Abstract werk van Miriam Berger volgende maand bij planologen
Ik maak gewoon wat ik mooi vind
Bond vraagt minister
voor kunst
in
meer geld
Grote natuurlijkheid
zang van Janet Baker
Mickery laat het publiek
opnieuw in dozen zweven
)au
Toneelpremière bij
Theater uitgesteld
Noordse muziekprijs
naar Fin Sallinen
I
If
I
I
door Cees Straus
Eigen produktie samen met Tenjo Sajiki uit Japan
Ook arbeidsplaatsen in wensenpakket
Ongewone Brahms-uitvoering onder Giulini
Prix des Ambassadeurs
voor Henri Troy at
Amerikaanse acteur
Jack Oakie overleden
nieuwe
RCIIU
19 7 8
KUNST
JANUARI
DONDERDAG 26
10
Hartverscheurend.
Als je het aan
je hart hebt, lust
niemand je meer.
Strijkkwartet
Hartverscheurend.
Leven als een
uitgebluste bejaarde,
op een schraal
minimumloontje.
Hartverscheurend.
Een kwart van alle vrouwen
boven de zestig
sterft aan een hartziekte.
Hartverscheurend.
Een derde van de mannen
tussen de 45 en 80 sterft aan
een hartziekte.
Cobra
AMSTERDAM. Gebouw Noord-Holland (J. J. Hamelinkstraat 4-6
|n Haarlem) stelt gedurende de komende maand de Amerikaanse,
naar in Amsterdam werkende schilderes Miriam Berger in de gelegen-
leid haar werk te exposeren. Dat betekent een speelse inbreuk op een
leleid dat zich tot op heden volledig concentreerde op kunstuitingen
waarin het thema ruimte centraal stond. Het werk van Miriam Berger
leeft in zijn volmaakte abstractie daarmee weinig van doen: het
suggereert eerder poëzie dan monumentaliteit, eerder het emotionele
dan het cerebrale; de verdichting boven de ruimtewerking.
Nederland, let opje hart. En opje hartpatiënten.
ProfessorKuypers, hartchirurgen zelf
ex- hartpatiënt, noemt hartpatiënten
'de paria’s der samenleving’.
Lees deze week in
Nieuwe Revu het hartbrekende
portret van een Nederlandse
hartpatiënt. Zijn eenzaamheid.
angst en wachten. y
Wachten op de dood.
En na vijfjaar: zijn operatie.
Hartverscheurend.
Vijfjaar lang in de
wachtkamer van de dood.
f
I
A
3.
j kan
N
JOHAN VAN KEMPEN
i
.1
-*1
Ze laat zich vooral inspireren door mu
ziek, een vorm van inspiratie die zoals zo
taak al bewezen is, zich op de beste wijze
Dat deze 44-jarige kunstenars deson
danks gisteravond op een abonnements
concert door het Concertgebouworkest
een heel boeiende en indringende weerga
ve van Berlioz’ geïnspireerde liederency
clus wist te geven, zegt wel iets van de
klasse van deze zangeres.
Temeer daar Carlo Maria Giulini - die na
de drie concerten van de afgelopen week
nog steeds de leiding heeft over het Con
certgebouworkest - alle tempi aan de trage
kant nam en de contrastwerking daarmee
eveneens nog wat terugschroefde. Boven
dien ademen de door Berlioz getoonzette
gedichten van Théophile Gauthier groten
deels eenzelfde, tamelijk timide, atmos
feer.
De soliste moest het dus hebben van de
intensiteit van uitdrukking binnen dit ka
der van beperkte afwisselingsmogelijkhe-
den. En dat Janet Baker daarin zóveel te
bieden had, met de grootst mogelijke na
tuurlijkheid in voordracht en prachtig ge
nuanceerd stemgebruik, is terug te voeren
op de grote artistieke persoonlijkheid van
deze zangeres.
En over persoonlijkheid gesproken; Giu
lini liet zich wat dat betreft ook wel weer
volop gelden op dit B-serie-concert, in het
tot de laatste stoel gevulde Amsterdams
Concertgebouw. De voor in totaal zes con
certen geëngageerde Italiaanse gastdiri-
gent hield allereerst met het zeer betrok
ken musicerende orkest een pleidooi voor
„Introductie, Passacaglia en Finale” uit
1934 van zijn jonggestorven landgenoot
Giovanni Salviucci (1907-1937).
