Globe Danzi Kwintet: Kamu leidt radio-orkest met wijde en exacte slag In Opgestaan. plaats vergaan ontbreekt elke impuls van humor Sterk concert van Link Wray en Robert Gordon in Paradiso N Premières bij Dans Theater nuancerijk spel door routine Fijnzinnige speelsheid leiding bij Gunstige ontwikkeling onder nieuwe artistieke bij meesterlijke musici I 1 JU KJ Originele rock, gloeiend heet gebracht l'f' STf r Met hoogtij blaasmuziek w SCANDINAVIËRS SFEERVOL VERKLANKT Vlakke voorstelling door toneelgroep Theater ii 1 te; Betoverend spel van Frans Bruggen en Piet Kee rJ HM ■i 9 2 3 JANUARI KUNST MAANDAG 19 7 8 r'l- li ii I I - z te* I 77 LIST 5607 »n die beslissing is van veel vroeger da tum maar in de wijze waarop. Deze voorstelling onder regie van Gerardjan Rijnders draagt namelijk dezelfde posi tieve kenmerken als zijn Schreber, vorig seizoen opgevoerd bij F Act in Rotterdam. Evenals daarbij het geval was, is er ook bij Burger Schippei weer sprake van opmer kelijke eenheid van stijl bij regie, acteren en decor. Daar voeg ik ook de in stijl gehouden vertaling van Gerrit Komrij bij. te te 'W 3 EINDHOVEN In de opvoering van de Duitse komedie Burger Schippei, zaterdag In première in de Stadsschouwburg, zijn de eerste gevolgen zichtbaar van de komst van een nieuwe artistieke leiding bij het Zuidelijk Toneel Globe, die bestaat uit Vlrich Greiff, Gerardjan Rijnders en Paul Vermeulen Windsant, naast Henk Rigters. Maar laatstgenoemde vertrekt volgend sei zoen naar Centrum. Dat merkbaar zijn van die gevolgen vindt niet z’n oorsprong in het fo»+ dat Pv’-o-r” <5^’->ippol, wordt gospeoM "KJ I 8 iM Sterke karikaturen in Burger Schippei J j die de verzamelnaam „Uit het it- JOHAN VAN KEMPEN (Foto Lex van Rossen).. tweetal KO VAN LEEUWEN Bruggen wijdt zich, na de jaren van zijn .hoofdleraarschap aan het Amsterdams Conservatorium en van andere, buiten landse, (gast-)docentschappen, voorname- lijk nog aan optredens om getuigenis af te leggen van zijn speciale kunst. Juist terug- gekeerd van tournees door Italië en Duits land. waar hij grotendeels onbegeleide re citals verzorgde, is hij deze week, dag na dag, weer in Nederland actief, om vervol gens zijn Europese podia weer te verruilen ^voor die in andere werelddelen Optimaal echter kwam Bruggen s eer der geschetste, zo persoonlijke speelwijze en de artistieke voldragenheid daarvan, tot uitdrukking in de met zeldzame virtuo siteit op de sopraanblokfluit geblazen Ri- cercata van drie verschillende componis ten uit de Italiaanse Renaissance: ORTIZ. Bassano en Virgiliano. Een goed gekozen inleiding tot de werke lijk fascinerende vertolking van deze Re- naissanee-muziek, vormde Piet Kee’s over tuigende interpretetatie van twee Canzone .Uit dezelfde stijlperiode. Kee verruilde het hiervoor gebruikte Flentrop-portatief na derhand voor het Cavaillé-Collorgel om ‘uitvoering te geven aan werken van Boyce, ^Albinoni en C.Ph. E. Bach (Fantansie en ‘.fuga in cl, die naar de aard van elke De Duitse auteur Carl Sternheim leefde van 1878 tot 1942. Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog verliet hij Duits land. Na een verblijf in Belgiè, Nederland en Zwitserland keerde hij pas in 1922 terug naar zijn geboorteland. De tweede wereld oorlog noopte Sternheim opnieuw Duits land de rug toe te keren en hij vestigde zich als politiek vluchteling in Brussel. Zijn stuk Burger Schippei behoort tot de reeks compositie idem met veel smaak en stijlge voel werden voorgedragen. Dat Frans Bruggen en zijn geïnspireerde begeleider Piet Kee, meesters zijn op het gebied van spontaan-stilistisch