Sadat: Achter de schermen wordt onderhandeld
Radioactieve wolk van 350 km lengte in bovenlaag atmosfeer
Derde Wereld
Nicaragua in greep
van massale staking
Owen probeert interne regeling te saboteren
RHODESISCHE PREMIER SMITH HAALT
FEL UIT NAAR ENGELSE BEWINDSMAN
Wijzigingen
in kabinet
Zuid-Afrika
Frans plan voor
vermindering
van bewapening
„Kernenergie
te duur voor
I
Gemaskerd paard
I
Dr. Edward Teller:
.f.
Protest tegen moord op journalist
SPELLETJES
OPLOSSING
Toenadering tussen
socialistische
partijen Spanje
Verzet Indonesische
intellectuelen tegen
optreden regering
Plan
Parlement
V;
I
WAAGHALZERIJ
7#'
■k
3
19 7 8
BINNEN- EN BUITENLAND
DONDERDAG 26 JANUARI
1
1
T
g
t
P
n
OTTAWA (Reuter/AFP). Onderzoekteams van de Verenigde Sta
ten en van Canada hebben geen sporen gevonden van radio-actieve
neerslag, afkomstig van de door kernenergie aangedreven Russische
spionagesatelliet die dinsdag boven Noord-Canada in de dampkring
terechtkwam. Dit hebben Amerikaanse en Canadese functionarissen
in Ottawa bekendgemaakt.
SALISBURY/LOESAKA (Reuter/AFP/DPA). De Rhodesische
premier Ian Smith heeft gisteren een felle aanval gedaan op de Britse
minister van Buitenlandse Zaken David Owen. De leider van de
blanke minderheidsregering beschuldigde Groot-Brittanië ervan te
proberen een „goddeloze alliantie” te vormen met het Patriottisch
Front om de „interne regeling” te saboteren.
k "Hl
Wtï
Geen sporen van straling op
de aarde na Kosmos-incident
I
I
1
1
n
5
9
■t
5
t
5
Het moet uit het Engels vertaald zijn.
Oorspronkelijk stond er natuurlijk „from
H to O”, dat „to” spreek je net zo uit als
„two”, waardoor „H to O” net zo klinkt als
H2O. En dat is inderdaad water, zoals wij
allen weten (zeker de Engelsen, want die
zetten er thee van).
Conclusie: fout vertaald of niet begre
pen. Was er een betere vertaling mogelijk?
Uitgaand van H2O, had je de vraag aldus
kunnen formuleren: HOO, of anders:
HAAT-WEE-OH! Het blijft behelpen na
tuurlijk, maar het is altijd beter dan „waar
het van H tot O op neerkomt”, want dat is
onbegrijpelijk.
Ik geef toe dat ik er niet op kon komen,
en voor de oplossing achterin moest kij
ken: „WATER - is waar het van H tot O op
neerkomt!” Dat was de oplossing. Maar nu
heb ik nog een tweede raadseltje voor u:
uit welke taal moet dit boekje vertaald
zijn?
Ie
it
3
f
De spionagesatelliet, voorzien van 45
kilo van het potentieel dodelijke uranium
235, viel dinsdag uiteen boven een verla
ten gebied bij Yellowknife, in het noord
westelijke deel van Canada. Onmiddel
lijk werd een grote operatie ondernomen,
waaraan minstens zes vliegtuigen met
straiingszoekers deelnamen.
Canadese en Amerikaanse functionaris-
MANAGtA (UPI/Reuter). De eerste
algemene staking in de moderne ge
schiedenis van Nicaragua heeft het open
bare leven in dit Midden-Amerikaanse
land vrijwel volledig verlamd. Bijna alle
winkels en fabrieken in de grote steden
waren gesloten.
Zowel op Egypte als op Israel wordt
door de Verenigde Staten sterke druk
uitgeoefend de vredesbesprekingen op
ministerieel niveau te hervatten. Dat zou
sen hebben gezegd dat de kans gering is
dat radio-actieve wrakstukken de aarde
zullen bereiken. Maar volgens het instituut
voor ruimtewaarneming in het Westduitse
Bochum heeft de defecte satelliet, de Kos-
mos-954, in de hogere lagen van de atmos
feer een grote radio-actieve wolk van 350
km lengte achter zich gelaten. „Dat probe
ren we nu uit te zoeken”, zei een functiona
ris van het Canadese ministerie van De
fensie.