Een interessante compositie, waarvan
vooral de passacaille met melancholieke
ondertoon de moeite waard is en waaruit
blijkt dat bij Salviucci een ontwikkeling
gaande was die hem misschien wel tot een
‘grootheid had kunnen doen uitgroeien.
Het blijft onder Giulini’s directie overi
gens vrij lastig spelen en dat wreekte zich
hier en daar wel eens in een enkel detail.
in abstracte beelden laat vertalen. Haar
beelden representeren dan weer haar ge
voelens die de muziek bij haar opwekt.
„Abstract schilderen is een soort van com
poneren van muziek op doek. Je maakt
muziek ook met kleuren. Mijn binding met
muziek is van een wezenlijk belang, ik heb
ook graag muziek aan staan als ik werk".
Ze rekent werken voor strijkkwartet tot
haar grote voorkeuren: „om de intieme
atmosfeer, het kleurrijke geheel”.
De ruime mate van interpretatie die je
aan muziek kunt geven waar immers niets
deel dat er meer ruimte is - die door hem
dan ook treffend wordt uitgebuit- voor
zowel dynamische afwisseling als voor
versnellen en vertragen.
Daarbij was het klankgemiddelde extra
transparant en zangerig, terwijl de don
kergekleurde instrumentale stemmen na
drukkelijker de aandacht kregen dan ge
woonlijk en veel doorgaans verborgen blij
vende melodische lijnen plotseling in dat
heldere totaalbeeld naar de oppervlakte
kwamen. Een ongewone Brahms-uitvoe
ring die de liefde van de toehoorder voor
die componist aanwakkerde.
„Men is hier in dit land ook altijd tame
lijk realistisch georiënteerd geweest. Je
zag het ook bij Cobra: Domela Nieuwen
huis, Karei Appel, Corneille trokken naar
Parijs om daar te worden erkend door het
grote publiek.”
Een van de redenen dat abstracte kunst
hier niet aanslaat zou wel eens kunnen zijn
dat ze weinig raakvlakken heeft met het
maatschappelijk gebeuren, met andere
woorden het gebrek aan sociale relevan
tie. Abstracte kunst geeft zeker momenteel
geen getuigenis van een vorm van denken
zoals die in brede lagen van de samenle
ving zou kunnen bestaan. Ze onderstreept
het bestaan niet in bijvoorbeeld behagend-
esthethische zin, maar tekent ook geen
protest aan. In wezen ontwikkelt zich ze
zich naast het gangbare bestaan. In dit
geval is de volgende opmerking van Miri
am Berger treffend: „Ik maak gewoon wat
ik mooi vind, ik weet dat ze er niet op zitten
te wachten. Kunst met een boodschap,
vanuit een evangelie gemaakt, hoef je bij
mij niet te verwachten. Ik werk in de
eerste plaats voor mezelf al zie ik er wel
een poging in tot communicatiebevorde-
ring. Ik ben me er wel van bewust dat bij
dit werk drempels aanwezig zijn, juist bij
abstracte kunst, Soms, voor de niet-geoe-
fende kijker zal dit werk moeilijk toegan
kelijk zijn, maar ik vind niet dat je aan de
smaak van het publiek moet toegeven door
maar zo begrijpelijk mogelijk te gaan
schilderen”.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. In Mickery wordt
momenteel gerepeteerd aan een nieuwe
theaterproduktie. Deze wordt in samen
werking met de Japanse theatergroep
Tenjo Sajiki uit Tokio in eigen beheer
uitgebracht. De titel van het projekt is
„Cloud Cuckooland, a visit”. In deze veel
omvattende produktie zit „op maat ge
maakt en verpakt” de voorstelling „Nuhi-
kun”, afkomstig van de Japanse groep. De
première van „Cloud Cuckooiand, a visit”
is op 31 januari. Deze wordt voorafgegaan
door twee try-outs, op 28 en 29 januari,
welke gratis toegankelijk zijn en evenals
de première om 20.30 uur beginnen.
PARIJS (AFP). Henri Troyat, lid van
de Franse Academie, heeft de Prix des
Ambassadeurs gekregen voor zijn boek
over „Cathèrine la Grande”, uitgegeven
door Editions Flammarion.
stig was van het Concept Theater uit Bos
ton. Destijd werd het publiek bij de kassa
al in drie groepen verdeeld. Die groepen
werden de zaal binnengeleid en kwamen
daar in drie aparte boxen terecht, waarin
houten tribunes stonden. De boxen waren
aan alle kanten met zeildoek afgesloten;
op de binnenkant van het voorste zeil
konden films en dia’s worden geprojec
teerd.