versieren, was onder meer treffend te beleven in de Sarabande uit de tot besluit van het con cert door hen (op altfluit en portatief) gebrachte Sonate in g van Corelli, welk deel als toegift werd herhaald, maar dan voorzien van heel andere zogeheten „agré- ments". De stampvolle zaal stak zijn waardering voor de succesvol samenwerkende musici niet onder stoelen of banken. Een bijna Link Wray was al halver wege de jaren vijftig ver- Bij Theater is Opgestaanplaats ver gaan opgevoerd onder regie van Eric Thomson en het is een saaie vertoning geworden met erg voorspelbare grappen. Simon voert in zijn blijspel een New Yorks echtpaar op dat in redelijk goede doen verkeert. Mei en Edna Edison wonen in een flat in een nette buurt. Hun leven lijkt veilig gerangschikt, tot Mei werkloos wordt. Vooral omdat al z’n moeite op nieuw aan het werk te komen vergeefs is, lijkt hij alle grond onder de voeten te verliezen en raakt hij volkomen in verwar ring met zijn bestaan. Zijn gevoelens van verlies van eigenwaarde worden er niet beter op als zijn vrouw de kost gaat ver dienen. Het stuk, toont ook schertsender wijs het New Yorkse leefklimaat. Via radionieuwsuitzendingen komen we te we ten dat inbraak, roof en andere ongere geldheden aan de orde van elke dag zijn. Op het toneel wordt het ook zichtbaar: als Edna even boodschappen is gaan doen, wordt haar hele flat leeggehaald. De uitstekende vertaling van Dolf Ver spoor heeft de goed bedoelde duistere hu mor ook niet kunnen redden, evenmin als de inzet van de beide hoofdrolspelers Sjoukje Hooymaayer en Eric van der Donk. Vooral de rol die Van der Donk moet spelen bezit een minimum aan kleur nuance: Mei Edison is vanaf de allereerste opkomst een neurotische zeur. Van der Donk stopt er vooral in stil spel toch wat humor in, maar het wordt niet iets om in te lijsten. In de scène van de goedwillende zusters en broer van Mei, gespeeld door Anita Menist. Liane Saalborn en Peter Aryans, lijkt er temidden van de saaiheid een kleine opleving te komen, helaas zet dat niet door. Het blijft tot het einde een vlakke voorstelling, waaraan regisseur Thompson geen enkele impuls van humor heeft kunnen geven. avond in de schouwburg, nauwelijks over tuigend. DEN HAAG (ANP). Het Nederlands Dans Theater brengt deze maand nog twee balletten in première. In de Konink lijke Schouwburg in Den Haag wordt van avond voor het eerst The Continuing Sto ry van Eric Hampton uitgevoerd, een cho reografie op muziek van Gary Carpenter waarvoor Keso Dekker het dekor en de kostuums ontwierp. )istj« ge in of i of van deze VARA-matinee geen nieuwe in zichten omtrent de artistieke capaciteiten van de dirigent konden opleveren, lag aan de keuze van het werk. De Vijfde Symfo nie van de in 1931 gestorven Deen Carl Nielsen is als compositie een echte lappen deken de passages eraan die geslaagd zijn bestaan uit gapwerk en het overige is onbenullig of irritant Het enige dat je uit de uitvoering ervan kon opmaken is, dat ook hier vakwerk door Okko Kamu en het RFO werd geleverd JOHAN VAN KEMPEN antwoordelijk voor eigen zinnige en keiharde instru- mentaaltjes, die van grote invloed waren op het spel van de Yardbirds en Pete Townsend later, alsmede van onze eigen Bintangs (Steve Verroccal) Pas in Na reprises in Den Haag staat dit nieuwe ballet ook op programma’s voor voorstel lingen op 1 februari in Rotterdam en op 3 februari in Utrecht. In het HOT-theater in Den Haag gaat 26 januari Tutto Liscio van Hans Tuerhngs in première Dit ballet werd gemaakt op mu ziek van Bernard van Beurden. Hans Tuerhngs ontwierp er de