Door de moord op Chamorro heeft de
oppositie de hoop op een vreedzame te
rugkeer naar de democratie in Nicaragua
nagenoeg laten varen. Gevreesd wordt
dan ook dat het politieke geweld aanzien
lijk zal toenemen, indien Somoza niet
bereid is zich wat democratischer op te
stellen.
dan op neutrale grond moeten gebeuren
en zonder overmatige verslaggeving van
de pers. Dit is gisteren in diplomatieke
kringen in Jeruzalem vernomen.
De geluiden over de sterke Amerikaan
se druk vinden vandaag hun weerspiege
ling in een nieuwe ontmoeting tussen de
Amerikaanse onderminister van Buiten
landse Zaken Alfred Atherton en de Is
raëlische premier Menachem Begin.
Atherton heeft voortdurend contact
Het State Department in Washington
maakte gisteren bekend dat de Verenigde
Staten reeds op 18 januari alle landen van
het Atlantische bondgenootschap, Japan,
Australië en Nieuw-Zeeland op de hoogte
hadden gebracht van de moeilijkheden
De essentie van de Amerikaanse druk,
aldus de diplomatieke kringen in Jeruza
lem, is een bespoediging van de hervat
ting van de militaire en de politieke be
sprekingen om geen vacuum te doen
gehad met Begin, met minister van Bui
tenlandse Zaken Mosje Dajan en met de
directeur-generaal van het Israëlische
ministerie van Buitenlandse Zaken, Eph
raim Evron, sinds hij zaterdag naar Is
rael terugkeerde.
met de spionage-satelliet. Een waarschu
wing „op wereldniveau” zou waarschijn
lijk tot paniek hebben geleid, hetgeen Was
hington wilde vermijden, aldus een woord
voerder. De landen waarnaar wel een
waarschuwing was uitgegaan kregen te
vens het verzoek de grootst mogelijke ge
heimhouding te betrachten.
President Sadat kwam gisteren met
een optimistische verklaring toen hij zei
dat met de Israëliërs „serieuze onder-
handelingen en een meningswisseling”
gaande zijn. Op de vraag of spoedig
resultaten kunnen worden verwacht,
antwoordde Sadat: „Ja, binnen enkele
dagen”.
(Van onze redacteur in België)
BRUSSEL. De Europese Gemeen
schap, de Verenigde Staten en Japan moe
ten op kernenergie overschakelen als ze
de Derde Wereld met drie miljard mensen
in staat willen stellen zich verder te ont
wikkelen.
Dit zei dr. Edward Teller, bekend als de
„vader van de waterstofbom” gisteren in
Brussel op een EEG-hoorzitting over de
veiligheid van kernenergie.
Teller betoogde dat aardolie als ener
giebron gereserveerd moet blijven voor de
ontwikkelingslanden. Elektriciteit, gepro
duceerd in kerncentrales, is voor deze lan
den veel te duur, aldus de Amerikaanse
geleerde, die kernenergie schoon, veilig en
goedkoop noemde.
Teller erkende misbruik van kernbrand-
stof als een groot gevaar, maar hij vond
het „sterk overdreven” dat toepassing van
kernenergie op grote schaal in verband
met de beveiliging van de reactoren tot het
ontstaan van de politiestaat zal leiden.
Premier
John Vorster van Zuid-Afrika heeft het
departement van Bantoezaken, dat 12
jaar is geleid door de nu afgetreden Mi-
chiel Botha, gesplitst om, naar hij zei,
meer aandacht te kunnen geven aan het
onderwijs voor zwarten.
Daarvan moeten 28 worden bekleed door
blanken en 72 door zwarten. Grondwets-
wijzigignen kunnen pas worden doorge
voerd bij een meerderheid van 78 stem
men, zodat de blanken dus tien jaar lang,
want voor zolang geldt de regeling, alles
kunnen afstemmen wat hun niet uitkomt.