De reusachtige dozen waren op een soort
hovercrafts gemonteerd en konden daar
door zweven boven de speciale Mickery-
vloer. Daardoor ontstond voor de inzitten
de de suggestie dat zij aan een lange reis
bezig waren en een grote afstand aflegden
dan de werkelijke afmetingen van de zaal
mogelijk kon maken. Af en toe werd halt
gehouden en volgde een kleine theater
gebeurtenis. Na een uur stapte iedereen
verbaasd uit de box.
Mickery vond de hele onderneming van
toen interessant genoeg om nog eens over
te doen, maar wel op een andere schaal.
Daarom werd Tenjo Sajiki gevraagd een
produktie voor te bereiden die gebruikt
zou kunnen worden om te dienen als sa
menhangend materiaal voor de rondreis.
Bij de nieuwe produktie is in de drie
dozen plaats voor zestig mensen. De overi
ge toeschouwers kunnen op een andere
wijze van het spektakel genieten en het
geheel volgen vanaf het balkon. Daarbij
wordt hen tevens een blik achter de scher
men gegund. Er is nog een derde mogelijk
heid het gebeuren te volgen: in het boven
zaaltje van Mickery, waar monitors staan
opgesteld en waarbij ook een commenta
tor aanwezig is, die het hele mechanisme
tot in details uitlegt.
Het Instituut voor Theaterwetenschap
pen van de Universiteit van Amsterdam
zal een analyse maken van de gevolgen
van de voorstelling, die te zijner tijd zal
worden gepubliceerd.
KOPENHAGEN (Reuter). De Finse
componist Aulis Sallinen is winnaar ge
worden van de muziekprijs van de Noord
se Raad voor het jaar 1978. Dit heeft de
raad in Kopenhagen bekendgemaakt.
De eerste voorstelling zou vanavond in
de Stadsschouwburg in Nijmegen plaats
hebben. Ook de voorstelling vrijdag in de
Schouwburg in Arnhem kan om dezelfde
reden niet doorgaan, aldus de toneelgroep.
Cloud Cuckooiand is een Angelsaksi
sche uitdrukking en betekent zoiets als
„zevende hemel”, maar tegelijkertijd „een
beetje getikt”. De nieuwe produktie is af
geleid van eerdere projekten van Mickery,
zoals Fairground, dat zogenaamd afkom-
(Van onze kunstredactie)
(Van onze kunstredactie)
LOS ANGELES. Dezer dagen is in
een ziekenhuis in Los Angeles in de Ameri
kaanse staat Californië de Amerikaanse
acteur Jack Oakie overleden. Oakie, die
als Lewis Offield 75 jaar geleden in Seda
lia (Miss.) werd geboren, is vooral bekend
geworden door zijn rol van Mussolini in
Charlie Chaplins film The Great Dictator.
Jack Oakie begon als revue-artiest in
1927 in Hollywood. Hij heeft er tot het
einde van zijn leven komische rollen ge
speeld, onder meer in muziekfilms met
Betty Grable en Alice Faye.
y AMSTERDAM. De beroemde Engelse
mezzosopraan Janet Baker is niet zozeer
het type zangeres dat nu zo speciaal ge
schikt lijkt om in „Les nuits d’été van
Berlioz de solopartij te vertolken. Behalve
dat haar karakteristieke timbre hierin een
zeker eenkleurigheid in de hand werkt,
heeft zij bovendien de handicap dat -
zoals bij praktisch alle Engelssprekende
solisten - de uitspraak van het Frans te
wensen overlaat. Ook de scherpe lettergre
pen worden dan rond en zwaar, hetgeen
een spannende afwisseling ook al in de
weg staat.
De prijs die om de twee jaar wordt
toegekend, zal Sallinen in februari ter
hand worden gesteld. Het werk van Salli
nen dat de jury in het bijzonder was opge
vallen is de opera „Ratsumies”, die vooral
in de Scandinavische landen veelvuldig
wordt uitgevoerd.
De bekroonde componist is 43 jaar. In de
Noordse raad zijn Denemarken, Zweden,
Noorwegen, Finland en Ijsland vertegen
woordigd.
ARNHEM (ANP). Toneelgroep Thea
ter heeft de première van „Man is man”
van Bertolt Brecht wegens ziekte van
hoofdrolspeler Guy Lavreisen en van de
actrice Netty Blanken moeten uitstellen.
tastbaars is, ziet ze in de abstracte kunst
terug: „het mooie van abstractë kunst is
dat het de ene mens zal afstoten, terwijl de
andere zich er juist heel sterk toe voelt
aangetrokken. Je eigen inbreng is in feite
veel groter dan bij het traditionele schilde
ren van huisje, boompje, beestje. Ik merk
het aan de reacties van het publiek dat
mijn schilderijen bekijkt. Het werk zet aan
tot fantasie, de mensen zien er heel veel in.