kostuums voor, Tom Schenk het dekor. Herhaald wordt de voorstelling onder andere op 3 februari in Utrecht HAARLEM Frans Bruggen, revoluti onair op het gebied van het blokfluitspe len, is in zijn nu al twintig jaar durende carrière een geheel eigen weg gegaan, los van de enorme ontwikkeling die hij des tijds in de muziekwereld in beweging heeft gezet. Die eigen weg leidde tot een unieke manier van spelen, waarin de (overigens hoog ontwikkelde) klankesthe- tica eigenlijk min of meer ondergeschikt is geworden aan de artistieke uitdruk king, resulterend in een haast romanti sche expressiviteit waarin omwille van een zo groot mogelijke contrastwerking sommige tonen ook plotseling in een enor me expansiedrift, maar steeds technisch beheerst, kunnen worden aangezet. Hoewel we eerdere signa len (Flamin’ Groovies, Phil „back to mono” Spector, Dave Edmunds, rock n roll-revival en de pub-rock) niet willen onderschatten, brak pas vorig jaar het be sef door dat de rock weer leefde. En een groot en nieuw publiek bleek er ge voelig voor. Naar verhou ding kregen de produkties op kleine labels veel aan dacht en terecht, want mensen als Nick Lowe, El vis Costello en de Count Bishops produceerden ma teriaal wat tot het beste be hoorde. dat in 1977 het licht zag Het Nederlands Dans Theater maakt I van 12 tot 28 februari een trip naar Belgie en West-Duitsland Opgetreden wordt in: Hasselt, Ludwigshafen, Asschaffenburg, Darmstadt. Bocholt, Hildesheim. Olden burg, Hannover, Guetersloh en Munstei Fijnzinnige speelsheid was het kenmerk jvan deze elkaar (driemaal) afwisselende voordrachten Zaterdagavond gaven Link Wray (foto) en Robert Gordon een enthousiast concert in Paradiso. Eerstgenoemde boeide met authentieke soli. Kamu maakte meteen in het symfonisch gedicht „De Bard" van Sibelius een zeer goede indruk met de sfeervolle verklan king die de samenwerking met het RFO opleverde Het orkest musiceerde uitste kend onder-de- wijde en soepele maar exacte slag van deze gastdirigent En ook in de zorgvuldige begeleidingen hoewel enigszins aan de zware kant - bij het aansluitend gespeelde Eerste Fluitcon cert in G, KV 313, van Mozart kwam de bekwaamheid van deze jonge Fin op een andere manier tot uitdrukking Okko Kamu’s landgenoot Olli Pohjola was daarbij de opmerkelijke solist Dit wonderkind, nu 16 jaar oud, vertolkte met volstrekte zekerheid, bonder geheugen stoornissen of wat daar op lijkt, de briljan te solopartij in Mozarts belangrijke com politie voor fluit en orkest. Pohjola is technisch fenomenaal ontwikkeld. Helaas blijft de combinatietechniek inzake adem en loonvorming daarbij achter Door te lage druk vanuit het middenrif wordt de klank te eenkleurig, de hoogte heeft weinig glans en charme en het laagste register is niet genoeg geprononceerd Maar, de' leeftijd in aanmerking geno men, kun je er rustig van uitgaan dat deze jongen tot een groot fluitist kan uitgroeien De fundamentele zaken zitten bij Olli Poh jola goed op hun plaats Al was de voor dracht soms wat gejaagd: frasering, arti culatie en het leggen van accenten in de zwierig-muzikale aanpak wezen daar over duidelijk op Dat het laatste programma-onderdeel Scène uit Burger Schippei. met op de voorgrond Michel van Rooy als Schippei, Henk Rigters als Wolke. Joost Prinsen als iemand uit „de heffe des volks" bin- Krey. Terzijde in de serre Allard van der Scheer als Hicketie. (Foto Pan Sok) HAARLEM. Vooral bij verschil lend geaarde blaasinstrumenten komt het er bij samenspel op aan, om steeds die dynamische balans te verkrijgen waardoor essentiële lijnen en motieven