Adnan Boeyoeng Nasoetion, de leider
van de groep, zei op een persconferentie
dat hij admiraal Soedomo, het hoofd van
de Indonesische veiligheidsdienst gespro
ken heeft en tijdens dit gesprek de onmid
dellijke vrijlating van de gearresteerde
studentenleiders, opheffing van het ver
bod op de studentenactiviteit, stopzetting
van de vervolging van andere tegenstan
ders van de regering en intrekking van het
aan zeven kranten in Djakarta opgelegde
publicatieverbod heeft geëist.
Even later stopte het geluid van de film,
daarna stokte ook het beeld, het licht ging
aan, en na enige tijd wachten werd de
projectie voortgezet, nu in de juiste volgor
de van de filmrollen, waardoor het duide
lijk werd dat Chaplin helemaal niet zo’n
waaghals was geweest, maar de scènes
logisch op elkaar heeft laten volgen, zodat
wij en Marie allang weten dat Jeans vader
is overleden als die scène met die subtiele
rouwband te rechter tijd op het doek ver
schijnt!
Alweer een illusie minder. Het blijft na
tuurlijk toch een film die niet alleen cu
rieus is maar ook het aankijken meer dan
waard (zolang je dat jaartal 1923 in je
achterhoofd houdt), maar met die verwis
seling van de filmrol was de film wel
avontuurlij ker, en ook een stuk moderner!
t.
e
v-
JERUZALEM/CAIRO (UPI). Vol
gens de Egyptische president Sadat wor
den momenteel „serieuze” onderhande-
lingen achter de schermen gevoerd om
de impasse in de vredesbesprekingen
tussen Egypte en Israel te doorbreken en
kunnen binnen resultaten binnen een
paar dagen worden verwacht.
missie naar Jeruzalem in november een
negatieve uitwerking heeft gehad op de
dialoog en verschillen tussen de partijen
heeft aangescherpt.
t-
■n
P
n
le
it
1
"i
1
i
i
g
*1
i
t
t
r
r
t
e
r
t,
e
k
i-
Het Westduitse ministerie van Binnen
landse Zaken heeft aangekondigd dat het
een plan voorbereidt om de mensen te
beschermen voor het geval er een satelliet
op het land neerkomt. De Kosmos-954
vloog over West-Duitsland nauwelijks
twee minuten voordat ze naar de aarde
neerstortte.
JOHANNESBURG (UPI).
Aardig boekje gekocht: „Spelletjes in de
wachtkamer”. Allemaal dingen die je kunt
doen om de tijd te korten als je moet
wachten in een file, bij de tandarts, tot de
wind opsteekt, enzovoort. Vaak zijn het
raadseltjes die je moet oplossen, bijvoor
beeld in het hoofdstukje „Wachten tot het
ophoudt met regenen”: „Zoek de sleutel
van het moeilijkste crypto-kruiswoordpuz-
zeltje ter wereld: u zit in de regen te turen
naar een woord van vijf letters en uw
aanwijzing is alleen maar: H I J K L M N
O”.
PARIJS (AFP/DPA). De Franse rege
ring heeft gisteren een veelomvattend
plan ter afremming van de bewapenings
wedloop in de wereld gepubliceerd.
trijfël
door Nico Scheepmaker^
n
t
n
g
l
Jean en Marie besluiten naar Parijs te
gaan (het speelt in Frankrijk), Marie wacht
op het station op Jean, die thuis even zijn
koffer gaat halen, maar wat gebeurt? Zijn»
vader krijgt een hartverlamming! Marie
denkt dat hij haar laat stikken en vertrekt
alleen naar Parijs. Zij wordt de vriendin
van een rijke zakenman, we zien hen in een
duur restaurant zitten, en opeens switcht
het beeld en staat ze te poseren voor een
kunstschilder, die kennelijk een portret
van haar maakt. Ik nog geen erg, want al
die hoofden met geplakt haar en scheiding
leken in die tijd op elkaar, maar allengs
wordt me toch duidelijk dat die portret
schilder Jean is! Als hij de stofjas, waarin
hij stond te schilderen, uittrekt, blijkt hij
een rouwband te dragen (rouw om zijn
vader! dacht ik meteen, het is dus Jean!),
en even later trekt Marie de voorhang voor
het nog niet voltooide schilderij weg en
zien we dat hij haar niet in haar fraaie
gewaad geschilderd heeft, waarin zij voor
hem poseerde, maar in het eenvoudige
zwart waarin hij haar gekend had.