Zoveel dat ze elkaar soms kunnen tegen
spreken, voor iedereen is dit werk weer
anders. Ik moet er af en toe erg om lachen
wat ze er allemaal in zien en wat ik zelf
helemaal niet zie”.
Het feit dat abstracte kunst in zijn totali
teit tegenwoordig veel minder gewaar
deerd wordt dan in een periode van een
tien jaar geleden, wordt door Miriam Ber
ger volledig onderschreven, maar ze wil
haar kritiek niet tot een klaagzang verhef
fen. „Er heerst een economische crisis; op
iets dat meer houvast geeft dan abstract
hapt het publiek liever toe. Toch is die
ontwikkeling naar het sterk-figuratieve
Het is een redenering die opgaat voor
zover het betreft het voldoen aan commer
ciële eisen maar dat is iets heel anders dan
het maken van maatschappelijk relevante
kunst. Het is op zich typerend voor de
avant garde kunst dat zij in de westerse
wereld geen enkel commentaar heeft op
toch wel grote, wijzigingen die zich op
maatschappelijk gebied voordoen. De
laatste Documenta die vorige zomer en
herfst in het Duitse Kassei plaatshad, be
wees dat de avant garde kunstenaar ver
worden is tot een eerste klas navelstaar
der die geen enkele binding meer heeft
met het publiek dat toch wel graag kennis
wil nemen van zijn werk. De kunstenaar is
daarmee weer terug op zijn torenhoge
voetstuk van waar hij spottend neerkijkt
op de goegemeente. Met het al dan niet in
begrijpelijke termen schilderen heeft dat
weinig te maken.
(De expositie in Gebouw Noord-Holland
loopt vanaf volgende week donderdag ge
durende de gehele maand februari, op
werkdagen van 9-17 uur).
vooral in Nederland gaande. In Parijs,
waar ik regelmatig galerieën en musea
bezoek (ze exposeerde zelf bij Jean Cami
on en in Rue des Beaux Arts- red.) zie je
die ontwikkeling veel minder hevig. Daar
heb je echt nog vrij veel kunstenaars die
abstract werken en er zijn eveneens veel
galerieën die hun werk brengen, terwijl je
in Amsterdam misschien alleen een gale
rie als Collection d’art en de Sfinx hebt die
abstracten brengt.
Je merkt het ook aan de interieurstijlen
van de mensen die bezig is te veranderen,
er is een hang naar het nostalgische, daar
past nu eenmaal geen abstract in. Zoals de
taartjeszaken de laatse jaren steeds slech
tere zaken doen omdat snoepen ongezond
wordt genoemd, zo vindt abstract minder
goede aftrek omdat het domweg minder
goed in de wooninrichting past.”
(ADVERTENTIE)
Portret van een hartpatiënt
uitgaven voor kunsten, bezuinigingen in
de mediasfeer en economische problemen
voor free lance-kunstenaars. Met relatief
weinig middelen is, door het arbeidsinten
sieve karakter van de kunsten, in deze
sector de werkgelegenheid te verhogen, zo
wordt de minister van CRM voorge
houden.
De kunstenaarsbond verzoekt de minis
ter voorts dringend een „geformaliseerd”
overleg tussen het departement, de werk
gevers en de KONVV tot stand te brengen.
De onzekerheid over het functioneren van
het toneel- en orkestenbestel en het voor
alsnog ontbreken van wettelijk kader voor
de kunsten verscherpen de behoefte aan
het vastleggen van arbeidsvoorwaarden in
overleg met de daarbij betrokken partijen.
Mevrouw Gardeniers, zo wijst de bond
erop, heeft destijds zelf een motie, waarin
om dit overleg werd gevraagd,onder
steund.
Als de achterstand in de overheidsuitga
ven voor de kunsten eenmaal is ingelopen
moet, zo vindt de KONVV, het uitgavenni
veau van de kunstbegroting ten minste
gelijke tred houden met de stijging van het
totaal van de rijksuitgaven. In het tot
stand (e brengen wettelijke kader moet
volgens de kunstenaarsbond de verant
woordelijkheid van de centrale overheid
voor de kunstproduktie tot uitdrukking
komen.