naar voren komen uit de overige, meer als begeleiding gedachte stemmen in het harmonische patroon. Om daarbij in de praktijk een overtuigende uit drukking in het compositorisch materi aal te kunnen leggen, is niet alleen een aantal echt artistieke persoonlijkhe den nodig. Zo’n groep spelers moet dan tevens een jarenlange gezamenlijke routine opdoen om alle nuances onder ling fijn af te kunnen wegen teneinde tot optimale vertolkingen te komen. Een Nederlandse, maar internatio naal georiënteerde blazersgroep waar bij dat eigenlijk al een carrière lang (20 jaar) allemaal in orde is, is wel het Danzi Kwintet, dat zondag op een kof fieconcert in het Haarlemse Concertge bouw acte de presence gaf. Daardoor kon een royaal opgekomen publiek weer ten volle van de ensemble-kun- sten van deze musici genieten. De klankkleuren van de heldere fluit van Frans Vester, de fijne hobo van Jan Spronk en de mild-glanzende klari net van Piet Honigh verbonden zich in die gelukkige samenspel-omstandighe- den met die van de sonore fagot van Brian Pollard en de vaak zo beweeglijk gebruikte hoorn van Adriaan van Wou denberg. De hoogtij van de blaasmuziek was op dit bondige programma aanwezig in de vorm van een kwintet in F van Cambini en een kwartet (zonder fluit) in Es van Stamitz, waarin het uitge kiende spel van een rijk en kunstig stemmenverloop op klassieke wijze tot uitdrukking kwam. Mozarts speelse Andante in F, KV 616 „für eine Orgelwalze", betekende een goed gekozen overgang tot de roman tiek van Liadov; „Acht Volksweisen” met echt Russisch karakter, waarvan een uitvoering in sfeersterke benade ring werd gegeven. Waarna tenslotte „Trois pièces brèves” van Ibert de pitti ge hekkesluiters vormden van deze zondagse matinee, waarop het Danzi Kwintet jong en oud onder het Haar lemse publiek van begin tot eind had weten te boeien. JOHAN VAN KEMPEN nerveuze Robert Gordon degene is die het meest pro fiteert van de huidige sym biose. Zijn presentatie en voordracht vallen na een minuut of tien door de mand, maar de uitstraling van de in leer geklede Wray houdt het geheel in het spoor. Diens authentieke soli zijn sterk ritmisch be paald, hebben het bijterige en zangerige geluid van een bottleneck en stuwen elke song naar een hoger ni veau Bij elk volgend num mer lijkt de zaal telkens verhitter'te reageren, wor den meer mensen meege sleurd en wordt er enthou siaster gedanst. De band mist nog de perfecte ba lans, omdat de ballads zo als Louie Baby en My Dar ling te weinig gebracht worden, maar de zaal be loont spetterende versies van Eddie Cochran’s Sum mertime Blues en Carl Per kins' Boppin' the Blues, Fi ve Days en Sea Cruise door Gordon en Wray tot driemaal toe terug te roe pen Een van die toegiften, Red Hot, vormt een goede aanduiding voor het con cert: orginele rock, gloei end heet gebracht JOHN OOMKES Voor de repertoiregezelschappen wordt het steeds moeilijker om aan goede blij spelen te komen. De vrije producenten zijn bereid meer te betalen en kunnen dat ook doen omdat steeds meer gerenommeerde acteurs en actrices zich in de vrije sector bewegen, waardoor een sterke bezetting voor zo’n stuk gauw gevonden is. Aan een goed blijspel van Ayckbourn kan het re- pertoiretoneel niet meer komen, aan een uitschieter van Neil Simon blijkbaar ook niet. Opgestaanplaats vergaan be hoort in elk geval niet tot de betere werken van de man die ook Sweet Charity, Promi ses, promises en Met blote voeten in het park schreef Zaterdagavond werd het Haarlems Con- Tcertgebouw aangedaan, waar deze inter nationaal gevierde blokfluitist, samen met ‘onze stadsorganist Piet Kee, het publiek betoverde op een gemeentelijk orgelcon eert. In het op originele manier vervloch ten gezamenlijk programma, heten beide coneertgevers allereerst en om beurten •.variaties horen die vroeg-zeventiende ‘eeuwse componisten als Jhr. Jacob van ïEyck en Sweelinck voor fluit- en respec- tievelijk orgelsolo hadden geschreven. Als je ziet wat voor in vloed de jaren vijftig dus nu nog hebben en als je geconfronteerd wordt met de nog altijd viriele slag vaardigheid van Link Wray. dan betreur je haast dat je ze niet bewust hebt kunnen meemaken. Geluk kig is het zo nu en dan mogelijk ze te reconstrue ren aan de hand van oud film- of geluidsmateriaal, maar zaterdagavond waan de ik me er middenin. AMSTERDAM, hartverwarmende, ongelooflijke respons viel zaterdagavond de nage noeg legendarische, 47-jari- ge Amerikaanse rock ’n rollgitarist Link Wray en zijn veel jeugdiger compag non Robert Gordon ten deel. In een afgeladen Pa radiso werd de klok even teruggezet naar de jaren vijftig, maar dan op een minder suikerzoete manier dan de tv-serie Happy Days ooit als geloofwaardig liet voorkomen De her nieuwde waardering voor wat de jaren vijftig muzi kaal gezien hebben opgele verd, gaat zelfs zover, dat het woord teruggezet een te negatieve lading krijgt. Als we kijken naar alle opwinding die ontstond toen in 1977 steeds meer musici blijk gaven van een wil om (weer) directe, onge compliceerde rock te spe len, waarbij de nadruk lag op de amusementswaarde en de dansbaarheid, reali seren we ons misschien het verband met wat er in de jaren vijftig plaatshad (merkwaardig genoeg doen zich dezelfde associaties in de jazz, film en literatuur voor). - komedies burgerlijke heldenleven" draagt. Deze in formatie geeft onder meer het program maboekje. Naar ik meen niet ten onrechte, want over Carl Sternheim was bij ons weinig bekend en voor zover ik weet zijn z’n stukken in ons land in elk geval na de oorlog nooit opgevoerd In Burger Schippei zien we de infiltratie van nen het gezeten burgerdom. Paul Schippei is een jongeman van bedenkelijke af komst, maar hij bezit een mooie zangstem Dat biedt hem de kans zich aan z’n af komst te ontworstelen. Daartoe aange zocht treedt hij toe tot een zangkwartet dat lijkt te bestaan uit steunpilaren van hèt burgerlijke Duitsland aan het begin van deze eeuw. Schippei wordt met moeite gedoogd binnen dit milieu, zijn prachtige tenor is nu eenmaal onontbeerlijk, wil het koortje een jaarlijks uitgeloofde wissel- prijs in bezit houden. De bastaard Schip pei, moet het kwartet redden, koste wat het koste en hij ruikt zijn kans zich los te breken van zijn geringe afstamming. Het gaat ten koste van Schippels eigen per soonlijkheid, daardoor toont hij zich ook geestelijk een bastaard. Niet alleen bij de mannen van het Duits land van zijn tijd heeft Sternheim medo genloos analyserend toegeslagen. Ook de Duitse vrouw wordt in Burger Schippei geëtaleerd en wel als de bij uitstek dienstbare, aan de man onderworpene. Zij is slechts interessant als huwbaar meisje, omdat zij dan bijvoorbeeld ook als chanta gemiddel kan worden gebruikt. Sternheim geeft daar in zijn stuk een schrijnend voorbeeld van Gerardjan Rijnders heeft bij zijn regie gekozen voor een karikaturale vorm vol venijnige, humor. Door middel daarvan gunt hij een heldere blik op de bedenkelïj v.