„Die dare-devil!”, dacht ik bewonder
end, en bijna tussen mijn tanden fluitend,
aan het adres van Chaplin, want was het in
1923 soms geen waaghalzerij om zo cru de
ene scène (restaurant) pats-boem in de
tegenovergestelde scène (schildersatelier)
te laten overgaan? Maar dat dan toch weer
zo subtiel te doen, dat je er pas gaandeweg
(de rouwband!) achter komt dat die schiU
der inderdaad haar vroegere geliefde Jean
is!
Smith en de gematigde leiders zijn het
al eens over een nieuw parlement van
Zimbabwe dat 100 zetels moet krijgen.
sische premier kritiseerde de Britse minis
ter van Buitenlandse Zaken David Owen,
die volgende week op Malta besprekingen
zal voeren met Nkomo en Moegabe, de
leiders van het Patriottisch Front. Dit zou
niet in overeenstemming zijn met eerdere
Britse beloften, dat iedere regeling accep
tabel moet zijn voor het gehele Rhodesi-
sche volk. Volgens hem vertegenwoordi
gen de drie leiders, bisschop Moezorewa
van de Verenigde Afrikaans-Nationale
Raad (UANC), dominee Ndabaningi Sitho-
le van de Afrikaans-Nationale Raad” en de
tribale leider Jeremiah Chiraoe van de
„Verenigde Volksorganisatie Zimbabwe”
(ZUPO), met wie hij onderhandelt, 90 pro
cent van de 67.- miljoen zwarten. Smith
meende dat Owen de realiteit niet onder
ogen ziet omdat het Rhodesische volk an-
brandende voorwerpen door de lucht had
den zien dwarrelen. De Canadese onder-
zoekteams hebben Yellowknife overigens
„schoon” verklaard.
Canada probeert van de Sovjet-Unie in
formatie te verkrijgen over de satelliet om
het zoeken naar radio-activiteit te verge
makkelijken. Het ministerie van Buiten
landse Zaken in Moskou liet gisteren we
ten dat het technische informatie zal ver
schaffen en de Canadese zaakgelastigde in
Moskou, Alan McLaine, zei dat Russische
functionarissen zeer coöperatief waren.
Professor Heinz Kaminski van het insti
tuut in Bochum meende dat de gevolgen
van mogelijke radio-actieve neerslag beter
konden worden opgevangen als Rusland
zou vertellen wat voor type kernreactor in
de spionage-satelliet aanwezig was.
DJAKARTA (Reuter). Een invloed
rijke groep Indonesische intellectuelen
heeft gisteren het optreden veroordeeld
van de Indonesische regering tegen men
sen die zich verzetten tegen de verwachte
herverkiezing van president Soeharto.
Minister van Buitenlandse Zaken Con
nie Mulder krijgt Bantoe-administratie,
terwijl Bantoe-onderwijs naar Willem
Cruywagen gaat, die voorheen ondermi
nister van Binnenlandse Zaken was.
Mulder en Cruywagen zullen een andere
naam voor hun departement bedenken.
Waarschijnlijk zullen ze de naam Bantoe
schrappen. De Bantoes worden liever
Zwarten genoemd.
Tevens zijn afspraken gemaakt over on
afhankelijkheid van de rechterlijke
macht, het handhaven van blanke ambte
naren, het behoud van de daaraan verbon
den pensioenrechten en de mogelijkheid
om een tweede nationalitiet te hebben.
Minister Owen verklaarde gisteren in
het Lagerhuis dat Groot-Brittannië geen
enkele regeling in Rhodesië zal erkennen
die niet is gebaseerd op het Brits-Ameri-
kaanse plan van september vorig jaar.
In de Zambiaanse hoofdstad Loesaka
verklaarde de zwarte leider Joshoea Nko
mo dat hij geen interne regeling in Rhode
sië zal accepteren. Het Patriottisch Front
is wel bereid te onderhandelen, maar al
leen op basis van het laatste Amerikaans-
Britse vredesplan, dat door Smith is afge
wezen
dere leiders op het oog zou hebben als
Owen. De premier zei ook dat de guerrilla
oorlog waarschijnlijk zal ophouden, of in
ieder geval in hevigheid zal afnemen, in
dien het akkoord voor de interne regeling,
zonder het Patriottisch Front helemaal
rond is.