Miriam Berger behoort tot de groep van
olstrekt abstract werkende schilders die
i ons land sterk lijkt te slinken, want de
rote mode is immers een figuratieve, de
lirecte herkenbaarheid. Galerieën die het
akelijk haalbare vinden in abstracte
childerkunst zijn er nauwelijks meer te
mden, alleen musea die nu eenmaal veel
- ninder zijn gebonden aan de pu-
-j iliekssmaak kunnen nog goede voorbeel-
len geven van hetgeen zich in de niet-
iguratieve sector aan ontwikkelingen
oordoen. De planologische dienst behoort
•veneens tot de niet-commercieel gebon
den expositiegelegenheden en kan als zo
danig dan ook het werk van Miriam Ber
ger tonen.
Miriam Berger, 22 jaar geleden geboren
in Providence op Rhode Island in de Ver
enigde Staten uit een Amerikaanse vader
en een Nederlandse moeder, heeft vanaf
het begin van haar artistieke loopbaan
liiet-figuratief gewerkt. Ze studeerde aan
de Academie des Arts Décoratifs in Nice
I en moest daar uiteraard wel figuratief
schilderen, maar het ging niet van harte
7,en later ben ik er dan ook mee gestopt. Na
de studietijd ben ik een poosje weinig
gericht bezig geweest tot ik rond 1974 weer
aan de slag ben gegaan, daartoe aangezet
door een vriend die veel in mijn werk zag”,
aldus Miriam Berger.
De bewindsvrouwe wordt nog onder het
oog gebracht dat nieuwe kunstvormen of
mengvormen van verschillende disciplines
in de kunst tussen wal en schip raken. De
overheid wordt daarbij een structureel
verstarrende opstelling verweten, die
dient te worden doorbroken. Daarnaast
worden verschillende reeds bestaande
kunstvormen als cabaret, poppenspel, mu
sical, jazz, amusements-, pop- en volksmu
ziek onvoldoende of in het geheel niet in
het kunstbeleid betrokken, aldus het wen
senpakket van de kunstenaarsorganisatie
NVV.
DEN HAAG. De Kunstenaarsorgani
satie NVV (KONVV) wil dat er meer geld
voor kunst wordt vrijgemaakt en meer
arbeidsplaatsen in deze sector worden
gecreëerd. Deze uitdrukkelijke wensen
heeft de 3500 leden tellende vakbond (van
het FNV) in een pakket gedeponeerd bij
de nieuwe cultuurminister mevrouw Til
Gardeniers-Berendsen.
Ook voor kunstenaars en omroepmen-
servzal er een duidelijk werkgelegenheids
beleid moeten komen. Werkgelegenheid en
arbeidsvoorwaarden voor kunstenaars
zijn de laatste jaren aanmerkelijk ver
slechterd door achterblijvende overheids-
I
Daartegenover stond een uitdieping van
een veelheid aan andere details die met
name Brahms’ na de pauze uitgevoerde
Eerste symfonie tot een werkelijk onalle
daagse belevenis maakte. Het Concertge
bouworkest dat intussen goed op Giulini is
ingespeeld, was zo in staat om diens groot
se visie op deze architectonisch zo sterke
muziek klaarhelder te reflecteren.
Giulini neemt de tempi (hier dus ook al)
aan de lage kant en ligt daarmee waar
schijnlijk dicht tegen het authentieke ne
gentiende eeuwse tempo van deze symfo
nie aan. Hij schept zich daarmee het voor-
Troyat heeft reeds biografieën op zijn
naam staan over de Russische schrijvers
Tolstoi, Dostojevski, Poesjkin en Gogol.
De jury van beoordeling die hem de prijs
toekende, werd voorgezeten door de Ne
derlandse ambassadeur in Parijs, jonk
heer mr. J. A. de Ranitz. Als leden maak
ten èr deel van uit de ambassadeurs in
Frankrijk van Algerije, Oostenrijk, België,
Ivoorkust, Denemarken, Spanje, Verenig
de Staten, Groot-Brittannië, Japan,
Luxemburg, Marokko, Nieuw Zeeland,
Polen, West-Duitsland, Zweden, Zwitser
land en Venezuela.
Miriam Berger in haar Amsterdamse atelier-woning bij twee doeken die in de maand
februari geëxposeerd worden in Gebouw Noord-Holland in Haarlem. Het rechtse
schilderij is bijzonder representatief voor een recente ontwikkeling in haar werk met
een tendens naar meer poëzie.
I
r
M