--jl 1969 maakte Wray zijn co- me-back, maar zijn pogin gen om op te vallen leken weer stuk te lopen, totdat ex-Tuff Darts-zanger Ro bert Gordon hem vorig jaar aanzocht voor een rock n roll en rockabilly A I achtig werkstuk, dat veel succes oogstte. Het toevallige werd een vaste eenheid en met een bassist en drum mer gingen ze op tournee. Zaterdagavond bleek dat de goedzingende, maar AMSTERDAM Jong Fins talent en Scandinavische muziek bepaalden voor een belangrijk deel de atmosfeer op de VARA-matinee van afgelopen zaterdag Voor het Radio Filharmonisch orkest, dat dit concert in het Amsterdams Concertge bouw verzorgde, stond ditmaal de 30-jan- ge Okko Kamu, die in zijn vaderland het Fins Radio Orkest en de Philharmonic van Oslo onder zijn leiding heeft ARNHEM Toneelgroep Theater heeft met het toneelspel De Gek van Ed ward Bond, dat van november tot half januari op het repertoire stond, artistieke durf getoond De Gek is geen gemakkelijk stuk en trekt zeker niet de belangstelling van een breed publiek. Daardoor al is het een dure produktie en ook bij een repertoi regezelschap moet daar iets tegenover staan Theater meent die tegenhanger te hebben gevonden in Neil Simons blijspel The prisoner of 2nd Avenue, dat in het Nederlands Opgestaan. plaats vergaan is gaan heten Op zich lijkt de keuze verantwoord, eerst Bond, een modern En gels auteur, daarna een eigentijdse Ameri kaan in Simon. Helaas was de première van Opgestaan plaats vergaan, vrijdag- ke karaktereigenschappen van de perso nages Binnen een karikaturaal toneelpór- tret is een acteerstijl ontwikkeld die leidt tot een zorgvuldig volgehouden ovaaltjes- realisme. Daardoor ontstaat in de voorstel ling een bepaalde afstandelijkheid die te gelijk een duidelijker inzicht verschaft dan waartoe een conventionele opvoering in staat zou zijn. In deze Globe-voorstelhng weten de be- langrijkse spelers (Allard van der Scheer. Joost Prinsen, Henk Ritgers, Michel van Rooy) dat knap vol te houden, al dreigt Allard van der Scheer (bijna geheel ver knoeid door zijn blijspelsuccessen) soms al te jolig over de schreef te gaan Met be wondering heb ik de Paul Schippei van Michel van Rooy gevolgd. Hij speelt Schip pel met grote zelfverzekerdheid, zich be wust van diens tijdelijke macht over dat stukje zingend burgerdom Tegelijk houdt Van Rooy de ambivalentie in Schippels karakter zichtbaar. Daardoor wordt de Schippei die zich tenslotte burger kan noe men tot een tragisch mens Huiveringwek kend is de slotscène waarin dat gebeurt Alle echte burgers slaan van achter ven sterglas de twijfelachtïge metamorphose van Schippei gade, aasgieren diehun prooi beloeren. Rijnders en zijn mède-artistiekleider Vermeulen Windsant werkten in eerdere voorstellingen (ook Schreber) vruchtbaar samen met de decorontwerper Paul Gallis. Voor Burger Schippei ontwierp Gallis weer een van zijn grote kunstwerken Hij schiep een reusachtige serre waarin de handeling zich ten dele afspeelt, ook als de enorme deuren daarvan gesloten zijn Dat heeft minder gunstige gevolgen voor de verstaanbaarheid op dat moment, omdat een geluidsinstallatie de stemmen dan hoorbaar moet maken. Maar het is alfof je als publiek in de tuin verscholen zit toe te kijken. Schitterend wordt er overigens ge zongen daarvoor zijn de stemmen van echte zangers ingehuurd en kostelijk is de auditie-scène, een repetitie van het kwartet, waarop Paul Schippei komt voor zingen. Rest nog op te merken dat Jes Vriens een prima dienstbode-echtgenote is en dat Willeke van Ammelrooy uitstekend laat zien hoe zo’n Duitse vrouw-van-toen toch bij voorbaat kansloos was. Voor mij is Burger Schippei een voorstelling waar ik met plezier naar heb gekeken, al zijn er ook zwakkere momenten KO VAN LEEUWEN

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1978 | | pagina 9