Er ligt nog een belangrijk obstakel op de
weg naar een „interne regeling”. Er be
staat grote onenigheid over de samenstel
ling van en de zeggenschap over de strijd
krachten. Smith wil het huidige leger met
een blanke top en veel zwarte manschap
pen zoveel mogelijk handhaven als de
landsverdediging van het toekomstige
Zimbabwe. Chiraoe, die sterk „onder in
vloed" staat van de premier, gaat daarmee
akkoord. Moezorewa en Sithole willen ech
ter een integratie tussen dit leger en de
twee guerrillalegers van Nkomo en
Moegabe.
In Washington maakte het State Depart
ment bekend dat een U-2 toestel van de
Amerikaanse luchtmacht (dat grote hoog
ten kan bereiken) en een WC-135 straal
vliegtuig een versie van de Boeing-707
voor het doen van weersverkenningen
dinsdag tijdens missies naar het betrok
ken gebied geen aanwijzingen vonden
voor radio-actieve straling. De toestellen,
uitgerust met filters voor het opvangen
van radio-actieve wrakstukken, keerden
dinsdagavond naar hun basis in Californië
terug. Gisteren voerden ze een nieuwe
missie uit om radio-actieve deeltjes op te
vangen langs het spoor dat de satelliet
volgde toen deze door de aardse atmosfeer
naar beneden kwam. Woordvoerder van
het State Department Jill Schuker zei dat
de toestellen een groot gebied afzoeken ten
oosten van het Grote Slavenmeer, in het
dunbevolkte Canadese noordwesten.
Twee Amerikaanse C-141 transport
vliegtuigen werden eveneens naar het ge
bied gedirigeerd, uitgerust met speciale
instrumenten om mogelijke straling op
grondniveau op te sporen.
Volgens een Canadese regeringswoord
voerder is een uitputtend onderzoek op de
grond uitgevoerd in de stad Yellowknife,
aan de rand van het meer. Inwoners van
de stad hadden gemeld dat ze in de vroege-
donkere-ochtend van dinsdag een reeks
Voorgesteld wordt de huidige Geneefse
ontwapeningsconferentie te vervangen
door een nieuw forum dat onder de Ver
enigde Naties zou moeten vallen en daar
door de belangen van alle landen beter zou
kunnen behartigen. Er zou ook een inter
riiiUonaal bureati moeten komen dat de
ontwapening door middel van satellieten
controleert.
n
Volgens Franrkijk zou er in de plaats
van de huidige zogenaamde MBFR-onder-
handelingen over wederzijdse en even
wichtige troepenverminderingen in Cen-
traal-Europa, die in Wenen worden gehou
den, ook een Europese ontwapeningscon
ferentie moeten komen die de ontwape-
ningsvraagstukken „van Atlantische Oce
aan tot Oeral” onder de loep zou moeten
nemen.
Ian Smith en drie gematigde leiders be
reikten dinsdagavond overeenstem
ming over de geldigheidsduur (tien jaar)
van grondwettelijke garanties voor de
blanke minderheid onder een toekomstig
bewind van de zwarte meerderheid. Het
Patriottisch Front heeft iedere interne re
geling in Rhodesië afgewezen en aange
kondigd door te zullen gaan met de guer
rilla totdat Smith en zijn blanke minder
heidsregering aftreedt en de macht overd
raagt aan de zwarte meerderheid in het
land.
Op een persconferentie verklaarde
Smith dat de besprekingen met de gema
tigde zwarte leiders nog enkele weken zul
len duren. Hij zei dat het te bereiken
akkoord internationaal erkend zou wor
den, ook door Groot-Brittannië. De Rhode-
„A Woman of Paris” van Charles Cha
plin wordt aangekondigd als een verloren
gegaan meesterwerk dat weer uit het graf
van de cinematografie is opgedolven. Cha
plin speelt er niet zelf in mee, maar hij
schreef en regisseerde de film (in 1923), en
hij componeerde er later de muziek voor.
