwestie.
Voormalig Lockheed-man Ernest Hau
ser had destijds gezegd dat de CSU, de
Beierse zusterpartij van de christen-demo-
cratische unie, in verband met de aankoop
van de Starfighter-gevechtsvliegtuigen
aan het eind van de jaren vijftig 41 miljoen
mark had gekregen. De CSU heeft dit
steeds tegengesproken.
In Italië is het onderzoek nog in volle
gang. Daar arriveerde gisteren onder poli-
tie-begeleiding uit Rio de Janeiro de Itali
aanse advocaat Ovidio Lefèbvre, die als
tussenpersoon zou hebben gefungeerd tus
sen de Amerikaanse vliegtuigfabrieken en
Italiaanse functionarissen bij de verkoop
van veertien Lockheed-Hercules-toestel-
len. Italië had zijn uitlevering gevraagd.
militaire hiërarchie. Van uiterst rechtse
zijde in het leger, de zogenaamde voor
standers van de harde lijn, kan hij voor
lopig niet rekenen op e’en warm onthaal.
Hoewel de problemen binnen de mili
taire hiërarchie weer een beetje aqhter
de rug waren toen Geisel zijn kandidaat
voor de opvolging bekendmaakte, zijn er
toch aanwijzingen dat Geisel Figueiredo
heeft aangewezen zonder overleg te ple
gen met de andere topgeneraals. De hui
dige president heeft zich kennelijk van
de oppositie binnen de strijdkrachten
niets aangetrokken. In oktober vorig jaar
ontsloeg Geisel („een zuiver persoonlijke
beslissing”) generaal Sylvio Frota als mi
nister van het leger. Frota was de leider
van de uiterst rechtsen in het regime en
werd gisteren geantwoord dat de DDR
Vater als toekomstig correspondent van
„Der Spiegel” het land niet zou inlaten,
tenzij het weekblad „zijn praktijk van
bronnenvergiftiging” zou opgeven.
President Car
ter (midden) in
Brussel in gesprek
met de Belgische
premier Tinde-
mans (links) en ko
ning Boudewijn.
Jenkins benadrukte dat meer aan de
belangen van de Derde Wereld tegemoet
moet worden gekomen, o.a. op het gebied
van grondstoffenakkoorden en dat van het
schuldenvraagstuk.
Volgens de Europese Commissie moeten
de westelijke landen meer zelf het initia
tief nemen in plaats van af te wachten.
Jenkins pleitte voor vooruitgang bij de
onderhandelingen over een gemeenschap
pelijk fonds en het afsluiten van eventuele
grondstoffenakkoorden, bijvoorbeeld
over rubber.
I
JERUZALEM (Reuter/AFP/UPI). De Israëlische regering heeft gisteren be-|
kendgemaakt achter de vestiging van nieuwe joodse nederzettingen te staan in del
I Sinaï-woestijn, die president Begin weer onder Egyptische soevereiniteit wil|
brengen.
„De regering heeft de voorbereiding goedgekeurd van land voor de landbouw in de j
Rafah-saillant”, aldus een regeringsverklaring. Donderdag kwamen daar bulldozers
in actie om de grond te effenen voor acht nieuwe nederzettingen.
„Iedereen die onze vredesvoorstellen bestudeert moet zich realiseren dat wij willen j
dat het grootste deel van het gebied wordt bestuurd door de Verenigde Naties, i
waarbij de kolonisten aan de Israëlische wet zijn onderworpen en worden verdedigd J
I door onze soldaten”, aldus de verklaring verder.
President Sadat van Egypte heeft in een vraaggesprek voor de Amerikaanse
I televisie gezegd geen blijvende Israëlische nederzettingen te zullen toestaan in gebied j
dat weer onder Egyptische controle komt. Een Israëlische nederzetting in Egyptisch J
3 gebied heeft premier Begin en zijn echtgenote als lid opgenomen en de Begins een I
huis ter beschikking gesteld. Volgens een bericht van gisteren in de „Jerusalem Post”
had de leider van de nederzetting Itzhak Regev, gezegd dat hiermee voldaan was aan
I een uitdrukkelijke wens van de premier. De nederzetting ligt in de omgeving van El J
I Arisj in bezet Egyptisch gebied.
De leider van het volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), George I
I Habasj, heeft tegen de correspondent van het Libische persbureau Jana gezegd dat
„de liquidatie van verraders met kracht zal worden voortgezet die de weg van de i
capitulatie van de Egyptische leider (Sadat) volgen”. Voorts zei hij dat „de gewapende
strijd van de Palestijnen binnen bezet gebied zich zal ontwikkelen en zal toenemen”. I
j „President Sadat dient wegens politiek verraad voor een Arabisch tribunaal te
worden gedaagd”, zo heeft het congres van Arabische volkeren, dat vorige maand in J
Tripoli in Libië werd gevormd door de Arabische „confrontatiestaten” die tegen I
Sadat’s vredesinitiatief zijn, laten weten.
BONN. De permanente vertegen
woordiger van de Bondsrepubliek in
Oost-Berlijn, Gunter Gaus, zal maandag
bij de DDR-autoriteiten protesteren tegen
het niet toelaten van Karl-Heinz Vater als Oost-Berlijn zeer verontwaardigd over de
correspondent van het Westduitse week- publikatie in het weekblad van een „mani-
blad „Der Spiegel”. fest” van Oostduitse dissidenten, functio
narissen van de Socialistische Eenheids-
Donderdag had „Der Spiegel” aange- partij- Volgens de DDR is dit manifest,
kondigd dat Vater, ondanks de bezwaren waarin heftige kritiek wordt geuit op het
van de DDR, toch maandag in Oost-Ber- DDR-en Sovjet-systeem, een westerse ver-
lijn zijn opwachting zou maken. Daarop valsing. „Der Spiegel” heeft gisteren we
derom aan Oost-Berlijn geschreven dat
het manifest is gepubliceerd, omdat aan
alle gebruikelijke journalistieke voor
waarden was voldaan.
A
geen gewelddadige wijziging van de grenzen, voort
spruitend uit Afrika’s koloniale verleden, moet
komen.