Een stomme film dus, met tussentitels
(waar hij af en toe al grapjes mee uithaalt),
maar toch nog een film met allure, vooral
als je bedenkt dat hij al 55 jaar geleden
gemaakt werd. Ik zag de persvoorstelling
gisteren, en zal u even het begin van het
verhaal vertellen. Jean is verliefd op Ma
rie, en omgekeerd. Haar vader sluit haar
buiten, zij gaat mee naar Jeans huis, zijn
vader wijst haar de deur, dus u begrijpt
dat ik meteen moest denken aan die opa-
sheik in Saoedie-Arabië, die volgens The
Observer zijn kleindochter samen met
haar minnaar terecht liet stellen omdat die
minnaar van burgerlijke afkomst was. Sa
oedie-Arabië loopt dus ruim 55 jaar achter
op de zeden en gewoonten elders in de
wereld.
De staking werd uitgeroepen door de
politieke oppositie uit protest tegen de
moord op de journalist Joaquin Chamor
ro, op 10 januari.
De stakingsoproep werd grotendeels op
gevolgd. In de grote fabrieken lag het werk
stil en de meeste winkels moesten de deu
ren sluiten wegens gebrek aan personeel.
Ook restaurants en theaters waren ge
sloten.
De oppositieleiders eisen een behoorlijk
onderzoek naar de moord op de hoofdre
dacteur van het oppositie-blad „La Pren-
sa”. De regering beloofde meteen na de
moord een diepgaand onderzoek in te stel
len, maar de onderzoekers kwamen met
tegengestelde conclusies. De oppositie
neemt het speurwerk van de regering niet
ernstig, temeer daar Chamorro bekend
stond als een fervente tegenstander van
dictator Anastasio Somoza, de jongste in
de familie-dynastie.
Joaquin Chamorro werd op 10 januari
doodgeschoten toen hij op weg was naar
zijn werk. Zijn dood leidde tot bloedige
rellen. Een woedende menigte trok plun
derend door de straten van Managua,
maar na twee dagen herstelde de nationale
garde de orde.
Chamorro en andere oppositieleiders
probeerden de krachten te bundelen tegen
dictator Somoza. Zij zagen zich hierin ge
steund door de kerk, die enkele krachtige
brieven schreef over schending van de
mensenrechten door het regime.
De oppositieleiders hadden ook hun
hoop gevestigd op de Amerikaanse presi
dent Carter, die wat meer aandacht heeft
voor de mensenrechten in Latijns-Ameri-
ka dan zijn voorgangers. De betrekkingen
tussen Nicaragua en de Verenigde Staten
zijn sinds zijn presidentsschap aanzienlijk
bekoeld en de economische hulp aan Nica
ragua is vanuit Washington gestaakt.
ontstaan in de huidige vredespogingen.
Sadats verwijzing naar „serieuze on-
derhandelingen achter de schermen”
lijkt in dit kader te moeten worden be
zien. De Amerikanen dringen er bij beide
partijen op aan voor de te hervatten
onderhandelingen een afgezonderde
plaats uit te kiezen, ver weg van de
media. Naar in diplomatieke kringen
verluidt menen de Amerikanen dat de
uitgebreide verslaggeving tijdens alle fa
sen van de Israelisch-Egyptische contac
ten sinds Sadat's dramatische vredes-
Het Zwitserse leger heeft nog enkele paarden in dienst die vooral van stal
gehaald worden als er tijdens zware sneeuwval in de bergen werk verzet moet
worden. Uit veiligheidsoverweging zijn de viervoeters soms uitgerust met een
zuurstofmasker.
MADRID (AFP). De leiders van de
twee belangrijkste socialistische partijen
in Spanje, Felipe Gonzalez van de PSOE
en Enrique Tierno Galvan van de PSP,
hebben besloten een gemengde commissie
een onderzoek te laten instellen naar de
mogelijkheid van vereniging in een
nieuwe, grote socialistische partij.
Volgens politieke kringen moet de com
missie obstakels uit de weg zien te ruimen
zoals het verschil in numerieke sterkte
tussen beide partijen en de kwestie van de
personen.
De socialistische partij van Gonzalez zou
er volgens waarnemers wel bij varen, als
de algemeen geachte Tierno Galvan er
deel van ging uitmaken. Vooral op de
oudere generatie socialisten zou de uitwer
king gunstig zijn.
